Russisch-Westerse verhoudingen en de Oorlog in Oekraïne
Inleiding
De laatste tijd zien we openlijk de relatie tussen Rusland en het Westen (en dan met name Europa) flink veranderen met als directe aanleiding de oorlog in Oekraïne.
Euromaidan
Het begin van deze oorlog kan gezien worden in een golf van protesten die begonnen op 21 november 2013 op het Onafhankelijkheidsplein (Maidan Nezalezhnosti) in Kiev waarbij een verdere integratie met Europa werd geëist van de regering in plaats van het aanhalen van de banden met Rusland, vandaar de naam Euromaidan voor deze demonstraties.
Al snel werden de eisen van de demonstranten breder en eiste ze o.a. het aftreden van president Yanukovych en zijn regering. Het protest breidde zich uit, mede door het gewelddadig neerslaan van de demonstraties, aantijgingen van corruptie en schendingen van mensenrechten en kreeg een permanent karakter met als hoofdkwartier het Onafhankelijkheidsplein.
protesten op het Maidan plein
Val van de regering
In februari 2014 was de onrust inmiddels tot zo'n niveau gegroeid dat er sprake was van een openlijke strijd tussen de demonstranten en de overheidsdiensten. De demonstranten eiste nu het ongedaan maken van eerdere wijzigingen aan de grondwet die de president meer macht gaven. Op 18 februari braken er gevechten uit op het plein alsmede in de straten van Kiev en werden er door beide partijen vuurwapens gebruikt waardoor er een groot aantal slachtoffers viel. Deze strijd duurde drie dagen en na de meest bloedige dag op 20 februari werd er op 21 februari afgekondigd door de demonstranten dat als Yanukovych niet zou aftreden voor 10.00 uur de volgende ochtend het protest zou omslaan tot een grootschalige gewapende strijd.
Als direct gevolg hiervan trokken de overheidstroepen zich terug en vluchtte Yanukovych samen met andere overheidsbekleders naar Rusland en bezette de Maidan demonstranten verschillende overheidsgebouwen waaronder de presidentiële administratie en Yanukovych zijn woning. De volgende dag, op 22 februari zette het parlement Yanukovych officieel af als president, verving de regering met een meer pro-Europees georiënteerde interim regering met Arseniy Yatsenyuk als premier en en bevrijdde Yulia Tymoshenko, een directe tegenstander van Yanukovych met een duidelijke pro-Europa voorkeur die was veroordeeld voor corruptie. Een veroordeling die door vele als niet zuiver werd gezien vanwege het feit dat ze zowel politiek als zakelijk een tegenstander was van Yanukovych.
In de latere presidentiële verkiezingen van 25 mei werd Petro Poroshenko als president van Oekraïne verkozen. De uiteindelijke regering werd op 26 oktober 2014 gekozen met een grote overwinning voor pro Europa partijen en verlies voor extreem rechts en pro Russische partijen.
strijd in kiev tussen maidan demonstranten en overheidsdiensten
Annexatie Krim
Na de val van de regering Yanukovych en het aanstellen van een nieuwe regering werd er in een veel oostelijker deel van het land eind februari 2014 een heel ander verschijnsel zichtbaar te midden van al de onrust. Op de Krim was Rusland namelijk bezig met het sturen van ongemarkeerde troepen en militair materieel en het innemen van strategisch posities en infrastructuur op het schiereiland.
ongemarkeerde Russchische troepen op Simferopol vliegveld
Nadat het schiereiland, en met name de Supreme Council van de Krim (een soort van parlement van de autonome regio) en de stad Sevastopol onder controle waren van de Russische troepen riep Rusland een nieuwe regering uit met aan het hoofd de pro-Russische Sergey Aksyonov, verklaarde de Krim onafhankelijk en schreef een referendum uit over de toekomst van de Krim. Dit naar eigen zeggen in reactie op de coup d'état, zoals de Russen de revolutie in Kiev noemen, en om de Russisch sprekende op de Krim te beschermen. Na dit referendum, wat door Oekraïne en het grootste deel van de wereld niet wordt erkent qua legitimiteit of uitslag, en waarbij 97% van de stemmers voor aansluiting bij Rusland zou zijn, annexeerde Rusland de Krim. Hierbij spreekt Rusland zelf niet van een annexatie zoals Oekraïne en de meeste andere landen doen maar van een natuurlijke opvolging en gebruikt Rusland het referendum als validatie voor deze redenatie.
Putin en Aksyonov ondertekenen het accession verdag om de Krim te annexeren
Onrust zuid-oost Oekraïne
Tegelijkertijd aan de annexatie van de Krim vonden er vanaf eind februari 2014 demonstraties plaats van pro-Russische en anti-regering groepen in de grote steden in het zuid-oosten van de Oekraïne als reactie op de Euromaidan revolutie. Hierbij escaleerde met name de protesten in Donetsk en Luhansk en werden er hier gewapende groepen van separatisten gevormd met als doel afscheiding van de Kiev regering. Als reactie hierop lanceerde de regering in Kiev een counter-offensief tegen deze separatisten waardoor de oorlog om de Donbas begon.
zuid-oost Oekraïne tijdens de eerste anti-regering onrusten
Oorlog in Donbas
Het Donetsbekken of de Donbas was voor de oorlog één van de meest dichtbevolkte gebieden in Oekraïne met een totaal van zo'n 4,5 miljoen inwoners en bestaande uit de Oblasten (provincie-achtige structuren) Donetsk, Luhansk en Dnipropetrovsk met de stad Donetsk als onofficiële hoofdstad.
Na het ontstaan van groepen gewapende separatisten in dit gebied en een tegenreactie van de regering brak er oorlog uit in dit gebied. Deze oorlog kenmerkt zich door een groot aantal vrijwilligers milities aan beide kanten waarbij de pro-regering milities gesteund worden door het Oekraïense leger en de pro-Russische separatisten door het Russische leger met materieel en manschappen. Er bestaat nog wel wat controversie over die Russische steun omdat Rusland officieel ontkent direct de separatisten te steunen en vanwege het ongeluk met de MH17 en de schuldvraag hierover. Hierover loopt een apart draadje hier op Tweakers en berichten over de ramp kunnen daar terecht: Malaysia Airlines vlucht MH17 neergestort in Oekraïne.
Zowel de NAVO meldingen als grootschalige waarnemingen door burgers en journalisten als waarnemingen van de aanwezige OVSE binnen het oorlogsgebied maken verder directe betrokkenheid van Rusland en hun steun aan de separatisten bijna onmogelijk om te ontkennen.
Donetsk International Airport, een brandhaard van strijd tussen pro-regering troepen en de separatisten
Gedurende de oorlog is er in Minsk op 5 september een protocol getekend door de vechtende partijen en zijn er afspraken gemaakt tot een staakt tot vuren en zijn hieraan voorwaarden verbonden waaronder een bufferzone tussen de partijen en terugtrekking van alle zware wapens uit het gebied rondom deze bufferzone. Er zijn sinds het tekenen van dit verdrag meerdere schendingen van verschillend formaat waargenomen maar de partijen lijken zich in woord in ieder geval nog te conformeren aan dit verdrag.
Verder zijn er op 2 november 2014 verkiezingen gehouden door de DPR en LPR (de twee zelfverklaarde staten van de separatisten). Deze verkiezingen kende drie kandidaten en er werden in de uitvoering grove schendingen waargenomen. Uiteindelijk heeft Aleksandr Zakharchenko, één van de separatisten leiders deze verkiezing gewonnen met 79% van de stemmen.
Deze verkiezing is net als het referendum op de Krim zowel in legitimiteit als uitslag niet erkend door Oekraïne en bijna alle landen behalve Rusland en Wit-Rusland.
In deze oorlog zijn grove mensenrechten schendingen waargenomen zoals martelingen, clustermunitie, oneerlijke rechtspraak, ontvoeringen en standrechtelijke executies. Schattingen over slachtoffers van deze oorlog zijn moeilijk te maken deels omdat Rusland directe betrokkenheid ontkent en geen cijfers publiceert en de Krim tegenwoordig bijna niet meer toegankelijk is voor waarnemers en journalisten al zijn hier wel berichten van grootschalige mensenrechten schendingen.
De laatste schattingen spreken van 4500 duizend doden, 10.000 gewonden en zo'n 1 tot 1.5 miljoen ontheemden en vluchtelingen.
controle van gebied door de strijdende partijen voorafgaand aan het tekenen van het Minsk protocol
Relatie Rusland en het Westen
Gedurende dit conflict is er natuurlijk een flinke reactie in het buitenland geweest, niet op zijn minst omdat de oorzaken van de oorlog te vinden zijn in de mate van toenadering naar Europa of Rusland en dit hierbij indirect de Europees - Russische relatie verslechterd heeft met hierbij aan de zijlijn de VS.
Verder zijn er duidelijke geopolitieke oorzaken aan te wijzen voor dit conflict waardoor gebied en grondstoffen een rol spelen wat automatisch druk legt op buurlanden.
Oekraïne voelt zich hierbij vaak tussen een hamer en aambeeld en heeft dan ook verwezen naar het Budapest Memorandum waar in ruil voor het inleveren van hun nucleaire arsenaal Oekraïne extra zekerheden werd beloofd door Rusland en het Westen waar het hun veiligheid en soevereiniteit betreft. Ironisch genoeg heeft nu juist een nucleaire buur een deel van hun gebied geannexeerd en komt hierbij het Westen niet tot nauwelijks met hulp is hierbij het verwijt van Oekraïne.
De meest zichtbare directe verslechtering van die relatie zijn sancties die beide partijen aan elkaar hebben opgelegd.
Hierbij heeft de EU (en deels de VS) in drie ronden sancties opgelegd aan Rusland met als directe aanleiding de annexatie van de Krim, de inmenging in het conflict in oost Oekraïne en de escalatie daarvan. Hiernaast is er nog een wat minder ingrijpende ronde van sancties geweest naar aanleiding van de verkiezingen in de Donbas door de separatisten en die gericht waren op een aantal leiders binnen deze separatisten beweging.
In de praktijk raken de Europese sancties voornamelijk het financiële systeem, de economie, de kring rondom Putin, zaken in verband met energiewinning en verkoop van energie, defensie, technologie en kennis. De motivatie van de sancties door de EU en hun beoogd effect is naar eigen zeggen:
bron
In antwoord op de sancties van de EU heeft ook Rusland zijn eigen sancties afgekondigd. Deze sancties zijn met name gericht op personen in de regering van de VS en Canada en betreffen wat goederen aangaat vooral agrarische producten en voedsel importverboden.
Ook heeft Rusland toespelingen gemaakt op de energieleveringen vanuit Rusland aan de EU en de afhankelijkheden die hier bestaan. Het onlangs afblazen van het South Stream pijpleiding project kan gezien worden als een voorbeeld van dit maar ook het incidenteel en tijdelijk dichtdraaien van de gaskraan naar bijvoorbeeld Polen en Duitsland.
Deze belangen worden dan ook vaak inzet in conflicten rondom deze relatie en buiten South Stream kun je voorbeelden als het stopzetten van de Mistral leveringen van Frankrijk, het Schröder debacle in Duitsland maar ook de inmenging van Rusland in (met name extreem rechtse) Europese politiek zien als een mate van belangenverstrengeling die twijfelachtig is en vaak economisch gedreven. Ook in eigen land zijn er, buiten het eerder genoemde South Stream verregaande economische belangen die een rol kunnen spelen in onze relatie met Rusland.
Beide partijen dreigen op het tijd van schrijven nog steeds met het verzwaren van de sancties en er is weinig beweging de andere kant op te zien. Ook is er in die koers vanuit de EU een nogal verdeeld beeld te zien in welke koers te varen. Niet op zijn minst natuurlijk vanwege verschillende belangen en mate van afhankelijkheid bij de Europese lidstaten waar het Rusland aangaat.
verdeling van opvattingen binnen de EU in april dit jaar over het te voeren sanctie beleid ten aanzien van Rusland
Impact en informatieoorlog
Het beeld hierboven is natuurlijk onderhevig aan verandering en zo lijkt op dit moment Duitsland een voortrekkersrol te nemen waar het de EU-Rusland betrekkingen aangaat. Verder lijkt het conflict ook verre van over te zijn en bestaat de kans op verdere escalatie en zijn er pogingen tot destabilisatie en invloed vergroting te zien in o.a. Moldavië, de Baltische staten, de Kaukasus en de Balkan. Rusland is bezig met een poging zijn invloedssfeer uit te breiden richting Europa en Europa probeert dit deels tegen te gaan maar lijkt hierin nogal verdeeld en soms wat stuurloos.
Dit alles tot een niveau dat er door sommige termen als koude oorlog 2.0 gebruikt worden. Die term wordt nog eens versterkt door retoriek van Rusland die op hun nucleaire capaciteit wijzen en door oefeningen van het leger die als experts aangemerkt worden het kenmerk te hebben van nucleaire de-escalatie na snelle agressie wat zou kunnen wijzen op actie gericht op buurstaten. Niet voor niks is de spanning in de Baltische staten dan ook flink opgelopen parallel aan een toegenomen assertiviteit van Rusland en twijfelen sommige aan de houdbaarheid van artikel 5 van de NAVO.
Hierbij speelt mee dat er naast een oorlog ook een informatieoorlog lijkt te woeden waarbij er sterk aan beeldvorming en beïnvloeding gedaan wordt met sterk tegenstrijdige informatievoorziening en interpretatie van nieuws. Zo worden er pogingen gedaan om organisaties in diskrediet te brengen die er juist zijn om mensenrechten en de oorlog te observeren, worden er nieuwe propaganda organisaties opgericht en kan men spreken van een cyberwar met het doel de informatiesfeer te beheersen zowel intern als extern gericht.
Het verloop van de oorlog in Oekraïne, de toekomst van Oekraïne zelf en hoe deze oorlog de relatie tussen de EU en Rusland verder gaat beïnvloeden en in hoeverre dit een inleiding is van verdere escalatie is voor vele een vraag en het onderwerp voor discussie in dit topic.
Het vorige deel van dit topic: Oorlog in Oekraïne
[ Voor 255% gewijzigd door djengizz op 07-12-2014 15:59 ]
:strip_icc():strip_exif()/u/301255/crop5632215ae014a.jpeg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/382560/dj_klein_icon.jpg?f=community){kind=icon}
:strip_icc():strip_exif()/u/36378/crop5a3f931ecfec0_cropped.jpeg?f=community)
.
:strip_icc():strip_exif()/u/123426/anti-ipod-.jpg?f=community)
Het is nog altijd geen Russische provincie 
/u/324913/crop56a24cce05cd3_cropped.png?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/94119/358157.jpg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/572004/fox.jpg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/155971/avatar_kerst.jpg?f=community){kind=avatar}
.
/u/9441/def.png?f=community)
/u/53244/monkey_yay.png?f=community)
:strip_exif()/u/253160/avatar_33.gif?f=community){kind=avatar}
/u/36103/avatar_60.png?f=community){kind=avatar}
/u/208006/Zagor%2520small.JPG?f=community)
.
Dit topic is gesloten.
