Ah. Probleem met die redenatie is dat de doorstromer in je voorbeeld niet naar een (andere) rijwoning wil doorstromen. Verhuizen kost veel geld en dan moet er wel wat tegenover staan. Als iemand niet doorstroomt valt de overwaarde ook niet te belasten.
De overwaarde zelf is overigens grotendeels het gevolg van het gratis geld dat de afgelopen jaren de huizenmarkt is ingepompt. Tot voorkort kon een gemiddeld gezin makkelijk 500K lenen (modaal paar heeft 84100, met kinderen onder de 18 is dat zelfs 96500). Per 100K zijn de rente lasten iets van 83 euro per maand geweest (1%). Ga je die overwaarde belasten dan ben je geleend geld aan het belasten. Dan had je beter de leennormen lager kunnen houden.
TLDR: het klopt wat je zegt, 1 nieuwbouwwoning is +1 op de woningvoorraad en doorstroming zorgt voor het vrijkomen van de juiste woningen.
Tegelijkertijd, het is nu om talloze redenen (die in de afgelopen 4 pagina's veelbenoemd zijn) aantrekkelijk om 1 luxe woning te bouwen in plaats van 2 of 3 'starterswoningen' op dezelfde locatie met dezelfde kosten op dezelfde lap grond.
Door wat minder te focussen op het doorstroomtreintje (=dure woningen) en meer te bouwen waar nu directe behoefte naar is (=betaalbare starterswoningen), zouden we juist die snelheid weer terug kunnen pakken.
De huidige ontwikkeling vind ik dan ook heel logisch gekeken naar de vorming van biedvermogen bij een select deel van de samenleving.
Is dat zo? Nederland heeft al 42% aan rijtjeshuizen. Tel daar nog 15% appartementen bij op en ik denk dat we wel genoeg van die compacte woningen hebben gebouwd. Ik denk namelijk dat er niet veel mensen zijn die liever in een rijtjeshuis woning dan in een vrijstaand huis of twee onder 1 kap woning. Het zal vrijwel altijd een geld/aanbod kwestie zijn. Bouw je voldoende ruimere woningen dan worden ze vanzelf betaalbaar voor jan modaal.
Overigens vind deze insteek an sich wel nuttig maar tegelijkertijd erg een XY probleem. Het achterliggende probleem is immers dat er niet genoeg grond beschikbaar wordt gesteld en de beschikbare grond te langzaam wordt ontwikkeld. Vervolgens moet de oplossing dan worden gezocht in compacter bouwen? Uiteindelijk is het voor iedereen prettig om wat meer ruimte te hebben. Men kan beter ageren tegen de boeren lobby die de agroclusters al jaren verdedigen. Bouwen in weiland is nog altijd behoorlijk taboe. Men blijft maar bezig met binnenstedelijke ontwikkeling. Dat gaat traag, kost meer geld en maakt het straatbeeld meestal voller.
Het aansturen op type bouw wordt overigens al gedaan. Bijvoorbeeld in Amsterdam met de 40 (sociale huur) 40 (midden huur) 20 (koop woningen) regel. Terwijl Amsterdam zelf de grond verkoopt, voor de marktprijs. Rara waarom zou dat niet positief bijdragen.