Deze reactie had ik voorzien. Toen de
voorgenomen veiligheidsovereenkomst tussen Oekraïne en Nederland gisteren publiek werd gemaakt dacht ik "Goh, mooi, zo wordt een toekomstig kabinet in een commitment modus gedwongen. Iemand gaat dit niet leuk vinden."
En ja, Wilders kennende, laat hij er geen gras over groeien en reageert, traditiegetrouw in wat we maar een Xje moeten gaan noemen:
Wilders hekelt veiligheidsakkoord met Oekraïne
Volkskrant Liveblog11:43
PVV-leider Geert Wilders hekelt het veiligheidsakkoord dat de demissionaire regering heeft gesloten met Oekraïne. In de overeenkomst, die tien jaar moet gelden, zijn afspraken gemaakt over militaire steun, samenwerking op het gebied van de defensie-industrie, steun tegen cyberaanvallen en hulp bij de wederopbouw.
‘De oorlog die Rusland twee jaar geleden begon tegen Oekraïne kan niet anders dan illegaal en barbaars worden genoemd. De PVV steunt Oekraïne en is bereid om over iedere vorm van hulp te praten’, schrijft Wilders zaterdag op het sociale medium X. ‘Maar een demissionair kabinet kan echt geen akkoord voor tien jaar afsluiten.’
De overeenkomst is nog niet in detail vastgesteld, en effectief nog niet gesloten. Bestuursrechtelijk is de omschrijving dus dat onze overheid
voornemens is deze overeenkomst met Oekraïne te sluiten. De tekst hierboven in het krantenartikel waarin de overeenkomst wordt omschreven is de formele tekst die BuZa via bovenstaande link heeft gedeeld. Die paar regels zijn niet meer dan een grove schets. Eigenlijk dus nog niet iets waar al op is te reageren.
De eerste regel in het Liveblog is hierin dus wat misleidend:
PVV-leider Geert Wilders hekelt het veiligheidsakkoord dat de demissionaire regering heeft gesloten met Oekraïne. Maar als de overeenkomst nog niet eens definitief is, waarom reageert Wilders dan al?
De overeenkomst tussen Nederland en Oekraïne is juridisch niet bindend, maar heeft wel een symbolische waarde. ‘Onze eigen veiligheid is nauw verbonden met de veiligheid van Oekraïne’, stelde minister van Buitenlandse Zaken Hanke Bruins Slot bij de bekendmaking van de overeenkomst. ‘Oekraïne moet ervan op aan kunnen dat zij ook op de langere termijn op onze steun kunnen rekenen.’ Hoeveel geld met het akkoord gemoeid is, heeft de minister niet bekendgemaakt. Deze week maakten ook Duitsland, Frankrijk en Denemarken vergelijkbare akkoorden bekend.
Een andere vraag die gesteld kan worden, waarom komt BuZa al naar buiten met een overeenkomst die nog niet eens is beklonken? Een eerste reden die bij mij op kwam was om het internationale momentum aan te jagen. Zoals aangegeven hebben Duitsland, Frankrijk en Denemarken te kennen gegeven ook dergelijke akkoorden met Oekraïne te sluiten. Zou een dergelijke overeenkomst vanuit de EU moeten worden gesloten dan wordt het proces vertraagd door onze Europese hekkensluiters. Met de huidige situatie in Oekraïne is te beargumenteren dat op dit moment in de tijd een dergelijk signaal, voornamelijk bedoeld voor Rusland, belangrijk was om te geven. Dat een demissionair kabinet met een dergelijke overeenkomst de toon zet
na haar regeringsperiode zouden we met deze timing als een fortuinlijke bijvangst kunnen beschouwen.
Het is zaterdag twee jaar geleden dat de grootschalige invasie in Oekraïne plaatsvond. Op vrijdag nam een grote meerderheid van de Tweede Kamer ook een motie aan die uitspreekt Oekraïne ‘zolang dat nodig’ is economisch en militair te blijven steunen. 98 van de 150 parlementariërs ondersteunen dit initiatief van GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans. De PVV niet, de drie andere formerende partijen, VVD, NSC en BBB stemden wel voor.
Deze laatste alinea licht nog iets toe over de legitimiteit van het demissionaire kabinet. Een kabinet is uitvoerend voor het beleid vastgesteld in de tweede kamer. Met de overeenkomst van afgelopen vrijdag kreeg het demissionaire kabinet het mandaat om deze lange termijn overeenkomst met Oekraïne vorm te geven. In reactie op de statement van Wilders, ja, een demissionair kabinet kan met een dergelijk tweede kamer mandaat wel degelijk een dergelijke lange termijn overeenkomst sluiten.
Een vraag is nog onbeantwoord gebleven. Waarom reageert Wilders, en waarom zo snel? Die overeenkomst is immers nog niet afgewerkt en heeft vooral symbolische waarde. Waarom maakt Wilders zich hierover dan nu al zo druk?
Dat die overeenkomst vooral een symbolische waarde heeft, dat begrijpt Wilders wel degelijk. Heel goed zelfs, als geen ander begrijpt hij hoe belangrijk symbolische waarde, beeldvorming, in het publieke domein is. Wilders is erg druk geweest met formeren. We weten het niet, maar mogelijk is deze stap van BuZa niet in zijn focus geweest. Dat hier een ontwikkeling tussen zijn vingers door slipt heeft naar mijn indruk vooral zijn reactie bepaald. De rol van Wilders staat of valt bij de beeldvorming die hij in het publiek domein kan creëren. Het voornemen van deze overeenkomst vertegenwoordigd een zulke potente beeldvorming dat hij vanuit dit besef wel moest reageren, in de Wilders vorm van damage control, reactief met een Xje met daarin de onwaarheid dat een demissionair kabinet zoiets niet zou kunnen.