Het ik-wil-een-warmtepomp FAQ topic

[Proton_]

Doelgroep

Tweakers die

• een goede start willen van hun eigen nieuwe adviestopic over hun persoonlijke warmtepompombouw
• willen lezen wat de belangrijkste stappen zijn om hun huis warmtepompgeschikt te maken
• mee willen praten in de warmtepomptopics zonder vragen te stellen die al veel vaker zijn gesteld

Ik wil advies, welke info willen jullie dan van me hebben?

Onderaan staat een template die je in kan vullen voor een eigen advies-topic , hier staat alle toelichting.

Wat is je gasverbruik?

Dit geeft een indicatie voor het benodigd vermogen. Zie ook Hoeveel kW heb ik nodig?.
Als het jaar-gasverbruik onbekend is:
Dit gasverbruik kan je bij jonge huizen ook benaderen door de totale tellerstand te delen door de leeftijd van het huis
De dagstanden van een koude week (feb 2021 bijvoorbeeld) zijn ook nuttig, die kan je met een slimme meter halen uit de app van je leverancier, of kan je bij laten houden op bijvoorbeeld http://mindergas.nl of http://slimmemeterportal.nl

Heb je vloerverwarming?

Vloerverwarming maakt het makkelijk een warmtepomp in te passen. Het kan als buffer werken, heeft een grote waterinhoud en heeft zonder veel moeite een enorm afgiftevermogen bij warmtepompvriendelijke watertemperaturen. Zonder vloerverwarming kan het ook, maar heeft het meer zorg en uitzoekwerk nodig.
Wandverwarming of plafondverwarming (renovatietip bij dure vloeren) is ook prima.

Hoeveel en welke radiatoren heb je?

Dit is nodig om te bepalen hoeveel warmteafgifte de radiatoren hebben bij max 40 graden en hoeveel water er in het verwarmingssysteem zit.
Je kunt dit ook zelf doen door te kijken bij https://www.radson.com/nl-nl/tools-en-diensten/calculator of https://www.jaga.nl/tools/ of daar een radiator tussen zit die lijkt op de jouwe.
Plaats bij twijfel een foto van je radiatoren in je eigen topic.

Heb je geprobeerd een winter op 45 graden watertemperatuur te stoken?

Zo ja, dan weet je al of je het warm houdt

Heb je een bad?

Een bad vullen vraagt een grote sloot warm water, en na het vullen van het bad wil je ook nog kunnen douchen. Dat vergroot de eisen aan de sanitair-warmwater (SWW) boiler behoorlijk.

Hoeveel douchewater gebruikt het gezin?

Een minuut meten met een emmer, vermenigvuldigd met de dagelijkse douchetijd geeft een indicatie hoeveel liter van 38 graden je nodig hebt en dus hoe groot de SWW boiler moet zijn. Zie ook Hoe gaan we douchen?

Heb je ruimte voor een boilervat van 65 cm x 1m60?

En kan de vloer daar 400kg dragen? Dan staat dat niets in de weg.
Zo niet, dan wordt het lastiger: er zijn boilers tot 150 kg die aan een muur kunnen hangen, bijvoorbeeld in een trapgat, of het douchen gaat met een doorstroomverwarmer.

Kan je een buitenunit in de tuin/aan de muur/op een betonnen dak kwijt?

Als je geen buitenunit kan plaatsen, wordt de keuze sterk beperkt.
Plaatsing is van grote invloed op het geluid, zie ook Geluid.
Een buitenunit van een warmtepomp is fors groter dan een airco, mijn 6.5 kW unit is 1 meter breed, 1 meter hoog en 40 cm diep.

Heb je plek voor een binnenunit?

Een binnenunit is ongeveer zo groot als een kleine cv-ketel en ziet er ook ongeveer zo uit.
Als je daar geen plek voor hebt, of als het lastig is om van de beste plek voor een buitenunit naar de plek voor de binnenunit te komen, dan zijn er ook oplossingen zonder binnenunit. Veel monoblocs kan je zonder binnenunit gebruiken, al verdient SWW dan extra aandacht.

Heb je een zoneregeling/zonneboiler/houtkachel/zwembad/andere dingen aan je verwarming geknoopt?

De complexiteit van de regeling kan dan hard toenemen, dus dat is allemaal relevant.

Ombouwen vloerverwarmingsverdeler nodig?

Veel vloerverwarmingsverdelers die worden gebruikt bij CV-ketels en stadsverwarming zijn voorzien van een eigen pomp en thermostaat. Vooral de thermostaat is nadelig bij gebruik van een warmtepomp. Die wil z'n water ongehinderd direct de vloer in kunnen pompen. Die verdelers moet je dus ombouwen (bv thermostaat vervangen door kogelkraan met dezelfde maat, evt pomp weg en openingen afdoppen) of vervangen. Plaats bij twijfel een foto van je verdeler(s) in je eigen topic.

Welke warmtepomp heb ik nodig?

Grofweg zijn er drie soorten warmtepompen waarmee je een gasketel zou kunnen vervangen:

Lucht/water warmtepomp

Heeft een buitenunit met flinke fan (soms meerdere). Die warmt water op, wat door het afgiftesysteem (radiatoren/vloerverwarming/..., die je mogelijk al hebt) loopt. Een monoblock maakt het water al warm in de buitenunit, een split-unit doet dat met een warmtewisselaar in een binnenunit. De warmte komt uit de buitenlucht.
Een uitgebreide vergelijking tussen monoblock en split vind je hieronder.

Lucht/lucht warmtepomp

Aka airco die kan verwarmen. Laagdrempelig, afgifte is altijd geregeld. Niet duur, verwarmt snel, maar met luchtstroming en fans wat soms als hinderlijk wordt ervaren. Ook als mono en split te krijgen.
Helpt je niet met warm douchewater (SWW), daar heb je dan een andere oplossing voor nodig.
Omdat dit een geïntegreerde oplossing is, wordt hij hier verder buiten beschouwing gelaten.

Water/water warmtepomp

Gebruikt water als warmtebron. Dat kan direct grond- of oppervlaktewater zijn (open bron) maar meestal zit er een extra warmtewisselaar tussen met een antivriesmengsel.
Door de diepe boring die vaak nodig is, is dit een vrij prijzige optie, zeker bij renovatie. Voor woonboten of andere plekken waar niet geboord hoeft te worden (grabencollector) vaak een goede optie.
Uitzonderingen als glycol-luchtcollectoren en PVT daargelaten is ontdooien (defrosts) niet nodig, waardoor er nog minder noodzaak voor een buffer is. De sCOP is met een goede bron iets beter dan lucht/water en de prestaties zijn nauwelijks afhankelijk van de buitentemperatuur, maar er worden ook nog steeds niet-modulerende (aan/uit) varianten verkocht die soms slechter scoren en wel snel een flink buffervat nodig hebben.
Een W/W warmtepomp neemt binnen meer ruimte in, maar maakt buiten geen geluid.
Het stukje afgifte hieronder is ook van toepassing op deze W/W warmtepompen, de rest minder.

Hoe weet ik of mijn huis geschikt is?

Kort gezegd: Je huis is geschikt als je hem zonder heet water warm weet te houden.
Voor een warmtepomp is alles meer dan 45 graden heet (hij kan het wel maar het kost meer stroom), liefst blijf je onder de 35 graden.
Het gaat om afgifte, afgifte en afgifte.
Laten we beginnen met wat misvattingen de wereld uit helpen.

Een hogetemperatuurwarmtepomp is geen drop-in vervanging

Ook een warmtepomp die water van 60+ graden kan maken, wordt op die temperatuur duur in gebruik.
Dit volgt uit natuurwetten en zal dus niet veel beter worden in de toekomst.
Zoekterm: Carnot-rendement.

Een L/W warmtepomp op de plek van de ketel is geen drop-in vervanging.

Buitenunits zijn niet voor niets de standaard.
De warmtevraag van 5-9 kW die een doorsnee huis heeft, vereist een enorme luchtstroom. Lucht bevat immers niet veel warmte. Zonder buitenunit (waar een simpele fan zonder veel weerstand veel lucht door een grote warmtewisselaar kan trekken) moet er dus gekozen worden tussen hele grote buizen (80 cm+), veel herrie en/of laag rendement.

Goede isolatie maakt je huis niet per sé geschikt

Slechte isolatie maakt je huis niet per sé ongeschikt

Goede isolatie met kleine radiatoren (jaren '00 bouw) betekent alsnog dat je hoge temperaturen nodig hebt. Om daar een warmtepomp lekker te laten werken, zal de afgifte verbeterd moeten worden met veel grotere radiatoren, fancoils of vloer/wand/plafondverwarming.

Daarentegen is matige isolatie met alleen vloer- of wandverwarming helemaal prima voor een warmtepomp. En dan geldt ook dat een warmtepomp zich met een hogere gasrekening sneller terugverdient.
Voorbeeld: Polderhuis

Ook een ouder huis dat nageïsoleerd is, maar nog de oorspronkelijke radiatoren heeft, kan heel goed geschikt zijn voor een warmtepomp. Door de overcapaciteit in het afgiftesysteem is vloer- of wandverwarming vaak niet eens nodig.
Isolatie vermindert de warmtebehoefte en is dus daarom altijd wel een goed idee, maar levert niet altijd de meeste besparing per geïnvesteerde euro.

Een warmtepomp werkt slecht op zonne-energie

Er wordt wel eens gezegd dat een warmtepomp alleen zinvol is met zonnepanelen. Dit is onzin.
Zonne-energie (PV) is wel een goed idee, maar niet echt om een warmtepomp mee aan te drijven.
In de winter zijn er gewoon te weinig uren zonlicht om zinvol sturing mee te doen.
Je kunt beter stellen dat warmtepompen op windenergie draaien, dat brengt 's winters immers meer op dan 's zomers en hardere wind betekent meer warmtevraag.
Een warmtepomp gebruikt gewoon stroom (die je voorlopig inderdaad nog kan salderen).

Een warmtepomp die op stroom uit een gascentrale werkt, is beter dan een gasketel

Dat is eenvoudig na te rekenen, een gascentrale heeft een rendement van meer dan 50% en een warmtepomp van meer dan 250% (jaargemiddeld 450-500%).
De combinatie geeft dus worst case 125% rendement en realistisch 250%. Altijd beter dan een HR ketel met 98%.

OK, maar hoe weet ik nou of het huis aangepast moet worden om hem warmtepompgeschikt te maken?

Nogmaals: Je huis is geschikt als je hem zonder heet water (dus met 45 graden of minder) warm weet te houden. Omdat het belangrijk is, herhalen we het
Met vloerverwarming zit dat altijd wel goed. Is dat je hoofdverwarming, dan kan je hier een vinkje zetten.
Met radiatoren is het het beste om te testen. Als er in de jaren '60 of '70 lekker dikke radiatoren zijn opgehangen, en die hangen er na dubbelglas (liever nog HR++ of drievoudig), spouw- en dakisolatie nog steeds, dan geven ze waarschijnlijk bij 45 graden nog genoeg warmte om de boel op temperatuur te houden.
Zie ook
Warmteafgifte testen
Bij nieuwere woningen is de isolatie bij de bouw al beter en zijn de radiatoren navenant kleiner, dus gaat dit niet meer op. Dan is er soms nog wat te verbeteren met fans erbij (LTV: Deel hier je Jaga DBE zelfbouw ervaringen ).
Als bij renovatie vloerverwarming geen optie is omdat er een mooie/dure vloer in ligt, dan is plafondverwarming soms wel een optie.

Betere afgifte levert vaak meer op dan isoleren

Een watertemperatuur van 10 graden kouder is ca 20% goedkoper stoken.
Zie deze grafiek/tabel:

Deze warmtepomp heeft bij 7 graden (zo'n beetje de doorsnee wintertemperatuur) een COP van 2.79 op 55°C en 4.51 op 35°C. Dat wil zeggen dat van kleine radiatoren naar fancoils of vloerverwarming, zonder de isolatie te verbeteren, er 40% op de stookkosten bespaard kan worden.

Op welke specs van een warmtepomp moet ik letten?

COP

Afkorting van Coefficient of Performance; geeft aan hoeveel warmte er wordt geleverd ten opzichte van de elektriciteit die er in gaat. Hoger is beter
Een COP van 4 betekent dus dat er met 2 kW elektrisch uit het stopcontact, 8 kW thermisch geleverd wordt.
Dit is afhankelijk van de bron(buiten)temperatuur (hoger = beter), afgiftetemperatuur (lager = beter) en vermogen (op half vermogen of minder werken is doorgaans beter).

Afgiftevermogen bij -10°C

Hoe kouder de lucht, hoe meer de warmtepomp moet werken om de warmte te oogsten. Het vermogen daalt dus, en het is belangrijk dat hij nog voldoende heeft bij een koude winter. Het vermogen op het typeplaatje is niet altijd een goede indicatie. Het verlies van vermogen is afhankelijk van de compressor, koudemiddel en technologie en moet je dus opzoeken. Over het algemeen bieden de installateurshandleidingen van de fabrikanten hier wel uitgebreide specificaties over.
Sommige merken geven getallen bij -7°C en/of -15°C, dan kan je het navragen in het merktopic of bij de klantenservice.

Geluidsniveau

De wetgeving is hier gelukkig strenger in geworden, warmtepompen zijn op dit vlak ook sterk verbeterd maar het blijft een punt van aandacht.
De geluidseisen schrijven voor dat op de erfgrens met de buren het geluidniveau niet boven de 40 dB komt. Omdat het geluidsniveau erg van de specifieke plaatsing afhankelijk is, publiceren de fabrikanten een geluidsvermogen wat met een rekenblad om te rekenen is naar het verwachte niveau.

Plaatsing buitenunit

Naast geluid zijn er ook andere overwegingen bij het kiezen van een geschikte plek voor de buitenunit.
Zet een warmtepomp niet zonder meer neer op een houten dak, dicht bij de erfgrens of ingebouwd tussen muren.
Plaatsen op een houten dak wordt sterk afgeraden, omdat dat eenvoudig kan resoneren. Dan heb je binnen meer herrie dan buiten Het beste is op de grond, maar op een betonnen dak (liefst van een garage, dus waar je niet onder woont of slaapt) kan desnoods ook. Het is aan te raden te zorgen dat de buitenunit eenvoudig bereikbaar is voor service en onderhoud.
Een luchtbron-warmtepomp zal rond het vriespunt regelmatig aangevroren rijp laten ontdooien, dit heet defrosten. Over een vorstperiode gaat het over heel wat water, dat wel weg moet kunnen. Bij grondplaatsing is het voldoende om hem op een grindput te zetten met een valbuis tot onder de vorstgrens, bij plaatsing op een dak of hoog aan een muur moet je opletten dat er geen ijsbaan met vallende ijspegels ontstaat.

Koudemiddel

Het magische spul dat warmte op kan nemen bij -10°C en af kan geven bij 50+ graden.
R410a werd veel gebruikt, maar heeft sterke broeikaseffecten (GWP 2.088) . Een defecte warmtepomp levert zo een vergelijkbaar broeikaseffect op als een paar duizend m³ gas verstoken. Het wordt dus steeds minder populair.
R32 is een ingrediënt van R410a en wordt nu puur gebruikt, omdat dit veel minder broeikaseffect heeft (GWP 675).
R290, zuiver propaan, heeft GWP 3 en een ruim temperatuurbereik. Ietsje lagere COP dan R32.

Minimaal afgiftevermogen bij 10-15°C

Warmtepompen kunnen aan en uit ook moduleren(op deelvermogen werken), maar de compressor kan niet té langzaam (smering etc).
Meerdere malen per uur aan en uit zijn ook niet fijn.
Om deze redenen is het minimale afgiftevermogen belangrijk; dit moet de warmtepomp in het tussenseizoen comfortabel in het afgiftesysteem kwijt kunnen om lekker te draaien.
Een lager minimumvermogen is dus beter.

Voorbeeld uit een specsheet

Dit zijn de getallen van de fabrikant .
Je ziet hier een paar verbanden mooi geïllustreerd:
* Lagere verwarmingstemperatuur (outlet temperature): meer (Max) vermogen en hogere COP
* Lagere belasting (tussen Mid en Min): hogere COP
* Bij hogere temperaturen gaat het minimale vermogen weer oplopen
* Een warmtepomp blijft gewoon kilowatts leveren tot -20°C, mits je met water < 45°C de boel warm houdt (R290 gaat door tot 60 graden bij -15).

Hoeveel kW heb ik nodig?

Het makkelijkst is dat af te leiden uit het historisch gasverbruik met een fatsoenlijke winter (20/21 voldoet).
Onderstaand tabelletje geeft aan welk vermogen (in kW) hoort bij een bepaalde warmtevraag (in m³).
Met goede afgifte kom je dan ongeveer op het elektriciteitsverbruik in kWh van de laatste kolom.

Dit is het vermogen dat de warmtepomp bij -10 moet kunnen leveren.
De tabel is een afgeleide van de koevlaas2 formule: gasverbruik * 8 / 1650 geeft de warmtevraag bij -10°C.
Deze tabel is niet bruikbaar om te bepalen wat het elektriciteitsverbruik van een gegeven warmtepomp gaat zijn, dat is immers vooral van de warmtevraag afhankelijk. Een te grote warmtepomp zal lastiger in te regelen zijn en minder comfortabel zijn maar heeft niet altijd een veel hoger verbruik tot gevolg.
Is er geen representatief gasverbruik beschikbaar, dan is een warmteverliesberekening een goede optie.
Door nachtverlaging te beperken tot 1 à 0.5 graad, voorkom je dat de warmtepomp op het koudste moment van de dag het meeste vermogen nodig heeft, het warmste water moet maken en snel invriest. Probeer dus constant te stoken, dat levert doorgaans het hoogste comfort, de hoogste COP en daarmee een lage stroomrekening op.

Mijn offerte heeft een buffervat, welke functie heeft die?

Hij heeft vaak geen functie, maar zit in de standaardaanbieding omdat het een veilige keuze is. Bij zoneregeling of te weinig systeeminhoud (het minimum staat in de specs) kan het nodig zijn. Zo niet, installeer dan zonder: een directe verbinding zorgt voor minder afregelen, hogere COP en minder points of failure.
Voor sommigen is dit wat controversieel, hierbij drie voorbeelden:
1. Uitleg Heatgeeks
2. Experiment Renewableheatinghub wat aantoont dat de COP veel slechter wordt met een parallel buffervat
3. Verbetering COP bij een Tweaker na wijzigen parallel buffervat naar buffervat in de retour.
Meer nuance vind je hieronder in de Buffervat FAQ post

Hoe gaan we douchen?

Een warmtepomp heeft, zoals je hier boven al kan zien, niet voldoende vermogen om direct het douchewater te verwarmen zoals een combiketel dat doet.

Een boilervat aan de verwarmingswarmtepomp

Is de standaardoplossing. Voordeel: vrij snel warm (<1 uur na een douchebeurt). Nadeel: kost verwarmingstijd. R32 kan doorgaans niet zonder hulp de legionellabescherming doen, waarbij wekelijks het hele vat tot >60 graden wordt gebracht om schadelijke bacteriegroei te voorkomen.

Een losse warmtepompboiler

Een boilervat met eigen compressor. Doorgaans met luchtslangen/ventilatie als warmtebron, maar vloerverwarmingswater als bron kan ook. Voordeel: soms makkelijker plaatsen, 2x subsidie.

Doorstroomverwarmer

Heeft een krachtstroomaansluiting nodig en kan dan, net als een combiketel, bij warmtevraag direct water warm maken. Met 11 kW kan je een spaardouche voorzien. Een bad vullen wordt dan een langdurig en duur klusje. Voordeel: geen stilstandsverlies, erg compact apparaat, relatief goedkoop in aanschaf. Met een Douche-WTW een OK oplossing, anders vrij duur in gebruik; 11 kW verbruik betekent met €0,35/kWh maar liefst €3,85 per uur.


Meer details over het kiezen van een SWW-vat

Monoblock vs Split

De meest gebruikte Lucht/Water warmtepompen kun je grofweg in twee grote categoriën verdelen, namelijk een monoblock waar het koeltechnische deel geheel buiten staat en je dus met je CV(water)leidingen naar binnen gaat, en een split, waarbij je met de koelmiddelleidingen van buiten naar binnen gaat. Wat zijn nu de belangrijkste voordelen van beide systemen?

Voordelen van een split

• Geen kans op kapot vriezen bij stroomuitval tijdens vorst.
• Vooral bij grote afstanden buitenlangs is het leidingwerk tussen binnen- en buitenunit goedkoper.
• Beter geschikt voor een goed geïsoleerde nieuwbouwwoning omdat de WP bij stilstand tijdens vorst de waterpomp niet hoeft in te schakelen om kapotvriezen te voorkomen.
• Binnenunit kan vaak op de plek van de oude CV-ketel, waardoor het aansluiten van een SWW-vat wat gemakkelijker is (geen extra waterleiding naar zolder nodig).

Voordelen van een monoblock

• Zonder F-gassencertificaat of kennis van koelsystemen door thuisklusser te installeren
• Minder kans op koelmiddellekkage (zit in een in de fabriek gemonteerd gesloten systeem).
• Bij een deel van de fabrikanten geen binnenunit nodig, scheelt dan binnenruimte. Bij veel fabrikanten wordt, zeker als er veel accessoires aangesloten worden, binnen wel een kleine stuurunit gebruikt.
• Doordat het koelmiddel niet naar binnen gaat kan ook R290 (met lage GWP (= Global Warming Potential)) worden gebruikt.

Let op: Stel je overweegt een monoblock in de tuin met een SWW-vat op zolder, zorg dan wel voor een extra waterleiding van WP naar SWW-vat voor het opwarmen van dat vat.

Nieuwe ontwikkelingen en afwegingen

De huidige warmtepompen halen over het algemeen niet meer dan de helft van de maximale efficientie van energieverplaatsing. Dat betekent dat er nog veel ruimte is voor verbetering. Er lopen bijvoorbeeld ontwikkelingen op basis van thermo-akoestiek en het magnetocalorisch effect.
Bij de afweging voor een warmtepomp nu, is het zinnig te kijken naar meer dan wat nu efficient is. De beste keuze is afhankelijk van de mogelijkheden, gebruik en budget. Met het oog op de toekomst, kan een systeem dat minder ingrijpend is in de woonsituatie wellicht een betere keus zijn in afwachting van nieuwe technieken.

Verder lezen

Zo, nu is het ook duidelijk waarom er drie topics zijn met een titel die behoorlijk op elkaar lijken maar andere aandachtspunten hebben.
Hier vind je ook links naar merkspecifieke topics waar veel specifieke kennis is over een bepaald merk/model.
Lucht/water: Lucht/Water warmtepomp om mee te verwarmen en te koelen #10
Lucht/lucht: Lucht/lucht warmtepomp om mee te verwarmen en te koelen
Water/water: Water/water warmtepomp voor het verwarmen/koelen van je huis
Ook voor warmtepompboilers is er een eigen topic: Warmtepomp boiler topic (voor cv ondersteuning) deel 2

Zoneregeling

Met een zoneregeling kun je de temperatuur per ruimte regelen, door in elke ruimte een thermostaat op te hangen en van die ruimte de zones van de vloerverwarming elektrisch open en dicht te schakelen. Dit laatste gebeurt met stelmotortjes op de verdeler(s) van de vloerverwarming.
Vaak willen installateurs zo'n zoneregeling installeren. Omdat ze daar goed aan verdienen, maar ook omdat dit volgens het bouwbesluit nodig zou zijn. Hierover is overigens nog wel veel discussie.
Er zijn een aantal aandachtspunten voor het combineren met een warmtepomp, zie daarvoor Zoneregeling en een warmtepomp hieronder.

Template

Gebruik onderstaande template om een eigen topic te maken in de sectie Duurzame Energie en Installaties hier op Tweakers.

code:

Historisch gasverbruik: X m³/jaar (winter '20/21?)

[h3]Afgiftesysteem:[/h3]
 - X m² vloerverwarming, slangen 10/15 cm HoH, Y groepen, Z daarvan staan altijd open
 - X radiatoren, totale afgifte bij 40 graden Y kW, waterinhoud in totaal Z liter

[h3]SWW:[/h3]
 - plek voor boiler
 - X liter nodig
 - DWTW aanwezig?

[h3]Warmtepompvoorkeur:[/h3]
L/W of W/W, zet op volgorde: goedkoop, stil, design, zuinig, verkrijgbaarheid, domotica-integratie, DIY/tweakersvriendelijk, milieuvriendelijk

[h3]Wie gaat het installeren?[/h3]
Doe het zelf / het wordt uitbesteed

[Foto's/schetsen/plaatjes van mogelijk geschikte plekken voor de apparatuur]

Om ervoor te zorgen dat je eigen topic ook goed gevonden wordt (veel regelmatige lezers checken alleen hun gebookmarkte topics), plaats je een link naar je eigen topic in één van de drie topics (L/L, L/W of W/W), afhankelijk van welk type warmtepomp je van plan bent te installeren.

backlog

* schematische plaatjes van een typische aansluiting
* een paar foto's van een binnenunit, buitenunit, etc
* doorverwijzingen naar tweakers-aanpassingen, zoals het kabeltje voor de nachtstand, de geschilderde buitenunit van Léon, etc
* linkje naar isde-subsidie
* wat informatie over bouwvergunningen
* een doorverwijzing als je huis niet geschikt is voor een wp.
* welk extra elektriciteitsverbruik je kan verwachten
* iets over hybride
* Het verband tussen warmtepompvermogen, warmteverlies, temperatuur etc.

[ Voor 126% gewijzigd door Proton_ op 10-06-2024 23:24 . Reden: W/W feedback verwerkt ]

[Proton_]

Wel of geen buffervat?

Steeds weer duikt de discussie op of een buffervat nu wel of niet nodig is.
Deze FAQ post heeft als doel hierin duidelijkheid te verschaffen.

Buffervaten kun je op twee manier installeren:

1. In serie met je afgiftesysteem (in de retour). Dat doe je als je afgiftesysteem minder waterinhoud heeft dan je warmtepomp minimaal nodig heeft (zie de installatiehandleiding). Bij vloerverwarming is dat nagenoeg nooit nodig. Behalve wat ruimtebeslag en installatiekosten heeft zo'n vat verder geen nadelen.
2. Parallel aan je afgiftesysteem. Dan heet het ook wel hydraulisch neutraal. Hierover is de meeste discussie, want die heeft nogal grote gevolgen voor de regeling van je warmtepomp. De rest van deze post gaat daarom over deze variant.

Wanneer heb je een parallel buffervat nou nodig?

1. Als je warmte van je warmtepomp wilt bufferen om zo de runs te verlengen. Omdat een warmtepomp een pompdebiet heeft ergens tussen de 10 en 25 liter per minuut (meeste zitten tussen de 15 en 20 liter per minuut) heb je daarvoor wel een erg groot vat nodig. Denk aan >1000 liter. De kleine 50 of 100 liter vaatjes worden immers in een paar minuten volgepompt met warm water waarna de warmtepomp alsnog uit gaat.
2. Als je meerdere warmtebronnen aan je afgiftesysteem wilt hangen. Denk aan bijvoorbeeld een zonneboiler of een CV-ketel (al bestaan voor die hybride systemen ook andere oplossingen).

Veel mensen denken dat je ook bij gebruik van een zoneregeling een buffervat nodig hebt. Echter, omdat je voor lange runs toch al altijd moet zorgen dat de warmtepomp zijn minimale vermogen (en flow) kwijt kan in je afgiftesysteem, moet je toch al voldoende zones altijd open zetten. Dan is dat buffervat meestal ook niet meer nodig.

Kortom: In de praktijk heb je een buffervat bijna nooit nodig.

Wat zijn nu de nadelen van een buffervat?

• Omdat je de flow primair en secundair nooit precies gelijk krijgt zal je altijd een verschil van aanvoertemperatuur krijgen tussen de uitgang van je WP en de uitgang van je buffervat. Omdat hierdoor de aanvoertemperatuur vanuit de WP hoger is dan nodig voor je afgifte, kost je dit rendement (cop) en dus geld. Als je ze wel gelijk krijgt, doet het buffervat precies niets.
• Je hebt een secundaire pomp nodig. Die verbruikt al snel 65 Watt. Veel warmtepompen (vooral de vele kleinere) draaien vaak op een vermogen van rond de 650 Watt (totaal). Als je dan een secundaire pomp toevoegt, gaat het elektriciteitsverbruik van die WP dus met zo'n 10% omhoog, en daarmee de COP zo'n 10% naar beneden. Vaak wordt echter het verbruik van die pomp niet meegenomen in de berekeningen, maar dat betekent niet dat het er niet is. Je rekent jezelf dan gewoon rijk. De extra pomp vergroot ook de totale faalkans van het systeem.
• Het vat maakt de regeling onnodig complexer, omdat je primaire en secundaire flow op elkaar moet afstemmen.
• Het vat en de secundaire pomp zelf kosten geld, aan materiaal en installatiekosten.
• Het vat kost ruimte.
• Als je de warmtepomp ook laat koelen, klopt de gelaagdheid in het vat niet meer. Het koude water zit dan bovenin. Dat geeft extra menging in het vat en dus rendementsverlies.

Een onderzoek naar de negatieve effecten op efficiëntie en de extra dingen die mis kunnen gaan bij het inregelen van een installatie met buffervat vind je hier:
https://renewableheatingh...-properly-and-efficiently

Een mooie grafiekje die de performance hit in de praktijk zichtbaar maakt:

(op OpenEnergyMonitor via SebastiaanPs in "Lucht/Water warmtepomp om mee te verwarmen en te koelen #11")

(met dank aan @Andrehj en anderen)

[ Voor 10% gewijzigd door Proton_ op 30-12-2024 13:36 ]

[Proton_]

Selecteren SWW-vat

Waar moet je op letten bij het selecteren van een SWW-vat? (SWW staat voor Sanitair Warm Water, oftewel het water wat je gebruikt voor je douche en bad.)

Inhoud

• Te klein betekent dat je warmtepomp vaak een SWW-run moet draaien op momenten dat dat rendementstechnisch niet handig is.
• Te klein betekent ook dat je de temperatuur van het vat moet verhogen om over voldoende warm water te beschikken. En een hogere watertemperatuur betekent een lager rendement en meer stilstandsverliezen.
• Te groot heeft vooral bij de legionellacyclus een nadeel, omdat je dan extra veel water naar >60°C moet brengen.
• Een je moet een groot vat ook maar kwijt kunnen.
• Praktisch gezien blijkt een vat van 300 liter voor de meeste gezinnen prima. Als je dan netjes elke twee dagen niet te idioot doucht kun je er zo'n twee dagen mee doen, zonder dat je de watertemperatuur erg hoog in hoeft te stellen (denk aan 47°C).

Materiaal

Er zijn maar twee materialen gangbaar:
RVS, met als voordelen

• Lichter dan staal door kleiner wanddiktes
• Geen opofferingsanode nodig
• Kleinere warmtegeleiding door de wand, waardoor de gelaagdheid iets beter in stand blijft (de wand is dunner, en RVS geleidt een warmte een factor 3 minder dan staal).
• Ongevoelig voor water met extreem lage hardheid, zie de discussie in het warmtepompboiler topic..

Geëmailleerd staal, met als voordelen

• Goedkoper dan een RVS vat
• Veel meer modellen beschikbaar
• Door de grotere wanddikte minder gevoelig voor imploderen door onderdruk.

Als alternatief voor een opofferingsanode (die je bij een stalen vat dus nodig hebt om te voorkomen dat je vat doorroest bij een kleine beschadiging van de emaillelaag) bestaan er ook elektrische anodes die door middel van een lage spanning hetzelfde doen.
Let op: Sommige fabrikanten schrijven een minimale hardheid voor, zie de discussie in het warmtepompboiler topic.
Uiteindelijke uitleg hier: CurlyMo in "Warmtepomp boiler topic (voor cv ondersteuning) deel 2"

Andere eigenschappen waarop je moet letten

• Zoek een vat met goede isolatie. Dit kun je aflezen aan het verliesvermogen. Goede vaten zitten rond de 50W (~1.2 kWh thermisch per dag, elektrisch dus minder). Let op, dit wordt gemeten volgens DIN EN 12897, die uitgaat van een temperatuurverschil binnen-buiten van 45°C. Bij gebruik van een warmtepomp zul je vaak een lager temperatuurverschil hebben, en dus wat minder verlies.
• Zoek een vat met een groot spiraaloppervlak. Groter is beter, omdat je dan met een kleiner temperatuurverschil tussen je aanvoertemperatuur en je SWW-temperatuur je vat kunt opwarmen, wat weer een hoger rendement geeft. Een goed vat zit rond de 3 m².
• Zoek een vat wat past in de ruimte die je hebt. Sommige zijn wat hoger en smaller, andere wat lager en dikker.
• Zoek een vat waarin de spiraal niet te ver naar boven doorloopt. Die moet eigenlijk in het onderste 2/3 zitten. Als er namelijk een SWW-run start als je onder de douche staat, wordt ter hoogte van de spiraal de gelaagdheid om zeep gebracht. Als er dan boven die spriraal nog voldoende water voor een douchebeurt zit, heb je daar geen last van.
• Zoek een vat waarin een standaard 1.5" verwarmingelement past. Sommige merken (Joule bijvoorbeeld) hebben een afwijkende maat (1 3/4" en adapters bestaan niet), waardoor je alleen bij hen een verwarmingselement kunt kopen.
• Zoek een vat waarbij het 1.5" gat voor het dompelelement onderin zit. Dit is nodig, zodat je dat dompelelement voor je legionellacyclus kunt gebruiken. Om onverklaarbare redenen kiezen veel fabrikanten ervoor om dat gat ergens bovenin te maken, waardoor het min of meer nutteloos is.

Installatie SWW-vat

Waar moet je op letten bij het installeren van je SWW-vat?

• Is er voldoende vrije ruimte boven het vat beschikbaar om een anode te kunnen wisselen? (Geldt niet voor een RVS vat).
• Zorg dat alle aansluitleidingen eerst een stuk naar beneden gaan om Einrohrzirkulation (éénpijpscirculatie) te voorkomen en warmteverlies te beperken.
• Zorg dat je het vat ooit eens kunt wisselen. Dus niet overal persverbindingen gebruiken.
• Isoleer de leidingen tussen je warmtepomp en je SWW-vat. Doordat daar vaak echt heet (tot 65°C) water doorheen gaat, wat bovendien met een lage COP is verwarmd, heeft dit zeker zin.
• Zorg dat de aanvoer én de retour van het vat (driewegklep) direct na de warmtepomp en vóór andere aftakkingen zitten. Anders is er een grote kans op 'fantoomcirculatie'.

[Proton_]

Zoneregeling

Belangrijk om te weten is:

1. Een moderne goed geisoleerde (nieuwbouw)woning krijgt door de dikke isolatie binnen erg kleine temperatuurverschillen. Dit geldt nog sterker als die woning ook nog met WTW-ventilatie (systeem D) is uitgerust. Het verwarmen van slechts een deel van de ruimtes heeft dan vooral als gevolg de je watertemperatuur omhoog moet om het minimale vermogen van je warmtepomp kwijt te raken.
2. Een warmtepomp haalt zijn hoogste rendement met lange runs bij een zo laag mogelijke watertemperatuur.

Maar wat zijn nu de nadelen van een zoneregeling:

• Je investeringsbedrag is hoger.
• Extra ruimtegebruik (vaak willen installateurs toch een buffervat, wat vaak niet nodig is, zie boven).
• Hogere energiekosten (door de lagere COP, door de hogere Ta).
• Hogere energiekosten (door het stroomverbruik van de stelmotortjes).
• Lastiger goed in te stellen. In de vele warmtepomptopics zijn de laatste tijd veel probleemgevallen naar voren gekomen die door de naregeling werden veroorzaakt. Uiteindelijk zijn die wel op te lossen, maar je installatie wordt altijd ingewikkelder.

Als toch een zoneregeling gaat (laten) installeren, let dan op het volgende:

1. Het is extreem belangrijk om een regeling te kiezen die de temperatuur aan/uit regelt met een kleine hysterese (dus aan bij bijvoorbeeld 20.9 graden en weer uit bij 21.1 graden). Systemen met PWM-regelingen (vooral die van Honeywell zijn berucht) laten de warmtepomp veel te korte runs maken, met lage rendementen als gevolg. Positieve ervaringen hier op Tweakers zijn er met de systemen van Danfoss (CF+ en Icon).
2. Zorg dat je warmtepomp altijd zijn minimale vermogen kwijt kan. Laat dus zoveel groepen altijd open als dat daarvoor nodig is. Meer groepen open is beter. Je kunt overwegen om in een grote ruimte de helft van de groepen ongeregeld te laten, dat maakt de regeling ook rustiger.

Een goed voorbeeld van een succesvolle zoneregeling is Grolsch in "Lucht/Water warmtepomp om mee te verwarmen en te koelen #10" .

[Proton_]

Ik vind de buitenunit lelijk, wat kan je daar aan doen?

Over smaak valt niet te twisten.
Misschien vind je het genoeg om hem te wrappen



of een mooie omkasting (mooie voorbeelden via DM ).
Bij het maken van een omkasting is het belangrijk dat je voorkomt dat lucht binnen de kast van de fan terug naar achter kan bewegen. Anders kan je stroomverbruik verdubbelen:
leonlwd in "Mitsubishi Electric Ecodan Lucht/Water Warmtepompen"

[ Voor 5% gewijzigd door Proton_ op 08-11-2024 10:59 ]