Welkom in het centrale balansventilatie met warmteterugwinning (WTW) topic
Wat willen we bespreken in dit topic?
- Vragen en ervaringen met WTW centrale balansventilatie met WTW. Denk hierbij aan ventilatieplannen, debieten, typen buizen, typen ventilatieunits, het nut van enthalpie (of niet) etcetera
- Tips & Tricks: denk hierbij aan hulp bij het zelf installeren, inregelen en onderhouden van een centraal ventilatiesysteem met WTW
- Showcases van jou systeem en hoe je zaken hebt aangepakt en opgelost
- Ervaringen met verkopers en onderhoudsbedrijven (en natuurlijk ook goede deals)
Wat zien we liever niet?
- Discussies over decentrale ventilatiesystemen met WTW. Daar is een apart topic voor
- Discussies over centrale ventilatiesystemen die op een andere wijze werken dan balansventilatie (de zogenaamde A, B, C en C+ Ventilatiesystemen, tenzij er een keuze gemaakt kan worden tussen een van deze systemen en een balansventilatiesysteem
- Klaagzangen over de nutteloosheid van alle balansventilatiesystemen en hoe balansventilatie in en in slecht zou zijn, naar aanleiding van de Zembla uitzending in de nieuwbouwwijk Vathorst in 2008
- Dumpvragen en posts waarbij duidelijk is dat de poster geen moeite heeft gedaan om zich een beetje in te lezen
Inhoudsopgave
- De basis: centrale balansventilatie met WTW, wat is dat nu eigenlijk?
- Een centraal balansventilatiesysteem met WTW ontwerpen
- Veelgestelde vragen
- Nuttige links
De basis: centrale balansventilatie met WTW, wat is dat nu eigenlijk?
Vier typen ventilatiesysteem
Balansventilatie met WTW kun je het beste begrijpen in de context van andere mogelijke ventilatiesystemen. Als we het hebben over ventilatie wordt in het algemeen een onderscheid gemaakt tussen vier typen.:fill(white):strip_exif()/f/image/7BLFuNzaMISDFcQT1k8fQUKM.png?f=user_large)
- Systeem A: natuurlijke ventilatie. Hierbij komt de lucht door kieren on open ramen binnen en gaat zo ook weer naar buiten
- Systeem B: open mechanische ventilatie. Hierbij wordt lucht mechanisch aangezogen terwijl de afvoer op natuurlijke wijze gebeurd
- Systeem C: gesloten mechanische ventilatie. Hierbij wordt de vervuilde lucht mechanisch afgevoerd en komt de verse lucht op natuurlijke wijze naar binnen. Dit kan via open ramen en kieren, maar gebeurd meestal via raamroosters of andere speciale ventilatieroosters
- Systeem D: Balansventilatie met WTW. Hierbij wordt zowel de aan- en afvoer van lucht mechanisch geregeld. Door de warmte van de uitgaande lucht te gebruiken om binnenkomende lucht alvast ‘voor te verwarmen’ kan op de energierekening bespaard worden. Meestal kan tussen de 90% en 98% van de warmte worden teruggewonnen.
Hoe werkt balansventilatie met WTW?
Bij balansventilatie met WTW wordt de lucht verdeeld door een grote ventilatie unit die vaak op zolder staat. Schematisch ziet dit er ongeveer als volgt uit - in de praktijk zijn verschillende invullingen mogelijk.:fill(white):strip_exif()/f/image/7XJQuwRtJdFQJ01qPM5cfEUa.png?f=user_large)
De ventilator heeft twee buizen die naar buiten gaan. Eentje voor de binnenkomende lucht en eentje voor uitgaande lucht. Deze buizen zijn geïsoleerd, want aan de binnenkant zit koude lucht. Ook heeft de ventilator een aantal buizen die door het hele huis lopen om de lucht te verdelen. In principe wordt bij balansventilatie lucht aangevoerd in de zogenaamde ‘verblijfsruimtes’ (woonkamer, slaapkamer, kantoor/hobbykamer). Dit gaat via zogenaamde ‘ventielen’ die in plafonds of muren zitten. De afvoer van de lucht gebeurt ook met ventielen, maar dan in de zogenaamde ‘natte ruimtes’ (keuken, badkamer, wc).
Waarom balansventilatie met WTW?
De belangrijkste voordelen van een centraal balansventilatiesysteem met warmteterugwinning vooral diverse vormen van comfortverbetering in je woning.- Minder benauwd. Door gecontroleerd in te blazen in de leefruimtes waaronder de slaapkamers, kun je het CO2-niveau in huis laag houden.
- Geluidsoverlast beperken. Omdat centrale balansventilatie met WTW frisse lucht inblaast in de leefruimtes, maakt dit het bijvoorbeeld mogelijk om met het raam(rooster) dicht in de slaapkamer het toch niet benauwd te krijgen, en tegelijkertijd geluidsoverlast van buiten te weren.
- Bestrijden geuroverlast, fijnstof en allergieën. Bij centrale balansventilatie met WTW is er sprake van mechanische aanvoer, die je kan filteren met actieve kool tegen geuroverlast of F7/F9 filters tegen fijnstof.
- Luchtvochtigheidsregulatie. Centrale balansventilatie met WTW kan uitgerust worden met een enthalpiewisselaar of warmtewiel, die niet alleen warmte maar ook luchtvochtigheid uitwisselt tussen inblaas- en afvoerlucht. Dit betekent dat in de winter het WTW systeem het vocht binnen kan houden, en in de zomer het vocht buiten.
- De WTW unit gebruikt elektriciteit; een efficiënte unit met kanaalsysteem met lage weerstand gebruikt constant bijvoorbeeld 38 W of 330 kWh per jaar, maar flinke WTW unit kan zomaar constant 100 W gebruiken, of 900 kWh per jaar. Een hoog verbruik ligt vooral voor de hand als je een zwaar filter gebruik zoals een actieve kool filter tegen houtrookoverlast, of bij oude minder efficiënte units.
- De warmteterugwinning kun je afzetten tegen een Systeem C zonder WTW, daar ontsnapt energie naar buiten via de afvoer van warme ventilatielucht. Hoeveel precies zal per huis verschillend zijn. In dit topic komen getallen terug van zo'n 2000 kWh tot 4500 kWh per jaar. (1, 2, 3, 4). Met 75% tot 90% efficiëntie is je energiebesparing door minder verwarmen dus ergens tussen de 1500 - 4000 kWh per jaar.
- Netto is de energiewinst dus in een slecht geval vrij marginaal (1500 kWh bespaard vs 900 kWh verbruik, een COP onder de 2), en in een goed geval juist uitstekend (4000 kWh bespaard vs 300 kWh verbruik - een uitstekende COP waarde van 13!).
Nadelen van balansventilatie met WTW
Een centraal balansventilatiesysteem met WTW heeft ook nadelen.- Veel buizen nodig in het huis. Daarom niet altijd even makkelijk toe te passen in bestaande huizen, tenzij je toch al bezig bent met een grote verbouwing. Het is immers niet altijd even gemakkelijk om al die buizen zo maar even ergens weg te werken, of door betonnen plafonds te boren.
- Prijs, of: kosten/baten. Door de beperkte energiewinst zal centrale balansventilatie met warmteterugwinning soms niet heel rendabel zijn in financiële zin. Als je een slecht geïsoleerde oude woning aan het renoveren bent met een beperkt budget, zal centrale balansventilatie niet snel één van de meest kosteneffectieve maatregelen zijn. Puur financieel bekeken dan, want de comfortverbetering in luchtkwaliteit is onbetaalbaar!
- Onderhoud, WTW filters moeten ca. 2x per jaar worden vervangen. Ook zijn er meer kanalen om schoon te maken dan bij andere systemen.
Een centraal balansventilatiesysteem met WTW ontwerpen
Het ontwerp van een centraal balansventilatiesysteem met WTW heeft drie fases.- Ventilatieberekening maken
- Buizenstelsel ontwerpen
- Onderdelen uitkiezen en installeren
Stap 1: Ventilatieberekening maken
Een veel voorkomende vraag is hoeveel ventilatie nodig is. Om het antwoord hierop te geven maak je een ventilatieberekening: een berekening van hoeveel lucht er in elke ruimte in het huis moet worden aan- en afgevoerd per uur.Een ventilatieberekening kun je het beste maken in een spreadsheet. Tweaker P5ycho heeft een superhandige Google sheet gemaakt om je te helpen een calculatie voor balansventilatie te doen. Hij is hier te vinden: P5ycho Calculatiesheet voor balansventilatie. Een alternatief is één van de gratis (web-)applicaties die hiervoor beschikbaar zijn, een compleet overzicht hiervan staat aan het einde.
Om inzicht te krijgen in de details van de berekening, kun je het beste een spreadsheet of één van de applicaties eens schetsmatig invullen voor je eigen woning, en daarbij nauwgezet de instructies volgen.
Noot: ook als je in dit topic komt om een vraag te stellen over je bestaande ventilatiesysteem, en niet om een nieuw systeem te bouwen, is het meestal toch nodig om de ventilatieberekening in het antwoord te betrekken. De berekening kun je opvragen bij de aannemer of installateur die het systeem aangelegd heeft. De berekening is ook eenvoudig te reproduceren door de ventielen in je woning op een rijtje te zetten.
Een paar algemene dingen die goed zijn om te weten voor je aan een ventilatieberekening begint:
- De hoeveelheid lucht per uur wordt gemeten in de grootheid ‘debiet’ of ‘volumesnelheid’, uitgedrukt in de eenheid vierkante meter per uur (m3/h) of liter (=dm3) per seconde. 1 dm3/s = 3.6 m3/h. In dit topic gebruiken we vooral m3/h.
- In principe wordt bij balansventilatie lucht aangevoerd in de zogenaamde ‘verblijfsruimtes’ (woonkamer, slaapkamer, kantoor/hobbykamer). De afvoer van lucht gebeurt vooral in de zogenaamde ‘natte ruimtes’ (keuken, badkamer, wc). Er wordt om de overstroom te gebruiken in principe zelden aangevoerd en afgevoerd in dezelfde ruimte. De frisse lucht die in de slaapkamers wordt aangevoerd kan bijvoorbeeld ook in de woonkamer gebruikt worden met slim ingeplande overstroom, want je bent meestal niet op die twee plekken tegelijk.
- Voor de aanvoer in de ‘verblijfsruimtes’ nemen hier altijd als uitgangspunt het aantal personen dat gewoonlijk in een ruimte verblijft. Per persoon wil je ontwerpen voor ongeveer 30 m3/h frisse lucht. Dit is ook het uitgangspunt van het bouwbesluit voor de utiliteitsbouw, bijvoorbeeld 23 m3/h per persoon voor hotels. De normen in de ons omliggende landen bepalen van 20 tot 40 m3/h per persoon. Verder zullen we hier als voorbeeld 30 m3/h hanteren, maar 25 of 40 kan dus ook. Noot: voor speciale ruimtes zoals sportruimtes kunnen afwijkende normen gelden!
- Het bouwbesluit voor woningbouw bepaalt echter minimumeisen op basis van, onder meer, de oppervlakte van de ruimte. Dit is een juridische versimpeling die handig uitpakt als je projectontwikkelaar bent, en deels ook politiek in plaats van technisch bepaald. En meestal komt dit ook redelijk uit, maar het leidt niet in alle gevallen tot een goed werkend ventilatiesysteem. Hoewel we hier ‘per persoon’ als leidraad nemen voor voldoende frisse lucht, is het handig toch óók ‘per vierkante meter’ uit te rekenen conform bouwbesluit, en alle andere regels van het bouwbesluit te checken. Bijvoorbeeld om aan de eisen van je omgevingsvergunning te voldoen, of om een berekening gemaakt door een aannemer te beoordelen.
- Bedenk of je jouw ventilatieberekening maakt voor het gewenste debiet in een “normaal” stand, zoals je elke dag wil gaan gebruiken, of voor het maximale debiet dat het systeem aankan, op een "hoog" stand. Beide is mogelijk. Omdat het bouwbesluit voorschrijft wat een systeem minimaal moet kunnen op de maximale stand, maken installateurs meestal een berekening voor de maximale stand om aan te tonen dat het systeem aan het bouwbesluit voldoet. Aan de andere kant is de beoogde ventilatie per persoon van c. 30 m3/h zoals hierboven beschreven een "normaal" stand. En nemen tweakers in dit topic dat dan als uitgangspunt voor hun berekening. Geef in ieder geval duidelijk aan welk uitgangspunt je gebruikt als je hier in het topic een kaartje deelt. Het is overigens theoretisch mogelijk dat "normaal" en "hoog" hetzelfde zijn, en je systeem dagelijks op max draait. In de praktijk is het handig om het maximum ongeveer 30-50% meer te laten zijn dan je beoogde normale gebruik. Dit is voor incidenteel hogere bezettingen zoals feestjes of logeerpartijtjes, of om hitte uit je huis te blazen op de bypass in de zomer.
/f/image/SM57HdsAE5vFzoof142sVSAO.png?f=fotoalbum_large)
- Dit is een klein appartement met twee volwassenen en één kind. Een ventilatieberekening met 30 m3/h per persoon zal hier voor de woonkamer 90 m3/h aangeven.
- Als je die 90 m3/h dan simpelweg intekent in de woonkamer, komt het totaal voor het systeem uit op 180 m3/h voor 3 personen.
- Maar je zal nooit tegelijk in (alle) slaapkamers en woonkamer aanwezig zijn. In plaats van in de hal af te zuigen, kun je ook gebruik te maken van overstroom van de slaapkamers naar de woonkamer. Daarbij kun je ook de badkamer iets minder af te zuigen (maar wel binnen het bouwbesluit). In deze optie met overstroom kan 40 m3/h(bijna 30%!) bespaard worden. Dat is ook een besparing qua energieverbruik én geluidsproductie van het systeem!
Tot slot van dit onderdeel een kleine benchmark. Op van een poll van tweakers in dit topic lijkt een gemiddeld centrale balansventilatiesysteem ongeveer 50-60 m3/h maal het aantal gewoonlijk in huis wonende gezinsleden te verplaatsen. Dus ca. 200-240 m3/h voor een vierpersoonshuishouden. Dan heb je enige overstroom tussen slaapkamer en woonkamer kunnen intekenen.
Als je méér dan 60 m3/h per gezinslid berekent is dat reden nog eens goed naar je ventilatieberekening te kijken. Dan is er mogelijk efficiëntiewinst mogelijk met meer overstroom. Of je hebt natuurlijk een thuisbioscoop in de kelder!
Stap 2: buizenstelsel ontwerpen
Als je ventilatieberekening klaar is (“hoeveel frisse lucht heb ik in elke ruimte nodig”) is het tijd voor het ontwerp van het buizenstelsel (“hoe krijg ik die frisse lucht daar?”). Bij het ontwerp van je buizenstelsel wil je de luchthoeveelheid die uit je ventilatieberekening volgt door je huis wil verplaatsen met zo min mogelijk geluidsoverlast, weerstand en eventueel energieverlies.Aantal en plaatsing ventielen per ruimte
Je hebt al een ventilatieberekening gemaakt (zie hierboven), en de uitkomst daarvan is een vereiste hoeveelheid luchtverversing per ruimte, bijvoorbeeld "50 m3/h in de ouderslaapkamer". Die lucht moet daar wel eerst komen, en dat doe je door één of meerdere ventielen in de ruimte te plaatsen.Als uitgangspunt kies je een "standaardmaat" ventiel dat goed bij jouw ventilatieberekening past en in de meeste plekken in je huis toepasbaar is. Ga er bij de planning vanuit om daar niet meer dan +/- 50% van af te wijken. Bij een ruimte die twee keer zoveel lucht nodig heeft plaats je dan twee ventielen. Het namelijk is meestal een goed idee om méér ventielen toe te voegen in plaats van één groot ventiel op een grotere buis. Bij een groter ventiel kun je een voelbare luchtstroom krijgen. Let daarbij op dat ook bij lage luchtsnelheden, die geen hoorbare luchtstroom zijn in de buis, toch een voelbare luchtstroom zijn in de ruimte dicht bij het ventiel.
Hoeveel kies je dan als ontwerpdebiet per ventiel?
- Een populaire keuze is hier om ventielen met een aansluitdiameter van Ø125mm te gebruiken, die dan met een ontwerpdebiet van 30 m3/h werken en een maximum van 50 m3/h op de "hoog" stand. Dit is handig omdat veel ventilatieberekeningen uitgaan van 30 m3/h per persoon, en er is veel materiaal beschikbaar.
- Er zijn echter nu ook installateurs die in nieuwbouw bijvoorbeeld werken met lager een ontwerpdebiet van 15 m3/h per ventiel, omdat de luchtstroom dan minder snel voelbaar is.
- Een groter ontwerpdebiet dan 30 m3/h per ventiel komt niet veel voor, behalve bij renovaties waarbij je beperkte ruimte hebt om meerdere kleine ventielen op te hangen. Ook dan is dat meestal een uitzondering op een enkele plek.
- Er is een minimale afstand tot de muur (plafondventielen) of plafond (bij wandventielen). Deze staat in de specificaties van je ventiel, en is meestal 350mm - 500mm.
- Bij meerdere ventielen op een rij is er een minimale onderlinge afstand. Bij twee ventielen die je kunt richten zodat ze niet naar elkaar blazen, kan deze beperkt worden tot bijvoorbeeld 500mm. Bij drie of meer ventielen op één lijn is een afstand van minstens 1 meter een goed idee om te voorkomen dat de ventielen tegen elkaar in blazen en daarmee een voelbare luchtstroom creëren.
- Meestal wil je hoe dan ook niet aan- en afvoerventielen in dezelfde ruimte plaatsen. Moet dat in jouw situatie toch, dan is een afstand van minstens 2 meter tussen de aan- en afvoerventielen vereist
Soort buizen kiezen, of: een luchtverdeelsysteem?
Als je weet precies waar de ventielen moeten komen, is het tijd om te kijken hoe de lucht daarheen kan komen met buizen.De meest populaire manier omdat te doen op dit moment (sinds ongeveer 2022) is een luchtverdeelsysteem, zowel bij doe-het-zelf tweakers als bij installateurs. Deze systemen bestaan uit:
- Gestandaardiseerde flexibele plastic buizen, meestal met een binnendiameter van Ø75 / buitendiameter Ø90 of een equivalente rechthoekige maat. Deze maat is gekozen zodat deze in verlaagde plafonds en scheidingswanden past.
- Luchtverdeling met luchtverdeelkasten of -plenums waar één hoofdbuis in meerdere, tot wel 20, kleinere aansluitbuizen wordt verdeeld.
- Bijpassende ventielboxen -plenums of -kasten waarop twee of meer flexibele buizen met binnendiameter Ø75 kunnen worden aangesloten.
Waarom zijn deze systemen zo populair ? Dit komt vooral vanwege het installatiegemak (geen spirobuizen zagen/slijpen), en omdat het ontwerp van het buizenstelsel een stuk eenvoudiger is zonder rekenwerk aan buisdiameters en luchtsnelheden. Er zijn eigenlijk maar twee redenen om niét voor zo'n luchtverdeelsysteem te kiezen.
- Prijs: zijn ze iets duurder in de aanschaf. Als je budget beperkt is, kan een simpel spirobuissysteem goedkoop in elkaar te zetten zijn, zeker met tweedehands onderdelen van marktplaats.
- Ruimte, maar sterk afhankelijk van je situatie. Je hebt bij een luchtverdeelsysteem al snel veel buizen nodig. Omdat de buisdiameter van dit soort systemen beperkt is tot een binnendiameter van 75mm, heb je eigenlijk twee buizen per ventiel nodig om geluidsoverlast en drukverlies te beperken. Zie hieronder bij geluid voor meer details. In een eengezinswoning krijg je dan met 4 aanvoer en 4 afvoerventielen * 2 buizen elk = 14 buizen, en soms veel meer. Dat is in sommige renovatie-situaties niet goed weg te werken.
Buizenverloop, bochten en splitsingen
Als je niet voor een luchtverdeelsysteem kiest, kun je ook zelf een volledig buizenstelsel ontwerpen en bouwen. Bijvoorbeeld met enkele grote hoofdkanalen die met T- of Y-splitsingen aftakken naar kleinere buizen richting de ventielen, uitgevoerd met (grote) vierkante buizen in een voor jou handige maat.Als je een luchtverdeelsysteem kiest, is dit stukje voor een groot deel niet op jouw situatie van toepassing. Bij het nauwgezet volgen van de handleiding en specificaties van jouw luchtverdeelsysteem zul je goed moeten uitkomen. Maar, ook als je een compleet luchtverdeelsysteem gebruikt zul je voor de eerste paar meters tot de verdelers vaak een deel zelf moeten knutselen met grotere hoofdbuizen.
Zelf een heel buizenstelsel ontwerpen is complex, en kan het beste gedaan worden met gespecialiseerde software. Deze Belgische software is daarbij een goede gratis variant.
Bij het ontwerpen van het buizenstelsel is het vooral belangrijk zaken te vermijden die veel weerstand veroorzaken. En waar deze onvermijdelijk zijn (je hebt toch ventielen en bochten nodig), varianten te kiezen die de weerstand en drukverlies minimaliseren. Een lijstje:
- Bochten, en vooral scherpe bochten,
- Kleppen, ook al zijn ze helemaal geopend.
- Aftakkingen, en vooral 90-graden T-stukken. Kies bij voorkeur aftakkingen met flauwere bochten zoals Y-stukken (broekstukken), of 45-graden T-stukken.
- Verbreden en vernauwen. Het is daarom niet nuttig om voor korte stukjes een bredere buis te gebruiken. De "winst" van een bredere buis met minder weerstand gaat al snel op aan de extra weerstand op het begin en einde.
- Ventielen die sterk geknepen zijn bij het inregelen
- Dempers
- Filters, vooral F9 fijnstoffilters en koolstoffilters
Geluid
Een belangrijke factor in het ontwerp van je buizenstelsel is het minimaliseren van geluidsoverlast door het ventilatiesysteem. Preventie is daarbij net zo belangrijk als demping. Een overzicht van de belangrijkste vormen van geluid in je systeem is:Geproduceerd door | Preventie | Demping | |
---|---|---|---|
Ventilatorgeluid / motorgeluid | WTW unit | Lager debiet (meer overstroom, lagere stand) | Geluidsiserende omkasting Ontkoppeling WTW unit van kanalen Dempers |
Stromingsgeluid / kanaalgeluid | Turbulentie door scherpe randen, kleine openingen, kleppen en bochten. | Minder kanaalweerstand (grotere buizen, minder bochten en kleppen, minder knijpen met ventielen) | Geïsoleerde kanalen Dempers |
Overspraak en omgevingsgeluid | Mensen/apparaten in andere kamers in huis | Kleinere buizen | Dempers |
Zoals je hier ziet is niet per se "bigger is better" altijd het geval voor de buizen. In principe betekent grotere buizen trager stromende lucht en dat zorgt voor minder weerstand en minder geluid. Maar een hele grote buis tussen twee kamers om stromingsgeluid in de kanalen te voorkomen is óók een groot gat in de muur waardoor je elkaar goed kan verstaan, meer overspraak dus.
Hoe groot moet de buis dan zijn? Er is géén algemene vuistregel voor een maximum luchtsnelheid. Het geluid dat een bepaalde luchtsnelheid in een buis produceert hangt namelijk af van de grootte van de buis, het materiaal, en hoeveel bochten en koppelstukken/kleppen je gebruikt. Bochtig gelegde geribbelde flex buis geeft meer weerstand en meer geluid dan een gladde spirobuis rechtdoor van dezelfde diameter. Een vuistregel is dat je met een kanaalweerstand van meer dan 1 Pa per meter het stromingsgeluid begint te horen. Op basis hiervan kan je de meeste spirobuizen afhankelijk van de diameter tot 2 á 3 m/s geruisloos noemen. De 75mm binnendiameter geribbelde flexbuizen van luchtverdeelsystemen kun je met dezelfde vuistregel op basis van de technische specificaties waarschijnlijk tot ongeveer 2 m/s geruisloos gebruiken (30 m3/h). Let op dat er in dit topic ook ervaringen zijn gedeeld van suizende flexbuizen met minder luchtsnelheid dan dat, waarbij een limiet tot zelfs maar 1 m/s werd aangeraden.
Als je alle preventiemaatregelen hebt uitgeput, is het tijd om na te denken over dempers. Denk daarbij aan het volgende:
- Dempers werken betere op kleinere kanalen. Als het past - en misschien toch nodig voor overspraak - is het dus een goed idee om meerdere dempers ná de aftakkingen te hebben.
- Standaard starre dempers werken goed bij het dempen van hoge tonen. Een standaard starre demper werkt daar bijna net zo goed als de duurste / grootste alternatieven. Flex dempers werken relatief weer beter bij lagere tonen.
- Flex dempers hebben als nadeel dat ze geluid overdragen naar de ruimte eromheen, en niet goed schoon te maken zijn. In een specifiek geval passen ze goed: als je WTW unit in een geluidsdichte technische ruimte staat, kun je met een goede kwaliteit flexdemper het WTW motorgeluid dempen dicht bij de unit. Voor het schoonmaken kun je in deze ruimte om de flex demper heen werken (bijvoorbeeld via een inspectieluik of filterbox). Voor vergelijkbare demping met starre dempers moet je een veel grotere, langere en/of duurdere demper kopen. Om WTW motorgeluid ~30Db(A) te dempen moet je twee meter aan starre demper plaatsen op je 200mm hoofdkanaal.
- Er bestaan ook flex dempers met meer isolatie (50mm bijvoorbeeld), die werken slechter als geluiddemper omdat de overdracht van geluid van het kanaal naar de ruimte eromheen verhinderd wordt [bron (DE)]. Deze zijn bedoeld voor extra thermische isolatie bijvoorbeeld bij gebruik richting dakdoorvoer.
- Bij demping spreken we hier meestal over de invoegdemping: met hoeveel dB het geluid van de unit wordt gedempt aan het einde van de buis. Een andere vorm van demping is de wandreductie: met
hoeveel dB het motorgeluid van de ventilator wordt gedempt in de ruimte waar de unit staat. Dempers met goede wandreductie zijn bijvoorbeeld semi-flexibele aluminiumdempers. Voor tweakers is een vaker gekozen alternatief het isoleren van de ruimte waar de unit staat.
Filters
Voor je de aanvoerlucht van buiten naar binnen toe blaast, wil je dat het balansventilatiesysteem deze eerst filtert. De meest basale vorm van filtering zit in vrijwel alle WTW units geïntegreerd, en dat is een filter tegen grofvuil, bijvoorbeeld een G4 filter. Deze filters veroorzaken weinig luchtweerstand, en dienen vooral om de werking van de mechanische onderdelen van de ventilator en warmtewisselaar te beschermen tegen stof en zand.Soms is een zwaarder filter noodzakelijk. Als je in een gebied woont met slechte luchtkwaliteit en veel fijnstofoverlast, wil je misschien een F7 of F9 fijnstoffilter toepassen. Als je buren houden van hout stoken, is een actieve kool geurfilter prettig. Een precieze specificatie van filtertypen kun bij vrijwel elke filter webshop vinden.
Ook wanneer je last van hooikoorts hebt is een goed filter een uitkomst. Een M6 filter is fijn genoeg om pollen en sporen letterlijk buiten de deur te houden waardoor je binnenshuis geen pollen en sporen zal hebben.
De integratie van een extra filter in je buizenstelsel verdient speciale aandacht bij het ontwerp. De zwaarste typen filter (F9 filters en actieve kool filters) veroorzaken namelijk veel luchtweerstand. Als je hiervoor moet kiezen door de slechte luchtkwaliteit in je omgeving, is een gedetailleerde weerstandsberekening aan te raden. Ook is dan een zeer grote filterkast nodig, circa 0.5m x 1m groot, om de luchtweerstand nog haalbaar te houden in een woonhuissysteem. Een middenweg om toch de luchtkwaliteit wat te verbeteren zonder al te grote impact op de luchtweerstand in je systeem is een F7 zakkenfilter.
Stap 3: onderdelen uitkiezen, installeren en onderhouden
WTW unit kiezen
De belangrijkste keuze is natuurlijk welke unit je wil. Zaken om op te letten zijn:- Technische ventilatieprestaties. Lees daarbij ook de kleine lettertjes. Veel fabrikanten zetten een nominaal debiet in de naam, maar de prestaties van verschillende units op dat niveau kunnen erg verschillen. De "250" van de ene fabrikant kan soms beter presteren op 300 m3/h dan de "400" van de ander.
- Positie van de aansluitingen. Als je bovenlangs naar het dak moet, is het handig dat de aan- en afvoer naar buiten naar boven zitten. Andersom, als je vanaf de unit al snel naar beneden de vloer door moet, kun je een scherpe 90-graden bocht met veel weerstand voorkomen door een zij-aansluiting te nemen voor de aan- en afvoer naar huis.
- Aansluitdiameter, waarbij hier wél geldt groter is beter.
- Afmetingen en gewicht van de unit. Hoeveel ruimte heb je voor de installatie, en moet hij door één persoon te tillen zijn?
- Domotica, sensor- en sturingsmogelijkheden.
- Enthalpiewisselaar (zie kader). Als je dit wil, dan zijn er veel minder mogelijkheden.
Enkele tweakers hebben ook overzichtjes gemaakt van hun keuzeproces.
Enthalpiewisselaar of nietEen nadeel van balansventilatie is dat het de lucht uit kan drogen. Buitenlucht heeft vaak een relatief lage luchtvochtigheid en als je continu binnenlucht met een hoge luchtvochtigheid afvoert en de toevoer droge buitenlucht naar binnen brengt, kan het droog worden in huis. Zeker in de winter kan dit problematisch zijn. Als de luchtvochtigheid binnen te laag wordt, kan dit leiden tot geïrriteerde luchtwegen, droge ogen en schilferige huid, hoest, gebarsten lippen enzovoorts.Ook kan het zorgen voor uitdroging van leer, rubber, hout et cetera.De enthalpiewisselaar is een systeem waarbij het vocht uit de uitgaande lucht wordt afgevangen en toegevoegd aan de lucht die het huis in gaat. Dit zorgt voor een vochtiger lucht en heeft tevens als voordeel dat je geen waterafvoer nodig hebt. Wel is de efficiëntie gemiddeld maar zo'n 70%, zodat de lucht in je huis toch nog droger kan worden. Ook is het vrij prijzig en niet alle merken hebben de mogelijkheid voor een enthalpiewisselaar. Een makkelijke test of een enthalpiewisselaar iets voor jou is, is of je nu in de winter je huis moet bevochtigen om de luchtvochtigheid in de normale range van 40%-60% te houden. Als dat zo is, kun je waarschijnlijk veel moeite (luchtbevochtiger bijvullen) en kosten (filters vervangen van je luchtbevochtiger) besparen door een enthalpiewisselaar te nemen. |
Buizenstelsel onderdelen
Het is niet mogelijk hier in deze topicstart een geactualiseerde lijst van alle producten en hun voor- en tegens bij te houden. Hier daarom een lijstje van vergelijkingen gedaan door tweakers eerder in dit topic, die deels nog relevant kunnen zijn, van verschillende buizenstelsel onderdelen:Sensoren en domotica
Een behoorlijk aantal ventilatoren hebben tegenwoordig (een optie voor) CO2 en/of vochtsensoren die geïntegreerd zijn in de unit zelf. Ook kun je voor sommige systemen losse sensoren kopen, zodat je mogelijk zelfs in elke kamer een sensor hebt. Je kunt je echter afvragen of dit echt nodig is, zeker omdat losse sensoren niet goedkoop zijn.De belangrijkste voordelen van sensoren en domotica zijn een potentieel lager verbruik, doordat de ventilator alleen hard draait als dat echt nodig is, en daarbij potentieel ook betere luchtkwaliteit, bijvoorbeeld door met een CO2 sensor automatisch detecteren dat er bezoek is en dan meer te ventileren.
De meningen zijn in dit topic verdeeld of sensorgestuurde ventilatie een goed idee is voor een balansventilatiesysteem. Er is wel een consensus dat een basale vorm van automatisering op de unit zelf, met een CO2 sensor in de unit zelf die bezoek detecteert en dan naar de "hoog" stand gaat, prima werkt. Maar meer verregaande automatisering van je balansventilatiesysteem heeft ook nadelen. Het is ten eerste best moeilijk om dit perfect in te regelen zodat het daadwerkelijk een goede luchtkwaliteit geeft; in dit topic kwamen verschillende tweakers langs met negatieve verhalen.
Daarnaast speelt vooral de complexiteit zowel mechanisch als softwarematig. Mechanisch in dit geval betekent dat de door servomotoren aangestuurde kleppen en de sensoren zelf nog wel eens kapot willen gaan en ook geluid maken. En softwarematig is zeker bij tweakers-oplossingen de vraag of je de luchtkwaliteit in huis afhankelijk wil maken van domotica.
Domotica voor het uitlezen en volgen van het systeem is natuurlijk een uitstekend idee, en daar zijn diverse integraties voor, met ook custom printplaatjes gemaakt door tweakers. De lijst met verschillende opties is te lang om hier op te nemen, gebruik de zoekfunctie om te kijken of jouw unit al is besproken.
Zelfbouw ventilatie onderdelen
Soms is het onderdeel dat je nodig hebt voor je systeem niet goed verkrijgbaar, of niet voor particulieren. Daarom maken tweakers soms ventilatie-onderelen zelf. Een lijstje:- Zelfbouw geïsoleerde filterbox voor opstelling vóór de WTW unit.
Installatie
Het fysiek installeren van een WTW systeem is met moderne componenten meestal niet heel complex: spirobuizen met SAFE rubber afdichtingen en luchtverdeelsystemen schuif je zo over elkaar. Er zijn een paar handelingen die wat meer voeten in de aarde hebben die vaak terugkomen bij WTW installatie in dit topic. De rest past meer in het "bouwen en klussen" forum dan hier.- Als je betonnen vloeren en/of muren hebt zal je moeten betonboren. Daarvoor kun je een diamantboor huren of kopen.
- Voor geluidsisolatie kan je de wanden van de technische ruimte te isoleren of een geluidsdichte omkasting te maken.
Inregelen
Ook is het noodzakelijk om je systeem in te (laten) regelen. Dit kan met een anometer. Er is een apart topic op dit gebied geopend, waarin verder wordt uitgelegd hoe je een wtw kan inregelen: Inregelen wtw met anemometerZoals hierboven beschreven is het meestal niet nodig om complexer te regelen dan een “normaalstand” en een “hoog” stand. De “hoog” stand kan sensorgestuurd zijn door vocht- en/of CO2 meters. Maar dat is niet altijd nodig. Het is mogelijk om met een goed uitgedachte normaalstand de badkamers condensvrij te houden en de woonkamer van genoeg frisse lucht te voorzien, ook bij bezoek. En dat alleen als je een feestje geeft even handmatig de “hoog” stand aanzetten nodig is.
Onderhoud
Een balansventilatiesysteem is niet onderhoudsvrij. Vrijwel alle balansventilatiesystemen maken gebruik van filters om de lucht te zuiveren. De meesten komen met een simpel G4 filter, die beperkt zijn filtering, tot luxere varianten (bv. F7) die een pollenfilter hebben en beter zijn voor mensen met een allergie. Dit kan natuurlijk handig zijn als je hooikoorts hebt. De filters moeten regelmatig schoongemaakt worden, en minstens twee keer per jaar vervangen worden. Voor simpele filters is het mogelijk om zelf losse filters te knippen uit filterdoek.Ook is het qua onderhoud verstandig elke twee jaar een onderhoudsmonteur het apparaat te laten nakijken en iedere acht jaar de buizen te laten schoonmaken. Een vervuild balansventilatiesysteem is niet gezond, dus is het wel belangrijk om goed schoonmaken in acht te nemen.
Veelgestelde vragen
Kan ik mijn afzuigkap aansluiten op mijn balansventilatieysteem met WTW?
tl;dr: er is op dit moment nog niet echt een complete oplossing die dit mogelijk maakt.Er zijn opties op de markt die de een afzuigkap aansluiten op het balansventilatiesysteem, maar tot dusver lijken alleen de deel/hybride oplossingen goed te werken. Er zijn twee uitdagingen hier om mee rekening te houden.
- Genoeg afzuigcapaciteit om de luchtkwaliteit in de keuken tijdens het koken op peil te houden. Een afzuigkap heeft minimaal toch zo'n 300 m3/h nodig. Dat is best veel in de context van de meeste balansventilatiesystemen, en je zal een vrij grote buis en/of complex regelwerk nodig hebben om dat te realiseren.
- Ten tweede kan de WTW unit niet goed tegen de vervuilde (vette) kooklucht, dus daar moet een filter of andere oplossing voor gevonden worden.
Er zijn ook motorloze afzuigkappen die alléén op het centrale ventilatiesysteem draaien verkrijgbaar, maar hiermee zijn de ervaringen tot nu toe niet best. Dit komt al snel neer op de situaties zonder afzuigkap, zoals in de sociale woningbouw van oudsher voorkomt, met alléén een gewoon afzuigventiel in de keuken dat nog geen 100 m3/h afvoert. Theoretisch gezien zou het mogelijk moeten zijn om 300 m3/h af te voeren via een motorloze afzuigkap, gestuurd door regelkleppen in de unit zelf. Dit is al wel een paar keer voorgesteld, maar tot dusver is er nog geen succesverhaal bekend.
Overige veelgestelde vragen over afzuigkappen en balansventilatie:
- Het is géén goed idee om een gemotoriseerde afzuigkap richting de balansventilator te laten blazen, omdat het systeem dan uit balans raakt. Dit kan de WTW unit beschadigen.
- Bredere discussie over de voor- en nadelen van recirculatie vs direct naar buiten afzuigende afzuigkappen kan in het daarvoor bestemde topic.
- Er is enige discussie of het nodig is om een aparte luchtaanvoer te maken, voor als een naar buiten blazende afzuigkap aanstaat. Theoretisch gezien zou een extra 300 m3/h aan afzuiging flinke onderdruk kunnen veroorzaken en de balans verstoren. Er zijn hiervoor oplossingen verkrijgbaar die aan apart aanvoerkanaal openen als de afzuigkap aangaat. Je kan ook een raampje open zetten, en misschien is zelfs dat alleen in de meest luchtdichte nieuwbouw nodig - anders trekt de afzuigkap door kieren voldoende naar binnen.
Kennen jullie een goed installatiebedrijf die WTW kan installeren voor mij in regio X?
Deze vraag is vaak in het topic gesteld, maar helaas zelden met veel respons. Je kan het altijd proberen. Let op dat de markt erg krap is. Ook zijn veel tweakers in dit topic te vinden juist om zelf aan de slag te gaan, of omdat ze niet tevreden zijn met hun installateur. Het zit een beetje in de aard, net zoals je op het Desktop PC forum meer zelfbouw advies zal vinden dan prebuilts.Let op dat de WTW installatie markt ook vrij jong is, en er zijn (nog) geen goede certificeringen of brancheverenigingen waaraan je een "goede" installateur makkelijk kan herkennen. Dit topic staat dan ook vol met voorbeelden van balansventilatiesystemen geplaatst door een installateur of aannemer, waar toch niet alles even goed is gegaan. Het is dus altijd de moeite waard om de adviezen op deze pagina door te lezen, al is het maar om het werk (ventilatieberekening, onderdelen keuze) van je installateur goed te begrijpen en bespreken.
Kan ik systeem D toepassen in mijn renovatieproject / slechte geïsoleerde rijksmonument / caravan ?
Balansventilatie is niet altijd even makkelijk is toe te passen in bestaande huizen, tenzij je toch al bezig bent met een grote verbouwing. Het is immers niet altijd even gemakkelijk om al die buizen zo maar even ergens weg te werken, door betonnen plafonds of middeleeuwse draagbalken te boren. Zeker niet omdat de hoofdbuizen vaak groot zijn tot wel 200mm. Maar goed, we zijn tweakers, dus dat zou ons eigenlijk niet moeten stoppenMijn nieuwbouwhuis heeft een Itho QualityFlow / Orcon SmartZone / Brink Indoor Mixfan / merk X slimme WTW systeem oplossing, is dat een beetje goed?
In het algemeen zijn de meningen over slimme systemen verdeeld, zie de sectie over sensoren en domotica hierboven. Dat stukje is merk onafhankelijk geschreven, en is ook gericht aan tweakers die zelf een slim WTW systeem met sensoren en domotica in elkaar willen zetten.Er is één ander risico om rekening mee te houden als je een bestaande nieuwbouw installatie van een dergelijk 'off the shelf' slim balansventilatiesysteem in je huis aantreft, zeker als je daar niet zelf actief voor gekozen hebt. Dat is dat ontwikkelaars en aannemers soms "slimme" systemen plaatsen om weg te komen met een te klein (ondergedimensioneerd) systeem, dat wel de normen haalt. Dit bespaart kosten, en haalt meer BENG punten waarbij het energielabel verbetert. En dat stuwt de verkoopprijs. Maar goede luchtkwaliteit lever je er soms bij in.
Hoe werkt dat? Vergelijk maar eens wat je zou willen zien voor goede luchtkwaliteit, versus wat een aannemer minimaal mag plaatsen met het oprekken van de regels, in een typische nieuwbouwwoning. Als je stap 1 over de ventilatieberekening volgt voor een vierpersoonshuishouden kom je bijvoorbeeld op 200 m3/h uit voor het hele huis, met een hoog stand van 50% meer dan dat op 300 m3/h. Volgens het bouwbesluit mag een aannemer echter in een typische nieuwbouwwoning een slim (zelfregelend) systeem plaatsen van de helft (!) hiervan, waarbij de capaciteit zo laag kan zijn als 100 m3/h met een hoog stand van 150 m3/h. Als alle ruimtes maar een nominale capaciteit hebben die voldoet aan het bouwbesluit, ook al zijn die niet tegelijkertijd te gebruiken.
Dam kan de aannemer dus toe met een kleinere, goedkopere unit, en ook kan er bespaard worden op de luchtkanalen en ventielen, en zal de kleinere unit zuiniger zijn met minder verbruik, wat gunstig is voor de BENG berekening. Je krijgt echter wel muffe slaapkamers als de ventilatie daar overdag helemaal uit staat. Mocht deze situatie op jou van toepassing zijn, is vooral belangrijk te kijken naar het kanalenstelsel: is dit ondergedimensioneerd voor meer ventilatie? De unit zelf kun je anders regelen (slim systeem uitzetten of permanent op de "hoog" stand) of anders redelijk eenvoudig vervangen, maar alle kanalen vervangen is een grote klus met betonboren en dergelijke.
Let wel, niet alle nieuwbouwhuizen met balansventilatie hebben dit, en niet alle aannemers/projectontwikkelaars doen dit. Maar het kan dus geen kwaad om alles nog eens na te rekenen.
Links naar eerdere discussies hierover: 1, 2, 3.
Eerdere topics over balansventilatie
Een van de redenen om dit centrale topic te openen, is om een centraal punt te maken voor vragen over balansventilatie en WTW's. Tot nu toe stond dit in vele losse topics. Hieronder een kort overzicht van enkele van deze topics. Mogelijk bevatten ze nog nuttige informatie. Probeer nieuwe vragen en ideeën echter te posten in dit topic om te zorgen dat de informatie mooi bij elkaar staat en makkelijk te vinden is (ik werd in ieder geval redelijk gallisch van het continu zoeken en uitpluizen van alle topics :-):- (balans)ventilatie & isolatie rijtjeswoning 1976
- Mechanische ventilatie ombouwen naar WTW balansventilatie
- Balansventilatie
- Balansventilatie icm een frisse slaapkamer
- Enthalpiewisselaar tbv WTW balansventilatie
- Huis ombouwen richting balansventilatie met WTW
- Balansventilatie in bestaande bouw op hybride manier
- Ontwerp WTW installatie
- Mechanische ventilatie upgraden naar WTW
- Onderhoud WTW + Reiniging kanalen
- WTW van gerenoveerd huis uit 1910
- Luchtontvochtiger in WTW aanvoerkanaal
- simpel WTW-plan thuiskantoor - enkele vragen over de buizen
- Buisdiameter huisventilatie
- https://www.milieucentraa...tilatie/balansventilatie/
- Onderzoek effectiviteit ventilatiesystemen TU Eindhoven - o.a. over de plaatsing van ventielen
- https://www.drechtsestrom...ennisbank/ventilatie/wtw/
- Veelgestelde vragen over balansventilatie
[ Voor 199% gewijzigd door Puntenwolk op 13-09-2024 21:57 ]