Onderstaand artikel is twee maanden oud, maar nog steeds relevant. Soldaten zijn vermoeid, en trekken het slecht dat andere jonge mannen vrolijk doorgaan met hun leven.
De troepen worden continu bestookt:Aan het front groeit de frustratie over de mannen die proberen te vermijden dat ze gemobiliseerd worden. Vele soldaten zitten al meer dan anderhalf jaar in militair uniform.
‘Ik wil naar huis gaan, ik ben moe’, zegt David Mamasaschlisi, een 28-jarige tankcommandant in de buurt van de frontlijn in Bachmoet. Hij zit al anderhalf jaar in z’n militaire uniform. David haat de ‘Moskali’s’, nadat de Russen z’n vader jaren geleden uit Abchazië hebben verdreven. Na de invasie had hij geen extra zetje nodig om zich bij het leger aan te melden. Maar nu is hij moe.
Maar vooral: waar zijn de andere mannen?Met vijf andere soldaten verblijft Mamasaschlisi in een woning, niet zover van het front. Defensie huurt de woningen van de mensen die de regio hebben verlaten. Op de buffetkast staan oude foto’s van de vrouw des huizes met haar vriendinnen. Aan de muur hangt een geweer, wat verder een Mona Lisa. De soldaten slapen in de woonkamer, vijf veldbedden op een rij. Het is er krap en benauwd. Een militair ligt op z’n bed naar muziek te luisteren, de anderen volgen het gesprek.
De mobilisatie vermijden schijnt vrij simpel te zijn:De continue aanvallen en de eeuwige dreiging van de dood vreten in deze donkere, koude winter aan het gemoed. Vele soldaten lopen op hun tandvlees. ‘Het wordt tijd dat ze anderen sturen’, zegt Mamasaschlisi. ‘Ons land heeft nog zoveel mannen die naar het front kunnen gaan. Waar zitten ze?’
Geregeld meldt Kiev dat de mobilisatie wordt aangezwengeld, maar tot nu toe zie je in de steden jongemannen van het vrije leven genieten.
De Oekraïense regering weet dus simpelweg niet waar iedereen is. Andere mannen zijn helemaal niet opgeroepen, en weten niet waarom:Er zijn veel wegen om de mobilisatie te vermijden. De uitnodigingsbrief om je in een registratiecentrum aan te melden, wordt naar het adres gestuurd waar je officieel geregistreerd bent. Mannen die jaren geleden het oosten van het land hebben verlaten, zijn nog altijd in de regio Donetsk geregistreerd. Zonen die al lang het ouderlijke huis hebben verlaten, wonen officieel nog op het oude adres. In de grote steden verblijven honderdduizenden zonder juiste registratie. Zolang zij geen woning kopen, huwen of een kind bij de overheidsadministratie moeten aangeven, blijven ze in dat grijze circuit, onvindbaar voor officiële instanties.
Vreemd dat in een land dat zo’n digitale voorsprong op veel Europese landen heeft, zoveel mensen niet te vinden zijn. Sommigen zeggen dat het bijzonder moeilijk is om alle databanken aan elkaar te koppelen, anderen denken dat de administratie van Defensie bijzonder ingewikkeld is. Critici van de regering beweren dat president Volodimir Zelenski een algemene, goed georganiseerde mobilisatie op de lange baan schuift, omdat hij vreest dat dat z’n politieke draagvlak erodeert. De echt gemotiveerde Oekraïners zijn al lang geleden naar het front vertrokken, de anderen willen liefst zo ver mogelijk van de loopgraven blijven.
Het dilemma voor een jonge man:Tegelijk vragen velen zich af waarom zij nog niet zijn opgeroepen. De registratiecentra hebben hun gegevens, maar laten de mannen, die geschikt zijn voor de mobilisatie, in vrede leven. Ook het idee om de leeftijd te verlagen, blijft voorlopig een voorstel.
Dus nee, niet naar het front:‘Vele mannen zitten met dit dilemma: ga ik verder met mijn leven en ben ik een lafaard of ga ik in het leger?’, zegt de 28-jarige Illia (*) vanuit z’n appartement tijdens een zoomgesprek. Hij komt sinds 22 februari 2022 amper buiten, hij verstopt zich. Hij wil vermijden dat een overheidsronselaar hem op straat tegenhoudt, een registratiepapier in de hand duwt en z’n naam en adres invult. Op het internet circuleren video’s van zulke praktijken, maar het is niet duidelijk hoe vaak die voorkomen. Ze bezorgen Illia kippenvel.
‘Als je wordt gerekruteerd, dan heb je 90 procent kans dat je bij de infanterie wordt ingedeeld en in de voorste linies moet gaan vechten. De kans dat je overleeft, is behoorlijk klein. Je bent niet getraind, drie maanden voorbereiding is veel te weinig.’
Is het niet moeilijk voor hem, te weten dat de mannen aan het front om vervanging smeken? ‘Mijn vader is gegaan, onze familie heeft haar plicht gedaan’, zegt Illia. ‘Het is geen eenvoudige vraag.’ Hij denkt lang na. ‘Ik denk dat de verhalen over corruptie, over slecht management en jongens die door onbekwame commandanten de dood worden ingejaagd, ook meespelen in mijn beslissing. Bovendien heb ik heel sterk het gevoel dat het Westen niet wil dat wij deze oorlog winnen, het Westen wil dat wij niet verliezen. In dat spel wil ik mijn leven niet riskeren.’
Maar de soldaten aan het front hebben de pest aan de jonge mannen die zich verstoppen:Een overheid die niet alle mannen onder de wapens roept, een administratie die vele jongemannen niet kan traceren en de verhalen over corruptie en wanbeleid bij het leger, dragen ertoe bij dat velen er voorlopig niet aan denken om zich in te laten lijven. Ze voelen de urgentie niet om de soldaten aan het front bij te springen.
Tijdens de gesprekken in Bachmoet klinken wrange opmerkingen als het thema ‘mobilisatie’ op tafel komt. ‘Ik hou mijn mond, want er zou alleen maar een zware vloek uitrollen’, zegt er een. Olexsandr Koertjev, van dezelfde tankdivisie van de 93ste brigade in Bachmoet, kent drie mannen die zich verstoppen. ‘Als ik ze ontmoet, weten ze zich geen houding te geven’, zegt hij op een avond niet zo ver van de frontlijn. Koertjev heeft op 24 februari 2022 z’n burgerleven voor het leger geruild, hij heeft z’n vrouw en twee zonen thuis achtergelaten. De eerste tandjes van z’n jongste heeft hij gemist, z’n eerste woordjes heeft hij niet gehoord. Het is een zware prijs die hij betaalt. ‘Denk nu niet dat de verhalen over de mannen die zich verstoppen, mijn motivatie aantasten. Ik wil met hen niks meer te maken hebben. Na de overwinning zal ik alleen zijn, met een kleine groep van vrienden naast mij met wie ik nu samen in het leger ben.’ Het doet hem pijn dat de oude vriendschappen kapot zijn gegaan. Hij vertelt over die avond, in z’n verlofperiode, toen hij naar een reünie met klasgenoten was gegaan. Hij zag er mannen, jong, sterk en gezond, geschikt voor het leger. ‘Ik heb de hele avond alleen met de vrouwen gepraat. Ik kon niet met die mannen omgaan.’
De woede over de thuisblijvers is groot, ze geven de militairen het akelige gevoel dat zij alleen de klus moeten klaren. ‘Ik ben mentaal uitgeput en ik wil naar huis’, zegt Mamasaschlisi. ‘Maar als ik dan bedenk dat de Russen vrij spel krijgen en mijn woning en vriendin bedreigen, dan weet ik dat ik aan het front moet blijven.’