Oorspronkelijke TS
Ik ben al dik anderhalf jaar op zoek naar een slimme manier om ons stroomoverschot aan te wenden om het gasverbruik wat omlaag te krijgen. Nu doen we dat middels een elektrisch element die de zonneboiler (na)verwarmt. De CV-retour wordt door de boiler geleid, waardoor de ketel in 1e instantie niet met gas hoeft bij te stoken. Alleen: met een elektrisch element van 3kW ga je geen potten breken. Zeker omdat onze boiler slechts 200 liter inhoud heeft en het element alleen in staat is om de bovenste 100 liter te verwarmen. Met andere woorden: die boiler wordt na een rondje snel kouder.Wat natuurlijk wél zou helpen: een warmtepomp als extra verwarmingstoestel in je CV kring opnemen. Idealiter gaat die als eerste proberen het volledige circuit te verwarmen. Immers, je wilt het gas alleen als "last resort" aanspreken als je een overschot aan stroom hebt. Zoals wel vaker neemt eric-pvt het voortouw; hij heeft inmiddels een Elga op de kop getikt. Prachtig apparaat. mkleinman en ondergetekende hebben laten blijken méér dan gemiddeld geïnteresseerd te zijn in zo'n warmtepomp. Qua prijs lijkt het redelijk uit te kunnen.
Mijn schatting is dat we toch wel 500 kuub aan gas kunnen besparen, waardoor we nét in een andere staffel terecht komen, hetgeen al 55 euro per jaar scheelt, nog afgezien van het vermeden gas.
Een iets extremer maatregel is om de ketel de deur uit te doen en een Zubadan te kopen. Echter, dan zou ik voor een 3-fase exemplaar gaan, om qua elektriciteit niet in een ander capaciteitstarief te belanden. Maarrrrr, een 11 kW exemplaar buitenunit kan je in Duitsland krijgen voor een lousy 4k. En dan heb je daar nog een binnenunit bij nodig die al gauw 2,5k doet. Al met al lijkt dat wat lastig te verantwoorden, qua tvt
Lang verhaal kort:
gebruik dit topic om je gedachten rondom een lucht/water wp de vrije loop te laten. Breng ideeën in, stel vragen, maar laat iedereen in zijn waarde. Ik hoop op veel en levendige discussies.
Eerste aanzet tot dit topic was eerder gedaan door AUitdehaag:
AUijtdehaag in "Warmtepomp lucht/water voor CV+Tapwater+Zonnecollectoren"
Inleiding / voorwoord
Dit topic is gestart in 2013 door hansdegit om de mogelijkheiden te bespreken om zijn stroomoverschot zo efficient mogelijk te gebruiken in zijn warmtepomp, lees "affikken". Intussen is dit topic in 2019 gegroeid tot een populair topic met intussen 10.000'en reacties. Daarom is besloten om het "affik" topic te hernoemen naar "Lucht/water warmtepomp om te verwarmen of koelen". En intussen zijn we dus alweer bij deel 9 aan beland.Changelog
- Eerste deel
- 31-01-2016, Deel twee!
- 05-02-2017, Deeltje drie!
- 15-09-2017, Deel 4 !
- 04-12-2017, Grote aanpassing openingspost.
- 05-12-2017, Deel 5!
- 06-12-2017, Diverse grote verbeteringen in het topic.
- 10-12-2017, Shops / installateurs toegevoegd.
- 11-12-2017, Diverse shops / installateurs toegevoegd.
- 03-02-2018, formule warmteberekening toegevoegd + buffervat verhaal uitgebreid
- 25-04-2018, Deel 6!
- 13-12-2018, Deel 7!
- 17-10-2019, Deel 8!
- 04-10-2020, Deel 9!
Werking warmtepomp
YouTube: Hoe werkt een warmtepomp?

Werking: Het koudemiddel (tussen F en B ) is een stof met een lage ‘kook temperatuur’
A. Een compressor perst ‘gas’ samen waardoor de druk en temperatuur oploopt.
B. Dit verwarmde gas stroom door de ‘condensor’, omdat dit warmer is dan het cv-water, wat (gescheiden) ook door de ‘condensor/platenwisselaar’ stroomt, geeft dit warmte af aan het cv- water.
C. Doordat het gas warmte afgeeft in de condensor koelt het af en condenseert het naar vloeistof
D. Bij de verbinding ‘oververhitter/onderkoeler’ draagt het nog wat warmte af.
E. Het expansieventiel (de dunne leiding gaat daarna over naar een ruimere) zorgt ervoor dat het samengeperste koudemiddel weer kan expanderen waardoor de druk weer afneemt.
F. Het afgekoelde koudemiddel gaat door de ‘verdamper’ waar het, door het verdampingsproces, energie (warmte) ont
trekt aan de bron die daar (gescheiden) ook doorheen wordt gepompt en gaat weer over in gasvorm, D. De oververhitter voegt nog iets warmte toe waardoor echt alle vloeistof weer gasvormig is geworden... En het proces begint opnieuw bij A.
De ( Gesloten ) bron waarover wordt gesproken kan een bron zijn in de grond, dan spreken we over een W/W warmtepomp maar ook de buitenlucht met een reguliere "airco" unit. Dan spreken we over een L/W warmtepomp zoals in dit topic.
Uitleg van @Remco45
Eerst even wat uitleg waarom we condenseren en verdampen.
Warmte verplaatst zich altijd van warm naar koud.
Een pannetje met 1 kg (= 1 liter) water verwarmen kost 0,00116 kWh aan warmte-energie per graad Celsius.
Als het water van 99 naar 100 °C wordt gebracht kost dit dus 0,00116 kWh.
Maar diezelfde liter water laten verdampen, dus om te zetten van 100 graden water naar 100 graden stoom, kost 539 keer zoveel.
Bij de faseovergang van vloeistof naar gas (verdamping) wordt heel veel warmte opgenomen.
Het omgekeerde geldt ook: bij de faseovergang van gas naar vloeistof (condensatie) komt diezelfde hoeveelheid warmte weer vrij.
Conclusie: door faseovergangen te gebruiken kan efficiënt veel energie worden overgebracht.
Die faseovergangen kan je beïnvloeden door de druk te veranderen.
Bij drukverlaging zal een vloeistof bij een lagere temperatuur verdampen en warmte opnemen.
Omgekeerd zal drukstijging (compressie) een gas kunnen laten condenseren tot een vloeistof bij een hogere temperatuur dan normaal. Daarom worden speciale koelmiddelen gebruikt. Reden dat we het koelmiddel noemen is omdat de eerste machines werden ontworpen om bederf van etenswaren te voorkomen.
Dan nu het proces vanaf de compressor t/m het expansieventiel.
Het hete persgas uit de compressor komt onder hoge druk via de dikste koelmiddelleiding aan in de platenwisselaar.
Hier koelt eerst iets af tot condensatietemperatuur: dat geeft een klein beetje warmteoverdracht.
Vervolgens condenseert het persgas tot vloeistof: hierbij komt het overgrote deel van de warmte vrij.
De platenwisselaar is voldoende groot dat de vloeistof nog iets verder wordt afgekoeld waarbij het laatste beetje warmte wordt overgedragen. Reden is dat er absoluut geen gasvormig koelmiddel meer gewenst is. De vloeistof verlaat de platenwisselaar met dezelfde temperatuur als de Ta van het water.
Er kan dus geen warmte meer worden overgedragen aan het water.
Vervolgens moet de druk en de temperatuur van het koelmiddel zodanig worden aangepast dat het buiten in de verdamper bij de dan heersende buitentemperatuur volledig zal verdampen. Daarmee kan namelijk de meeste warmte zeer efficiënt worden opgenomen.
Dat kan zijn bij zacht weer zoals vandaag, of strenge vorst zoals afgelopen week.
Het koelmiddel moet dus worden afgekoeld tot enkele graden onder de heersende buitentemperatuur en de druk moet zodanig zijn dat bij warmteopname er snel verdamping optreedt.
Hiertoe dient het expansieventiel. Het effect is vergelijkbaar met de koker van een CO2 blusapparaat dat vloeibaar CO2 op kamertemperatuur door expansie afkoelt tot beneden -80 graden.
Alleen wordt er in het expansieventiel zo weinig mogelijk koelmiddel verdampt. Er moet namelijk zo veel mogelijk vloeistof overblijven want alleen vloeistof kan verdampen en zo warmte opnemen.
Dit laatste verklaart meteen waarom een WP slechter presteert bij zeer lage temperaturen.
Het expansieventiel moet de vloeistof dan nog kouder maken en de druk verder verlagen waardoor er nog maar weinig vloeistof wordt doorgelaten om warmte op te nemen. Hierdoor daalt de capaciteit. Dit kan iets worden gecompenseerd door de compressor harder te laten draaien, maar deze zal door zo weinig koelmiddel gek genoeg oververhit raken en zal dan worden begrensd.
Daartoe zijn er diverse compressor-injectiemethoden uitgevonden, maar dat is een ander verhaal.
Begrippen
Wat begrippen op een rij:COP
( tekst overgenomen van www.warmtepomp-info.nl ).
Het rendement van een warmtepomp wordt uitgedrukt in COP (Hoe hoger dit getal hoe beter)
Energie uit de bron + toegevoegde energie (compressor) = afgegeven energie
Afgegeven vermogen (in kW) : toegevoegd vermogen (in kW) = COP
Vraag / voorbeeld:
Als je een warmtepomp met een COP van 5 hebt (bij 0 graden bron en 35° CV aanvoer)
en het afgegeven vermogen 10 kW is (bij 0 graden bron en 35° CV aanvoer)
Wat is dan je bron vermogen en hoeveel energie verbruikt deze uit het net?
Antwoord:
10 kW : COP 5 = 2 kW vermogen uit het net
10 kW - 2kW = 8 kW bron vermogen
COP zegt dus iets over het rendement. Maar naast een goed rendement spelen natuurlijk ook andere zaken nog een belangrijke rol bij aanschaf van een warmtepomp. Kies een product dat degelijk is gebouwd, (stevige omkasting) goede geluidsisolatie heeft en een goede vertegenwoordiging in Nederland heeft.
Aan een warmtepomp met een goed COP die vervolgens herrie maakt heeft u ook geen goede koop!
sCOP
( tekst overgenomen van www.warmtepomp-info.nl ).
Het COP is dus de verhouding tussen afgegeven en verbruikt vermogen bij één bepaalde brontemperatuur / afgiftetemperatuur .
Daarnaast is er nu ook het SPF (Seasonal Performance Factor) uitgedrukt in SCOP voor verwarmen en SEER voor koelen.
De toegevoegde S staat voor „Seasonal / Seizoensgebonden“.
Dit betekent, dat meerdere realistische meetpunten vastgelegd zijn. Deze worden allen meeberekend bij de indeling van de energie-efficiëntieklasse.
Voor koeling zijn de vastgestelde meetpunten voor heel Europa vastgesteld.
Voor verwarming kon geen geldig temperatuurprofiel voor heel Europa worden opgesteld. Daarom werden hier drie klimaatzones, met verschillende deellastprofielen, in Europa gedefinieerd: Noord-, Midden- en Zuid-Europa.
Het SCOP zegt dus iets over het rendement van het toestel over een bredere band.
Het probeert een benadering te zijn van het rendement in de praktijk, hoewel het uiteindelijke rendement in de praktijk natuurlijk van nog meer factoren afhangt .
Graaddagen
Een graaddag is gedefinieerd als referentietemperatuur minus de gemiddelde temperatuur over de gehele dag, geminimaliseerd op 0. De gemiddelde temperatuur over een dag is in Nederland typisch gemeten bij het KNMI in de Bilt. Als de gemiddelde temperatuur over een bepaalde dag 10 graden Celsius was, dan heeft die dag een equivalent van 8 graaddagen. Als de gemiddelde temperatuur hoger ligt dan de referentietemperatuur (bijvoorbeeld 20 graden), dan is er typisch geen verwarming nodig; het aantal graaddagen is dan 0 (en niet -2).
Typisch worden graaddagen over een heel jaar gesommeerd. In Nederland zijn er ongeveer 3000 graaddagen per jaar.
Verschillende L/W warmtepompen
- Techneco ELGA ( hybride ), (http://www.techneco.nl/producten/warmtepompen/Elga)
- Techneco Loria ( solo / duo ). Ook voor SWW.
- Ecodan, (http://www.ecodan.nl)
- Viessmann, (http://www.viessmann.nl/n.../Vitocal_222-S_242-S.html)
- LG,
- Daikin Altherm V,
- Nibe F2040 Monoblock
- Nefit Enviline A/W Split E storingspagina
Grafieken
Omdat een openingspost niets is zonder de bijbehorende grafieken en tabellen. Bij deze een aantal interessante gerelateerde.Temperatuur in Nederland
Met dank aan warmtecheck.nl
Deze grafiek geeft duidelijk aan dat een warmtepomp 99% van de tijd het werk volledig op zich kan nemen.
Winter
Met dank aan Freemann hier op het forum
Echte winters? Wat zijn dat?

Bovenstaande tabel betreft uitsluitend Zuid-Holland. In het binnenland en in het noorden is er sprake van een veel guurder klimaat. In Zuid-Holland was er bijvoorbeeld in de periode 2005 t/m 2017 geen daggemiddelde lager dan -8 graden. (Bij WP's is het daggemiddelde een beter uitgangspunt dan de minimum temperaturen, zeker bij een goed geïsoleerd huis.) Elders in NL is er sprake van veel lagere daggemiddelden met in afgelopen jaren ook een aantal malen op verschillende plekken minimumtemperaturen onder de -20.
Voorbeeld: 2 t/m 7 februari 2012 Eindhoven daggemiddelde -7,2 -9,4 -13,8 -8,1 -7,3 -8,7 en Arcen in dezelfde periode: -7,4 -9,3 -10,7 -7,2 -7,5 -8,1 (bron: https://weerstatistieken.nl/). In Eindhoven was het toen dus 3 dagen lang gemiddeld onder de -10 graden. In Lelystad werd toen een minimum temperatuur van -22,9 graden gemeten en in Marknesse van -22,8.
Het blijft dus raadzaam in wat koudere delen van Nederland om van -10 te blijven uitgaan voor capaciteitsberekeningen van WP's. Dit was de norm om de capaciteit op basis van het warmteverlies van het huis voor gasketels te bepalen bij een windkracht 3 (windkracht is naast temperatuur een zeer belangrijke parameter voor afkoeling van een huis). Het KNMI verwacht geen hogere minimum daggemiddelden in de komende decennia.
Integendeel: de extremen worden waarschijnlijk groter ondanks gemiddeld hogere temperatuur (warmere winters met meer uitschieters naar zowel boven als beneden). De jaartallen van de extremen zijn nu ook al vaak behoorlijk recent. Zie https://www.knmi.nl/kenni...winter-door-de-jaren-heen en http://www.knmi.nl/over-h...aakt-winterbeeld-compleet , https://www.knmi.nl/kenni...die-van-2010-in-nederland
Hybride / Solo
Een hybride L/W warmtepomp is ter ondersteuning van de CV ketel. De Techneco ELGA is een goed voorbeeld van een hybride L/W warmtepomp. De ELGA probeert eerst zelf het huis te verwarmen, mocht dit niet lukken dan schakelt de ELGA de ketel er bij aan.Daarnaast zijn er solo apparaten zoals de Techneco Loria. Deze neemt de functie van de CV ketel volledig over en kan dus ook voor warm water ( SWW ) zorgen.
Voorbeelden van een hybride L/W warmtepomp zijn:
- Techneco ELGA
- Techneco Loria
Grootte warmtepomp
Grote uitdaging is om te bepalen hoe groot/zwaar een warmtepomp moet zijn. Te groot is niet altijd goed maar te klein is zeker niet goed en betekent het koud hebben in de winter.Over het algemeen kunnen grotere/zwaardere warmtepompen minder ver terug moduleren als kleinere warmtepompen. Het liefst koop je een warmtepomp met een modulatiebereik tussen de 0 en 100% alleen bestaan deze niet.
Het is een utopie dat je een WP kunt aanschaffen die niet gaat pendelen. Immers in elk huis wordt het warmteverlies op een gegeven moment dusdanig laag door warmere buitentemperaturen dat de WP een keer zijn energie niet kwijt kan en uit gaat.
Over het algemeen moduleert een warmtepomp terug tot zo'n 30 á 40% van het maximale vermogen (afhankelijk van het merk/type).
Dit betekent dat als je een warmtepomp van "stel" 10KW hebt deze minimaal 3 á 4KW warmte genereert. Stel je warmteverlies is maar 1 of 2 KW dan zal de warmtepomp dus gaan "pendelen" (aan/uit).
Een uitzondering op de regel is de WP van Fujitsu, deze kan aanzienlijk verder terug moduleren.
Het liefst zien we 1 constante run zonder onderbrekingen. Al zijn de compressoren tegenwoordig dusdanig sterk dat ze 10.000'en start/stops kunnen maken, ze gaan dus echt niet zo kapot, zelfs bij meerdere keren per uur in/uitschakelen zou het "theoretisch" 10-tallen jaren duren voordat de compressor kapot zou gaan.
Als je dus een te grote WP aanschaft heb je eerder kans op pendelgedrag, koop je een te kleine WP dan heb je kans op koude voeten.
Ook zal een grotere WP minder snel invriezen (defrosten) als een kleinere WP omdat een grotere WP een grotere condensor heeft, en dus minder hard draait als een kleinere WP bij een gelijke situatie.
Wel is vaak de COP van een kleinere WP "iets" beter.
Dus allemaal zaken welke meegenomen moeten worden in het bepalen van de capaciteit van de WP.
@Koevlaas2 heeft een simpele formule om de grootte van de warmtepomp te bepalen. Deze formule lijkt aardig accuraat en geldt voor alleen verwarming ( continu stoken 24/7 stoken ) en dus niet voor SWW verbruik.
De formule is:
Aantal m3 gasverbruik per jaar x 8 KW warmte uit een m3 gas. Dit deel je door 1650 > Afronden naar boven.
Bijvoorbeeld mijn verbruik voordat ik ( mkleinman ) over ging naar de ELGA: 1100m3 gasverbruik. Levert 8800 / 1650 = 5.33, Afronden naar boven = 6kW. Dit klopt aardig. De ELGA levert 5.1kW en heeft het moeilijk onder nul, ik had meer capaciteit nodig gehad.
Wanneer er wel nachtverlaging gaat worden toegepast en/of SWW dan is er dus een grotere unit nodig!
"Mijn WP (11,2KW) had afgelopen weekend (temperatuur +- 0 graden en mist) 2 uur en 20 minuten nodig om mijn 400 liter vat op 45 graden te krijgen."
Mocht ik ooit overgaan naar een all-electric warmtepomp dan wordt dit een 8kW of 10kW variant puur om wat meer over te hebben.
Het is natuurlijk wel van belang dat je het vermogen kwijt kunt in je afgiftesysteem.
Het thermische vermogen kun je uitrekenen door onderstaande formule.
Vermogen = L/s * 4.2 * Dt = kW
Dus bij een flow van 15 liter per minuut (=0,25 liter per seconde) en een dT van 3 graden wordt er 3,15kW aan warmte afgegeven.
Als je een WP hebt van 10kW heb je bij een Dt van 5 graden (zo'n beetje de max bij de meeste WP's) een flow nodig van 0,476 liter per seconde, 28,57 liter per minuut, 1714 liter per uur. Als je deze flow niet kwijt kunt in je afgiftesysteem zul je de 10kW vermogen niet halen. Veelal wordt daarom bij grotere WP's een buffervat als open verdeler gebruikt om de flow kwijt te kunnen.
Om het warmteverlies van een woning te berekenen wordt normaal gesproken de ISSO-publicatie 51 gebruikt.
Deze berekening geeft aan hoeveel vermogen je nodig hebt in de minst gunstige situatie (koud, regenachtig weer) en houdt rekening met allerlei factoren.
Zie hieronder een DIY document:
https://warmtepomp-weetje...mogens-in-woning-ISSO.pdf
SWW
Om compleet gasloos te kunnen, zul je ook je SWW met de warmtepomp moeten maken. Bedenk dan wel dat je een grote boiler (200-300L gemiddeld) kwijt moet kunnen in huis omdat een warmtepomp onvoldoende capaciteit heeft om rechtstreeks te douchen of badderen zoals met een gas-combiketel. Dus moet er een voorraad aangelegd worden. Bijkomend voordeel is dat je het water op de meest gunstige tijd kunt opwarmen (lage stroomkosten (PV), hoge buitentemperatuur (lager verbruik), weinig warmte vraag CV).Voor de bereiding van SWW heb je naast een boilervat ook een driewegklep, temperatuursensor en elektrisch element nodig. Voordelige boilervaten met zijn onder andere te vinden in Polen.
Kun je, of wil je (€€) geen grote boiler; Of heb je lauwwatervrees? Er bestaan ook doorstroomverwarmers op 3-fase stroom om direct het lauwe water 10-20°C warmer te maken (COP=1), zodat er in extreme situaties altijd warm water voorhanden is. (Bijvoorbeeld: Wijas POW-Multi / Clage CEX)
Legionella preventie
De groei van de legionellabacterie kan een probleem vormen in stilstaand warm water. Alle fabrikanten en installateurs zijn verplicht om een preventieprogramma in werking te stellen, waarbij het water in de boiler minimaal maandelijks, bij voorkeur wekelijks 1x tot 60 á 65°C wordt verwarmd om eventueel aanwezige bacterien te doden. Minimaal 10 minuten bij die temperaturen is voldoende.Sommige tweakers vinden dit overbodig en besluiten zelf om zo'n preventieprogramma uit te schakelen. Uiteraard op eigen risico. Aangedragen redenen hiervoor zijn onder andere dat er dagelijks voldoende doorstroming is, buitenlandse normen voor preventie soepeler zijn, condities voor groei slecht zijn (RVS, hardheid water) en dat het risico relatief klein is ten opzichte van tuinslangen of plantenspuiten.
De voorkeur is natuurlijk beter voorkomen dan genezen.
Buffervat
Het nodig hebben van een buffervat kan 2 redenen hebben.1= Systeeminhoud vergroten. Dit kun je inderdaad ook goed bereiken door alle groepen open te laten
2= Hydraulische scheiding van opwekcircuit/afgiftecircuit.
Het buffervat is een veel besproken discussiepunt in dit topic.
Een aantal gebruikers in dit topic laten zien dat als er voldoende systeeminhoud is, en men de benodigde flow goed kwijt kan in het afgiftesysteem een buffervat niet altijd noodzakelijk is.
Bij grotere warmtepompen is het wel aan te raden vanwege de hoge benodigde flow die nodig is om de hoge vermogens te kunnen halen.
Ook bij naregeling waar (gedeeltelijk) groepen kunnen dichtlopen is een buffervat altijd aan te raden om de hydraulische systemen te scheiden.
Een WP (Het primaire circuit) werkt met een vaste / hoge flow, dus pompt op constante druk.
Als je naregeling hebt dan heb je een dynamische flow en dus een pomp op proportionele druk (secundaire circuit).
.
Per groep vloerverwarming gaat er (aanname) 2 ltr/minuut aan debiet doorheen. Als je alleen je woonkamer hebt met 5 groepen (aanname) is dat dus 10 liter/minuut, wat veel te weinig is voor een grote WP (die van mij doet 26 ltr/minuut)
Het primaire circuit (warmtepomp) werkt met een vast debiet (flow) en het secundaire circuit werkt met proportionele druk omdat de flow constant veranderd bij het open gaan en dichtlopen van diverse groepen. Vandaar dat bij naregeling een buffervat als open verdeler eigenlijk noodzakelijk is.
Koelen
Koelen met een L/W warmtepomp is geen groot succes bij de meeste hier op het forum. Het grote probleem is dat de temperatuur wel naar beneden gaat maar de relatieve luchtvochtigheid niet. Die gaat zelfs omhoog als de temperatuur naar beneden gaat wat het leefklimaat nog beroerder maakt.Geluidsproductie
Een L/W warmtepomp haalt de warmte uit de buitenlucht. Er wordt dus een buitenunit geinstalleerd die vergelijkbaar is met een buitenunit van een airconditioning. Deze units maken geluid. Houdt hier rekening mee wanneer je een L/W pomp laat installeren.Grootste probleem is onvoldoende demping. De trillingen van de compressor en ventilator worden dan aan de constructie van je woning doorgegeven en kunnen ontzettend hinderlijk zijn. Houdt daarnaast ook rekening met de buren.
Om het geluid te reduceren kun je een omkasting laten installeren (Climeleon / Merford) of zelf bouwen met wat hout en het juiste geluidsabsorptiemateriaal (wie weet een goede link?)
Ook kan dit materiaal ( https://www.geluidsisolat...olerende-massaplaten.html ) worden gebruikt voor geluidsreductie.
Er zijn ook mensen in dit topic die de buitenunit open hebben gemaakt en er zelf extra isolatie aan hebben toegevoegd. Let op: Als je dit doet heb je niet langer garantie!
Populair in dit topic
In dit topic zijn een aantal apparaten erg populair. Hieronder een kort stuk over elk van deze apparatenTechneco ELGA
Techneco levert al een aantal jaar een hybride L/W warmtepomp genaamd de ELGA. ELGA staat voor ELektriciteit en GAs. Dit houdt in dat de ELGA het verwarmen samen met de ketel doet. De ELGA probeert eerst zelf het huis te verwarmen, wanneer aan een aantal voorwaarden wordt voldaan wordt de CV ketel erbij aan geschakeld.Deze zijn:
- Buitentemperatuur onder de 4 graden ( als temperatuurbegrenzing er op zit ).
- Gemeten temperatuur in de woonkamer is 1,5 graad kouder dan gewenste temperatuur
- ELGA draait al 2 uur maar setpoint is nog niet bereikt.
Naast de manier van Hansdegit is er nog een manier om de ELGA naar die 42 graden te krijgen. Namelijk door de ELGA voorverwarmd water van een andere bron voor te schotelen. De ELGA wil dan een verschil tussen aanvoer en retour overbruggen en gaat dan harder werken om maar aan die dT vraag te voldoen van de software. Eric-PVT heeft dit met zijn setup gedaan. De ELGA kan altijd door zijn zonneboilervat heen. Deze wordt in de winter voorverwarmd door een elektrisch boilertje. Zodoende is het CV circuit eigenlijk altijd minimaal 40 graden waardoor de ELGA zijn maximale vermogen gaat gebruiken.
De ELGA moduleert volgens twee voorwaarden terug.
1. Verschil tussen gewenst en gemeten
Wanneer dit verschil kleiner wordt, en dus het setpoint wordt bereikt, dan moduleert de ELGA terug.
2. retourtemperatuur gaat richting de 42 graden
Om een maximale COP te behouden is de ELGA begrenst** op 42 graden aanvoertemperatuur. Wanneer dus de retour richting de 42 graden gaat dan hoeft de ELGA dus niet veel meer te doen. De ELGA gaat dan terugtoeren. Let op, als de retourtemperatuur BOVEN de 42 graden uit komt dan schakelt de ELGA uit, dus ook de pomp!
Dat laatste kan je voorkomen door de interne pomp aan te sluiten op het externe pompcontact. De pomp blijft dan draaien, ook wanneer de retour warmer is dan 42 graden.
Techneco Loria ( Duo )

De Loria is de oplossing van Techneco om volledig gasloos te kunnen met een L/W warmtepomp. Het is een split-warmtepomp, verkrijgbaar in 4 verschillende vermogens (6004: 4kW, 6006: 6kW, 6008: 8kW en 6010: 10kW). Daarnaast heb je nog de optie om ook SWW te maken, dan wordt het de Loria Duo genoemd. Allemaal zijn het enkelfase (230V) warmtepompen. De buitenunits zijn van Fujitsu (ook wel bekend van de General L/W warmtepompen), de binnenunit komt van Atlantic uit Frankrijk. Voor de koudste dagen heeft de Loria ook nog een 3kW element (COP=1) om extra te kunnen verwarmen. Net als veel andere L/W warmtepompen, verliest de Loria bij lage temperaturen (A-7/W35) 15-20% van het oorspronkelijke vermogen bij A7/W35, alleen de 6004 behoud zijn vermogen bij lage temperatuur.
De Loria warmtepompen zijn relatief gunstig geprijst, als het een no-go is om een buitenlandse L/W warmtepomp te bestellen en zelf te installeren. Techneco heeft een goed verspreid netwerk van installateurs waarmee ze samenwerken en waar je terecht kunt voor offertes, service en garantiewerk.
De Loria warmtepomp werkt op basis van een stooklijn met buitensensor (WAR) en correctie door middel van een ruimtethermostaat. De stooklijn en correctie zijn vrij instelbaar. Uit de stooklijn en correctie volgt een setpoint voor de aanvoer temperatuur, waarop een ±1°C regelband wordt toegepast om de buitenunit te stoppen of starten.
Voor de Loria Duo kun je 1 of 2 vaste dagelijkse momenten aangeven wanneer het boilervat met SWW naar comfort-temperatuur wordt gebracht, daarbuiten is een eco-temperatuur instelbaar. Standaard zit de temperatuursensor onderin, op ca. 1/3 van het boilervat. Op die manier wordt er voor gezorgd dat het hele vat op temperatuur komt. Als de temperatuur bij de sensor 7 graden onder het setpoint komt, zal een nieuwe SWW-run gestart worden. Bij normaal gebruik is het voldoende om het boilervat 1x in de middag (14-17 uur) naar een comfort-temperatuur van 50-55°C te brengen en daarbuiten een eco-temperatuur van 40-45°C aan te houden. Op die manier gebeurt het opwarmen op een gunstig moment voor verbruik, maar zul je nooit met te koud water komen te zitten om te douchen.
Voor legionella preventie zal het elektrisch element in de boiler 1x in de week de temperatuur naar 60°C brengen.
Het geluid van de Loria is op papier gemiddeld te noemen. In de laagste last nauwelijks hoorbaar, bij hogere last is met name het ventilatorgeluid aanwezig. Nog steeds kun je dan op normale toon een gesprek houden als je er direct naast staat. De geluidservaring of gevoeligheid voor geluid is natuurlijk zeer subjectief, ook kan de omgeving negatieve invloed hebben op het geluid.
Enkele nuttige links voor de Loria: documentatie, brochure, vergelijking, ontwerphandleiding met inkoopprijzen, installateurshandleiding
Panasonic warmtepompen
Panasonic heeft een uitgebreide reeks L/W warmtepompen, waarvan de Aquarea monoblocs (5kW, 6kWen 9kW) zich zeer goed lenen voor DIY installatie. De units zijn enkelfasig en door de monoblock constructie is geen F-gassen gecertificeerde installateur nodig. Ze houden ook bij lage temperaturen (tot -15 °C) hun vermogen doordat er bij zakkende buitentemperaturen steeds hogere frequenties worden vrijgegeven. Aanvullend hebben ze nog een elektrisch verwarmingselement van 3 kW wat ingezet kan worden als hulp bij lage buitentemperaturen of bij defrosts.Deze monoblocs zijn relatief stil en hebben een goed rendement (COP). De WP kan eventueel via een driewegklep ook de warmwatervoorziening d.m.v. een boiler aansturen.
Het voordeel van een monoblock is dat het koelmiddelcircuit al geheel in de fabriek is gemonteerd en dat er dus voor de installatie geen F-gassen gecertificeerde installateur nodig is. Dit heeft echter als nadeel dat het verwarmingscircuit naar buiten moet worden gebracht met het risico van bevriezen bij stroomuitval. Regelmatig ontstaan er daarom forumdiscussies over de noodzaak van glycol.
Bevriezing zal in de praktijk alleen optreden bij zeer lage temperaturen tezamen met een langdurige stroomstoring (langer dan 4 uur). In zeer uitzonderlijke gevallen duren stroomstoringen langer dan 4 uur (Haaksbergen 2005 61 uur, Betuwe 2007 bijna 2 dagen, 2017 Culemborg 6 uur). Een klein gaatje in de terugslagklep kan helpen om micro-circulatie mogelijk te maken, waardoor bevriezing minder snel zal plaatsvinden. Glycol kan bevriezingsrisico voorkomen, maar het glycol moet wel jaarlijks worden gecontroleerd en eventueel bijgevuld of vervangen (elke 5-7 jaar). Hou verder rekening met de kosten van het glycol en de afvoer van restanten (glycol mag niet het riool in). Ben je echt bang voor schade door bevriezing neem dan liever een split-unit. Een kleine hoeveelheid glycol geeft alleen schijnzekerheid. Gebruik 35% voor bescherming tot -15. Glycol geeft wat extra slijtage en zo'n 5% verlies aan rendement. Geen auto-antivries gebruiken!
Hier op Tweakers zijn diverse leden actief die zo’n Panasonic zelf geïnstalleerd hebben. Voor diegenen die de Duitse taal machtig zijn, is er ook veel informatie te vinden op een Duits forum:
http://aquarea.smallsolutions.de/index.php?title=Hauptseite
Ook is er op GoT een "speciaal" topic voor Panasonic Monoblock warmtepompen.
Dylantje2 in "Panasonic monoblock warmtepompen topic deel 2"
En nog meer links:
http://www.haustechnikdia...k-Luft-Wasser-Waermepumpe
http://www.haustechnikdia...f3e5-von-Panasonic-Geisha
http://www.haustechnikdia...e-wie-einfach-realisieren
https://www.haustechnikdi...m/t/197868/Geisha-H-Serie
TIPS
Meten is weten!
Bezuinig nooit op meetinstrumentatie. Zorg er altijd voor dat je weet hoe je warmtepomp presteert. Investeer dus in een makkelijke oplossing zoals een Kamstrup meter voor het bepalen van de output en de COP. Of bouw zelf een systeem met een VFS2-40 en koppel die met bijvoorbeeld domoticz.links:
https://nl.aliexpress.com...r-supply/32742104471.html
https://github.com/AlbertHakvoort/Melcloud2Domoticz/
Isolatie
Isoleren, isoleren en nog eens isoleren. Vergeet ook absoluut de CV leidingen niet. Hieronder een foto van buizen die met een enkele laag zijn geisoleerd.
Die steken nog duidelijk af tegen de omgeving. Overweeg dus ook om leidingen dubbel te isoleren!
DBE op radiatoren
Om de afgifte van radiatoren of convectorputten te verbeteren kan je kijken naar DBE ( Dynamic Boost Effect ). Dit kan met Speedcomfort (wel converctorversie of ingebouwde thermostaat bypassen, werkt anders pas (ruim) boven 33 C). Daarnaast is dit een simpel systeem om zelf te maken met een temperatuursensor en wat goedkope computerfans. Hier in DED is er ook een discussietopic over: LTV: Deel hier je Jaga DBE zelfbouw ervaringenVloerverwarming
Om zo effectief gebruik te maken van de L/W warmtepomp is het handig om met vloerverwarming kortere en kleinere kringen te gebruiken. Dus in plaats van 80 - 120m per kring slechts 60 tot 80 per kring. Zo wordt de flow veel hoger en gaat de efficientie van de vloer omhoog.Stroomaansluiting
Zeker bij zwaardere warmtepompen en/of SWW verwarming is eigenlijk een 3 fasen aansluiting noodzakelijk. Het laatste wat je wilt is dat je zelf in de winter moet gaan beslissen of de oven voor het koken voor gaat of de verwarmingPrijzen en subsidie
Er worden behoorlijke subsidies uitgedeeld voor warmtepompen tot 2300,- aan toe voor een L/W warmtepomp. de ELGA kost inclusief installatie, zonder subsidie, zo rond de 4000,-. Zie ook de lijst met eigenaren wie wat heeft betaald voor zijn/haar warmtepomp.WAR regeling (WeersAfhankelijkeRegeling)
Op verzoek een quote uit het topic waarin WAR regeling wordt uitgelegd met de verschillende mogelijkheden.WAR is een overschatte term, terwijl het eigenlijk een heel eenvoudig iets iets. Namelijk WeersAfhankelijkRegelen. Dus een bepaalde Ta bij een bepaalde Tbuiten. Niet meer en niet minder.
Als je dus zuiver en alleen WAR draait loopt je WP 24*7 te verwarmen, de enigste variatie die ontstaat is de ruimtetemperatuur. Ta staat vast, vermogen staat vast, dus ruimtetemperatuur is de variabele, terwijl je die normaal gesproken juist constant wil hebben, Ta en afgegeven vermogen "boeit" de gemiddelde gebruiker niet.
Er zijn aantal WAR variaties die gebruikt worden om de ruimtetemperatuur in de hand te houden.
1 = WAR met een maximale buitentemperatuur. Dit is standaard functionaliteit van een een aantal WP's, waaronder Panasonics, maar Mitsu's bijvoorbeeld niet. Dit betekent dat er altijd conform stooklijn wordt verwarmd, behalve als de buitentemperatuur xx temperatuur is, dan stopt de WP met verwarmen.
2 = WAR met ruimtethermostaat. De ruimtethermostaat stel je in op een bepaalde temperatuur (stel 21 graden). Afhankelijk van de hysterese van de thermostaat schakelt de thermostaat de WP aan. Stel dat Hysterese 0,2 graad is, dan zal bij setpoint 21 graden bij 20,8 graden gemeten ruimtetemperatuur de WP beginnen met verwarmen volgens de stooklijn van WAR, en bij 21,2 graden stopt de WP met verwarmen, net zo lang tot de ruimtetemperatuur is gezakt naar 20,8 graden.
3 = WAR met ruimtecompensatie. Dit betekent dat je een principe stooklijn hebt (WAR) maar dat adhv de ruimtetemperatuur gemeten door een ruimtethermostaat de stooklijn wordt aangepast. Stel dat je bij Tbuiten 5 graden een Ta hoort te hebben van 30 graden. Stel dat je gewenste ruimtetemperatuur 21 graden is. Als de ruimtetemperatuur dan onder setpoint is zal hij de stooklijn verhogen (bijv. met 5K per graad), dus is de ruimte temperatuur 20 graden dan is de gewenste Ta 35 graden (+5K), is de ruimtetemperatuur 22 graden, dan is de gewenste Ta 25 graden (-5K)
Optie 3 ben ik niet zoveel tegengekomen i.c.m. warmtepompen.
Optie 1 ben ik geen fan van, en werkt bij mij ook niet (proefondervindelijk ondervonden). WAR houdt namelijk 0,0 rekening met andere invloeden dan de buitentemperatuur. Zaken als zon, wind, regen, houtkachels, ovens, bezoekers wordt geen rekening mee gehouden. Zo kan het zijn dat je met dezelfde stooklijn het op een koude, mistige, winderige dag dat niemand thuis is het amper op 21 graden kunt houden. Zo kan het ook zijn dat als het zonnetje er doorkomt, vrouwlief aan het koken is, en je 5 man op visite hebt de ruimtetemperatuur stijgt naar 23 graden, en de WP loopt nog vrolijk de vloer te verwarmen.
Optie 2 heeft dus mijn voorkeur.
Eigenaren in dit topic
- Eric-PVT: Techneco ELGA, Carrier
- mkleinman: Techneco ELGA ACE 6kW, Remeha
- BarryH: Techneco ELGA, Carrier
- hansdegit: Techneco ELGA, Carrier
- vanderv: Techneco ELGA, Carrier
- Develdonk: Techneco ELGA, Toshiba -> Mitsubishi Ecodan 7,5kw
- Tomexergie: Techneco ELGA, Toshiba
- Itchin: Techneco ELGA, Toshiba
- Bram-Bos: Techneco ELGA, Toshiba ( 4200,- )
- peterpijpelink: Techneco ELGA, Toshiba
- Noord27: Techneco ELGA, Toshiba
- Q1Q: Techneco ELGA, Toshiba. ( 3100,- )
- Daannn1987: Techneco ELGA, Toshiba. ( 4001,50 / 1701,50 na subsidie )
- icecoolsniper: Techneco ELGA, all-in ( 2048,50 na subsidie )
- Aziraphale: Techneco ELGA, Toshiba, ( 1571,50 na subsidie )
- amarkest: Techneco ELGA, Toshiba geen WAR.
- wervisser: Techneco Loria 6008 met 300 liter boilervat
- Enerziek: Techneco Loria 6010 ( 12500,- )
- Chris_82: Techneco Loria Duo 6010 met 190L boilervat ( 7800,- na subsidie )
- Betonzicht: Techneco Loria 6008 + 190L boilervat ( 9124,88,- / 6824,88 na subsidie ) + Multical 302
- apt: Therma V 9KW
- Hajeetje: Panasonic 5kW WH-MDC05F3E5 ( 2499,- / 199,- na subsidie)
- hrt: Panasonic WH-MDC05F3E5 ( 2230,80 )
- Jaari: Panasonic 5kW WH-MDC05F3E5
- hannibal2206: Panasonic 5kW monoblock / Gree KFRS-9 (9 kW On/Off) als backup
- Ramon_1984: Remeha mercuria 6kw (Voorheen Panasonic 5kW monoblock WH-MDC05F3E5 en Techneco ELGA Carrier)
- Scoutertje: Stiebel Eltron WPL15 ACS met HSBC200 boiler ( 12500,- )
- LittleTycoon: Nibe F2120-16, 3 fasen, import uit Zweden
- Psy: Daikin Altherma LT 16 kW ( EHVH16S26CB9W, ERLQ016CAW1 ) ( 13900,- )
- Bl4ckviper: Fujitsu Waterstage WH11F 10.8kW + 300 liter boiler ( 15673,- / 13273,- na subsidie )
- Jan Treur: Fujitsu Waterstage HT Type WH16 / WOH14RIYF 14kW + 200 liter boiler ( 14632,- )
- Crazyharrie: MItsubishi Ecodan 7,5KW + 300 liter SWW vat. ( 6000,- )
- mightym: Mitsubishi Ecodan 7.5kW + 300 liter SWw vat ( 2800,- na subsidie ).
- Grolsch: MItsubishi Zubadan 11,2KW (3 fasen) met een 400 liter SWW
- mgroen81: Mitsubishi Ecodan (mono) 5kW, 200l SWW, 125l buffervat ( 5500,- na subsidie )
- Kanaaldijk: MItsubishi Zubadan 11,2KW (3 fasen) aangesloten op een 1000 liter zonneboiler, retour CV door zonneboiler
- zw7: Hitachi Yutaki RASM-4VNE 11kW, 300 liter boiler
- Rol-Co: Ekowarrior deluxe 7kW split unit ( 400,- )
- Ivow85: Nefit Enviline All electric split 7kW met los WTW vat ( 7950,- installatie, 2150 subsidie, na subsidie: 5800,- )
- @timovd : Panasonic split (all-in-one) WH-UD07HE5-1
- @Felicia : Panasonic 9kW T-Cap
- @jebice Vaillant VWL 85/3 7.7 kw
- @Wimhaw Danfoss dhp-iq 9 max
- @Gasschuif Mitsubishi Zubadan PUHZ-SHW80VAA met hydrobox ERSC-VM2C
- @Wimlem LG HU071.U43 + HN1616.nk3 warmtepomp
- @Baapje327 Panasonic WH-MXC12H9E8 T-CAP
- @TriLithium Mitsubishi PUHZ-SW75YAA+ERSD-VM2C 7.5 kW 400V.
- @Fullpower Panasonic KIT-WC09H3E8 uit Nederland
- @Naalroc Mitsubishi PUHZ-SHW140YHA + ERST20C-VM2C, grotendeels zelfbouw, incl alle benodigde materialen, en installatie door een F-cert installateur ca. €6000 na subsidie, incl 200L buffer en 200L boiler.
- @BlueTooth76 : Mitsubishi Zubadan 14kW (PUHZ-SHW140YHA en EHSC-VM2C) met 200 liter SWW
- @joozzt Viessmann Vitocal 200-S met AWB-M-E 201.D08
- @Casejunkie Atlantic Alfea Extensa + 10? (opvolger van de Fujitsu Waterstage WC10)
- @Robindd Mitsu PUHZ-SW75YAA + ERSD-VM2D + 400L DJG boiler
- @Boeie Loria 6008 Duo 2-zone
- @stuffer Techneco (Remeha) Loria 6008 Duo
- @overwinteraar Techneco Loria 6010 (v26) met 300l SWW boiler met 2 HRsolar collectoren.
Links
mkleinman in "Zonneboilers, dit is de plek"mkleinman in "Zonneboilers, dit is de plek"
http://www.warmtepomp-info.nl/
Subsidieregeling
Voor de subsidieregeling kijk op: https://www.rvo.nl/subsid...sde/voorwaarden-apparatenMonitoring
De basisbenodigdheden voor monitoring van je warmtepomp zijn minimaal een stroom-kWh meter met daarbij eventueel een warmte-kWh meter. Als stroom-kWh meter kan bijvoorbeeld een DIN-rail meter in meterkast, of een stekker-kWh meter voor kleinere warmtepompen.Een warmte-kWh meter bestaat uit twee temperatuursensoren en een flowmeter, met een rekenkastje dat de geproduceerde warmte berekent en optelt in de tijd:
warmte (kW) = flow (kg/s) * (T_aanvoer (°C) - T_retour (°C)) * 4.186 (kJ/kg/°C).
Een (geijkte) warmte-kWh meter kun je kopen, maar zijn ook zelf te maken voor een goede meting van de warmteproductie. Sommige warmtepompen hebben zelf intern stroom- en warmtemeters die zelfs het gebruik voor verwarming en warm water uitsplitsen.
Wil je de warmtepomp uitgebreider en live monitoren, zorg dan dat je kWh-meters kunnen communiceren met een Raspberry Pi of het internet (S0, ModBus, M-Bus, Youless, IUNGO, Melcloud, Liveheatpumpmonitor).
Bedenk ook met welk tijdsinterval je wil monitoren. In de meeste gevallen is een 5 minuten interval en dagtotaal voldoende (Domoticz, PVoutput, Youless/Enelogic). Voor snellere en uitgebreidere monitoring bestaat er de optie om Domoticz te koppelen met een database (InfluxDB) en visualisatie (Grafana).
Kijk dan ook eens in dit topic: Kamstrup Multical 302 met Pi uitlezen en domoticz
Links naar kWh meters: DIN-rail 1-fase / 3-fase / Stekker simpel Z-wave
Warmtemeter Kamstrup Multical 302: webwinkel 1 (Mbus = + 25 euro --> offerte vragen) / webwinkel 2
& bijbehorende afsluiters: webwinkel 1 / webwinkel 2
Goedkope M-Bus USB master
Albert Hakvoorts Melcloud to Domoticz
COP cijfers
Tomexergie houdt al een tijdje een lijst bij van de prestatie van diverse warmtepompen van gebruikers.


De Excel sheet is te downloaden:
http://ateliervanwolde.nl/downloaden-wp/
Installateurs en webshops
Webshops
- Ecodan: https://www.instaladoratermica.com/30-ecodan
- Panasonic: http://www.pmcoppack.com/show_product_info.php?ref=0012552
Installateurs
- http://www.ecolibrium-jazon.nl/ ( ELGA installatie oa van BarryH, mkleinman )
- http://www.koosverbart.nl/ ( Installatie van Jan Treur )
- https://fb.me/mrdthvac (Installatie van diverse tweakers)
Veel gebruikte sites voor aankopen
Subsidie: https://www.rvo.nl/subsid...dt-de-isde-1/warmtepompenNL: https://www.topaircon.eu/...ormance-kit-wc09f3e8-400v
Mitsubishi uit spanje:
https://www.instaladoratermica.com/30-ecodan
https://tuclimatizacionon...trifasica-reversible.html
https://www.ecoclimagroup.com/ (Hier heeft gebruiker @Remco45 goede ervaringen mee, meerdere WP's geïmporteerd via deze leverancier)
Hitachi Yutaki uit UK: http://www.pmcoppack.com/...e-controller/0013325.html
(met spiraal voor collectoren) https://www.esanico.be/nl...iler-200fs-explorer3.html
Boiler: RVS (geen onderhoud): https://kotly.com.pl/prod...th-2-coils-3979.html?l=en
of
https://www.plumbingprodu...der-2-coil-300l-1-co.html
Flamco boiler: https://www.ofenseite.com...ermetauscher#beschreibung
Losse producten: https://www.klimacorner.de/
akoestiek (d40/40 schijnt compressorgeluid goed te absorberen): http://www.zilenz.nl/abso...m-tegen-galm/polyesterwol
omkasting: http://www.havepe.nl/nl/p...ompairco-wave-5/1761/1784
Thermostaat
Wel of geen thermostaat gebruiken met een warmtepomp is nogal een "hot issue" en de meningen van verschillende gebruikers verschillen nogal op dit puntMocht je een goede thermostaat zoeken welke goed te configureren is, dan heeft @Remco45 de volgende tip:
Panasonic PAW-A2W: die is er in een bedrade of draadloze versie.
Temp sensor correctie instelbaar van -4 t/m +4 per 0,1 graad.
Hysteresis instelbaar van 0,2 t/m 2,0 per 0,1 graad.
Temperaturen voor programmering slechts 1 dag en 1 nacht temperatuur, instelbaar per 0,5 graad (maar kan je wat mee smokkelen door de Temp sensor correctie).
Instellingen
Het goed instellen van een warmtepomp kan een uitdaging zijn. Hieronder staan de belangrijkste settings van de diverse gebruikers.TweakersOnly, Remeha Mercuria 6KW met eTwist thermostaat
Setting | Betekenis | Waarde |
CP000 | Max aanvoertemperatuur | 40 |
CP210 | voetpunt stooklijn (dagbedrijf) | 26 |
CP230 | helling stooklijn | 0.3 |
CP240 | ruimteinvloed | 3 |
CP780 | manier van regelen groep | 0 extra langzaam |
AP063 | setpoint van maximale aanvoertemperatuur in CV-modus | 40 |
HP069 | instelling debiet warmtepomp | 17 liter p/minuut |
PP016 | maximum pomptoerental CV-bedrijf | 70% |
[ Voor 214% gewijzigd door Grolsch op 09-08-2021 19:47 . Reden: Nieuwe WP user Ramon_1984 ]