AMD Ryzen (ZEN3) platform Ervaringen & OC topic | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dit topic is bedoeld voor ervaringen en overklokken met de AMD Ryzen CPU's uit de ZEN 3 generatie die op 08.10.2020 geïntroduceerd werden en op 05.11.2020 verkrijgbaar in de winkel. Voor ervaringen met de AMD Ryzen CPU's en APU's uit de ZEN1/1+ generatie kun je hier terecht. Voor overklokken met de AMD Ryzen CPU's en APU's uit de ZEN1/1+ generatie kun je hier terecht. Voor ervaringen & overklokken met de AMD Ryzen CPU's en APU's uit de ZEN2 generatie kun je hier terecht. Nieuwe ZEN 3 CPU gekocht of weten welke winkelier voorraad heeft? Dan kun je hier terecht. Iets specifieker:
Dit zodat het AMD Nieuwsdiscussietopic - Deel 38 topic niet vervuild raakt. In voornoemde topic (start!) kun je uitgebreide informatie en nieuwsdiscussie over AMD (inclusief Ryzen en AM4) vinden. NB: Deze topicstart is (nog) work in progress. NB: Gebruik info topicstart op eigen risico. Met dank aan medetweakers die ook nuttige items voor de TS hebben aangedragen. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
INHOUDSOPGAVE | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• AMD Ryzen (ZEN3) platform Ervaringen & OC topic • Inhoudsopgave • Processoren • Precision Boost (Overdrive) • Geheugen • Moederborden • Zen 2 op X470, X370, B450 en B350 • Biossen, Voltages & Powerplans, Boosts en Overklokken • Miscellaneous • Changelog | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
PROCESSOREN | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ryzen 5000-serie | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
De volgende tabel geeft de vierde generatie instaplijn (Ryzen 5), gaminglijn (Ryzen 7) en prestatielijn (Ryzen 9) weer. Dit is de tweede generatie die chiplets gebruikt in die zin dat: De processorkernen zijn gescheiden van I/O-activiteiten zoals de geheugencontroler, die in een aparte I/O-die zit. De chiplets zijn gegroepeerd in twee groepen van maximaal 8 kernen en zijn geproduceerd met TSMC's '7nm'-techniek. De I/O-die is gemaakt door GlobalFoundries op 14nm. De belangrijkste verbetering bij ZEN3 is dat op een chiplet (CCD) 8 cores zitten waarbij deze allemaal toegang hebben tot dezelfde L3 cache van 32MB. Bij ZEN2 waren binnen een CCD de cores opgesplitst in twee clusters van elk 4 cores met ieder cluster zijn eigen L3 cache van 16MB. Indien cores uit cluster 1 met cluster 2 wilden 'praten' moest dat via de IO-die wat extra latency meebracht. Verder hebben de processoren weer hogere boostsnelheden dan de voorgaande generatie en is Precision Boost Overdrive aanwezig. Dit laatst zorgt bij ideale omstandigheden voor 200MHz extra. Bijna vanzelfsprekend, alle (hieronder) genoemde modellen hebben SMT. Ook zijn alle modellen geschikt voor overklokken, op de 5800X3D na. Kies hiervoor dan wel een B- of X-serie moederbord. Let op: Alleen de modellen 5500, 5600, 5600X, 5600G en 5700G worden met een koeler (Wraith Stealth) geleverd in de boxed uitvoering! | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Precision Boost (Overdrive) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Een belangrijke feature van Zen is het boostmechanisme, Precision Boost. Precision Boost is een turbo die aan de hand van temperaturen, verbruikslimieten, belasting CPU, kwaliteit van het moederbord en andere beperkingen, de CPU zo hoog mogelijk laat clocken. Precision Boost past constant de clockspeed aan in stapjes van 25MHz, per core. Precision Boost Overdrive schakelt in feite de meeste beperkingen uit, waarna de CPU zo hoog mogelijk zal proberen te clocken. Nieuw voor Ryzen 3000 is dat er maximaal 200MHz boven de normale boostclock mogelijk is. Dit werkt voor alle moederborden die PBO ondersteunen, ongeacht chipset generatie. Hou er rekening mee dat je hiervoor waarschijnlijk een aftermarket koeler en X470 moederbord nodig hebt. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Geheugen | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zen 2 heeft een nieuwe geheugencontroller gekregen. Dat was ook hard nodig, want die van Zen1/+ was verre van ideaal. Deze was niet alleen beperkt in maximale clock frequentie, maar vaak ook erg kieskeurig in het soort geheugenchips dat optimaal draaide. Hierbij sprong het dure Samsung B-die geheugen er systematisch, positief uit. Inmiddels zijn deze chips EOL gegaan en zijn er alternatieven in opkomst. AMD raadt 3600MT/s C16 aan als het prijs/prestatie optimum. Dergelijke setjes komen op het moment alleen als Samsung B-die of als Micron E-die worden gevonden. Uiteraard is het optimum waarschijnlijk goed voor hooguit enkele frames. Er is niks mis met een 3200MT/s C16 setje gebruiken. Qua selectie is het potentieel interessant om een relatief goedkoop Micron E-die setje te kopen en je geluk te beproeven met een handmatige overclock. In ieder geval bevatten de setjes van Crucial, de naam waaronder Micron zelf haar geheugenchips verkoopt, E-die geheugenchips. Heb je geen geluk? Dan heb je nauwelijks meer betaald dan een ander 3200MT/s C16 setje zou kosten. Je verliest dus niks. Micron E-die AMD's Robert Hallock heeft stukje uitleg geplaatst over de geheugen keuze (icm Zen2) YouTube: 3rd Gen Ryzen DDR4 Memory Performance, XMP vs. Manual Timings | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Moederborden | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Met de 500 serie is er een duidelijke verandering in de kwaliteit van moederborden opgetreden. Niet langer zijn er maar een paar goede opties tussen heel wat matige keuzes. Nee, inmiddels lijkt AM4 betere moederborden te krijgen dan Intel socket 1200. Het aanschaffen van een 400 serie moederbord is eigenlijk niet interesant meer. Dit komt omdat de ondersteuning van Zen 3/Ryzen 5000 niet officieel zal worden maar in "beta" status zal blijven. Belangrijker is dat de meeste 400 serie moederborden simpelweg niet opkunnen tegen de B550 tegenhangers. Voor de mensen die het echt nodig hebben is er X570, maar verreweg de meeste hebben genoeg aan een B550 moederbord. Let op, onderstaande is voornamelijk geschreven voor normaal gebruik en gaming doeleinden. Voor zwaar produciviteitsgebruik kunnen deze keuzes iets minder geschikt zijn en zal je zelf moeten kijken of een van deze borden aan je wensen voldoet of je toch iets anders nodig hebt. Daarin is eigenlijk voor het eerst in de levensduur van AM4, echte keuze in meerdere prijscategorieen. Tot €100 is er eigenlijk niet zoveel. B550 is een duurder platform dan B450. Als dit echt je maximum is, dan zou ik kijken naar de pricewatch: ASRock B550M Pro4. Ik zou alleen eerder aanraden om iets meer uit te geven want de kwaliteit gaat vanaf dit punt flink omhoog. Voor circa €110 kan je namelijk al een pricewatch: Gigabyte B550M Aorus Pro of pricewatch: MSI B550M PRO-VDH WIFI krijgen. Dit zijn niet het soort moederborden die je zal combineren met een 5900X, laat staan een 5950X, maar ze bieden erg veel voor hun kostprijs. Het verschil zit voornamelijk in features. Zo biedt de MSI ingebouwde WiFi en een USB-C header en heeft de Gigabyte veel meer back pannel I/O. De sweetspot zit alleen rond de €130. Hier heb je namelijk de pricewatch: Gigabyte Aorus B550 Elite, pricewatch: MSI B550-A PRO en de pricewatch: Asus TUF Gaming B550-PLUS. Deze moederborden kunnen allemaal indien nodig een 5950X met PBO aan. Het gaat hier wederom om gewenste features. MSI heeft wederom wel een USB-C header, maar heeft ook een mindere audiochip dan de Gigabyte of ASUS opties. Zo verschillen I/O features per bord. Denk aan fan headers, LED headers, USB headers, USB poorten achterin, M.2 slots en lay out. Allen hebben wel bios flashback. Voor de meeste mensen die een Ryzen 5600X zullen komen om mee te gamen, zijn dit de borden om naar te kijken. Doe dit rustig want de verschillen zijn subtiel, maar zeker aanwezig. ASUS heeft bijvoorbeeld dan weer wat softwareprogramma's die daadwerkelijk het overwegen waard kunnen zijn. Voor (A)RGB wensen is het beter om de Gigabyte te negeren omdat Gigabyte haar RGB software, notoire slecht is voor zelfs de toch al lage software RGB standaarden. Zorg er ook voor dat andere componenten compatibel zijn met ASUS of MSI hun RGB ecosysteem. De laatste stap in de B550 klasse zijn de premium B550 borden rond de circa €160-€180. Hier betaal je voornamelijk meer voor wat luxe naast een extra verbetering in VRM kwaliteit. Hier krijg je voornamelijk meer connectiviteit en daar betaal je voor. Met name de pricewatch: Gigabyte Aorus B550 Pro geeft je echt veel meer aansluitingsmogelijkheden. Er moet bijgezegd worden dat op moment van schrijven, dit bord afgesprijst lijkt te zijn omdat er een 2.0 revisie in aantocht is met USB-C header. Dit kan dus veranderen. Het maakt de andere twee opties niet slecht, maar op het moment is de Gigabyte net beter in veel gevallen. De pricewatch: MSI MAG B550 Tomahawk heeft al een USB-C header. De pricewatch: Asus ROG Strix B550-F Gaming lijkt het beste afgewerkt te zijn en is waarschijnlijk de mooiste keuze voor systemen met glazen deuren. Los hiervan is er voor circa €140 nog een goede mATX optie in de pricewatch: MSI MAG B550M Mortar. Moet het allemaal nog beter en/of luxieuzer, dan kijk je naar X570. Doe dit alleen als je werkelijk al die extra PCI-E 4.0 slots nodig hebt. Je betaalt namelijk al snel fors meer voor die functionaliteit. Een goede instappen hier is de pricewatch: Gigabyte Aorus X570 ELITE. Deze laat het probleem alleen meteen al zien want de B550 Auros Pro bied eigenlijk veel conneciviteit meer voor minder. Een stap duurder is er de pricewatch: MSI MAG X570 Tomahawk WiFi die eigenlijk met hetzelfde probleem kampt. Je betaalt voornamelijk voor extra PCI-E 4.0 lanes. En zo gaat het eigenlijk vrij hard met de prijzen omhoog. Daarom is het niet snel aan te raden om naar X570 te kijken, tenzij je echt iets nodig hebt. 07-11-2020: DaniëlWW2 - Paragraaf over moederborden herschreven. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Biossen, Voltages & Powerplans, Boosts en Overklokken | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Onderstaande is obv de eerste reviews en ervaringen. Gebruik vooral je gezond verstand, het is zonde als je je dure nieuwe CPU sloopt of degradeert. Must read 1: AMD Community Update #5: Let’s Talk Clocks, Voltages, and Destiny 2 Must read 2: Reddit: Reviewing Voltage Recommendations for Zen 2 Handig: Ultimative AM4 UEFI/BIOS/AGESA Übersicht (22.05.20) Biossen De biossen zijn bij launch/momenteel bij alle chipsets nog behoorlijk immature. De aandacht vd fabrikanten ligt in principe eerst bij X570 en daarna bij X470, X370 etc. Het lijkt erop dat bij sommige biossen de boost functie nog niet optimaal werkt en wellicht zelfs dat de ‘load vs voltage’ tabel niet helemaal klopt waardoor er soms teveel voltage wordt gegeven. Daarom is het verstandig om voorlopig rustig aan te doen met overklokken, goed te kijken wat je aan het doen bent, voltages en temperaturen te monitoren en regelmatig op nieuwe biossen checken bij de fabrikant. In ieder geval tot het stof is neergedaald en er meer duidelijkheid is. Voltages & Powerplans Robert Hallock - The final word on idle voltages for 3rd Gen ryzen Zen 2 gedraagt zich redelijk vergelijkbaar met zijn voorgangers. Bij lichte loads en lage CPU temperatuur kan het best voorkomen dat je je vcore naar waarden boven 1.4 of misschien zelfs naar 1.5 ziet schieten. Dat is geen probleem. Echter bij all core full load wil je geen hogere sustained vcore dan 1.325v zien. The Stilt: Robert Hallock (Let op dit is nog obv ZEN1/1+ maar voor ZEN2 zou dit redelijk vergelijkbaar moeten zijn): Robert Hallock: 3900x being overvolted on AMD Ryzen Power Plans Corsair iCUE is locking new Ryzen 3000-series CPU's to 1.45v-1.5v, not monitoring tools (testing in description) Boosts Robert Hallock: [Twitter: https://twitter.com/Thracks/status/1138789078986502145] [Twitter] MUST READ: Overklokken Net als bij de voorgaande Ryzens geldt het volgende. AMD bint haar chips heel erg goed. Tezamen met de technologie in de chip zorgt dit ervoor dat het maximale van de chip eigenlijk al vanuit de fabriek gerealiseerd is. Er is dus helaas weinig ruimte om over te klokken. Wat wel zin heeft is je geheugen op de sweetspot hebben. Een manual OC leidt vaak tot een (veel) hoger verbruik, hogere voltages, gevaar van degradatie en amper snelheidswinst. Voor de meesten is het dit niet waard. Enerzijds jammer, de tijd van zelf heel veel value extra creeeren is een beetje voorbij, iig bij AMD. Anderzijds, is het plug en play en je krijgt meteen maximale prestaties zonder dat er iets op de tafel blijft liggen. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Miscellaneous | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Must read met achtergrond info van Roger "The Stilt" Tolppola: The Stilt: Strictly technical: Matisse (Not really) Elmor: Ryzen 3000 Memory / Fabric (X370/X470/X570) WHEA errors on Ryzen 3000 / X570 chipset + response Robert Hallock GamersNexus: Explaining AMD Ryzen Precision Boost Overdrive (PBO), AutoOC, & Benchmarks | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Changelog | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
07-11-2020: Help!!!! - Topic gestart + Update Intro en andere kleine zaken. - Processoren tabel bijgwerkt 07-11-2020: Saturnus - Layout en Skin (rood/zwart) 07-11-2020: DaniëlWW2 - Paragraaf over moederborden herschreven. 03-07-2019: DaniëlWW2 - Paragrafen over moederborden, PB(O) en RAM toevoegd. 08-07-2019: Help!!!! - Miscellaneous toegevoegd. - Diverse kleine items. - Biossen, Voltages & Powerplans, Boosts en Overklokken. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[Voor 127% gewijzigd door Saturnus op 25-01-2023 16:40]
PC Specs
Asus ROG Strix B650E-E | AMD 7700X | G-Skill 32GB DDR5 6000C30 M-die | 4090 FE | LG 38GN950-B 3840*1600p 160Hz | Corsair RM1000x Shift | WD Black SN850X 1TB M.2