Zoals Belton een artikel in het NRC heeft gehad (
Brinkiewestland in "De oorlog in Oekraïne - deel 2") staat er nu ook een artikel over haar in de Volkskrant. Als je alleen het artikel zelf al leest, dan maakt dit de
appeasement van Draghi, Macron en Scholz nog wereldvreemder dan ze op het eerste gezicht al leek. Draghi is een econoom, daarvan verwacht ik wel amorele oplossingen. Scholz ontpopt zich als de SPD krabbelaar waarvoor ik al bang was. Half de man waar Merkel vrouw was. Al was Rusland ook Merkels zwakke punt, die had nog wel eens heel anders uit de hoek kunnen komen. We zitten met Scholz opgescheept. Een Bundesland president die in een rol boven zijn echelon is terechtgekomen. Voortgeduwd door Biden. Als ik eerlijk ben valt Macron mij hierin tegen. Frankrijk heeft natuurlijk een relatie met Rusland gehad (Pre WO-I), maar juist daarom zou het beter moeten weten.
Grosso modo blijft het verhaal het zelfde, hieronder enkele passages in het artikel die wat toevoegen aan de eerdere post over het NRC artikel:
Over hoe legitieme rechtsmiddelen misbruikt werden om de Britse pers zichzelf te laten muilkorven:
‘Het is heel duidelijk dat het Russische oligarchen is gelukt Britse media angst aan te jagen. Britse advocatenkantoren schreven de afgelopen jaren voor goud geld duizenden dreigende brieven aan mediaorganisaties over mogelijke publicaties omtrent oligarchen. En tot de oorlog uitbrak op 24 februari waren er tenminste twee Britse kranten die heel bewust niet schreven over Russische oligarchen. Ze wilden niet in die juridische pesterijen verstrikt raken, omdat het simpelweg te duur en te tijdrovend is.’
[...]
De meeste uitgevers zouden gedwongen zijn om meteen te zwichten, zegt Belton. ‘Maar mijn uitgever verdedigde me tot het bittere eind. Alle belangrijke claims bleven, met kleine aanpassingen, in het boek. Maar het kostte een fortuin. Gelukkig heeft het de politiek wel wakker geschud. De Britse regering werkt nu aan hervormingen die er hopelijk voor zullen zorgen dat het rechtssysteem niet meer op deze manier misbruikt kan worden.’
Zoals we al hebben kunnen interpreteren, de mallotigheid van Poetins plannen waren niet tot het denkraam van de oligarchen doorgedrongen. Zij hadden Ruslands' staatsmodel gereduceerd tot een extensie van hun businessmodellen. Toen de Russische staat door ideologie gedreven haar irrationele aanval op Oekraïne startte vielen deze business modellen als kaartenhuizen in elkaar.
‘Ja. En het kwam als verrassing voor veel mensen in de Moskouse elite. Het economische deel van de regering had geen idee dat dit ging gebeuren. Iedereen dacht dat Poetin ongeveer hetzelfde zou doen als in 2014: het volkenrecht schenden, nieuwe grenzen stellen, maar niet op deze provocerende en openlijk agressieve manier. Het lijkt hem niks meer te kunnen schelen wat de rest van de wereld van hem denkt.’
Ook benadrukt ze hoe deze oorlog toch onderdeel is van een continue ontwikkeling die het westen lang niet heeft willen zien, en, zoals ik hierboven ook aangeef, nog steeds niet wil zien
Ziet u een directe lijn tussen die gebeurtenissen en nu?
‘Ja, heel duidelijk. Poetin heeft de ene na de andere strategische vergissing begaan in Oekraïne - maar elke keer zien we hoe belangrijk Oekraïne is voor Poetin persoonlijk en voor de strategische doelen van het Kremlin. En hoe paranoïde Poetin is. Zijn openlijke interventie in 2004 ten gunste van Janoekovitsj deed Oekraïners beseffen hoezeer ze blijkbaar van buitenaf werden gecontroleerd. Dat leidde tot het pro-westerse leiderschap van Joesjenko en Timosjenko.
Een ontwikkeling waarvoor letterlijk ieder middel werd ingezet:
‘Daarna ging hij Gazprom gebruiken om Oekraïne weer onder controle te krijgen: door de gastoevoer af te sluiten en door de Oekraïense leiders in een corrupt akkoord met Rusland te dwingen. Dat ging door middel van een duistere intermediair, RusUkrEnergo, die Oekraïne van gas ging voorzien. Het smeergeld ging alle kanten op: naar het Kremlin en naar Joesjenko.
[...]Poetin wilde het land altijd al in zijn invloedssfeer houden, maar elke keer trad hij met zulke zware middelen op dat hij Oekraïne in de tegengestelde richting duwde.’
Ondertussen nam de greep van het Poetin regiem op Rusland almaar toe. Europa negeert dit gegeven even hard als het gegeven dat om verschillende redenen Polen en Hongarije weg bewegen bij de klassieke democratische rechtsstaat:
In zijn beginjaren verdwenen er ook al opponenten, en werden journalisten vermoord. Nu zijn we beland bij de vergiftiging van Navalny en een heel nieuw niveau van repressie.
‘Het is de evolutie van iets dat er altijd was, maar prominenter is geworden. Met de vergiftiging van Navalny in 2020 kwam het Kremlin echt op nieuw terrein, want het gebruik van novitsjok-zenuwgas bewees dat het Kremlin op heel hoog niveau betrokken moest zijn. In die moordpoging zagen we de finale incarnatie van het Poetin-bewind, waarin het volledig wordt beheerst door paranoia.
Een belangrijk inzicht vind ik dat wij in het westen medeverantwoordelijk waren, en nog steeds zijn, getuige de appeasement, aan de legitimering van het paranoïde Poetin bewind.
Het Westen is medeplichtig aan de machtsconcentratie onder Poetin en de veiligheidsdiensten in Rusland, schrijft u.
‘Ja, omdat we nooit Poetins model afwezen. En niet alleen westerse bankiers en energiegiganten wilden een deel van de winst, ook westerse politici sloten bewust de ogen voor dit proces en voor de corruptie, ongeacht wat dit betekende voor de ondermijning van de Russische wet. Iedereen dacht dat Poetin en zijn kliek rijkdom en macht, grote huizen en jachten wilde. Er werd naar gekeken door een puur westerse lens, alsof het simpelweg een kleptocratie was. We vergaten de veiligheidsdreiging die er achter schuilging. Want toen Poetin eenmaal zijn macht bestendigd had, kon hij die geldstromen en zijn controle over financiële offshore-constructies in het buitenland gebruiken om onze democratieën te ondermijnen, verdeeldheid te zaaien en westerse functionarissen en instellingen te corrumperen. Hij deed dat zeer effectief - tot deze oorlog.’
Ondanks de NAVO nam de verwevenheid met Rusland alleen maar toe, en daarmee indirect de macht van het Poetin bewind over ons. Wat ik hierin belangrijk vindt is dat als je handel drijft met een corrupt bewind, je uiteindelijk onherroepelijk zelf ook corrumpeert. Vooral de Nederlandse overheid zou haar buitenlandbeleid op dit punt eens kritisch moeten doorlichten.
Het Westen debatteerde jarenlang intensief over Navo-uitbreiding maar bijna niet over hoe westerse landen, bedrijven en elites Poetins macht in het Kremlin versterkten. Hoe komt dat?
‘In het Westen domineerde de gedachte dat elk land zijn eigen lot mag bepalen.
[...]
Het Westen was er lang blind voor dat Poetin zijn eigen democratie en instellingen had ondermijnd en zoveel macht en geld had verzameld dat hij onze systemen kon ondermijnen. Dat Moskou in de Sovjettijd dezelfde tactieken toepaste tegen het Westen, die toen ‘actieve maatregelen’ heetten, was alweer vergeten. Het Westen besloot collectief te doen alsof Rusland een compleet nieuwe plek was.
[...]
Wat Poetin deed met het gaswapen en RusUkrenergo in Oekraïne, deed hij in zekere mate ook met Europa. Met gas en die duistere intermediairs konden ze westerse politici en instellingen corrumperen. Dat gebeurde in Oost-Europa, Duitsland, Oostenrijk, Italië, op veel plekken. De Duitse oud-bondskanselier Schröder (die verschillende hoge posities aannam bij Russische energiebedrijven, red.) is het bekendste voorbeeld van deze werkwijze van het Kremlin, maar er zijn veel meer gevallen die we niet kennen omdat Rusland heel bedreven is in het gebruik van mantelorganisaties om geld ongezien rond te sluizen.’
En dan natuurlijk de onvermijdelijke liaison met extreemrechts. Ook hierin heeft Rusland westerse zwaktes geëxploreerd. Naar mijn mening ligt hier in een van de meest essentiële lessen voor onze westerse wereld. De groei van de loonkloof is de rot in ons democratisch bestel. Die kloof moeten we teniet doen om onze samenleving minder kwetsbaar te maken voor de Ruslands in de wereld.
Die beïnvloeding was ook gericht op politieke groepen. U beschrijft hoe figuren als de zakenman en conservatief ideoloog Konstantin Malofejev en de extreem-rechtse nationalist Aleksandr Doegin extremistische groepen in Europa steunden, soms zelfs, zoals in Griekenland, extreemlinks én extreemrechts.
‘Alles wat verdeeldheid kan zaaien, is goed voor Rusland. In recente jaren was extreemrechts het makkelijkst bereikbaar voor ze. Ze proberen aan te haken bij ideeën die populair waren bij diegenen die zich genegeerd voelen door mondialisering, de gevolgen van de financiële crisis van 2008 en de groeiende kloof tussen ‘haves’ en ‘havenots’. Dat is een machtig instrument voor Rusland. Vladimir Jakoenin (een Russische tycoon en Poetin-vertrouweling, red.) spreekt openlijk over het cynisme erachter. Het is min of meer wat ze deden in de communistische tijd: een instrument om politieke invloed te verwerven. Malofejev zocht ook samenwerking met Amerikaanse conservatief-christelijke instellingen als de World Congress of Families en de libertaire Amerikaanse senator Rand Paul - alles om een voet tussen de deur te krijgen.’
En nu moeten we doorgaan met het ondersteunen van Oekraïne, juist nu het moeilijk wordt:
Hoe kijkt Moskou nu tegen de oorlog aan?
‘Het lijkt er op dat Poetin er nu op rekent dat het Westen zijn belangstelling voor Oekraïne zal verliezen. Bij de eerste schok reageer je heel sterk, maar dan raak je geleidelijk gewend aan de nieuwe omstandigheden. Dat zien we nu ook in het Westen. En wij beginnen inmiddels de gevolgen te voelen, met stijgende energieprijzen. Als het Westen de aandacht verliest, kan hij de oorlog aan de gang houden, de gebieden in het oosten pakken en misschien aan zijn publiek als grote overwinning verkopen. En wie of wat stopt hem dan in twee of drie jaar om nog een stuk te pakken?’
Voor ons eigen bewustzijn moeten we dat boek van haar,
De Mannen van Poetin, maar gaan lezen. En we sturen Draghi, Macron en Scholz een Engelstalig exemplaar, ze lijken nog niet helemaal aangesloten....