Elektriciteit opwekken met zonnepanelen (PV) Deel 11

[Delchrys]

Even nog een laatste dubbelcheck.
Mijn 16*375 Oost West opstelling op een growatt 4200w omvormer..... En op een 20A automaat in een 3 fase groepenkast met 3*25a hoofdzekering.
Dit alles alles gaat passen toch?

[Andrehj]

unex154 schreef op woensdag 27 juli 2022 @ 10:55:
Ik heb op dit moment een PV systeem met een 2500W omvormer op een enkele fase (op een 3x25A aansluiting). Nu wil ik een tweede systeem welke waarschijnlijk op een 3 fasen omvormer moet komen.
Ik kan niet zo goed vinden hoe dat werkt: ik neem aan dat deze standaard het vermogen verdeeld over de 3 fasen, dus stel ik heb 9000W stuurt hij 3000W op elke fase. Correct?

Ja.

Zijn er ook omvormers waar je zelf kunt verdelen over de fasen en eventueel ongelijk?

Nee.

[JWT]

Micro's maar niet software matig. Ook dan alleen hoeveel je er aan elke fase hangt.

[Batilan]

Slappyjoez schreef op woensdag 27 juli 2022 @ 08:49:
Geen idee of dit al is gedeeld, Liander heeft een tooltje online gegooid om problemen m.b.t. teruglevering in te zien op wijkniveau: https://www.liander.nl/problemenmetterugleveren

De mogelijke oplossing wordt dan ook getoond als er problemen bekend zijn.

Leuk en handig, ik kan bevestigen dat het voor de 2 adressen waarvan ik de status ken (geen problemen met terugleveren, ofwel de spanning blijft ruim onder de 253V) klopt. Dus bij deze: N=2 (and counting )

[AquaPlanning]

N=3, ook bij mij werkt de tool. Ik heb af en toe uitvallende omvormers.
De datum in de tool komt aardig overeen met het moment waarop ik een 15 kWp heb geïnstalleerd, maar dat zal wel toeval zijn

[Goofyduck384]

Rox92 schreef op woensdag 27 juli 2022 @ 11:27:
[...]


Even alle gegevens hier in kloppen en dan komt er een schatting uit rollen: https://www.thomasberger.be/pv/pvcalc/

Als ik hier de gegevens invoer, krijg ik voor beide zijde nagenoeg dezelfde opbrengst. Echter kan ik dan niet rekening houden met de rij panelen die onder de dakkapel liggen (en dus na verloop van tijd in de schaduw komen). Kan ik er dan dus van uit gaan dat het verstandiger is om die onderste rij maar aan de andere kant van de nok neer te leggen? Omdat daar geen schaduw komt (in vergelijking met onder de dakkapel).

[JWT]

De bovenste leveren bij mij het meeste op, maar oost-west.
Ze zijn echter nog steeds de moeite waard. Het is me niet duidelijk of je nu uitgaat van micro's? 2x4 met verschillende oriëntatie lijkt me wel?

[coop]

Mijn schoonouders zijn ook om wat betreft zonnepanelen. Zij hebben echter een dak van leipannen en het blijkt dat veel installateurs daar geen zin in hebben.

Tot nu toe 2 offertes die boven de €1,5/Wp liggen (1 met SolarEdge en 1 met Enphase), exclusief extra montagekosten voor leipannen van ongeveer €0,30/Wp. Dit moet goedkoper kunnen denk ik? Schaduwmanagement is wel belangrijk wegens de bosachtige omgeving waarin ze wonen.

Wellicht zijn er Tweakers die een tip hebben over welk bedrijf we nog kunnen aanschrijven voor een offerte? Mag per PM als er in dit topic geen namen genoemd mogen worden.

[Herkz]

In mei een sma tripower 5.0 besteld en vandaag te horen gekregen dat het nog 2 maanden kan duren.
Iemand hier die nog wat heeft liggen??

[Keesvdzanden]

Herkz schreef op donderdag 28 juli 2022 @ 14:17:
In mei een sma tripower 5.0 besteld en vandaag te horen gekregen dat het nog 2 maanden kan duren.
Iemand hier die nog wat heeft liggen??

Staan er drie op marktplaats 6 kW

[Truus01]

Vraagje, bifaciale zonnepanelen met 410Wp, brengen die die 410Wp op aan een kant, of wordt daarin de andere kant al meegeteld?
Zouden 'gewone' zonnepanelen met 405Wp eventueel meer kunnen opbrengen dan die bifaciale 410Wp?
Of is de opbrengst van die bifaciale 410Wp meer en misschien zelf nog wat extra als er van de zijkant uit ook zon op de andere kant valt?

[Soullancer]

Herkz schreef op donderdag 28 juli 2022 @ 14:17:
In mei een sma tripower 5.0 besteld en vandaag te horen gekregen dat het nog 2 maanden kan duren.
Iemand hier die nog wat heeft liggen??

Heb nog wel een adres voor je die betrouwbaar is en aan nieuwe SMA omvormers kan komen, pb me even

[Rouske]

Truus01 schreef op donderdag 28 juli 2022 @ 17:01:
Vraagje, bifaciale zonnepanelen met 410Wp, brengen die die 410Wp op aan een kant, of wordt daarin de andere kant al meegeteld?
Zouden 'gewone' zonnepanelen met 405Wp eventueel meer kunnen opbrengen dan die bifaciale 410Wp?
Of is de opbrengst van die bifaciale 410Wp meer en misschien zelf nog wat extra als er van de zijkant uit ook zon op de andere kant valt?

Wat staat er in een datasheet van een bifacial zonnepaneel.... ?
Volgens mij 410Wp exclusief de achterkant. En dan apart gespecificeerd wat het Wp is bij verschillende % extra bijdrage van de achterkant.

[Vaez]

Vraag verplaatst naar een eigen topic Advies (micro)omvormers zonnepanelen nieuw te bouwen huis zoals gevraagd.

[ Voor 98% gewijzigd door Vaez op 28-07-2022 20:04 ]

[tijmeng]

Vaez schreef op donderdag 28 juli 2022 @ 19:26:
Later dit jaar gaan wij een huis bouwen. Het gaat om een kubus woning met een plat dak(zie hieronder). Het idee is om het minimale aantal zonnepanelen te leggen die nodig zijn om het huis voor de BENG energie neutraal te krijgen(ivm financiering). Dit om tijdens de bouw de financiële middelen in andere dingen die achteraf niet meer aan te passen/uit te breiden zijn te stoppen. Het idee is dan om later als we in het huis wonen het aantal zonnepanelen uit te breiden met meer panelen en extra omvormer(s).

Onze BENG berekening komt uit op: 15 panelen van 370wp, gelegen op zuid.

1. De elektricien stelt het volgende voor:
15 AEG AS M1202B 370Wp -> totaal vermogen 5.500 Wp.
1 Fronius Symo 5.0-3-M omvormer
Ondersteuningssysteem plat dak van der Valk opstelling oost-west 6/6/3
Daarnaast raden ze aan om 16 panelen te leggen aangezien dit een even aantal geeft met de dakjes van een oost-west ligging.

2. Nu gaf de elektricien vandaag een tweede optie:
Micro omvormers: APsystems DS3(1 micro omvormer per 2 panelen)
APSystems ECU-R informatie gateway voor monitoring
Panelen, opstelling en ondersteuningssysteem blijft hetzelfde.
Prijs is hetzelfde voor beide systemen

Hij geeft aan dat micro omvormers verschillende voordelen hebben:

• elk paneel is los te monitoren
• schaduw elimineren, echter zal er op ons dak geen schaduw zijn dus dit maakt voor ons niet uit
• geen omvormer in de garage, waar de Fronius door de actieve koeling best wat lawaai kan maken
• panelen zijn door te koppelen en daarmee kunnen makkelijk panelen bij geplaatst worden om het systeem in de toekomst uit te breiden

Nu heb ik een aantal vragen:

1. De fronius omvormer heb ik eerder uitgezocht en hier ook in dit topic feedback opgevraagd en lijkt een kwalitatief hele goede oplossing. De elektricien geeft aan dat APSystems voor micro omvormers de vergelijkbare top van de markt is. Welke van deze 2 voorstellen is de beste keuze en waarom? Ik kom er zelf niet helemaal uit na alle informatie gelezen te hebben
2. Is het gebruik van micro omvormers echt zo eenvoudig uitbreidbaar of valt dit in de praktijk nog wel eens tegen?
3. Zijn er mensen die de APSystems micro omvormers hebben en wat is jullie ervaring hiermee?
4. De BENG berekening kwam op ligging zuid, de elektricien beveelt toch oost west met dakjes aan omdat je hiermee voor particulieren de ombrengst over de dag verspreid en de stroom opwekt wanneer je het vaker nodig hebt(sochtends en savonds). Ik weet niet of dit wel voor ons geldt aangezien in ons te bouwen huis mijn vriendin een schoonheidssalon heeft zitten en dus altijd thuis is en ik zelf ook voornamelijk thuis werk. De elektricien gaf aan dat dit gebruik overdag waarschijnlijk beperkt zal zijn. En dat de verwarming vaker savonds aan gaat en je hiermee toch nog wat opbrengst pakt. Wat is jullie aanbeveling hierover?

Het dak zal er als volgt uitzien

***members only***


En een plaatje voor het totaal beeld:

***members only***

Advises: dak helemaal vol leggen in een dak opstelling oost west. Dus meer dan 16 stuks. Gezien je geen schaduw hebt: 2 strings op een normale omvormer en gaan!

[Vaez]

tijmeng schreef op donderdag 28 juli 2022 @ 19:33:
[...]


Advises: dak helemaal vol leggen in een dak opstelling oost west. Dus meer dan 16 stuks. Gezien je geen schaduw hebt: 2 strings op een normale omvormer en gaan!

Meer dan 16 panelen gaat op dit moment niet lukken aangezien we aardig aan de max van ons budget zitten en het budget voornamelijk in dingen die we later niet kunnen aanpassen willen stoppen voor de bouw van ons huis. Later, na de bouw, zullen er sowieso zonnepanelen bijkomen. Maar waarom zou je voor de normale omvormer en niet de micro omvormer gaan, als ik de voordelen zie van micro omvormers zijn die best groot. Of zijn er ook nadelen?

[Keesvdzanden]

Vaez schreef op donderdag 28 juli 2022 @ 19:48:
[...]


Meer dan 16 panelen gaat op dit moment niet lukken aangezien we aardig aan de max van ons budget zitten en het budget voornamelijk in dingen die we later niet kunnen aanpassen willen stoppen voor de bouw van ons huis. Later, na de bouw, zullen er sowieso zonnepanelen bijkomen. Maar waarom zou je voor de normale omvormer en niet de micro omvormer gaan, als ik de voordelen zie van micro omvormers zijn die best groot. Of zijn er ook nadelen?

Micro omvormers hebben een limiet op vermogen,daar heb jij geen last van met de goedkope 370 panelen.
Maar kies je voor 450 tot 500 dan verlies je piek vermogen.maar het uitbreiden is inderdaad simpel.
Maarja dat is met gewone omvormer ook,die moet je nu alleen alvast een maatje zwaarder kiezen anders kost het twee keer geld.
Daarna is het gewoon de string verlengen

[Termy]

@Vaez APS is idd erg makkelijk uitbreidbaar. Bereid je dak iig wel voor op oost/west dakjes, ook al leg je het niet meteen vol. Dan weet je nu al precies wat je er bij wilt leggen en kan je de stellage makkelijk uitbreiden ipv dat je alles weer omgooit. De vraag is of je echt DS3 nodig hebt of dat je genoeg hebt aan DS3-L's of zelfs QS1, aangezien je het hebt over 370 Wp panelen. Daar kunnen er meer van per fase aangesloten worden (ik ga er van uit dat je 3x25A krijgt) en tenzij je enorme panelen op zuid legt is dat dus gunstiger, afhankelijk van hoe groot je dak is. Maar als je nu al 15 panelen op "een deel" van het dak kwijt kan dan zullen er wel redelijk wat passen dus dan is het wel nuttig om te kijken naar wat er maximaal past en hoe je dat verdeelt over de fasen.

Zou eigenlijk gewoon een eigen topic aanmaken zoals het rode blok hier onderaan suggereert .

[twain4me]

Vaez schreef op donderdag 28 juli 2022 @ 19:48:
[...]


Meer dan 16 panelen gaat op dit moment niet lukken aangezien we aardig aan de max van ons budget zitten en het budget voornamelijk in dingen die we later niet kunnen aanpassen willen stoppen voor de bouw van ons huis. Later, na de bouw, zullen er sowieso zonnepanelen bijkomen. Maar waarom zou je voor de normale omvormer en niet de micro omvormer gaan, als ik de voordelen zie van micro omvormers zijn die best groot. Of zijn er ook nadelen?

Meer om stuk te gaan,lastiger vervangen (vaak moet je het dak op) en in de meeste gevallen duurder.

[Vaez]

Het klinkt alsof de micro omvormers op papier goed klinken maar in de praktijk toch minder zijn. Nu twijfel ik nog meer welke opzet ik het beste kan kiezen. Ik heb mijn vraag met toelichting naar een eigen topic verplaats zoals gevraagd Advies (micro)omvormers zonnepanelen nieuw te bouwen huis hopelijk krijg ik hier nog wat meer input en nuttige inzichten.

[ Voor 8% gewijzigd door Vaez op 28-07-2022 20:09 ]

[Goofyduck384]

Ik heb nu de volgende offerte lopen:

Specificaties van uw systeem
Totaal aantal zonnepanelen: 17
Type zonnepanelen: GL - SunPower Maxeon 6 - 415AC BLK + micro omvormer IQ7A
Totaal vermogen: 7.055 Wp
Verwachte opbrengst jaarlijks: 6.235 kWh
Verwachte opbrengst jaarlijks in euro's: € 3.189,20
Netto investering: € 12.659,17
Verwachte opbrengst na 25 jaar: € 87.309,10
Verwachte terugverdientijd: 4 jaar

Foto van de plaatsing:


Zou dit voldoende zijn? 6235 kWh? Ik gebruik momenteel (al langere tijd) 3500 kWh, en 1200 kuub gas. De bedoeling is dat er dan ook een warmtepomp komt voor het compenseren van het gasverbruik. Huis is prima geïsoleerd.

Ik kreeg te horen dat je grofweg 2x je gasverbruik kunt rekenen voor de warmtepomp, dus 2400 kWh extra voor de warmtepomp.

[Termy]

@Goofyduck384 Voldoende in welke zin? Als je dak niet vol is, dan is het eigenlijk niet voldoende want in de winter zul je nooit genoeg opwekken post-saldering.

Dit is overigens wel een extreem duur systeem, wat ook niet gek is met die panelen + micro's. Kun je ook niet dakjes maken op je dakkapel zoals je noorderburen?

Maar goed, dit hoort eigenlijk in een eigen topic .

[fmb]

Goofyduck384 schreef op vrijdag 29 juli 2022 @ 09:20:
Ik heb nu de volgende offerte lopen:

Specificaties van uw systeem
Totaal aantal zonnepanelen: 17
Type zonnepanelen: GL - SunPower Maxeon 6 - 415AC BLK + micro omvormer IQ7A
Totaal vermogen: 7.055 Wp
Verwachte opbrengst jaarlijks: 6.235 kWh
Verwachte opbrengst jaarlijks in euro's: € 3.189,20
Netto investering: € 12.659,17
Verwachte opbrengst na 25 jaar: € 87.309,10
Verwachte terugverdientijd: 4 jaar

Foto van de plaatsing:
[Afbeelding]

Zou dit voldoende zijn? 6235 kWh? Ik gebruik momenteel (al langere tijd) 3500 kWh, en 1200 kuub gas. De bedoeling is dat er dan ook een warmtepomp komt voor het compenseren van het gasverbruik. Huis is prima geïsoleerd.

Ik kreeg te horen dat je grofweg 2x je gasverbruik kunt rekenen voor de warmtepomp, dus 2400 kWh extra voor de warmtepomp.

Prijs per wp komt op 1,80 euro per wp. Dat is erg veel, zelfs voor Micro omvormers. Ik heb begin dit jaar 10 extra panelen laten plaatsen, ook met micro omvormers. Dit was inclusief kabels trekken door kruipruimte, inclusief 2 dakdoorvoeren en inclusief kabels trekken door loze leiding, maar exclusief uitbreiden groepenkast (want dat was al voorbereid). Kosten waren grofweg 6050 euro voor 3800 wp, dus bijna 1,60 euro per wp. Prijzen vergelijken blijft natuurlijk lastig, dit was op 2 verschillende daken.

Wat me verder opvalt: je hebt ruimte over op west en oost ligt vol. Komt er op west nog een dakkapel of dakraam?
Zo nee: dan heb je liever meer op west, waarschijnlijk gebruik je ‘s avonds meer elektriciteit dan ‘s ochtends (of anders ongeveer evenveel).

[Goofyduck384]

Termy schreef op vrijdag 29 juli 2022 @ 09:52:
@Goofyduck384 Voldoende in welke zin? Als je dak niet vol is, dan is het eigenlijk niet voldoende want in de winter zul je nooit genoeg opwekken post-saldering.

Dit is overigens wel een extreem duur systeem, wat ook niet gek is met die panelen + micro's. Kun je ook niet dakjes maken op je dakkapel zoals je noorderburen?

Maar goed, dit hoort eigenlijk in een eigen topic .

Oh sorry, startpost niet goed gelezen. Heb de vraag nu in mijn eigen topic gezet, bedankt voor de tip. (https://gathering.tweaker...message/72275016#72275016)

Maar gezien jouw opmerking over de winter, laat zien dat ik iets nog niet helemaal begrijp. Ik dacht dat er gewoon op jaarlijkse basis gekeken wordt naar verbruik - opgewekte energie. Maar goed, die vraag stel ik ook wel in het andere topic.

[borft]

Goofyduck384 schreef op vrijdag 29 juli 2022 @ 11:00:
[...]


Oh sorry, startpost niet goed gelezen. Heb de vraag nu in mijn eigen topic gezet, bedankt voor de tip. (https://gathering.tweaker...message/72275016#72275016)

Maar gezien jouw opmerking over de winter, laat zien dat ik iets nog niet helemaal begrijp. Ik dacht dat er gewoon op jaarlijkse basis gekeken wordt naar verbruik - opgewekte energie. Maar goed, die vraag stel ik ook wel in het andere topic.

dat heet saldering, en wordt, zeer waarschijnlijk, over 2 jaar afgebouwd.

[FransvWoerkom]

Goofyduck384 schreef op vrijdag 29 juli 2022 @ 09:20:
Ik heb nu de volgende offerte lopen:
[...]
Zou dit voldoende zijn? 6235 kWh? Ik gebruik momenteel (al langere tijd) 3500 kWh, en 1200 kuub gas. De bedoeling is dat er dan ook een warmtepomp komt voor het compenseren van het gasverbruik. Huis is prima geïsoleerd.

Ik kreeg te horen dat je grofweg 2x je gasverbruik kunt rekenen voor de warmtepomp, dus 2400 kWh extra voor de warmtepomp.

1200m3 gas heeft een energie-inhoud van ongeveer 11000kWh. Afhankelijk van de verdeling tussen verwarming en warmwaterbereiding en van de manier van verwarmen (vloerverwarming of radiatoren) kun je bij een warmtepomp rekenen op een rendement (COP) van 4 en zul je daarvoor dus 2750kWh nodig hebben. Je zult dan ongeveer precies uitkomen ;-)

[Gman]

Ik ga een omvormer ophangen in een garage.
De klant wil daar een niet-brandbare plaat ophangen voor de omvormer + een klein groepenkastje.
Voor zover ik weet is dit geen probleem, maar zijn er nog eisen aan de afstand tussen het groepenkastje en de omvormer?

Ik kan in de NEN1010 niks vinden namelijk.

[Dapdodo]

Gman schreef op vrijdag 29 juli 2022 @ 17:22:
Ik ga een omvormer ophangen in een garage.
De klant wil daar een niet-brandbare plaat ophangen voor de omvormer + een klein groepenkastje.
Voor zover ik weet is dit geen probleem, maar zijn er nog eisen aan de afstand tussen het groepenkastje en de omvormer?

Ik kan in de NEN1010 niks vinden namelijk.

Ventilatie afstanden moet je in de handleiding van omvormer zoeken.

[FransvWoerkom]

Gman schreef op vrijdag 29 juli 2022 @ 17:22:
Ik ga een omvormer ophangen in een garage.
De klant wil daar een niet-brandbare plaat ophangen voor de omvormer + een klein groepenkastje.
Voor zover ik weet is dit geen probleem, maar zijn er nog eisen aan de afstand tussen het groepenkastje en de omvormer?

Ik kan in de NEN1010 niks vinden namelijk.

Zowel Goodwe als SMA schrijven een ruimte van 20cm aan de zijkanten voor voor toegang tot de omvormer bij onderhoud. Waarschijnlijk voor toegang tot de schroeven waarmee de omvormer aan de ophangbeugel hangt. Mijn installateur heeft 9 jaar geleden 15cm genomen en vorig jaar 25 tot de werkschakelaar/lastscheider. Een installatieautomaat mag als lastscheider dienen dus met 20cm ruimte zit je goed.

[Spor36]

Mijn zwager woont in België en heeft twee offertes gekregen eentje met een SMA omvormer en de andere met een Solis. Allebei 5 kW.

Hij heeft nu nog een analoge terugdraaiende meter (1x 40A) en die staat 1/4/2024 op de planning om te vervangen, dan wil hij ook overstappen op 3-fasen wegens elektrische auto's (moet je dan 3x230 hebben of 3N400?) en wellicht een thuisaccu (wegens capaciteitstarief).

Nu wordt er aangegeven dat hij bij het overstappen een nieuwe 3-fasige omvormer moet hebben. In NL saldeert (als ik het goed begrepen heb) intern over de 3-fasen (en 5kW op 1 van die fasen moet kunnen), werkt dat in België hetzelfde?

(SMA wellicht betere log mogelijkheden en meer thuisaccu mogelijkheden in 1 platform, Solis goedkoper als die toch vervangen moet worden.....)

[FransvWoerkom]

Spor36 schreef op zaterdag 30 juli 2022 @ 10:46:
Mijn zwager woont in België en heeft twee offertes gekregen eentje met een SMA omvormer en de andere met een Solis. Allebei 5 kW.

Hij heeft nu nog een analoge terugdraaiende meter (1x 40A) en die staat 1/4/2024 op de planning om te vervangen, dan wil hij ook overstappen op 3-fasen wegens elektrische auto's (moet je dan 3x230 hebben of 3N400?) en wellicht een thuisaccu (wegens capaciteitstarief).

Nu wordt er aangegeven dat hij bij het overstappen een nieuwe 3-fasige omvormer moet hebben. In NL saldeert (als ik het goed begrepen heb) intern over de 3-fasen (en 5kW op 1 van die fasen moet kunnen), werkt dat in België hetzelfde?

(SMA wellicht betere log mogelijkheden en meer thuisaccu mogelijkheden in 1 platform, Solis goedkoper als die toch vervangen moet worden.....)

Kan hij niet nu al een 3-fase aansluiting en meter krijgen, met als argument dat hij anders over twee jaar ook een nieuwe omvormer moet hebben? Is zijn aansluiting al 3-fase voorbereid (brede hoofdzekeringkast)?

Je kunt niet kiezen tussen 3-fase aansluitingen. Het hangt ervan af wat er in de straat ligt. Waarschijnlijk is dat 3N400, 3 fasen met een nulleider. Tussen elke fase en aarde staat 230V; tussen de fasen onderling staat 400V. Met 3x230 wordt meestal hetzelfde bedoeld.

[Andrehj]

Laat maar, was off-topic.

[ Voor 96% gewijzigd door Andrehj op 30-07-2022 12:05 ]

[D!zzy]

Spor36 schreef op zaterdag 30 juli 2022 @ 10:46:
...
Nu wordt er aangegeven dat hij bij het overstappen een nieuwe 3-fasige omvormer moet hebben. In NL saldeert (als ik het goed begrepen heb) intern over de 3-fasen (en 5kW op 1 van die fasen moet kunnen), werkt dat in België hetzelfde?
...

Ik heb een 3-fase aansluiting met een enkelfase-omvormer in België. Wat ik op fase L1 op het net zet, en via L3 terug verbruik wordt 'intern' tegenover elkaar gelijkgesteld ('gesaldeerd'). Dus mijn aangerekend verbruik is 0 alsook mijn injectie.

[Atomic2005]

Ik heb een oost-west zet liggen op pannendak. Kap staat tussen buren in.

De panelen zijn staande gemonteerd dicht bij de nok. Nu heb ik nog plek voor aantal panelen liggend er onder. Die kunnen op dezelfde string. Maar dit zal het eerste en laatste uur van de dag schaduw op die onderste panelen werpen.

Maar overdag minimaal 1derde meer Wp in de zon..

Doen of niet doen?

[onetime]

@Atomic2005 Doen.

edit: @Atomic2005 Wp ok, Voc + 10% en Vmp blijven ook binnen de grenzen van de omvormer?
Als de panelen landscape komen ga je de bypass diodes correct gebruiken.

[ Voor 81% gewijzigd door onetime op 30-07-2022 16:34 ]

[Jeroen]

Ik zit te kijken naar een stel vreemde vorm zonnepanelen. Ze zijn 135x35cm. Ze bestaan uit 16 cellen, specs zijn 66Wp, 8.10 Vmpp.

Kan ik deze per 3 of 4 in serie aansluiten op een Enphase IQ7?

[Adriaan71]

Goede dag,

Ik lever op een stopcontact met 2 panelen stroom terug met een AP ds3. Is hier een makkelijk manier om dat te monitoren? Het liefst via wifi

[Termy]

Adriaan71 schreef op zaterdag 30 juli 2022 @ 13:49:
Goede dag,

Ik lever op een stopcontact met 2 panelen stroom terug met een AP ds3. Is hier een makkelijk manier om dat te monitoren? Het liefst via wifi

Foei!

Energy socket van home wizard is het makkelijkste in dit geval lijkt me.

[onetime]

@Jeroen Zorg dat de Voc +10% binnen de spec van de omvormer blijft, en dan zoveel mogelijk dat je hoog binnen het Vmp bereik van de omvormer uitkomt.

@Adriaan71 Wat @Termy bedoeld met 'foei' is dat in een huis van na ~2015~ je officieel niet meer op een bestaande groep (een stopcontact) mag terug leveren. Maar zolang de omvormer minder dan ~2.25A/500W~ teruglevert mag het volgens de oude regels. En als de installatie -helemaal in orde is-, is iets meer ook geen probleem.

[Naliya]

Vandaag 10x495 wp DMEGC op de rest van ons platte daken gelegd. Alles op betonvoeten

Morgen aansluiten en dan terugleveren!

Er ligt al 3600wp op het hoogste dak.

[Delchrys]

Iemand die hier nog wat licht over kan laten schijnen?
Hoe kan ik het beste de rijen aansluiten? Rekening houdend met inductie lussen en kabelmanagement.
Hoe is het handigst om de strings te verdelen.
Gaat om Oost west op plat dak, omvomer met 2 MPPT, dus 1 voor oost en 1 voor west.

Ik had ergens gelezen dat het kwa kabel handig zou zijn om de andere rij met oost panelen 180 verdraaid te monteren ivm handiger kabels leggen.
iemand wat tips?[Afbeelding]
[/quote]

[Megalomania]

Naliya schreef op zaterdag 30 juli 2022 @ 20:22:
Vandaag 10x495 wp DMEGC op de rest van ons platte daken gelegd. Alles op betonvoeten

Morgen aansluiten en dan terugleveren!

Er ligt al 3600wp op het hoogste dak.

[Afbeelding]

[Afbeelding]

[Afbeelding]

Welke voeten heb je gekocht?

[Naliya]

Megalomania schreef op zaterdag 30 juli 2022 @ 22:25:
[...]

Welke voeten heb je gekocht?

Deze: https://www.sun-solar.nl/...plat-dak-steun-betonvoet/

En de 10 graden versie voor de dual voet.

[ Voor 8% gewijzigd door Naliya op 30-07-2022 22:28 ]

[Keesvdzanden]

Delchrys schreef op zaterdag 30 juli 2022 @ 22:03:
Iemand die hier nog wat licht over kan laten schijnen?
Hoe kan ik het beste de rijen aansluiten? Rekening houdend met inductie lussen en kabelmanagement.
Hoe is het handigst om de strings te verdelen.
Gaat om Oost west op plat dak, omvomer met 2 MPPT, dus 1 voor oost en 1 voor west.

Ik had ergens gelezen dat het kwa kabel handig zou zijn om de andere rij met oost panelen 180 verdraaid te monteren ivm handiger kabels leggen.
iemand wat tips?[Afbeelding]
[/quote]

Ik denk zo

[JvS]

Delchrys schreef op zaterdag 30 juli 2022 @ 22:03:
Iemand die hier nog wat licht over kan laten schijnen?
Hoe kan ik het beste de rijen aansluiten? Rekening houdend met inductie lussen en kabelmanagement.
Hoe is het handigst om de strings te verdelen.
Gaat om Oost west op plat dak, omvomer met 2 MPPT, dus 1 voor oost en 1 voor west.

Ik had ergens gelezen dat het kwa kabel handig zou zijn om de andere rij met oost panelen 180 verdraaid te monteren ivm handiger kabels leggen.
iemand wat tips?[Afbeelding]
[/quote]

Dat hangt natuurlijk erg van je panelen af en vooral waar de kabels zitten en hoe lang ze zijn. Als ze erg kort zijn en aan de onderkant zitten, is om en om gedraaid leggen handig zodat je ze per 2 aan elkaar kan maken met de kabel die er toch al aan zit. Verder zie ik geen reden om dat te doen.

Belangrijkste is dat je een inductielus voorkomt door de 'retourkabel' langs de 'heenkabel' te leggen (Zoals hierboven getekend zegmaar).

"ik had ergens gelezen". Waar had je dat gelezen?

[Martinusz]

Ik heb een vraag over hoe de stroomkabel(s) van de panelen in de meterkast te krijgen als er geen loze leiding of kruipruimte is.
Kabel zal dus buitenlangs naar beneden moeten en via het toilet naar binnen naar de meterkast.

Hoe het stuk vanaf dakgoot naar toilet overbruggen? Mag een kabel door een regenpijp? Of mag dat niet? (Lijkt mij niet namelijk)

Via de regenpijp (doorheen of achterlangs) komt de kabel op plat dak van toilet, daar zit al een luchtpijp (zonder ventilator), daar zou de kabel dan naar binnen kunnen, klein stukje via plafond en dan boren de meterkast in. (Meterkast grenst aan toilet)

Lijkt mij een prima route of zie ik dingen over het hoofd?


Er liggen ook 2 pijpjes van KPN (glasvezel/telefoon) en Ziggo die van buiten in de meterkast komen, echter geen idee of je die ook zomaar kan gebruiken voor extra kabel, plus gevaar met graven dat je kabels door jakkert lijkt mij ook aanwezig. (En kabel moet dan nog verder naar beneden langs de gevel van toilet, dat zit sowieso in het zicht dan) deze optie lijkt mij dus minder aantrekkelijk.

[Atomic2005]

Martinusz schreef op zondag 31 juli 2022 @ 10:48:
Ik heb een vraag over hoe de stroomkabel(s) van de panelen in de meterkast te krijgen als er geen loze leiding of kruipruimte is.
Kabel zal dus buitenlangs naar beneden moeten en via het toilet naar binnen naar de meterkast.

Hoe het stuk vanaf dakgoot naar toilet overbruggen? Mag een kabel door een regenpijp? Of mag dat niet? (Lijkt mij niet namelijk)

Via de regenpijp (doorheen of achterlangs) komt de kabel op plat dak van toilet, daar zit al een luchtpijp (zonder ventilator), daar zou de kabel dan naar binnen kunnen, klein stukje via plafond en dan boren de meterkast in. (Meterkast grenst aan toilet)

Lijkt mij een prima route of zie ik dingen over het hoofd?


Er liggen ook 2 pijpjes van KPN (glasvezel/telefoon) en Ziggo die van buiten in de meterkast komen, echter geen idee of je die ook zomaar kan gebruiken voor extra kabel, plus gevaar met graven dat je kabels door jakkert lijkt mij ook aanwezig. (En kabel moet dan nog verder naar beneden langs de gevel van toilet, dat zit sowieso in het zicht dan) deze optie lijkt mij dus minder aantrekkelijk.

Heb je niet toevallig een koof in de wc beneden waar de oa de rioolafvoer van de 1e verdieping doorheen loopt. Bij mij liep die van af de zolder tot aan de kruipruimte. Met veel gepruts destijds een pvc pijpje doorheen gekregen.

[Martinusz]

Atomic2005 schreef op zondag 31 juli 2022 @ 12:58:
[...]


Heb je niet toevallig een koof in de wc beneden waar de oa de rioolafvoer van de 1e verdieping doorheen loopt. Bij mij liep die van af de zolder tot aan de kruipruimte. Met veel gepruts destijds een pvc pijpje doorheen gekregen.

Ben bang van niet, vanuit zolder gaan er inderdaad wat pijpen naar beneden, in het kamertje daaronder (1ste verdieping) zit een koof, echter vanaf daar gaan de buizen volgens mij de vloer in, in de meterkast komt afvoer van boven (zit de badkamer boven). Verder geen kruipruimte helaas.

Ontdekte in de meterkast wel 3 lege pijpjes die het plafond ingaan, echter geen enkel idee waar die uitkomen, ik kan mij geen lege doos ergens herinneren in het huis, bouwtekening zegt ook weinig, ik zie overal de bestaande stopcontacten en schakelaars ingetekend.

[Atomic2005]

onetime schreef op zaterdag 30 juli 2022 @ 12:44:
@Atomic2005 Doen.

edit: @Atomic2005 Wp ok, Voc + 10% en Vmp blijven ook binnen de grenzen van de omvormer?
Als de panelen landscape komen ga je de bypass diodes correct gebruiken.

Jazeker.

Er hangt een Omnik 5k TL2 met 2 strings er aan. Max 550V en 3000W per mppt poort
Voc is 49,3 per Hiku 455Wp..

Nu 1 string met 5stuks en 1 met 7stuks. Dus zat marge..

Enige is dat ie nu met 3x4mm2 kabel naar een 16A groep in meterkast gaat. Die moet misschien naar 20A als ie er eens uit gaat klappen..

[ Voor 12% gewijzigd door Atomic2005 op 31-07-2022 14:05 ]

[Seafarer]

Martinusz schreef op zondag 31 juli 2022 @ 13:58:
[...]

Ben bang van niet, vanuit zolder gaan er inderdaad wat pijpen naar beneden, in het kamertje daaronder (1ste verdieping) zit een koof, echter vanaf daar gaan de buizen volgens mij de vloer in, in de meterkast komt afvoer van boven (zit de badkamer boven). Verder geen kruipruimte helaas.

Ontdekte in de meterkast wel 3 lege pijpjes die het plafond ingaan, echter geen enkel idee waar die uitkomen, ik kan mij geen lege doos ergens herinneren in het huis, bouwtekening zegt ook weinig, ik zie overal de bestaande stopcontacten en schakelaars ingetekend.

Vaak gaat er een naar de keuken, voorbereiding elektrisch koken.
Vaak gaat er eentje naar de zolder, voorbereiding van een elektrische boiler.

Mocht je een stalen trekveer hebben/lenen dan steek je die in je pijpje en je kunt daar lekker herrie mee maken zodat je wel ergens in huis hoort waar misschien een verborgen doos zit. (die kunstof trek veren zijn niet altijd zo prettig maar ook daar kan het mee lukken)

[FransvWoerkom]

Martinusz schreef op zondag 31 juli 2022 @ 13:58:
[...]

Ben bang van niet, vanuit zolder gaan er inderdaad wat pijpen naar beneden, in het kamertje daaronder (1ste verdieping) zit een koof, echter vanaf daar gaan de buizen volgens mij de vloer in, in de meterkast komt afvoer van boven (zit de badkamer boven). Verder geen kruipruimte helaas.

Ontdekte in de meterkast wel 3 lege pijpjes die het plafond ingaan, echter geen enkel idee waar die uitkomen, ik kan mij geen lege doos ergens herinneren in het huis, bouwtekening zegt ook weinig, ik zie overal de bestaande stopcontacten en schakelaars ingetekend.

Wat voor pijpen zijn het? 16 of 19mm? Ze zouden op de tekening van de meterkast moeten staan met afkortingen van waar ze voor zijn. Behalve de afzonderlijke wasmachine-aansluiting waren er nog de aardleiding voor een badkuip of douchebak en de loze pijp voor een fornuis/kookplaatgroep naar de keuken en de leiding naar de centrale afzuiging op zolder en de bedieningsschakelaar in de keuken. Als je een doorlopend trappenhuis hebt, kun je vaak in de hoek een leidingkoker maken zonder dat die afbreuk doet aan constructie of architectuur.

[Martinusz]

Seafarer schreef op zondag 31 juli 2022 @ 14:07:
[...]

Vaak gaat er een naar de keuken, voorbereiding elektrisch koken.
Vaak gaat er eentje naar de zolder, voorbereiding van een elektrische boiler.

Mocht je een stalen trekveer hebben/lenen dan steek je die in je pijpje en je kunt daar lekker herrie mee maken zodat je wel ergens in huis hoort waar misschien een verborgen doos zit. (die kunstof trek veren zijn niet altijd zo prettig maar ook daar kan het mee lukken)

Dat is nog een idee ja, mijn vader heeft zo’n ijzeren trekveer, maar ik heb op plekken die je noemt geen zichtbare lege dozen zitten, dus ben heel benieuwd waar ze heen zouden gaan.

[Martinusz]

FransvWoerkom schreef op zondag 31 juli 2022 @ 14:13:
[...]

Wat voor pijpen zijn het? 16 of 19mm? Ze zouden op de tekening van de meterkast moeten staan met afkortingen van waar ze voor zijn. Behalve de afzonderlijke wasmachine-aansluiting waren er nog de aardleiding voor een badkuip of douchebak en de loze pijp voor een fornuis/kookplaatgroep naar de keuken en de leiding naar de centrale afzuiging op zolder en de bedieningsschakelaar in de keuken. Als je een doorlopend trappenhuis hebt, kun je vaak in de hoek een leidingkoker maken zonder dat die afbruek doet aan constructie of architectuur.

De rode pijlen zijn lege pijpen, de gele pijlen zijn 2 die naar hoofd slaapkamer gaan, 1 met nog een oude telefoonlijn erin.

[Delchrys]

JvS schreef op zondag 31 juli 2022 @ 09:35:
[...]

Dat hangt natuurlijk erg van je panelen af en vooral waar de kabels zitten en hoe lang ze zijn. Als ze erg kort zijn en aan de onderkant zitten, is om en om gedraaid leggen handig zodat je ze per 2 aan elkaar kan maken met de kabel die er toch al aan zit. Verder zie ik geen reden om dat te doen.

Belangrijkste is dat je een inductielus voorkomt door de 'retourkabel' langs de 'heenkabel' te leggen (Zoals hierboven getekend zegmaar).

"ik had ergens gelezen". Waar had je dat gelezen?

Kabels zitten precies in het midden van de panelen en kabellengte van 1200mm....tenminste dat zegt de datasheet van longi 375.

[Brokencore]

Ben bezig met de BTW aangifte om het BTW bedrag terug te vorderen bij de belastingdienst. Omdat ik de panelen zelf heb geplaatst heb ik verschillende facturen, deze vallen in twee verschillende kwartalen. Van de hoogste factuur heb ik de datum aangegeven bij het aanvragen van de teruggave, deze valt in Q1. Andere (kleinere) bedragen vallen in Q2, mag ik deze er bij optellen of moet ik bij de belastingdienst ook een aangifte voor Q2 opvragen?

Forfait zou ik dan enkel met de factuur in Q1 moeten verrekenen?

[de Peer]

Brokencore schreef op zondag 31 juli 2022 @ 14:58:
Ben bezig met de BTW aangifte om het BTW bedrag terug te vorderen bij de belastingdienst. Omdat ik de panelen zelf heb geplaatst heb ik verschillende facturen, deze vallen in twee verschillende kwartalen. Van de hoogste factuur heb ik de datum aangegeven bij het aanvragen van de teruggave, deze valt in Q1. Andere (kleinere) bedragen vallen in Q2, mag ik deze er bij optellen of moet ik bij de belastingdienst ook een aangifte voor Q2 opvragen?

Forfait zou ik dan enkel met de factuur in Q1 moeten verrekenen?

Check dit topic. Nieuws: Zonnepanelen en de btw

Ik denk inderdaad wat jij zegt. En dan nieuwe aangifte doen in q2. Die moet je dan wel (telefonisch?) aanvragen.

[ Voor 7% gewijzigd door de Peer op 31-07-2022 15:14 ]

[Termy]

Brokencore schreef op zondag 31 juli 2022 @ 14:58:
Ben bezig met de BTW aangifte om het BTW bedrag terug te vorderen bij de belastingdienst. Omdat ik de panelen zelf heb geplaatst heb ik verschillende facturen, deze vallen in twee verschillende kwartalen. Van de hoogste factuur heb ik de datum aangegeven bij het aanvragen van de teruggave, deze valt in Q1. Andere (kleinere) bedragen vallen in Q2, mag ik deze er bij optellen of moet ik bij de belastingdienst ook een aangifte voor Q2 opvragen?

Forfait zou ik dan enkel met de factuur in Q1 moeten verrekenen?

Als alles gedaan is zodanig dat geldt dat alles gedaan is binnen een half jaar na het kalenderjaar waarin het 1e gedaan is, dan is het gewoon 1 aangifte. Dat is nl de grens tot wanneer je mag terugvragen. Maar vraag het vooral in het BTW topic.

@Delchrys Voor mijn oude en m'n buren hun LR4-60HPH-3xx LONGi's klopt dat ja.

[Spor36]

FransvWoerkom schreef op zaterdag 30 juli 2022 @ 11:48:
[...]

Kan hij niet nu al een 3-fase aansluiting en meter krijgen, met als argument dat hij anders over twee jaar ook een nieuwe omvormer moet hebben? Is zijn aansluiting al 3-fase voorbereid (brede hoofdzekeringkast)?

Je kunt niet kiezen tussen 3-fase aansluitingen. Het hangt ervan af wat er in de straat ligt. Waarschijnlijk is dat 3N400, 3 fasen met een nulleider. Tussen elke fase en aarde staat 230V; tussen de fasen onderling staat 400V. Met 3x230 wordt meestal hetzelfde bedoeld.

Bedankt, maar dat wil je op dit moment in België niet, want met een nieuwe digitale meter kun je geen gebruik meer maken van salderen (wel een subsidie, maar die is minder dan 1,5 jaar salderen). Op 1-4-2024 wordt hij verplicht overgezet op een digitale meter, daarvoor heeft hij heeft gekeken bij een nieuwe aansluiting en moest daar wel kiezen ...

D!zzy schreef op zaterdag 30 juli 2022 @ 12:31:
[...]
Ik heb een 3-fase aansluiting met een enkelfase-omvormer in België. Wat ik op fase L1 op het net zet, en via L3 terug verbruik wordt 'intern' tegenover elkaar gelijkgesteld ('gesaldeerd'). Dus mijn aangerekend verbruik is 0 alsook mijn injectie.

Zelfde als in NL en daarmee een 3-fase omvormer voor hem niet interessant.

[D!zzy]

Spor36 schreef op zondag 31 juli 2022 @ 21:05:
[...]


Bedankt, maar dat wil je op dit moment in België niet, want met een nieuwe digitale meter kun je geen gebruik meer maken van salderen (wel een subsidie, maar die is minder dan 1,5 jaar salderen). Op 1-4-2024 wordt hij verplicht overgezet op een digitale meter, daarvoor heeft hij heeft gekeken bij een nieuwe aansluiting en moest daar wel kiezen ...


[...]


Zelfde als in NL en daarmee een 3-fase omvormer voor hem niet interessant.

Als je zwager nu voor het eerst zonnepanelen gaat installeren, zal hij verplicht worden om meteen een digitale meter te plaatsen ...

[Delchrys]

Termy schreef op zondag 31 juli 2022 @ 18:05:
[...]


Als alles gedaan is zodanig dat geldt dat alles gedaan is binnen een half jaar na het kalenderjaar waarin het 1e gedaan is, dan is het gewoon 1 aangifte. Dat is nl de grens tot wanneer je mag terugvragen. Maar vraag het vooral in het BTW topic.

@Delchrys Voor mijn oude en m'n buren hun LR4-60HPH-3xx LONGi's klopt dat ja.

ok dan ga ik het even tekenen in sketchup wat de beste oplossing zou zijn en berekenen hoeveel kabel en connectors ik nodig heb.
Ik moet natuurlijk ook nog van de eerste Oost rij naar de tweede oost rij oversteken.
maakt het nog uit welke kabel en connector je precies gebruikt als plus en min? Volgens mij vanaf de omvormer een mannetje/mannetje voor de rode kabel en vrouw/vrouw voor de zwarte).

[Martin7182]

^^Dat laatste klopt niet, alle kabels hebben altijd een mannetje+vrouwtje. Je kunt het dan niet verkeerd aansluiten. Als je kunt kiezen, dan zou ik alleen voor de + kabel naar de omvormer rood nemen, de rest zwart.

[Spor36]

D!zzy schreef op zondag 31 juli 2022 @ 21:23:
[...]


Als je zwager nu voor het eerst zonnepanelen gaat installeren, zal hij verplicht worden om meteen een digitale meter te plaatsen ...

Oei, dat maakt het weer anders. Is het niet zo dat bij geïnstalleerde panelen voor 1-1-21 je recht had en de digitale meter kunt weigeren tot iets van 2029. Geïnstalleerd na 1-1-21 niet meer, maar gaan ze echt niet de uitrolplanning op de kop gooien en is hij (in zijn geval dus 1-4-24) aan de beurt en kan hij niet weigeren.

[Megalomania]

Ik ben die offertes een beetje aan het uitpluizen; ik zie waarschijnlijk wat over het hoofd maar de Enphase offertes zijn zo'n 750 -1000 euro duurder per 10 panelen. Als ik een boodschappenlijstje maak kom ik op zo'n 160euro verschil, wat vergeet ik nog? (en dan staat die envoy niet eens op de stuk lijst)

[borft]

Megalomania schreef op maandag 1 augustus 2022 @ 10:46:
Ik ben die offertes een beetje aan het uitpluizen; ik zie waarschijnlijk wat over het hoofd maar de Enphase offertes zijn zo'n 750 -1000 euro duurder per 10 panelen. Als ik een boodschappenlijstje maak kom ik op zo'n 160euro verschil, wat vergeet ik nog? (en dan staat die envoy niet eens op de stuk lijst)

[Afbeelding]

de offertes zijn duurder dan wat? als je een gewone stringomvormer neemt, heb je geen optimizers nodig, daar zit dan je verschil.

[MF Doom]

Megalomania schreef op maandag 1 augustus 2022 @ 10:46:
Ik ben die offertes een beetje aan het uitpluizen; ik zie waarschijnlijk wat over het hoofd maar de Enphase offertes zijn zo'n 750 -1000 euro duurder per 10 panelen. Als ik een boodschappenlijstje maak kom ik op zo'n 160euro verschil, wat vergeet ik nog? (en dan staat die envoy niet eens op de stuk lijst)

[Afbeelding]

Wat fijn! Ik was net opzoek naar een boodschappenlijstje om mijn zonnepanelen aan te kunnen gaan sluiten.

Ik heb zojuist 13x JA Solar Mono 410WP mono (JAM54S30-410/MR-B) besteld en vroeg mij af welke micro omvormers ik daar het beste voor kan gebruiken. Dak is op het zuiden en heb geen schaduw. Ik heb liever micro omvormers zodat ik per paneel in de gaten kan houden wat de opbrengst is en dan kan ik later makkelijk verder uitbreiden als mijn uitbouw af is (begin okt) of als het rendabel is ook panelen op het noorden te plaatsen. Waarschijnlijk kan ik er hier en daar nog wat kwijt.

Welke micro omvormers raden jullie uit om maximaal gebruik te maken van de panelen maar ook met een blik richting de toekomst (afbouwen saldering, batterij etc)?

[Megalomania]

borft schreef op maandag 1 augustus 2022 @ 11:02:
[...]


de offertes zijn duurder dan wat? als je een gewone stringomvormer neemt, heb je geen optimizers nodig, daar zit dan je verschil.

Excuus, duurder dan de SolarEdge variant. Ik heb veel schaduw dus moet een van de 2 gebruiken.

[Dre]

MF Doom schreef op maandag 1 augustus 2022 @ 11:26:
[...]


Wat fijn! Ik was net opzoek naar een boodschappenlijstje om mijn zonnepanelen aan te kunnen gaan sluiten.

Ik heb zojuist 13x JA Solar Mono 410WP mono (JAM54S30-410/MR-B) besteld en vroeg mij af welke micro omvormers ik daar het beste voor kan gebruiken. Dak is op het zuiden en heb geen schaduw. Ik heb liever micro omvormers zodat ik per paneel in de gaten kan houden wat de opbrengst is en dan kan ik later makkelijk verder uitbreiden als mijn uitbouw af is (begin okt) of als het rendabel is ook panelen op het noorden te plaatsen. Waarschijnlijk kan ik er hier en daar nog wat kwijt.

Welke micro omvormers raden jullie uit om maximaal gebruik te maken van de panelen maar ook met een blik richting de toekomst (afbouwen saldering, batterij etc)?

Waarom nu niet meteen uitbreiden

Uitbreiden naast een stringomvormer kan altijd met micro-omvormers.

Ik zou micro-omvormers of optimizers toch sterk afraden in jou casus. (zelfde hellingshoek en geen schaduw).

[Andrehj]

Dre schreef op maandag 1 augustus 2022 @ 13:13:
Waarom nu niet meteen uitbreiden

Inderdaad. En het is ook nu al lang rendabel om ook op noord te leggen. Sterker nog, veel rendabeler als nu (met een terugleververgoeding van 61 ct) wordt het niet.

Uitbreiden naast een stringomvormer kan altijd met micro-omvormers.
Ik zou micro-omvormers of optimizers toch sterk afraden in jou casus. (zelfde hellingshoek en geen schaduw).

Ik zou in het geval van @MF Doom gewoon een 3F string omvormer kopen en dan op de zwaarst belastbare MPPT de panelen op zuid zetten (zoveel als er maar op het dak passen) en dan op de andere MPPT de panelen op noord (weer zoveel als er maar op passen).

[Dre]

Andrehj schreef op maandag 1 augustus 2022 @ 13:31:
[...]

Inderdaad. En het is ook nu al lang rendabel om ook op noord te leggen. Sterker nog, veel rendabeler als nu (met een terugleververgoeding van 61 ct) wordt het niet.

[...]

Ik zou in het geval van @MF Doom gewoon een 3F string omvormer kopen en dan op de zwaarst belastbare MPPT de panelen op zuid zetten (zoveel als er maar op het dak passen) en dan op de andere MPPT de panelen op noord (weer zoveel als er maar op passen).

3-fase heeft het liefst 660V. Qua MPP spanning zou het perfect passen op een 1-fase omvormer. Goodwe GW5000T-DS bijvoorbeeld.

Zelf heb ik 5080 Wp op een 4200W omvormer met goeie opbrengst kWh/kWp. Er zijn sommige huizen waar je last kan krijgen van een te hoge netspanning. Doe daarom vooraf een meting Dre in "Het grote topic voor Elektra huisinstallaties - Deel 1"
Veelal is de spanning wel in orde is mijn ervaring, maar meten is weten. En GoodWe gaat rustig terugregelen bij te hoge spanning in plaats van boem uit.

Afhankelijk van de hellingshoek zal de zon niet tegelijk op zuid en noord schijnen. Hoeveel panelen kon ie eigenlijk kwijt op noord (of west? of oost?).

[Andrehj]

Dre schreef op maandag 1 augustus 2022 @ 13:40:
3-fase heeft het liefst 660V.

Dat klopt niet. Bij SMA hebben de tripowers hun optimum op 580V.
Maar bij bijvoorbeeld 440V (ca 12 panelen?) ligt het rendement maar een procentje lager. En bij 295 V ca 1.5%.
Dat verschil win je door de lagere verliezen in de bedrading wel weer terug.

Ik zou geen seconde twijfelen en altijd voor een 3-fase opstelling gaan, al was het maar omdat jouw installatie dan lager uitschakelt op overspanning dan die van de buren.

[Dre]

Andrehj schreef op maandag 1 augustus 2022 @ 13:48:
[...]

Dat klopt niet. Bij SMA hebben de tripowers hun optimum op 580V.
Maar bij bijvoorbeeld 440V (ca 12 panelen?) ligt het rendement maar een procentje lager. En bij 295 V ca 1.5%.
Dat verschil win je door de lagere verliezen in de bedrading wel weer terug.

Ik zou geen seconde twijfelen en altijd voor een 3-fase opstelling gaan, al was het maar omdat jouw installatie dan lager uitschakelt op overspanning dan die van de buren.

Het zijn maar 54 cells panelen. Met een veel zon (=warmte erop) gaan 13 panelen Vmpp naar 350V.

Kabelverliesberekening van je ben ik erg benieuwd naar het verlies in kWh op jaarbasis. Eerder heb ik al eens die berekening gemaakt, en viel in die casus heel erg mee. Zie: Dre in "Elektriciteit opwekken met zonnepanelen (PV)"

Spanningsval kan je gelijk in hebben, maar dat speelt alleen in zwakke netten. Meten is weten.

[MF Doom]

Dre schreef op maandag 1 augustus 2022 @ 13:13:
[...]


Waarom nu niet meteen uitbreiden

Uitbreiden naast een stringomvormer kan altijd met micro-omvormers.

Ik zou micro-omvormers of optimizers toch sterk afraden in jou casus. (zelfde hellingshoek en geen schaduw).

Helaas lukt het niet om meer budget vrij te maken om nu ook de noordzijde vol te leggen. Maar als ik lees dat het wel zin heeft ga ik kijken of ik nog ergens een potje kan vinden.

Ik zal me ook gelijk verdiepen in stringomvormers want dat heb ik nog niet gedaan. Heb ik straks twee omvormers nodig voor zuid en noord of kan ik het gelijk in één keer goed doen door een grotere omvormer aan te schaffen?

Andrehj schreef op maandag 1 augustus 2022 @ 13:31:
[...]

Inderdaad. En het is ook nu al lang rendabel om ook op noord te leggen. Sterker nog, veel rendabeler als nu (met een terugleververgoeding van 61 ct) wordt het niet.

[...]

Ik zou in het geval van @MF Doom gewoon een 3F string omvormer kopen en dan op de zwaarst belastbare MPPT de panelen op zuid zetten (zoveel als er maar op het dak passen) en dan op de andere MPPT de panelen op noord (weer zoveel als er maar op passen).

Zijn er dingen waar ik op moet letten als ik een omvormer uitkies? Het lijkt me verstandig om wel een 3-fase omvormer te hebben om de stroom te verdelen over de drie fasen. De meterkast is daar ook al voor ingericht.

Op de noordzijde passen ook tussen de 12 en 15 panelen. Wordt even puzzelen met het dakraam dat daar zit.

[Termy]

@MF Doom Zo te lezen heb je nog wel wat in te lezen. Beste is een eigen topic te maken zoals het rode blok onderaan dit topic suggereert.

[Dre]

11.480 Wp lijkt me inderdaad 3-fase de juiste weg (alhoewel ik 9 kWp heb op 1×16A heb met 7,5 kW omvormers haha )

Inderdaad nieuw topic

[timovd]

MF Doom schreef op maandag 1 augustus 2022 @ 11:26:
[...]


Wat fijn! Ik was net opzoek naar een boodschappenlijstje om mijn zonnepanelen aan te kunnen gaan sluiten.

Ik heb zojuist 13x JA Solar Mono 410WP mono (JAM54S30-410/MR-B) besteld en vroeg mij af welke micro omvormers ik daar het beste voor kan gebruiken. Dak is op het zuiden en heb geen schaduw. Ik heb liever micro omvormers zodat ik per paneel in de gaten kan houden wat de opbrengst is en dan kan ik later makkelijk verder uitbreiden als mijn uitbouw af is (begin okt) of als het rendabel is ook panelen op het noorden te plaatsen. Waarschijnlijk kan ik er hier en daar nog wat kwijt.

Welke micro omvormers raden jullie uit om maximaal gebruik te maken van de panelen maar ook met een blik richting de toekomst (afbouwen saldering, batterij etc)?

Wat @Dre zegt. Ik zou nu gewoon voor een stringomvormer gaan en als je per sé per paneel wil monitoren kun je SolarEdge nog overwegen. Bekijk voor de gein eens wat het prijsverschil is en of je het dan nog steeds waard vindt.

[Gommert69]

Ik vind het prijsverschil wel meevallen. Persoonlijk vind ik het een technisch mooiere oplossing dus daarom zou ik Enphase kiezen.

[D!zzy]

Spor36 schreef op maandag 1 augustus 2022 @ 08:49:
[...]


Oei, dat maakt het weer anders. Is het niet zo dat bij geïnstalleerde panelen voor 1-1-21 je recht had en de digitale meter kunt weigeren tot iets van 2029. Geïnstalleerd na 1-1-21 niet meer, maar gaan ze echt niet de uitrolplanning op de kop gooien en is hij (in zijn geval dus 1-4-24) aan de beurt en kan hij niet weigeren.

Als je al zonnepanelen had, dan heb je nog inderdaad de mogelijkheid om de meter te weigeren. Bij een nieuwe installatie zal men sowieso een digitale meter erbij moeten nemen.
https://www.fluvius.be/nl...nnepanelen/laten-plaatsen

[Herkz]

Soullancer schreef op donderdag 28 juli 2022 @ 17:48:
[...]


Heb nog wel een adres voor je die betrouwbaar is en aan nieuwe SMA omvormers kan komen, pb me even

Bedankt! Maar ik ben inmiddels voorzien. Even een ritje naar België vanuit friesland

[AtlAntA]

Er is vast een logische verklaring maar met mijn google skills kom ik er niet uit dus misschien dat iemand me hier kan/wil helpen. Onderstaand is wat mijn Goodwe GW8K-DT nu aangeeft qua voltages. Ik heb in totaal 21 Hyundai 405wp panelen. Op 1 van de 2 (weet niet welke, sorry) zitten dus 10 panelen en op de andere 11. Alle andere omstandigheden (hoek, schaduw en dergelijke) zijn gelijk.

DC spanning / stroom 1 377.1V/1.2A
DC spanning / stroom 2 413.3V/1.2A

Nu is mijn vraag of het spanningsverschil kan komen doordat er op de ene 1 paneel minder zit dan op de andere of dat er iets anders aan de hand is?

Ik vraag dit omdat ik mij meen te herinneren dat de eerste paar dagen de spanning op beide strings (zo heet dat geloof ik?) ongeveer gelijk was.

[borft]

AtlAntA schreef op dinsdag 2 augustus 2022 @ 10:13:
Er is vast een logische verklaring maar met mijn google skills kom ik er niet uit dus misschien dat iemand me hier kan/wil helpen. Onderstaand is wat mijn Goodwe GW8K-DT nu aangeeft qua voltages. Ik heb in totaal 21 Hyundai 405wp panelen. Op 1 van de 2 (weet niet welke, sorry) zitten dus 10 panelen en op de andere 11. Alle andere omstandigheden (hoek, schaduw en dergelijke) zijn gelijk.

DC spanning / stroom 1 377.1V/1.2A
DC spanning / stroom 2 413.3V/1.2A

Nu is mijn vraag of het spanningsverschil kan komen doordat er op de ene 1 paneel minder zit dan op de andere of dat er iets anders aan de hand is?

Ik vraag dit omdat ik mij meen te herinneren dat de eerste paar dagen de spanning op beide strings (zo heet dat geloof ik?) ongeveer gelijk was.

de spanning in een string, is de som van de individuele panelen. dus op string 2 zit een paneel meer, en daardoor is de spanning hoger. Echter, als de strings niet dezelfde orientatie hebben of er bv schaduw is, kan het alsnog zijn dat string 1 een hogere spanning heeft.

[Martin7182]

37.7 V × 11 = 414.7 V.

[AtlAntA]

borft schreef op dinsdag 2 augustus 2022 @ 10:31:
[...]


de spanning in een string, is de som van de individuele panelen. dus op string 2 zit een paneel meer, en daardoor is de spanning hoger. Echter, als de strings niet dezelfde orientatie hebben of er bv schaduw is, kan het alsnog zijn dat string 1 een hogere spanning heeft.

Ah top, dankjewel. Dan kan ik het loslaten en concluderen dat alles werkt zoals het hoort. De opbrengsten zijn gewoon goed hoor maar mijn geheugen speelde een spelletje met mij blijkbaar.

Martin7182 schreef op dinsdag 2 augustus 2022 @ 10:32:
37.7 V × 11 = 414.7 V.

Ik gok erop dat je met 37.7V de Vmmpp bedoelt van dit paneel? De spec sheet zegt dat dat 38.7V is. Dat ik daar nog niet op zit komt (denk ik dan) omdat de zon nog niet rechtsreeks op de panelen schijnt?

[Martin7182]

AtlAntA schreef op dinsdag 2 augustus 2022 @ 10:45:
[...]

Ik gok erop dat je met 37.7V de Vmmpp bedoelt van dit paneel? De spec sheet zegt dat dat 38.7V is. Dat ik daar nog niet op zit komt (denk ik dan) omdat de zon nog niet rechtsreeks op de panelen schijnt?

Wat ik bedoel is dat 10 panelen ongeveer 10/11e voltage van 11 panelen oplevert. Het is een serieschakeling. Helemaal goed dus

[FransvWoerkom]

AtlAntA schreef op dinsdag 2 augustus 2022 @ 10:45:
[...]
Ah top, dankjewel. Dan kan ik het loslaten en concluderen dat alles werkt zoals het hoort. De opbrengsten zijn gewoon goed hoor maar mijn geheugen speelde een spelletje met mij blijkbaar.
[...]
Ik gok erop dat je met 37.7V de Vmmpp bedoelt van dit paneel? De spec sheet zegt dat dat 38.7V is. Dat ik daar nog niet op zit komt (denk ik dan) omdat de zon nog niet rechtsreeks op de panelen schijnt?

Je bent de enige niet die denkt dat de spanning evenredig is met het vermogen dat op de panelen schijnt of het vermogen dat uit de panelen komt. Het is juist de stroom die min of meer evenredig met het vermogen is. De spanning van een paneel is binnen een smalle band min of meer constant. Bij jouw panelen in de buurt van de 37V. Niet zelden neemt de spanning juist af als er meer zon op staat. Dan gaat er meer stroom lopen die door de omvormer in netspanning wordt omgezet en door die stroom zakt de spanning. De omvormer zoekt dan naar een zodanige stroom dat het vermogen (stroom x spanning) maximaal is.

[borft]

FransvWoerkom schreef op dinsdag 2 augustus 2022 @ 14:34:
[...]

Je bent de enige niet die denkt dat de spanning evenredig is met het vermogen dat op de panelen schijnt of het vermogen dat uit de panelen komt. Het is juist de stroom die min of meer evenredig met het vermogen is. De spanning van een paneel is binnen een smalle band min of meer constant. Bij jouw panelen in de buurt van de 37V. Niet zelden neemt de spanning juist af als er meer zon op staat. Dan gaat er meer stroom lopen die door de omvormer in netspanning wordt omgezet en door die stroom zakt de spanning. De omvormer zoekt dan naar een zodanige stroom dat het vermogen (stroom x spanning) maximaal is.

Nog sterker, ik heb aan de achterkant van mijn huis een beetje schaduw van de dakkapel, als die op de onderste panelen komt (3 /11), gaat de omvormer in de fout, belast ing wordt zover verlaagd dat de spanning daadwerkelijk omhoog gaat (stroom gaat naar minder dan 1A). Op bewolkte dagen gaat het wel goed, dan is de schaduw waarschijnlijk minder hard, en kan de MPPT wel het goeie punt vinden.

Overigens zakt de spanning door de belasting (die er ook voor zorgt dat er een grotere stroom gaat lopen), Het vermogen is stroom * spanning, waarbij, als het goed is, de toename van de een relatief groter is dan de afname van de ander, waardoor het vermogen dus toeneemt. (dit optimale punt moet je MPPT bepalen)

[ Voor 12% gewijzigd door borft op 02-08-2022 15:29 ]

[Royal-Roy]

Praktische vraag. Ik heb recent een prachtig systeem gekocht van 32x 400wp Hyundai panelen met Solaredge (10kwp omvormer). Ik ben zeer tevreden en het werkt top...

De 32 panelen liggen voornamelijk zuid-west (met een paar op zuid en een enkele op west). Aangesloten op 1 string.

Nu heb ik op de andere kant van het dak eventueel ook nog wel plaats voor 26 panelen op het Noord-Oosten. 1. Gezien het verschil in ligging met de andere panelen zou dit ook op de huidige omvormer kunnen (op de andere nog vrije string)?
2. Is dit financieel nog de moeite waard gezien de relatief ongunstige ligging van de panelen.

[Signs]

Ik ben bijna klaar met het plaatsen van 2 extra 450wp panelen op ons dak.

Volgende stap is om deze 2 panelen aan te sluiten op het huidige systeem.
De huidige situatie bestaat uit een Goodwe omvormer met 4x450wp panelen in serie aangesloten.

Voordat ik een opn**ker krijg wil ik even laten controleren of ik de juiste stappen doorloop:

1 ) Hoofdschakelaar op de PV verdeler omzetten (uitzetten)
2 ) Omvormer voor de zekerheid ook maar uitzetten
3 ) MC4 kabels loskoppelen, ik heb hier gereedschap voor gekocht.
4 ) Nieuwe panelen aansluiten.
5 ) Omvormer en PV verdeler weer aanzetten.

En dat in de vroege ochtend of avond. Ik zie dat rond 20:00 uur minder dan 100w wordt opgewekt. Misschien daarna ?

Klopt het dat je de kabels van de +/- (rood/zwart) zo dicht bij elkaar moet neerleggen of maakt dit niet uit ?

Andere tips waar ik op moet letten ?

[Richh]

Waarom zijn die montagesystemen eigenlijk zo kneiterduur? Dat zijn toch in de basis niks meer dan wat aluminium profielen en wat haakjes en schroefjes?
Ik zou zeggen, tientjeswerk...

Maar volgens mij heb ik dan zoiets nodig: https://www.solar-outlet....pe-horizontale-rails.html
Wat voor speciaals is dat waardoor het tweehonderd en zestig euro moet kosten?

Iets meer details, maar in principe offtopic want ik hoef (nog?) geen eigen topic:
Ik heb nu 2 panelen midden op mijn dakkapel staan (ding meet 5x5 meter), verzwaard met een betonblok. Super oplossing, vooral omdat dat dakkapel sowieso al niet helemaal lekker is Nu wil ik die twee panelen graag elders op het dak plaatsen. Dan kan het dak van het dakkapel helemaal gerepareerd en verstevigd worden, zodat daar in een latere fase ook 8 panelen op kunnen (+ blijkbaar >1000 euro aan montagemeuk)

[ Voor 4% gewijzigd door Richh op 02-08-2022 16:29 ]

[Signs]

Richh schreef op dinsdag 2 augustus 2022 @ 16:23:
Waarom zijn die montagesystemen eigenlijk zo kneiterduur? Dat zijn toch in de basis niks meer dan wat aluminium profielen en wat haakjes en schroefjes?
Ik zou zeggen, tientjeswerk...

Maar volgens mij heb ik dan zoiets nodig: https://www.solar-outlet....pe-horizontale-rails.html
Wat voor speciaals is dat waardoor het tweehonderd en zestig euro moet kosten?

Iets meer details, maar in principe offtopic want ik hoef (nog?) geen eigen topic:
Ik heb nu 2 panelen midden op mijn dakkapel staan (ding meet 5x5 meter), verzwaard met een betonblok. Super oplossing, vooral omdat dat dakkapel sowieso al niet helemaal lekker is Nu wil ik die twee panelen graag elders op het dak plaatsen. Dan kan het dak van het dakkapel helemaal gerepareerd en verstevigd worden, zodat daar in een latere fase ook 8 panelen op kunnen (+ blijkbaar 1000 euro aan montagemeuk)

Op aanraden van een mede-tweaker heb ik onze 2 panelen met drempelhoeken en stokschroeven op onze schuurdak vastgemaakt. En aan de kant van de panelen vastgezet met zelftappers in het aluminium. Zit muurvast.

Was inderdaad iets van een 10/20 euro bij elkaar.

[FransvWoerkom]

borft schreef op dinsdag 2 augustus 2022 @ 15:27:
[...]
Nog sterker, ik heb aan de achterkant van mijn huis een beetje schaduw van de dakkapel, als die op de onderste panelen komt (3 /11), gaat de omvormer in de fout, belast ing wordt zover verlaagd dat de spanning daadwerkelijk omhoog gaat (stroom gaat naar minder dan 1A). Op bewolkte dagen gaat het wel goed, dan is de schaduw waarschijnlijk minder hard, en kan de MPPT wel het goeie punt vinden.

Overigens zakt de spanning door de belasting (die er ook voor zorgt dat er een grotere stroom gaat lopen), Het vermogen is stroom * spanning, waarbij, als het goed is, de toename van de een relatief groter is dan de afname van de ander, waardoor het vermogen dus toeneemt. (dit optimale punt moet je MPPT bepalen)

Een bekende Duitse omvormerfabrikant is indertijd begonnen met "shadefix" dat het optimaliseren op het verkeerde mpp ondervangt en kijkt of er verderop, bij lagere spanning, nog een maximum in de vermogenskromme zit. Dat treedt op als een paar panelen in de schaduw zitten, en je een veel hogere stroom krijgt als je die panelen zou kunnen bypassen via de bypass diodes. Er is een mooi youtubeje over. Shadefix is niet standaard ingeschakeld en sommige installateurs komen ook niet op het idee.

[Megalomania]

Signs schreef op dinsdag 2 augustus 2022 @ 16:28:
[...]


Op aanraden van een mede-tweaker heb ik onze 2 panelen met drempelhoeken en stokschroeven op onze schuurdak vastgemaakt. En aan de kant van de panelen vastgezet met zelftappers in het aluminium. Zit muurvast.

Was inderdaad iets van een 10/20 euro bij elkaar.

Kan je iets meer over vertellen? Hoge kant met drempelhoeken ? Zelftappers in welk aluminium?

[Signs]

Megalomania schreef op dinsdag 2 augustus 2022 @ 16:46:
[...]


Kan je iets meer over vertellen? Hoge kant met drempelhoeken ? Zelftappers in welk aluminium?

Ik ben zelf niet in de gelegenheid om nu een foto te maken. Maar deze behulpzame tweaker had een voorbeeld gestuurd, zo heb ik hem ook gemaakt. Even oppassen waar je de schroef in het paneel zet

[Richh]

Signs schreef op dinsdag 2 augustus 2022 @ 16:56:
[...]


Ik ben zelf niet in de gelegenheid om nu een foto te maken. Maar deze behulpzame tweaker had een voorbeeld gestuurd, zo heb ik hem ook gemaakt. Even oppassen waar je de schroef in het paneel zet

[Afbeelding]

Ziet er super simpel uit inderdaad. Nou zou ik in ons geval nog wel willen kijken naar dakhaken die om de panlat heen klemmen denk ik; ik kan hem zo niet op m'n pannen gaan schroeven hier.
En misschien dat een aluminium profiel er onderdoor ook geen kwaad kan...

Maar al met al moet dat voor <100 euro, oftewel ruim minder dan de helft, prima lukken als ik dit zo zie.

[Keesvdzanden]

Signs schreef op dinsdag 2 augustus 2022 @ 16:11:
Ik ben bijna klaar met het plaatsen van 2 extra 450wp panelen op ons dak.

Volgende stap is om deze 2 panelen aan te sluiten op het huidige systeem.
De huidige situatie bestaat uit een Goodwe omvormer met 4x450wp panelen in serie aangesloten.

Voordat ik een opn**ker krijg wil ik even laten controleren of ik de juiste stappen doorloop:

1 ) Hoofdschakelaar op de PV verdeler omzetten (uitzetten)
2 ) Omvormer voor de zekerheid ook maar uitzetten
3 ) MC4 kabels loskoppelen, ik heb hier gereedschap voor gekocht.
4 ) Nieuwe panelen aansluiten.
5 ) Omvormer en PV verdeler weer aanzetten.

En dat in de vroege ochtend of avond. Ik zie dat rond 20:00 uur minder dan 100w wordt opgewekt. Misschien daarna ?

Klopt het dat je de kabels van de +/- (rood/zwart) zo dicht bij elkaar moet neerleggen of maakt dit niet uit ?

Andere tips waar ik op moet letten ?

Kabels bij elkaar ja,vanwege voorkomen inductie lus.
Zou alleen de werk schakelaar op omvormer om zetten,dat onderbreekt de string.maar zo kan nog wel de omvormer leeg lopen het net in.
Als je geen stekkers aan kabels hoeft te knijpen kan dit ook overdag.
Maar anders in de avond ja,of een deken erover.

[YangWenli]

Tienduizenden euro's subsidie voor zonnepanelen maar de stijgende energieprijzen compenseren voor de minima is helaas volstrekt onmogelijk.
Ik geloof dat Sun Tzu ooit gezegd heeft dat je een pas een oorlog moet beginnen als je daarop voorbereid bent en Nederland was niet voorbereid... maar visie is voor de opticien.

[Naalroc]

Om politiek te bedrijven of promoten moet je ergens anders zijn @YangWenli

[Handelingen]

Is dit echt?
https://holcombenergysyst.../presentation-for-web.mp4

[bvdbos]

Handelingen schreef op dinsdag 2 augustus 2022 @ 19:08:
Is dit echt?
https://holcombenergysyst.../presentation-for-web.mp4

OT maar "Uses no fuel" dus net zo echt als https://brilliantlightpower.com/

[LooneyTunes]

Handelingen schreef op dinsdag 2 augustus 2022 @ 19:08:
Is dit echt?
https://holcombenergysyst.../presentation-for-web.mp4

Net zo echt als al die andere "free energy" waanzin.
En altijd zijn ze er bijna en zoeken investeerders.

[Roeloffzen]

Geniaal dit. De oplossing voor ons energie probleem…………………


Laten we er één miljard in serie zetten. Natuurlijk niet te veel, want dan smelt ons universum.