Brent schreef op woensdag 15 november 2023 @ 09:24:
Marc Chavannes heeft daar ook vorige week wat over geschreven (bij de Correspondent, ook voorgelezen in de gratis podcast): waarom is defensie geen verkiezingsthema? Hij stipt daarbij ook even aan dat hij ooit in het vredeskamp zat, maar daar om logische redenen niet kan blijven.
Nederland heeft natuurlijk een lange geschiedenis van de kop in het zand steken na de Gouden Eeuw. Ook logisch: wij hadden niet het soort mankracht en niet meer het soort kapitaal om positieve uitkomsten in Europa af te dwingen, dus hopen dat je erbuiten kunt blijven is dan inderdaad rationeel. Is ons ook vaak gelukt.
Interessant onderwerp wel. In het kader van de verkiezingen die voor de deur staan heb ik even wat opgezocht. Het Clingendael instituut heeft een goede "Alert" geschreven over hoe het thema terugkomt in de verkiezingprogramma's.
https://www.clingendael.o...ligheid_defensie_2023.pdf
Als het gaat om de steun aan Oekraïne is het onderstaande lijstje opgesteld:
Box 1: Steun aan Oekraïne
• NSC: “actief steunen”
• VVD: “tot het uiterste blijven gaan”
• GL/PvdA: “omvangrijke (..) steun”
• PVV: stoppen met wapenleveranties
• BBB: “steun (..) aansluiten bij onze doelstellingen”
• D66: “versterken onze langjarige steun”
• PvdD, SP: “steunen”
• CDA: “morele plicht om te blijven steunen”
• CU: “onvoorwaardelijke steun”
• FvD: “niet langer in een stupide oorlog tegen Rusland”
• Volt: “onvoorwaardelijke steun”
• DENK: -
• SGP: “langdurig steunen”
• JA21: -
Opvallend is dus dat de meeste partijen (10) hun steun wel uitspreken. The Usual Suspects spreken zich duidelijk tegen steun uit (FvD en PVV). Ook opvallend is dat JA21 zich hierover niet uitspreekt.
De 2% NAVO norm wordt door de meeste partijen (10) ook wel genoemd als een norm om aan te voldoen, waarbij een groot aantal partijen (7 vd 10) deze norm ook wettelijk wil vastleggen. Overigens in contrast met de vorige verkiezingen, toen was dit zeker niet de lijn, nu pleiten er 10 partijen voor. Opvallend hier is dat de PvdD een lagere bijdrage willen. Die leven naar mijn mening nog ergens op een roze wolk waarbij zij van mening zijn dat we allemaal liefdevol met elkaar om moeten gaan
Kernwapens is ook interessant, hierbij valt vooral op dat eigenlijk alleen de VVD het beleid hierover wilt voortzetten. De rest noemt het niet, of wil het op een of andere manier afbouwen.
Box 3: Kernwapens
• VVD: voortzetting Nederlandse kernwapentaak
• GL/PvdA: onderhandelingen leidend tot gefaseerde beëindiging rol van kernwapens
• PvdD, SP: stopzetting Nederlandse kernwapentaak
• PvdD, SP: Nederland ondertekent het VN-verdrag voor verbod van kernwapens
• PvdD, CU: kernwapenvrije wereld, via onderhandelingen
• CU: ondertekening VN-verdrag voor verbod op kernwapens in Europees verband
• SGP: geen eenzijdige afstoting kernwapens, wel internationale onderhandelingen
De dienstplicht / maatschappelijke plicht wordt ook aangehaald, hier zijn wel wat verschillende interessante benaderingen. Het CDA pleit als enige voor invoering van de dienstplicht of maatschappelijke plicht en 4 partijen (VVD, BBB, D66, CU) willen een jaarlijkse enquête sturen naar jongeren met de vraag of ze een jaar willen dienen (voorbeeld Zweedse model).
Verder valt mij op dat de BBB en VVD een aantal serieuze, concrete punten hebben, bv meer investering in Cyber defensie, munitiefabrieken, scheepswerven, etc. Impliceert mi. dat deze 2 partijen meer dan de andere partijen zich bezighouden met defensie. Volt mag trouwens ook genoemd worden, maar die pleit dus vooral voor een Europese krijgsmacht.
Als laatste plak ik de conclusies er nog even in:
• De oorlog in Oekraïne bepaalt in hoge mate de partijprogramma’s waar het gaat over veiligheid en defensie. Voortzetting van militaire en andere steun aan Oekraïne onderschrijven alle partijen minus FvD en PVV. DENK en JA21 hebben geen standpunt hierover.
• Ondanks de erkenning van toegenomen instabiliteit en spanningen in de wereld staat in de meeste verkiezingsprogramma’s het onderwerp veiligheid en defensie niet voorop.11 Uitzondering zijn de VVD en Volt, zij het dat de VVD eerst migratie behandelt in het beteffende hoofdstuk en Volt veiligheid en defensie inkapselt in het pleidooi voor een verenigd Europa.
• De verweving van binnenlandse onveiligheid met buitenlandse oorzaken –nadrukkelijk uitgangspunt van de Rijksbrede Veiligheidsstrategie van 2022 – krijgt geen gehoor van de politieke partijen met uitzondering van de BBB. Deze partij pleit als enige voor versterking van een meer gecentraliseerde crisisaanpak via een (echte) Nationale Veiligheidsraad.
• Europese strategische autonomie betekent volgens de meeste partijen terugdringing van afhankelijkheid van energie, grondstoffen en technologie van landen als China en Rusland. Alleen Volt verbindt dit ook met de noodzaak van een volledig zelfstandige Europese krijgsmacht. Andere partijen – ook D66 – willen een sterke Europese pijler in de NAVO.
• Tien partijen onderschrijven de doelstelling om minimaal 2 procent BNP aan defensie te blijven uitgeven na 2024, inclusief GL/PvdA en de nieuwe partijen NSC en BBB. Dit staat in groot contrast tot de vorige verkiezingsprogramma’s en hiermee bestaat een brede politieke basis voor versterking van de Nederlandse krijgsmacht. Zeven van deze tien partijen willen de twee procent norm zelfs wettelijk vastleggen.
• Volledige tegemoetkoming aan de NAVOeisen voor de Nederlandse krijgsmacht heeft brede steun. Vier partijen willen weer tanks aanschaffen (afgeschaft in 2011): VVD, BBB, SGP en JA21. Drie partijen – BBB, SGP en JA21 – gaan zelfs verder dan de NAVO-eisen en stellen o.a. voor dat Nederland weer maritieme patrouillevliegtuigen aanschaft (afgeschaft in 2003).
• De VVD, PVV, FvD en JA21 pleiten nadrukkelijk voor versterking van de Koninklijke Mareschaussee voor de nationale beveiliging en grensbewaking.
• Kernwapens zijn geen belangrijk thema in de verkiezingsprogramma’s. Alleen de VVD spreekt zich uit voor de voortzetting van de Nederlandse kernwapentaak met de F35. Hoe verder naar links in het politieke spectrum, des te meer pleidooien zijn te vernemen voor het streven naar een kernwapenvrije wereld en Nederlandse toetreding tot het VN-verdrag voor verbod op kernwapens.
• Evenals bij de vorige verkiezingen is er geen steun voor herinvoering van de dienstplicht – behalve bij het CDA dat opnieuw pleit voor de maatschappelijke dienstplicht met een keuze uit dienen in de zorg, de krijgsmacht of in andere maatschappelijke organisaties. NSC wil een maatschappelijk dienjaar.
Vier partijen zijn voorstander van invoering van ‘het Zweedse model’ – een oproep voor een dienjaar in de krijgsmacht, maar geen verplichting. GL/PvdA lijkt dit ook te kunnen onderschrijven.
Mijn take-out: defensie is helaas niet een belangrijk thema in de verkiezingen. VVD en BBB zijn de 2 partijen waarbij er een aantal concrete punten zijn opgenomen die bijdragen aan dit thema. Bij een paar andere partijen zijn nog wel wat interessante punten, bv. dienstplicht bij CDA, Volt met een meer Europese benadering, etc. FVD, PVV en PvdD willen in ieder geval het minste, waarbij de PvdD liefst niets met defensie doet, en FvD vooral zelf veel taken wil oppakken, en uit allerlei Europese/NAVO achtige constructies wilt.