energietransitie
Duurzame energie/u/713080/crop599f310dba30d.png?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/50867/k750logo1.jpg?f=community)
/u/186071/crop58bc21e8285fa.png?f=community)
Dit is een voortzetting van twee eerdere topics met dezelfde naam (deel 2 en deel 1).
In dit topic is sinds 2016 besproken of, hoe en waarom je gratis -of tegen redelijke kosten- van je vaste lasten voor gas af kunt komen als je eenmaal gasloos bent geworden. Hier is de zogenoemde Tweakers-route ontwikkeld (zie hieronder). Gevolg van het jarenlange werk in dit topic is dat verwijdering van de gasaansluiting sinds 1 maart 2021 gratis is voor hen die daarom verzoeken. Ondanks deze overwinning, vinden de Tweakers individuele verwijdering van gasaansluitingen nog steeds een nodeloos inefficiënte manier van werken in het licht van de energietransitie. Nu betalen de gasblijvers voor die inefficiëntie.
Op dit moment kun je dus kosteloos opdracht geven tot verwijdering van de gasaansluiting. Je verbindt je als opdrachtgever dan wel aan de Algemene Voorwaarden van de netbeheerder, waardoor eventuele schade door die verwijdering formeel nauwelijks te verhalen is. In de praktijk gaat het overigens meestal goed. Verder ben je afhankelijk van het tempo van de netbeheerder. Om die redenen zijn er ook veel Tweakers die de oude Tweakers-route (zie hieronder) blijven volgen: gascontract opzeggen (zodat je vanaf dat moment niks meer betaalt) en het initiatief tot verwijdering principieel bij de netbeheerder laten. Dat vergt vaak wat meer doorzettingsvermogen (m.n. bij je energieleverancier), maar je bent sneller van je vaste lasten voor de gasaansluiting af. Een combinatie is trouwens ook mogelijk: gascontract opzeggen én gelijktijdig verwijdering aanvragen.
Let op: er is een kans dat de huidige regeling in 2023 weer teruggedraaid wordt als het CBb het besluit van de ACM om de Tarievencode Gas te wijzigen vernietigt. Zie dit bericht van 28-2-2023. Mocht je geen bezwaar hebben tegen het verwijderen van de gasaansluiting, dan adviseren we je om daartoe nu opdracht te geven, zodat je een 0 euro offerte binnen hebt. Mocht de oude situatie na vernietiging weer terugkeren, dan is de Tweakers-route overigens nog steeds geheel toepasbaar, ondersteund door twee grondige civiele rechterlijke uitspraken.
De Tweakersroute
Gasverlaters die zonder hoge kosten van de vaste lasten voor gas af willen, maar de aansluiting en meter niet per se kwijt willen, zeggen hun leveringscontract voor gas op bij hun energieleverancier. Daarmee zeggen ze automatisch ook de Aansluit- en Transportovereenkomst (ATO) met de netbeheerder op. Op grond van artikel 3.6 van de Algemene Voorwaarden bij die ATO kan dat kosteloos. Ze gaan vervolgens niet in op de daaropvolgende dringende verzoeken van de netbeheerder om opdracht te geven tot verwijdering. In vrijwel alle gevallen blijft het daarbij, soms worden deze mensen uit arren moede verzegeld. Soms volgt een factuur, die dan wordt betwist. Daarna wordt het stil.
Netbeheerders waren (en zijn) het vurig oneens met deze Tweakers-route, maar konden tussen 2016 en 2021 nimmer aantonen waarom iemand zou moeten betalen voor afsluitings- of verwijderings-werkzaamheden die niet in opdracht geschiedden. Meer dan tweehonderdtachtig Tweakers hebben in die jaren deze route bewandeld, bij alle netbeheerders, naast vermoedelijk duizenden anderen die zich nooit hier hebben gemeld. Daarnaast hadden tientallen verhuizers ontdekt dat ze niet hoeven te betalen voor verwijdering van de gasaansluiting, als ze die nooit hebben gebruikt.
De Tweakers spaarden daarmee forse bedragen uit: inmiddels al 744 euro bij Liander, en 798 euro bij Stedin (@overwinteraar maakte een historisch overzicht).
Op basis van vier jaar ervaring was in dit topic de vaste overtuiging gegroeid, dat de netbeheerders juridisch geen enkele grondslag hebben om kosten in rekening te brengen voor het verwijderen van je aansluiting, als je daar niet zelf opdracht toe geeft. De netbeheerders vinden dat niet leuk en zijn het er niet mee eens, maar zijn er nooit in geslaagd om een juridische grondslag aan te tonen voor het in rekening brengen van kosten voor iets waar jij niet om gevraagd hebt.
Omgekeerd hebben de Tweakers hier sterke argumenten voor het tegendeel, waaronder de Aansluit- en Transportovereenkomst (ATO), artikel 3.6 van de Algemene Voorwaarden bij die ATO, de Tarievencode Gas (artikel 1.1), het Burgerlijk Wetboek 6 en 7, de Gaswet (speciaal artikel 52b) en het Europese consumentenrecht (aan de laatste drie dient een rechter ambtshalve te toetsen in het geval van beschermde kleinverbruikers).
Onze juridische en maatschappelijke argumentatie is verder uitgebreid beschreven in de bundel 'De afsluitboete bestaat niet' van mei 2020, die gratis is te downloaden op polderhuis.org/abn
Inmiddels (17-2-2021) zijn er door gecoördineerde actie vanuit dit topic twee onderbouwde vonnissen door een kantonrechter uitgesproken die de positie van de Tweakers bevestigden: een vonnis in Assen van 4-8-2020 (@Stefshon vs Rendo - ECLI:NL:RBNNE:2020:2734) en een vonnis in Arnhem van 10-2-2021 (@Carpjes vs Liander - ECLI:NL:RBGEL:2021:774). Er is geen contractuele grondslag en ook geen wettelijke grondslag voor verwijderingskosten als daar geen opdracht toe aan vooraf ging.
Bovenop deze twee vonnissen oordeelde de ACM eind juli 2021 in een geschilbesluit (ACM/21/049603) dat de betrokken netbeheerder Liander zelfs in strijd met de Gaswet had gehandeld door een factuur te sturen voor werkzaamheden waartoe geen opdracht was gegeven.
Naar aanleiding van de publiciteit over het eerste vonnis uit Assen heeft Minister Wiebes in november 2020 besloten dat de verwijderkosten vanaf 1 maart 2021 'tijdelijk' volledig zullen worden verwerkt in het periodieke aansluittarief van de gasblijvers. Gasverlaters kunnen nu opdracht geven tot verwijdering zonder te hoeven betalen. Wij beschouwen deze ontwikkeling als een overwinning van dit topic, maar vinden individuele verwijdering van gasaansluitingen nog steeds onnodig kostbaar (zie ons opinieartikel op Energeia).
De regeling is 'tijdelijk' tot er een nieuwe regeling wordt verwerkt in de nieuwe Energiewet. Die wet is nu in de eerste fase van ontwikkeling (internetconsultatie) en zal naar verwachting op zijn vroegst in 2023 in werking treden.
Mocht je dus per se van de fysieke gasaansluiting af willen dan heb je nog ruim de tijd om dat kosteloos te laten doen. Kies je een principiëler standpunt, dan volg je gewoon de Tweakers-route en laat het initiatief volledig bij de netbeheerders. Blijf wel altijd reageren op eventuele brieven.
Je bent in ieder geval niet verplicht om opdracht te geven tot verwijdering, zo oordeelde de Geschillencommissie op 23 april 2021 (GE-55866-59564). Het initiatief voor een afspraak ligt ook bij de netbeheerder, oordeelde de kantonrechter in december van 2020 (ECLI:NL:RBOBR:2020:6862).
Achtergrond
Veel mensen vinden die hoge kosten een niet te pruimen barrière, die ze ook niet begrijpen. Vandaar dat ook wel over een 'afsluitboete' wordt gesproken.
Nota bene: het gaat de deelnemers hier niet om het verleggen van kosten naar anderen, maar om het voorkómen van exceptionele en onnodige kosten. Het 'gratis' in de titel van dit topic moet dan ook niet gelezen worden als de wens anderen te laten opdraaien voor kosten die écht gemaakt moeten worden. Zie voor achterliggende motivatie deze posting van 5 januari 2018. Zie verder ook het alternatieve voorstel van @Stoofie, @Ivow85 en @Bram-Bos n.a.v. een KIWA-rapport, dat in opdracht van EZK ter appreciatie is voorgelegd aan DNV-GL en SodM en waar de Minister vervolgens deze kamerbrief van 12 november 2019 over schreef.
Sinds de start van dit topic op 2 augustus 2016 is hier veel ervaring en kennis opgedaan over deze zaak, en zijn er diverse manieren ontwikkeld om de truuks van de netbeheerders te omzeilen. Ook zijn we zo langzamerhand tot de conclusie gekomen dat de netbeheerders:
Dat blijkt niet alleen uit het lezen van de geldende Algemene Voorwaarden 2013, maar ook uit het gedrag van netbeheerders bij mensen die weigeren die opdracht te geven. Na meer of mindere vormen van gedreig van de kant van de netbeheerders, is het grootste deel hier (inmiddels zo'n tweehonderd Tweakers) gratis van de vaste lasten voor gas afgekomen, omdat het op een gegeven moment stil wordt aan de kant van de netbeheerder. De netbeheerders voorkomen koste wat het kost dat er jurisprudentie over dit onderwerp ontstaat. In het najaar 2019 leek er wat beweging te komen: bij een zestal Liander-klanten werd de aansluiting op initiatief van de netbeheerder verwijderd, en werd een factuur verstuurd (die ze betwistten). Bij Enexis en Stedin lijkt het devies: verzegelen, en over een jaar maar weer verder zien. De facturen die soms verstuurd worden door Enexis voor verzegelen worden overigens ook betwist.
Overzicht van routes om zonder hoge kosten van de vaste lasten voor gas af te komen.
Er wordt een overzicht bijgehouden van de verschillende routes die mensen hebben genomen om tot dat resultaat te komen. De laatste versie vind je hier. Het stroomschema hierboven/naast gaat over Route A, en is het meest actueel (of download de pdf).
Voorbeeldbrieven in de communicatie met netbeheerders
Er is een zestal voorbeeld-brieven beschikbaar (download als docx-bestand) die gebruikt kunnen worden in de communicatie met energieleveranciers en netbeheerder. In het stroomschema wordt naar die voorbeeldbrieven verwezen. Let wel op: de netbeheerders zitten ook niet stil. Bij twijfel over de juiste reactie: post die in dit topic.
Emailadressen netbeheerders
De ervaring van zo'n 286+50 Tweakers
Zo'n 340 Tweakers zijn inmiddels zonder hoge kosten af van de vaste lasten voor gas. Een vijftigtal via verhuizen (zie deze post) de rest via het opzeggen van hun leveringscontract voor gas + ATO. Zie dit overzicht dat regelmatig wordt geactualiseerd.
De netbeheerders hebben zo langzamerhand door wat ze met de gasverlatende Tweakers aanmoeten, namelijk niets. Alleen Enexis rommelt nog wat aan.
Individuele dossiers van meer dan honderd Tweakers
Meer dan honderd Tweakers hebben hun dossier handzaam bij elkaar gezet in één post. Ter leringhe ende vermaeck. Nota bene: er zijn ook veel Tweakers die helemaal geen contact hebben opgenomen met hun netbeheerder na opzegging van de leveringsovereenkomst en de ATO. Dat is (zeker bij Liander) nog steeds de meest effectieve route, maar bij de andere netbeheerders is reageren op een gegeven moment wel nodig.
Ook een dossier maken? Zie de instructies hier
Een paar keer: incassobureau en deurwaarder
In een aantal gevallen dreigden de netbeheerders met incassobureaus, deurwaarders of een advocaat als je geen opdracht geeft tot verzegelen of verwijderen, of als je weigert een factuur te voldoen voor werk waar je geen opdracht toe hebt verleend. Onze indruk is, dat dit eigenlijk altijd gebeurde vanuit de min of meer geautomatiseerde systemen van de netbeheerders om wanbetalers aan te pakken. De Tweakers hier zijn echter helemaal geen wanbetalers: ze zegden gewoon rechtmatig hun overeenkomst op. Tot nu toe is dit elf Tweakers daadwerkelijk overkomen, en die blaften tamelijk effectief terug. Inmiddels lijkt dit fenomeen alweer voorbij. Zie dit overzicht.
Jurisprudentie
Het bedrag dat clubs als Liander rekenen om van je vaste lasten af te komen is heftig, maar (tot voor kort) ook weer net te weinig om voor naar de rechtbank te gaan. Vandaar dat er tot juli 2019 alleen uitspraken over dit onderwerp van de Geschillencommissie Energie waren. Die kunnen echter nogal uiteenlopen, omdat de geschillencommissie zich strikt beperkt tot de klacht van de consument, en niet de geest daarachter. Zo is er een hele reeks uitspraken op klachten van mensen die eerst opdracht gaven tot wegneming van de aansluiting, en daar vervolgens over gingen klagen bij de Geschillencommissie. Die stootten altijd hun neus.
Door gecoördineerde actie vanuit dit topic liggen er inmiddels twee onderbouwde vonnissen van een kantonrechter die onze positie bevestigen: een vonnis in Assen van 4-8-2020 (@Stefshon vs Rendo - ECLI:NL:RBNNE:2020:2734) en een vonnis in Arnhem van 10-2-2021 (@Carpjes vs Liander - ECLI:NL:RBGEL:2021:774). Er is geen contractuele grondslag en ook geen wettelijke grondslag voor verwijderingskosten als daar geen opdracht toe aan vooraf ging.
Lees ook deze review op Tweakers n.a.v. het tweede vonnis.
Twee eerdere uitspraken van de kantonrechter (23 juli 2019 en 14 november 2019) vielen in het voordeel van de netbeheerder uit, maar vooral vanwege een slecht en laat verweer van de gedaagden. In het geval van @Stefshon en @Carpjes werd juist specifieke juridische ondersteuning geboden door Erwin Dingenouts van Inigo Advocaten in Rotterdam, gefinancierd door crowd-funding onder deelnemers in dit topic.
Opvallend is in eerdere uitspraken dat het dwingend (Europees) consumentenrecht maar heel zelden ambtshalve wordt toegepast, terwijl ook daarin al voldoende grond kan worden gevonden voor een rechter of geschillencommissie om de afsluitboete af te wijzen. Zie deze post.
Er zijn verder een tweetal oude en een drietal wat interessantere nieuwe uitspraken van de Geschillencommissie Energie:
Vonnis Kantonrechter Leeuwarden 23 juli 2019
Op 23 juli 2019 vonniste de kantonrechter in Leeuwarden in een zaak tussen een particulier echtpaar en een netbeheerder (ECLI:NL:RBNNE:2019:3189 - maar niet publiek gemaakt). Echtpaar had in 2015 een bedrijfsloods gekocht waar sinds 2008 een verzegelde gasaansluiting in zat, die nooit gebruikt was. Rendo schreef ze in 2018 aan om een keuze te maken (leveringscontract afsluiten, of laten verwijderen), waar het echtpaar niet op reageerde. In oktober 2018 haalde Rendo de gasaansluiting op eigen initiatief weg, en stuurde een factuur van bijna 400 euro. Echtpaar negeerde de factuur, en negeerde diverse aanmaningen van de gerechtsdeurwaarder Flanderijn. Die laatste dagvaarde het echtpaar vervolgens in maart 2019. Toen werden ze wakker, en schreven een (beperkt) verweer. Na een Conclusie van Repliek en een tweede verweer (Conclusie van Dupliek) van de kant van het echtpaar, kwam de rechter uiteindelijk tot de slotsom dat het echtpaar onvoldoende én te laat verweer had gevoerd, waardoor de eis van Rendo moest worden ingewilligd. Zie het vonnis hier zoals we dat van het echtpaar kregen.
Inhoudelijk is er nog veel af te dingen op dit vonnis, vooral omdat de daadwerkelijke grondslag van de betalingsplicht onduidelijk blijft. De 'verbintenis' die de rechter veronderstelt wordt niet expliciet gemaakt. Rendo baseerde zich (uiteindelijk in CvR) op 5.3 en 14.1 AV, subsidiair 2.5.1.12 (sinds 2020 artikel 2.9.2) TCG (maar daar hebben we wel wat verweer tegen hier), en claimde dat de ATO eigenlijk uit twee overeenkomsten bestaat (een Aansluitovereenkomst die overgaat van eigenaar op eigenaar, en een Transportovereenkomst, die je aangaat en opzegt gelijktijdig met je leveringsovereenkomst). Dat laatste zou zeker geen stand houden bij een rechter met een beter verweer.
Belangrijke les in ieder geval: gooi niet zomaar die brieven in de oudpapierbak, maar reageer op een gegeven moment wél, in ieder geval als het voornemen kenbaar wordt gemaakt om af te sluiten of te verwijderen, en de kosten bij jou in rekening te brengen. Op dit forum is voldoende tekst daarvoor te vinden
Nota bene: we raden mensen die nog niet begonnen zijn met dit traject aan om een rechtsbijstandsverzekering af te sluiten. Zie ook dit goede advies van @Erwinned.
Bullshit-argumenten
De afgelopen anderhalf jaar hebben we veel bullshit-argumenten van de netbeheerders mogen vernemen. En ze worden nog geregeld gerecycled. Hieronder een greep. Nota bene: in voorbeeldbrief #2b (in dit docx-bestand) staan de tegenargumenten in extenso beschreven.
A. Op grond van artikel 5.3 van de Algemene Voorwaarden zou een een afnemer de demontage- en verwijderingskosten aan de netbeheerder verschuldigd zijn.
Op grond van dit artikel is de afnemer alleen kosten verschuldigd als zij opdracht heeft gegeven tot de werkzaamheden (a.) of de werkzaamheden het gevolg zijn van haar handelen of nalaten (b). Als je geen opdracht geeft zou dus alleen lid b eventueel van toepassing zijn. Echter, het enige dat je hebt gedaan is je leveringscontract + ATO opzeggen conform de AV (een "eenzijdige privaatrechtelijke rechtshandeling"). Wegneming van de aansluiting is derhalve geen direct gevolg van het handelen of nalaten van de afnemer (wat gewoon 'blote feiten' zijn), maar een gevolg van een beleidskeuze van de netbeheerder om op een gegeven moment over te willen gaan tot verwijdering.
B. Op grond van artikel 2.9.2 (voorheen artikel 2.5.1.12) van de Tarievencode Gas zou een een afnemer de demontage- en verwijderingskosten aan de netbeheerder verschuldigd zijn.
Op grond van artikel 3.6 moet de netbeheerder na opzegging tien werkdagen de gelegenheid hebben de voor de beëindiging van de ATO 'noodzakelijke handelingen' te verrichten. Na die tijd is de ATO gewoon beëindigd, en is er derhalve helemaal geen grond meer om op basis van de Algemene Voorwaarden nog verplichtingen bij de voormalige aangeslotene te leggen. Voorheen gingen de netbeheerders meestal pas veertien dagen na opzegging piepen, en was die termijn van tien werkdagen vrijwel altijd al verstreken. Inmiddels proberen ze veel sneller de eerste brief te sturen. Het maakt niet uit, zolang je ze tien werkdagen de gelegenheid geeft de voor de beëindiging van de ATO 'noodzakelijke handelingen' te verrichten.
F. Je zou wettelijk verplicht zijn om een leveringscontract te hebben, zolang er nog een aansluiting in je huis is.
Dit is onzin. Het argument is vaak te berde gebracht door diverse netbeheerders, maar ze zijn er nooit in geslaagd om aan te geven waar dit dan wettelijk geregeld zou zijn. De eenvoudige wedervraag waar dit dan wettelijk is vastgelegd is genoeg om het argument om zeep te helpen. Zorg er wel voor dat je daadwerkelijk geen gas meer gebruikt, dat je dit nadrukkelijk meldt in je communicatie met de netbeheerder, en blijf ze er op wijzen dat ze op afspraak (artikel 4.1.2.5 Aansluit- en Transportcode Gas RNB) welkom zijn de werkzaamheden te verrichten die ze nodig achten (alleen niet in jouw opdracht).
G. De netbeheerder zou wettelijk verplicht zijn om je af te sluiten, danwel de aansluiting te verwijderen, als je geen leveringscontract hebt.
Ook dit is onzin. De netbeheerders mogen geen energie leveren, en daarom hangen sommigen uit voorzorg een slotje op, maar nergens staat dat ze je móeten afsluiten. We hebben alle netbeheerders al twee jaar lang gevraagd waar deze wettelijke verplichting dan stond beschreven, en ze zijn nooit met een goed antwoord gekomen. Het staat ook niet in de 'Regeling afsluitbeleid voor kleinverbruikers van elektriciteit en gas', zoals ze heel soms beweren. Integendeel: daar staat juist een nee, tenzij-beleid in: de netbeheerders sluiten niet af, tenzij...
Overigens is het één ding dat de netbeheerder iets verplicht zou zijn, maar een heel ander ding dat jij dan vervolgens ook iets verplicht zou zijn (namelijk: betalen).
Tarievencode Gas
De Netbeheerders vallen in hun onderbouwing voor een betalingsverplichting voor afnemers bij verwijdering van de gasaansluiting (ook als dat niet in opdracht gebeurt) in toenemende mate terug op een gedragscode die ze zelf moeten schrijven (ex art 12a Gaswet) en die ook alleen hen bindt: de Tarievencode Gas. Wij vinden dat een fundamenteel onjuist gebruik van dat document (zie Bullshit argument B), maar de netbeheerders hebben er op 10 juli 2019 nog een schepje bovenop gedaan in hun voorstel aan de ACM voor wijziging van de Tarievencode Gas. De aanleiding was de motie Van der Lee van 12 maart 2019, maar de netbeheerders doen nog een stukkie meer. 57 Tweakers schreven binnen tien dagen een zienswijze en dienden die in bij de ACM. Zie dit bericht en het artikel in Energeia daarover van 24 juli 2019.
Eind november 2019 werd duidelijk dat de ACM oordeelde dat het voorstel van Netbeheer Nederland niet paste in de wet- en regelgeving. De minister is nu weer aan zet.
Bekijk ook het artikel 'De Tarievencode gas ontcijferd' van @Bram-Bos van 7 februari 2020.
Onze conclusies op dit moment
Puur juridisch hebben de netbeheerders een vrij zwakke zaak op dit punt. De exit van gasgebruikers is eigenlijk niet geregeld in de wet- en regelgeving:
Externe links met achtergrondinformatie
Tips i.v.m. opzegmoment en het effect op salderen c.q. de (extra) afrekening
De opzegging van gas is gedaan, maar welk effect heeft dit op de (jaar)afrekening?
Dit verschilt per leverancier, je verwacht dat een afrekening alleen het gas betreft.
Echter gebeurt het dat tevens stroom wordt afgerekend en dat is soms op een ongunstig moment.
Dit kan vervelend zijn bij salderen als dit in het voorjaar gebeurt, je hebt dan net veel verbruik en weinig opwek achter de rug en krijgt een flinke rekening.
De resterende periode van een lopend jaarcontract kan ongunstig zijn omdat je dan juist veel opwekt en weinig verbruikt met dan een groot overschot als gevolg waardoor je een flink deel niet 100% saldeert.
Omdat je 2 afrekeningen in een lopend jaar krijgt zal de leverancier dit domweg uitvoeren zonder op de nadelige gevolgen voor de klant te letten.
Probeer dus een moment te kiezen rond de afloop van een contract als je bovenstaande niet achteraf weer recht wil breien (je kan vragen om een nieuwe afrekening met de 2 korte perioden achter elkaar en de saldering daar op af laten stemmen).
Zie dit topic: Jaarrekening in tweeën gedeeld, probleem voor salderen.
En dit topic: Salderen: Factuur knipt jaar op, saldeert maar deels?
Update: bij GreenChoice helpt bellen over dit probleem.
Tweakers in het nieuws
In dit topic is sinds 2016 besproken of, hoe en waarom je gratis -of tegen redelijke kosten- van je vaste lasten voor gas af kunt komen als je eenmaal gasloos bent geworden. Hier is de zogenoemde Tweakers-route ontwikkeld (zie hieronder). Gevolg van het jarenlange werk in dit topic is dat verwijdering van de gasaansluiting sinds 1 maart 2021 gratis is voor hen die daarom verzoeken. Ondanks deze overwinning, vinden de Tweakers individuele verwijdering van gasaansluitingen nog steeds een nodeloos inefficiënte manier van werken in het licht van de energietransitie. Nu betalen de gasblijvers voor die inefficiëntie.
Op dit moment kun je dus kosteloos opdracht geven tot verwijdering van de gasaansluiting. Je verbindt je als opdrachtgever dan wel aan de Algemene Voorwaarden van de netbeheerder, waardoor eventuele schade door die verwijdering formeel nauwelijks te verhalen is. In de praktijk gaat het overigens meestal goed. Verder ben je afhankelijk van het tempo van de netbeheerder. Om die redenen zijn er ook veel Tweakers die de oude Tweakers-route (zie hieronder) blijven volgen: gascontract opzeggen (zodat je vanaf dat moment niks meer betaalt) en het initiatief tot verwijdering principieel bij de netbeheerder laten. Dat vergt vaak wat meer doorzettingsvermogen (m.n. bij je energieleverancier), maar je bent sneller van je vaste lasten voor de gasaansluiting af. Een combinatie is trouwens ook mogelijk: gascontract opzeggen én gelijktijdig verwijdering aanvragen.
Let op: er is een kans dat de huidige regeling in 2023 weer teruggedraaid wordt als het CBb het besluit van de ACM om de Tarievencode Gas te wijzigen vernietigt. Zie dit bericht van 28-2-2023. Mocht je geen bezwaar hebben tegen het verwijderen van de gasaansluiting, dan adviseren we je om daartoe nu opdracht te geven, zodat je een 0 euro offerte binnen hebt. Mocht de oude situatie na vernietiging weer terugkeren, dan is de Tweakers-route overigens nog steeds geheel toepasbaar, ondersteund door twee grondige civiele rechterlijke uitspraken.
De Tweakersroute
Gasverlaters die zonder hoge kosten van de vaste lasten voor gas af willen, maar de aansluiting en meter niet per se kwijt willen, zeggen hun leveringscontract voor gas op bij hun energieleverancier. Daarmee zeggen ze automatisch ook de Aansluit- en Transportovereenkomst (ATO) met de netbeheerder op. Op grond van artikel 3.6 van de Algemene Voorwaarden bij die ATO kan dat kosteloos. Ze gaan vervolgens niet in op de daaropvolgende dringende verzoeken van de netbeheerder om opdracht te geven tot verwijdering. In vrijwel alle gevallen blijft het daarbij, soms worden deze mensen uit arren moede verzegeld. Soms volgt een factuur, die dan wordt betwist. Daarna wordt het stil.
Netbeheerders waren (en zijn) het vurig oneens met deze Tweakers-route, maar konden tussen 2016 en 2021 nimmer aantonen waarom iemand zou moeten betalen voor afsluitings- of verwijderings-werkzaamheden die niet in opdracht geschiedden. Meer dan tweehonderdtachtig Tweakers hebben in die jaren deze route bewandeld, bij alle netbeheerders, naast vermoedelijk duizenden anderen die zich nooit hier hebben gemeld. Daarnaast hadden tientallen verhuizers ontdekt dat ze niet hoeven te betalen voor verwijdering van de gasaansluiting, als ze die nooit hebben gebruikt.
De Tweakers spaarden daarmee forse bedragen uit: inmiddels al 744 euro bij Liander, en 798 euro bij Stedin (@overwinteraar maakte een historisch overzicht).
Op basis van vier jaar ervaring was in dit topic de vaste overtuiging gegroeid, dat de netbeheerders juridisch geen enkele grondslag hebben om kosten in rekening te brengen voor het verwijderen van je aansluiting, als je daar niet zelf opdracht toe geeft. De netbeheerders vinden dat niet leuk en zijn het er niet mee eens, maar zijn er nooit in geslaagd om een juridische grondslag aan te tonen voor het in rekening brengen van kosten voor iets waar jij niet om gevraagd hebt.
Omgekeerd hebben de Tweakers hier sterke argumenten voor het tegendeel, waaronder de Aansluit- en Transportovereenkomst (ATO), artikel 3.6 van de Algemene Voorwaarden bij die ATO, de Tarievencode Gas (artikel 1.1), het Burgerlijk Wetboek 6 en 7, de Gaswet (speciaal artikel 52b) en het Europese consumentenrecht (aan de laatste drie dient een rechter ambtshalve te toetsen in het geval van beschermde kleinverbruikers).
Onze juridische en maatschappelijke argumentatie is verder uitgebreid beschreven in de bundel 'De afsluitboete bestaat niet' van mei 2020, die gratis is te downloaden op polderhuis.org/abn
Inmiddels (17-2-2021) zijn er door gecoördineerde actie vanuit dit topic twee onderbouwde vonnissen door een kantonrechter uitgesproken die de positie van de Tweakers bevestigden: een vonnis in Assen van 4-8-2020 (@Stefshon vs Rendo - ECLI:NL:RBNNE:2020:2734) en een vonnis in Arnhem van 10-2-2021 (@Carpjes vs Liander - ECLI:NL:RBGEL:2021:774). Er is geen contractuele grondslag en ook geen wettelijke grondslag voor verwijderingskosten als daar geen opdracht toe aan vooraf ging.
Bovenop deze twee vonnissen oordeelde de ACM eind juli 2021 in een geschilbesluit (ACM/21/049603) dat de betrokken netbeheerder Liander zelfs in strijd met de Gaswet had gehandeld door een factuur te sturen voor werkzaamheden waartoe geen opdracht was gegeven.
Naar aanleiding van de publiciteit over het eerste vonnis uit Assen heeft Minister Wiebes in november 2020 besloten dat de verwijderkosten vanaf 1 maart 2021 'tijdelijk' volledig zullen worden verwerkt in het periodieke aansluittarief van de gasblijvers. Gasverlaters kunnen nu opdracht geven tot verwijdering zonder te hoeven betalen. Wij beschouwen deze ontwikkeling als een overwinning van dit topic, maar vinden individuele verwijdering van gasaansluitingen nog steeds onnodig kostbaar (zie ons opinieartikel op Energeia).
De regeling is 'tijdelijk' tot er een nieuwe regeling wordt verwerkt in de nieuwe Energiewet. Die wet is nu in de eerste fase van ontwikkeling (internetconsultatie) en zal naar verwachting op zijn vroegst in 2023 in werking treden.
Mocht je dus per se van de fysieke gasaansluiting af willen dan heb je nog ruim de tijd om dat kosteloos te laten doen. Kies je een principiëler standpunt, dan volg je gewoon de Tweakers-route en laat het initiatief volledig bij de netbeheerders. Blijf wel altijd reageren op eventuele brieven.
Je bent in ieder geval niet verplicht om opdracht te geven tot verwijdering, zo oordeelde de Geschillencommissie op 23 april 2021 (GE-55866-59564). Het initiatief voor een afspraak ligt ook bij de netbeheerder, oordeelde de kantonrechter in december van 2020 (ECLI:NL:RBOBR:2020:6862).
- Achtergrond
- Overzicht van routes om gratis van je vaste lasten voor gas af te komen.
- Voorbeeldbrieven in de communicatie met netbeheerders
- De ervaring van zo'n 286+50 Tweakers
- Individuele dossiers van meer dan honderd Tweakers
- Een paar keer: incassobureau en deurwaarder
- Jurisprudentie
- Bullshit-argumenten
- Tarievencode Gas
- Een commentaar op de FAQ van Rendo
- Onze conclusies op dit moment
- Externe links met achtergrondinformatie
- Tips i.v.m. opzegmoment en het effect op salderen c.q. de (extra) afrekening
- Tweakers in het nieuws
Achtergrond
Veel mensen vinden die hoge kosten een niet te pruimen barrière, die ze ook niet begrijpen. Vandaar dat ook wel over een 'afsluitboete' wordt gesproken.
Nota bene: het gaat de deelnemers hier niet om het verleggen van kosten naar anderen, maar om het voorkómen van exceptionele en onnodige kosten. Het 'gratis' in de titel van dit topic moet dan ook niet gelezen worden als de wens anderen te laten opdraaien voor kosten die écht gemaakt moeten worden. Zie voor achterliggende motivatie deze posting van 5 januari 2018. Zie verder ook het alternatieve voorstel van @Stoofie, @Ivow85 en @Bram-Bos n.a.v. een KIWA-rapport, dat in opdracht van EZK ter appreciatie is voorgelegd aan DNV-GL en SodM en waar de Minister vervolgens deze kamerbrief van 12 november 2019 over schreef.
Sinds de start van dit topic op 2 augustus 2016 is hier veel ervaring en kennis opgedaan over deze zaak, en zijn er diverse manieren ontwikkeld om de truuks van de netbeheerders te omzeilen. Ook zijn we zo langzamerhand tot de conclusie gekomen dat de netbeheerders:
- juridisch (privaatrechtelijk) geen grond hebben om je een rekening te sturen voor het weghalen van de aansluiting- en meetinrichting als ze dat uit eigen beweging komen doen.
- daarom je tot een aparte opdracht daartoe proberen te verleiden via mijnaansluiting.nl (eigenlijk: hunaansluiting.nl) als je van je vaste lasten af wilt.
- maar juridisch ook geen grond hebben om je te verplichten die opdracht te geven.
Dat blijkt niet alleen uit het lezen van de geldende Algemene Voorwaarden 2013, maar ook uit het gedrag van netbeheerders bij mensen die weigeren die opdracht te geven. Na meer of mindere vormen van gedreig van de kant van de netbeheerders, is het grootste deel hier (inmiddels zo'n tweehonderd Tweakers) gratis van de vaste lasten voor gas afgekomen, omdat het op een gegeven moment stil wordt aan de kant van de netbeheerder. De netbeheerders voorkomen koste wat het kost dat er jurisprudentie over dit onderwerp ontstaat. In het najaar 2019 leek er wat beweging te komen: bij een zestal Liander-klanten werd de aansluiting op initiatief van de netbeheerder verwijderd, en werd een factuur verstuurd (die ze betwistten). Bij Enexis en Stedin lijkt het devies: verzegelen, en over een jaar maar weer verder zien. De facturen die soms verstuurd worden door Enexis voor verzegelen worden overigens ook betwist.Overzicht van routes om zonder hoge kosten van de vaste lasten voor gas af te komen.
Er wordt een overzicht bijgehouden van de verschillende routes die mensen hebben genomen om tot dat resultaat te komen. De laatste versie vind je hier. Het stroomschema hierboven/naast gaat over Route A, en is het meest actueel (of download de pdf).
Voorbeeldbrieven in de communicatie met netbeheerders
Er is een zestal voorbeeld-brieven beschikbaar (download als docx-bestand) die gebruikt kunnen worden in de communicatie met energieleveranciers en netbeheerder. In het stroomschema wordt naar die voorbeeldbrieven verwezen. Let wel op: de netbeheerders zitten ook niet stil. Bij twijfel over de juiste reactie: post die in dit topic.
Emailadressen netbeheerders
- Liander: info at liander punt nl
- Stedin: wil liever niet via email corresponderen. info at stedin punt net (gebruiken ze wel zelf, maar no_reply). Alternatief: fm_voorkomafsluiting at stedin punt net, of ook wel Voorkom_Afsluiting at stedin punt net (als je nog geen slotje hebt), FM_gasloos at stedin punt net (als je slotje van na 1-1-2019 hebt) en FM_veiliggasloos at stedin punt net (als je slotje van vóór 1-1-2019 hebt).
- Enexis: klachten at enexis punt nl of klantenservice at enexis punt nl
De ervaring van zo'n 286+50 Tweakers
Zo'n 340 Tweakers zijn inmiddels zonder hoge kosten af van de vaste lasten voor gas. Een vijftigtal via verhuizen (zie deze post) de rest via het opzeggen van hun leveringscontract voor gas + ATO. Zie dit overzicht dat regelmatig wordt geactualiseerd.
De netbeheerders hebben zo langzamerhand door wat ze met de gasverlatende Tweakers aanmoeten, namelijk niets. Alleen Enexis rommelt nog wat aan.
- Liander laat alle Tweakers met rust die wel hun leveringscontract opzeggen, maar geen contact opnemen met Liander. In hun meest recente standaardbrieven suggereren ze wel dat ze bij uitblijven van een keuze komen afsluiten à 121 euro, en na 12 maanden alsnog op jouw kosten komen verwijderen, maar er gebeurt in de praktijk helemaal niets.
De Tweakers die wél contact opnemen krijgen op dit moment -eventueel na een korte wisseling van argumenten- het bericht dat Liander op eigen initiatief zal overgaan tot verwijdering, en de rekening zal sturen. Zie dit overzicht. Dat is in de praktijk in het najaar van 2019 slechts bij zes mensen gedaan, en daarna niet meer. De rest hoort ook niks meer. Eén van de zes gefactureerden (@Stoofie) heeft de factuur inmiddels gecrediteerd gekregen om 'voor Liander moverende redenen'.
Meest eenvoudige strategie bij Liander: niet reageren.
Liander heeft inmiddels overigens het beleid voor verhuizers (Route E) aangepast: als je in een ander huis gaat wonen en daar nooit een gascontract hebt gehad, wordt de aansluiting gratis verwijderd. Je moet dat wel weten, want Liander zet dat niet op zijn website. - Bij Enexis lijkt het nu standaardpraktijk om op eigen initiatief een slotje te plaatsen, waarna vroeger altijd een factuur volgde, maar sinds maart 2020 dat ook niet meer. Bij betwisting van die factuur volgde een paar standaard-mailtjes heen en weer, maar Enexis wilde dan niet meer inhoudelijk reageren. Enexis stuurde regelmatig een incassobureau langs, maar die dropen bij terugblaffen eigenlijk altijd weer af. Zie dit overzicht.
Meest eenvoudige strategie bij Enexis: standaardbrieven ongeopend retour afzender zenden met daarop de mededeling: "Geen gebruikers van gas bekend op dit adres".
Ook bij Enexis lijkt het bewustzijn te ontstaan dat verhuizers (Route E) sowieso geen kosten hoeven te betalen, net als bij Liander. Zie bijv. het dossier van Carlo Adan. Net als bij Liander moet je het bij Enexis wel weten (via dit topic bv.), ze adverteren het niet op hun website. - Bij Stedin is het beleid om niks te doen. Duidelijk is dat ze nooit een factuur sturen. Sommigen horen niets, bij anderen wordt na discussie besloten het dossier on hold te zetten, bij nog weer anderen wordt onaangekondigd verzegeld (zonder rekening te sturen), en bij weer anderen wordt na discussie een gerechtsdeurwaarder ingeschakeld. Het lijkt er op dat Stedin besloten heeft deze dossiers in de wacht te zetten, maar in het verleden ontspoorde het soms per ongeluk richting een deurwaarder. Zie dit overzicht.
- Enduris heeft een nette en uitgebreide discussie met @niekovk uiteindelijk gestaakt, met de constatering dat beide partijen van inzicht bleven verschillen. Enduris heeft inmiddels (9 juli 2019) met opgeheven hoofd de handdoek in de ring gegooid, en gaat de aansluiting van @niekovk kosteloos verwijderen. Dat bleek drie dagen later overigens een 'vergissing', maar toen was het al te laat voor Enduris. @niekovk had de offerte van 0 euro al geaccepteerd.
- Bij Coteq worden Tweakers heen en weer gepingponged tussen de netbeheerder en een incassobureau (Flanderijn). Beide weten niet zo goed wat te doen, en hebben hun argumenten niet op orde. In drie gevallen is er nu uiteindelijk maar een verwijdering uitgevoerd door Cogas in november 2019 en een factuur gestuurd, die drie keer wordt betwist. Coteq kondigde drie keer een rechtsgang aan, maar doet al maanden niets.
- Westland Infra reageerde inhoudelijk, maar overtuigde @Wimlem niet, omdat ze voor het eerst gedwongen werden om na te denken waarom artikel 2.5.1.12 van de TCG (sinds 2020 artikel 2.9.2) eigenlijk een grond zou zijn. Bij hem is uiteindelijk de gasaansluiting tweezijdig afgekoppeld, maar hij kreeg geen rekening gestuurd.[ 9 maanden later belde de aannemer om een afspraak te aken om alsnog de hele leiding weg te halen...
- Rendo koppelt na een aantal waarschuwingen gewoon de aansluiting tweezijdig los, en stuurt een rekening, zelfs als je nooit een gascontract hebt gehad. De Tweakers hier bestrijden die facturen, en er is op één geval na (@Stefshon) verder geen actie meer gekomen van Rendo. Rendo heeft één rechtszaak gewonnen (met een stel dat niet op de hoogte was van dit topic, en het verweer te laat en te weinig voerde), maar verloor de zaak tegen @Stefshon (zie dit bericht), na een goed onderbouwde verdediging.
Individuele dossiers van meer dan honderd Tweakers
Meer dan honderd Tweakers hebben hun dossier handzaam bij elkaar gezet in één post. Ter leringhe ende vermaeck. Nota bene: er zijn ook veel Tweakers die helemaal geen contact hebben opgenomen met hun netbeheerder na opzegging van de leveringsovereenkomst en de ATO. Dat is (zeker bij Liander) nog steeds de meest effectieve route, maar bij de andere netbeheerders is reageren op een gegeven moment wel nodig.
Ook een dossier maken? Zie de instructies hier
- Liander: Dossiers van Ivow85 in twee delen, van chumbinator, van Brandaris68, van Bram-Bos (deels en deels), van @Stefan118 (deel1, deel 2 en deel 3), CarelT, Opa kroes, JvdW, JoBer, BJBoes, Jitta, RonJ, remco45, colvano, Leo. P. Klepper, Carpjes, Karelprior, Atomic2005, @Rommelzolder (deel #1 en #2), Syp, hnq, Ducktape, vizzerix, gowiththeflow!, t.oswald, factor15, fishman, Reteip, Bo0bz, ttb_82, Rocketman321, burnerchief, zuinigeman, Casejunkie, marijn0001, RRHDWK, nativus-n00b, HarrieBr, DjB42, HippeLip en van @Hans299 (#1 en #2). Hij vormde zijn dossier om tot een doortimmerde klacht richting de ACM
Verhuizer @B152 vatte kort samen hoe hij via Route E gratis van de gasaansluiting af kwam (tegenwoordig standaardbeleid bij Liander als je dit topic hebt gelezen). Ook dossier van verhuizer breinonline - Enexis: Dossier van @ZuinigeRijder (deel #1 en #2), de zoon van ZuinigeRijder, Semmeke 2008, @arjan_1980 (deel #1 en #2, onder protest betaald), vinom, @josvandekoffie (deel #1 en #2), @marc_1979 (deel 1, deel 2 en deel 3), jaxc1979, romijnrr, kennis #2 van Basement, Huupke (voorheen Cable_Boy), Geander, Luuk_L, Ep Woody, cold_as_ijs, W1B, Langerij, buz (onder protest betaald), tim-1985, MisterH75, Carlo Adan, kaasmakert, tux-87, Idefix70, gaz8, gasexit, EdwinC, @S91 (#1 en #2), DropjesLover, Luchtenburger, Internetinfo, BazemanKM, paul57, alaintje, IQD, zondergas, Maestro, evertvdw, Janp1963.Wilmaas, _RRM_, Roekeloos, Helhond, @HellevUUr (#1 en #2), ThaDude, Nijlhynder, josepjel, NoGasFox, jopie841, AliBenAchtertas, @Grondgebonden deel #1 en #2, GZ53, __Quasar__, gaslos en van Ivow85 (een van de founding fathers van dit topic, die het truukje na Liander nu bij Enexis uithaalt). @ZuinigeRijder maakte bovendien een mooie compilatie van de misleiding door Enexis, in vier delen (deel 1, deel 2, deel 3 en deel 4).
- Enduris: Dossier van @niekovk (deel 1 en deel 2), LefteyeNL, dekokkens en van @ijgenweis (#1 en #2
- Rendo: Dossiers van Stefshon (deel 1, deel 2), hjpool, toverv, Joop 1005, en van Tecrain
- Stedin: Dossiers van @x-RaY99 (deel #1 en #2), @aking (deel 1 en deel 2), aegis, drielp, tripax, Robotap, JeroenE, Vanhetgasaf, DominoNL, peterpijpelink, JoKo, @stuffer #1, #2 en #3, Krilo_89,Pieterd218, Gzdr68221, goovy75, Drannelf, jmk, Wolly, sven__b, Uitpluis, MacreelNL, simc, Hooglander1, JSgas, LiquiD-AciD, Guido87, Exigence, K_B05, marijer en van gAzu.
- Westland Infra: Dossier van Wimlem
- Coteq: Dossier van @zonetjes (#1 en #2), overwinteraar, Consulectro, en van busscherski
Een paar keer: incassobureau en deurwaarder
In een aantal gevallen dreigden de netbeheerders met incassobureaus, deurwaarders of een advocaat als je geen opdracht geeft tot verzegelen of verwijderen, of als je weigert een factuur te voldoen voor werk waar je geen opdracht toe hebt verleend. Onze indruk is, dat dit eigenlijk altijd gebeurde vanuit de min of meer geautomatiseerde systemen van de netbeheerders om wanbetalers aan te pakken. De Tweakers hier zijn echter helemaal geen wanbetalers: ze zegden gewoon rechtmatig hun overeenkomst op. Tot nu toe is dit elf Tweakers daadwerkelijk overkomen, en die blaften tamelijk effectief terug. Inmiddels lijkt dit fenomeen alweer voorbij. Zie dit overzicht.
Jurisprudentie
Het bedrag dat clubs als Liander rekenen om van je vaste lasten af te komen is heftig, maar (tot voor kort) ook weer net te weinig om voor naar de rechtbank te gaan. Vandaar dat er tot juli 2019 alleen uitspraken over dit onderwerp van de Geschillencommissie Energie waren. Die kunnen echter nogal uiteenlopen, omdat de geschillencommissie zich strikt beperkt tot de klacht van de consument, en niet de geest daarachter. Zo is er een hele reeks uitspraken op klachten van mensen die eerst opdracht gaven tot wegneming van de aansluiting, en daar vervolgens over gingen klagen bij de Geschillencommissie. Die stootten altijd hun neus.
Door gecoördineerde actie vanuit dit topic liggen er inmiddels twee onderbouwde vonnissen van een kantonrechter die onze positie bevestigen: een vonnis in Assen van 4-8-2020 (@Stefshon vs Rendo - ECLI:NL:RBNNE:2020:2734) en een vonnis in Arnhem van 10-2-2021 (@Carpjes vs Liander - ECLI:NL:RBGEL:2021:774). Er is geen contractuele grondslag en ook geen wettelijke grondslag voor verwijderingskosten als daar geen opdracht toe aan vooraf ging.
Lees ook deze review op Tweakers n.a.v. het tweede vonnis.
Twee eerdere uitspraken van de kantonrechter (23 juli 2019 en 14 november 2019) vielen in het voordeel van de netbeheerder uit, maar vooral vanwege een slecht en laat verweer van de gedaagden. In het geval van @Stefshon en @Carpjes werd juist specifieke juridische ondersteuning geboden door Erwin Dingenouts van Inigo Advocaten in Rotterdam, gefinancierd door crowd-funding onder deelnemers in dit topic.
Opvallend is in eerdere uitspraken dat het dwingend (Europees) consumentenrecht maar heel zelden ambtshalve wordt toegepast, terwijl ook daarin al voldoende grond kan worden gevonden voor een rechter of geschillencommissie om de afsluitboete af te wijzen. Zie deze post.
Er zijn verder een tweetal oude en een drietal wat interessantere nieuwe uitspraken van de Geschillencommissie Energie:
- Uitspraak ENE05-2890 van 10 februari 2006: huurder die van de huurbaas geen toestemming kreeg om de gasmeter te laten verwijderen. Commissie ziet dat als een wezenlijke beperking van de opzeggingsbevoegdheid (1). Bovendien kan de eis dat de consument voor de verwijdering van de gasaansluiting een dergelijke vergoeding betaalt, bovendien worden gezien als een met de opzegging samenhangende en daarmee volgens artikel 7:408 lid 3 niet toegestane schadevergoeding (2). De ondernemer is niet gerechtigd de consument nog langer vastrecht in rekening te brengen.De ondernemer is niet gerechtigd de consument een vergoeding in rekening te brengen indien hij tot verwijdering van de gasaansluiting overgaat. | Deze uitspraak is vanwege (1) speciaal interessant voor huurders, maar vanwege (2) voor iedereen.
- Uitspraak 79960 van 26 februari 2014: "De grondslag voor het in rekening brengen van netwerk- en meterkosten ligt in de aansluit- en transportovereenkomst en niet in de aanwezigheid van een aansluiting. Het staat de consument vrij om, met inachtneming van de daarvoor geldende termijnen, de overeenkomst met de leverancier alsmede de aansluit- en transportovereenkomst met de ondernemer op te zeggen. De consument is dan ook geen netwerk- en meterkosten meer verschuldigd."
- Uitspraak 113858 (@Bram-Bos vs. Liander) van 16 april 2018: @Bram-Bos gaf geen opdracht, maar zegde alleen zijn zg. Aansluit- en Transportovereenkomst op op grond van artikel 3.6 van de Algemene Voorwaarden. In dat geval oordeelde de geschillencommissie: "De commissie stelt vast dat de opzegging van consument van de aansluit- en transportovereenkomst door de ondernemer conform artikel 3.6 AV zal worden geëffectueerd. Daarbij mag de ondernemer enkel de in verband met de afsluiting gepaard gaande redelijke kosten in rekening brengen, niet zijnde de kosten die verband houden met het verwijderen van de aansluiting en meetinrichting.." Wat die redelijke kosten dan zijn bleef echter onderwerp van debat tussen Liander en @Bram-Bos. Zie ook hier. Er volgde zelfs een tweede zitting op 22 november 2018. De uitspraak kwam 4 februari 2019, en het was een 'mixed bag' voor zowel Liander als @Bram-Bos. Nog steeds is niet duidelijk wat de redelijke kosten zijn: zie verder hier. Inmiddels (sep 2019) is Liander komen verwijderen en heeft een factuur gestuurd van 605 euro. Zie verder hier.
- Uitspraak 119641 (Anonymous vs. Liander) van ca. 21 maart 2019: Anonymous wilde een goedkoper alternatief dan verwijdering. Commissie beslist dat Liander de twee opties uit het KIWA-rapport moet aanbieden binnen vier weken na verzending uitspraak, en dat de consument een van die twee moet kiezen en betalen, of vastrecht moet blijven betalen. Nota bene: deze uitspraak is door de Rechtbank Gelderland op 14-8-2019 vernietigd. Zie hier
- Uitspraak 118868 (MvE vs. Enexis) van 21 maart 2019: MvE was zich van geen ATO bewust. Ziet geen grond tot opdracht geven of betalen voor verwijdering. Commissie beslist dat Enexis de twee opties uit het KIWA-rapport moet aanbieden binnen vier weken na verzending uitspraak, en dat MvE een van die twee moet kiezen en betalen. Inmiddels is duidelijk dat Enexis die twee opties niet heeft aangeboden, en dat ook niet gaat doen. Bij MvE is tweezijdig afgekoppeld met de toezegging geen kosten in rekening te brengen. Enexis dagvaarde MvE wel om vernietiging van het BA te verkrijgen bij de rechtbank, maar trok die dagvaarding uiteindelijk half oktober in toen bleek dat MvE verweer wilde voeren.
- Uitspraak 122934 (Anonymous vs. Stedin) van 6 mei 2019. Een advies dat grofweg gelijk was aan de vorige twee. Stedin huurde dezelfde advocaat in als Enexis en Liander om dit advies te laten vernietigen door de kantonrechter. De gedaagde voerde echter verweer en Stedin verloor (ECLI:NL:RBMNE:2020:5685 ).
- Uitspraak 124335 (Anonymous vs. Liander) van 3 maart 2020. Een advies waarin de commissie voetstoots meegaat in het argument van Liander dat tweezijdig afkoppelen duurder zou zijn dan het geheel verwijderen van de aansluiting, en dat daarom niet twee opties hoefden te worden aangeboden. Daarnaast wel een grappige steek naar Liander over die zaak rond uitspraak 119641 in Zutphen: "Of die tweede optie aangeboden moet worden, is een kwestie die thans nog ter inhoudelijke beoordeling aan de rechter is voorgelegd. Het vonnis van de kantonrechter in Zutphen van 14 augustus 2019 was een verstekvonnis en niet gebaseerd op een inhoudelijke discussie. Daarom kan de commissie daaraan niet het gewicht toekennen dat de ondernemer daaraan toegekend wenst te zien."
- Twee opties moeten offreren, waarvan één die ze eigenlijk niet willen
- Niemand anders dan de klagers in kwestie gebonden is om op die offertes in te gaan.
Vonnis Kantonrechter Leeuwarden 23 juli 2019
Op 23 juli 2019 vonniste de kantonrechter in Leeuwarden in een zaak tussen een particulier echtpaar en een netbeheerder (ECLI:NL:RBNNE:2019:3189 - maar niet publiek gemaakt). Echtpaar had in 2015 een bedrijfsloods gekocht waar sinds 2008 een verzegelde gasaansluiting in zat, die nooit gebruikt was. Rendo schreef ze in 2018 aan om een keuze te maken (leveringscontract afsluiten, of laten verwijderen), waar het echtpaar niet op reageerde. In oktober 2018 haalde Rendo de gasaansluiting op eigen initiatief weg, en stuurde een factuur van bijna 400 euro. Echtpaar negeerde de factuur, en negeerde diverse aanmaningen van de gerechtsdeurwaarder Flanderijn. Die laatste dagvaarde het echtpaar vervolgens in maart 2019. Toen werden ze wakker, en schreven een (beperkt) verweer. Na een Conclusie van Repliek en een tweede verweer (Conclusie van Dupliek) van de kant van het echtpaar, kwam de rechter uiteindelijk tot de slotsom dat het echtpaar onvoldoende én te laat verweer had gevoerd, waardoor de eis van Rendo moest worden ingewilligd. Zie het vonnis hier zoals we dat van het echtpaar kregen.
Inhoudelijk is er nog veel af te dingen op dit vonnis, vooral omdat de daadwerkelijke grondslag van de betalingsplicht onduidelijk blijft. De 'verbintenis' die de rechter veronderstelt wordt niet expliciet gemaakt. Rendo baseerde zich (uiteindelijk in CvR) op 5.3 en 14.1 AV, subsidiair 2.5.1.12 (sinds 2020 artikel 2.9.2) TCG (maar daar hebben we wel wat verweer tegen hier), en claimde dat de ATO eigenlijk uit twee overeenkomsten bestaat (een Aansluitovereenkomst die overgaat van eigenaar op eigenaar, en een Transportovereenkomst, die je aangaat en opzegt gelijktijdig met je leveringsovereenkomst). Dat laatste zou zeker geen stand houden bij een rechter met een beter verweer.
Belangrijke les in ieder geval: gooi niet zomaar die brieven in de oudpapierbak, maar reageer op een gegeven moment wél, in ieder geval als het voornemen kenbaar wordt gemaakt om af te sluiten of te verwijderen, en de kosten bij jou in rekening te brengen. Op dit forum is voldoende tekst daarvoor te vinden
Nota bene: we raden mensen die nog niet begonnen zijn met dit traject aan om een rechtsbijstandsverzekering af te sluiten. Zie ook dit goede advies van @Erwinned.
Bullshit-argumenten
De afgelopen anderhalf jaar hebben we veel bullshit-argumenten van de netbeheerders mogen vernemen. En ze worden nog geregeld gerecycled. Hieronder een greep. Nota bene: in voorbeeldbrief #2b (in dit docx-bestand) staan de tegenargumenten in extenso beschreven.
A. Op grond van artikel 5.3 van de Algemene Voorwaarden zou een een afnemer de demontage- en verwijderingskosten aan de netbeheerder verschuldigd zijn.
Bekijk het artikel 'Artikel 5.3 als de booby-trap van de netbeheerders' van @Bram-Bos van 11 april 2020
Op grond van dit artikel is de afnemer alleen kosten verschuldigd als zij opdracht heeft gegeven tot de werkzaamheden (a.) of de werkzaamheden het gevolg zijn van haar handelen of nalaten (b). Als je geen opdracht geeft zou dus alleen lid b eventueel van toepassing zijn. Echter, het enige dat je hebt gedaan is je leveringscontract + ATO opzeggen conform de AV (een "eenzijdige privaatrechtelijke rechtshandeling"). Wegneming van de aansluiting is derhalve geen direct gevolg van het handelen of nalaten van de afnemer (wat gewoon 'blote feiten' zijn), maar een gevolg van een beleidskeuze van de netbeheerder om op een gegeven moment over te willen gaan tot verwijdering.
B. Op grond van artikel 2.9.2 (voorheen artikel 2.5.1.12) van de Tarievencode Gas zou een een afnemer de demontage- en verwijderingskosten aan de netbeheerder verschuldigd zijn.
Bekijk het artikel 'De Tarievencode gas ontcijferd' van @Bram-Bos van 24 maart 2020 (versie 2)
- De Tarievencode Gas is een gedragscode van de netbeheerders, vóór de netbeheerders, geaccordeerd door de ACM. Dat blijkt zonneklaar uit artikel 1.1. van de TCG:
- Dat blijkt ook het feit dat de TCG continu under construction is door de netbeheerders, zonder tussenkomst van de afnemers. Consumenten/afnemers zijn in dit verhaal geen partij. De Rechtbank van Rotterdam was in 2009 (r.o. 5.4) ook vrij duidelijk over de status van de (vergelijkbare) Netcode.
- En zelfs als je van mening bent dat de TCG desondanks ook algemeen verbindend voor afnemers is (zoals Maarten Koole bv. beargumenteert, en ook door Liander te berde wordt gebracht), dan nog moet er een specifieke verplichting worden geformuleerd voor de afnemer om tot een betalingsverplichting te leiden. Dat gebeurt niet in dit artikel.
- De TCG regelt de manier waarop netbeheerders kosten in rekening brengen (de ‘tariefstructuur’), en maximeert die op sommige punten. De TCG introduceert echter geen betalingsverplichtingen voor afnemers die niet privaatrechtelijk (in de ATO en de AV) zijn vastgelegd.
- Artikel 2.9.2 van de TCG moet dus gelezen worden als de wijze waarop netbeheerders kosten in rekening brengen bij afsluiting danwel wegneming van de aansluiting, indien daar privaatrechtelijk een titel voor ontstaat (bv. een opdracht daartoe door de afnemer).
- Neem naar analogie artikel 2.3 van de TCG. Daarin wordt de wijze aangegeven waarop de transporttarieven worden opgebouwd. De verschuldigdheid om daarvoor te betalen ontstaat omdat ik privaatrechtelijk middels de ATO een overeenkomst tot dat transport ben aangegaan, en daarbij in artikel 14.1 van de AV is afgesproken dat ik als contractant aan de netbeheerder bedragen verschuldigd ben voor (o.a.) dat transport. Echter, in de ATO ontbreekt een vergelijkbare afspraak voor afsluiting danwel wegneming na beëindiging van de ATO. Pas als ik zou verzoeken tot afsluiting danwel wegneming ben ik daarvoor op grond van artikel 5.3 AV een bedrag verschuldigd, waarvan de wijze van berekening vervolgens wordt voorgeschreven door artikel 2.9.2.
- Dat er in artikel 2.9.2 twee opties genoemd worden (afsluiting danwel wegneming) geeft ook al aan dat er elders een titel moet worden gevonden voor de verschuldigdheid van kosten. Wat bepaalt immers anders welke van deze opties aan de orde is?
- Tot slot mag de netbeheerder alleen in rekening brengen 'met inachtneming van de systematiek van voorcalculatie zoals beschreven in artikel 2.10, eerste lid', en in artikel 2.10 eerste lid wordt de toepassing van een standaard-offerte voorgeschreven. Een offerte dus, waarop de afnemer per definitie eerst opdracht moet geven voordat er een factuur gestuurd kan worden.
- Deze lezing wordt bevestigd door te kijken naar de ontstaansgeschiedenis van dit artikel. Het is begin 2011 in de Tarievencode Gas opgenomen bij besluit van de NMa en op initiatief van de Raad van Bestuur van de NMa (dus niet op initiatief van de netbeheerders), en in randnummer 90 (pagina 28) wordt nadrukkelijk aangegeven dat netbeheerders maatwerk als afsluiting danwel wegneming aanbieden op basis van een voorcalculatorisch opgave van de kosten.
- De ATO wordt stilzwijgend (automatisch) tussen jou en de netbeheerder gesloten zodra je een leveringscontract sluit met de energieleverancier.
- Volgens ons en Liander eindigt de ATO ook automatisch als je je leveringscontract stopzet. Dat is ook het meest voor de hand liggend.
- Volgens artikel 3.6 van de Algemene Voorwaarden kun je op twee manieren de ATO opzeggen.
- schriftelijk (bij de netbeheerder zelf, waarmee je dit contract hebt)
- door de leverancier te machtigen de ATO voor jou op te zeggen
- Dat laatste heb je gedaan door je leveringscontract op te zeggen. Het is echter altijd verstandig om bij die opzegging voor de zekerheid ook expliciet aan te geven bij je leverancier dat je hen machtigt om de ATO namens jou op te zeggen.
- Er is overigens geen enkele aanwijzing dat er in de automatische communicatie tussen leveranciers en netbeheerders überhaupt een entry is die gaat over 'ATO'
- Dit argument werd in stelling gebracht door Enexis richting @ZuinigeRijder.
- Onzin natuurlijk, want het enige wat je doet is je leveringscontract opzeggen op grond van de algemene voorwaarden van je leverancier en op grond van artikel 52b lid 7 Gaswet, en tegelijkertijd je leverancier te machtigen de ATO namens jou op te zeggen bij de netbeheerder, geheel conform artikel 3.6 van de Algemene Voorwaarden die horen bij de ATO met je netbeheerder. Van een opdracht is dus geen sprake.
Op grond van artikel 3.6 moet de netbeheerder na opzegging tien werkdagen de gelegenheid hebben de voor de beëindiging van de ATO 'noodzakelijke handelingen' te verrichten. Na die tijd is de ATO gewoon beëindigd, en is er derhalve helemaal geen grond meer om op basis van de Algemene Voorwaarden nog verplichtingen bij de voormalige aangeslotene te leggen. Voorheen gingen de netbeheerders meestal pas veertien dagen na opzegging piepen, en was die termijn van tien werkdagen vrijwel altijd al verstreken. Inmiddels proberen ze veel sneller de eerste brief te sturen. Het maakt niet uit, zolang je ze tien werkdagen de gelegenheid geeft de voor de beëindiging van de ATO 'noodzakelijke handelingen' te verrichten.
F. Je zou wettelijk verplicht zijn om een leveringscontract te hebben, zolang er nog een aansluiting in je huis is.
Dit is onzin. Het argument is vaak te berde gebracht door diverse netbeheerders, maar ze zijn er nooit in geslaagd om aan te geven waar dit dan wettelijk geregeld zou zijn. De eenvoudige wedervraag waar dit dan wettelijk is vastgelegd is genoeg om het argument om zeep te helpen. Zorg er wel voor dat je daadwerkelijk geen gas meer gebruikt, dat je dit nadrukkelijk meldt in je communicatie met de netbeheerder, en blijf ze er op wijzen dat ze op afspraak (artikel 4.1.2.5 Aansluit- en Transportcode Gas RNB) welkom zijn de werkzaamheden te verrichten die ze nodig achten (alleen niet in jouw opdracht).
G. De netbeheerder zou wettelijk verplicht zijn om je af te sluiten, danwel de aansluiting te verwijderen, als je geen leveringscontract hebt.
Ook dit is onzin. De netbeheerders mogen geen energie leveren, en daarom hangen sommigen uit voorzorg een slotje op, maar nergens staat dat ze je móeten afsluiten. We hebben alle netbeheerders al twee jaar lang gevraagd waar deze wettelijke verplichting dan stond beschreven, en ze zijn nooit met een goed antwoord gekomen. Het staat ook niet in de 'Regeling afsluitbeleid voor kleinverbruikers van elektriciteit en gas', zoals ze heel soms beweren. Integendeel: daar staat juist een nee, tenzij-beleid in: de netbeheerders sluiten niet af, tenzij...
Overigens is het één ding dat de netbeheerder iets verplicht zou zijn, maar een heel ander ding dat jij dan vervolgens ook iets verplicht zou zijn (namelijk: betalen).
Tarievencode Gas
De Netbeheerders vallen in hun onderbouwing voor een betalingsverplichting voor afnemers bij verwijdering van de gasaansluiting (ook als dat niet in opdracht gebeurt) in toenemende mate terug op een gedragscode die ze zelf moeten schrijven (ex art 12a Gaswet) en die ook alleen hen bindt: de Tarievencode Gas. Wij vinden dat een fundamenteel onjuist gebruik van dat document (zie Bullshit argument B), maar de netbeheerders hebben er op 10 juli 2019 nog een schepje bovenop gedaan in hun voorstel aan de ACM voor wijziging van de Tarievencode Gas. De aanleiding was de motie Van der Lee van 12 maart 2019, maar de netbeheerders doen nog een stukkie meer. 57 Tweakers schreven binnen tien dagen een zienswijze en dienden die in bij de ACM. Zie dit bericht en het artikel in Energeia daarover van 24 juli 2019.
Eind november 2019 werd duidelijk dat de ACM oordeelde dat het voorstel van Netbeheer Nederland niet paste in de wet- en regelgeving. De minister is nu weer aan zet.
Bekijk ook het artikel 'De Tarievencode gas ontcijferd' van @Bram-Bos van 7 februari 2020.
Onze conclusies op dit moment
Puur juridisch hebben de netbeheerders een vrij zwakke zaak op dit punt. De exit van gasgebruikers is eigenlijk niet geregeld in de wet- en regelgeving:
- In het kader van het zg. 'leveranciersmodel' worden de vaste lasten voor je aansluiting geïnd via de energienota van je leverancier, die dat geld doorsluist naar de netbeheerder. Opzeggen van je leveringscontract leidt automatisch ook tot het stopzetten van betaling van je vaste lasten voor de netbeheerder.
- Nota Bene: je hebt het wettelijke recht om het leveringscontract met je leverancier op te zeggen op grond van artikel 52b, lid 7 van de Gaswet. Die opzegging moet binnen dertig dagen worden gerealiseerd. De Algemene Voorwaarden van je leverancier bevatten bovendien hoogstwaarschijnlijk dezelfde clausule. Energieleveranciers die claimen dat je eerst je gasmeter moet laten verwijderen voordat ze je gasleveringscontract kunnen beëindigen praten onzin.
- Bij het afsluiten van je leveringscontract ga je ook een aparte Aansluit- en Transportovereenkomst (ATO) aan met de netbeheerder. Voor die ATO gelden de Algemene Voorwaarden 2013 (AV). Je vaste lasten voor de netbeheerder betaal je op grond van die AV.
- Bij het beëindigen van je leveringscontract komt ook automatisch een einde aan die ATO. Overigens laten de AV het ook toe dat je de ATO zélf beëindigt bij de netbeheerder, op grond van artikel 3.6. In dat artikel wordt niet gerept over eventuele kosten die gepaard gaan met beëindiging van de ATO.
- Er zijn geen andere artikelen in de AV op grond waarvan je verplicht zou kunnen worden te betalen voor werkzaamheden na beëindiging van de ATO, als je geen opdracht tot die werkzaamheden hebt verleend.
- Liander lijkt dit inmiddels ook te erkennen, en valt op dit moment terug op artikel 2.9.2 van de Tarievencode Gas (voorheen 2.5.1.12). Maar ook dit artikel verplicht jou niet te betalen als je geen opdracht tot werkzaamheden hebt verleend, en wel om de volgende redenen:
- De Tarievencode Gas (TG) is een gedragscode van de netbeheerders voor de netbeheerders (zie artikel 1.1 van de TG)
- Het betreffende artikel formuleert geen verplichting voor de voormalige aangeslotene
- De kosten voor werkzaamheden mogen volgens dit artikel alleen in rekening worden gebracht met inachtneming van de systematiek van voorcalculatie, waarbij eerst een offerte moet worden uitgebracht. Dit impliceert dat de 'voormalige aangeslotene' ook hier eerst opdracht moet geven tot werkzaamheden, voordat er kosten in rekening mogen worden gebracht.
- Zie verder bullshit-argument B
- Voor het overige hebben Liander c.s. vooral morele argumenten waarom de voormalige aangeslotene zou moeten betalen voor werkzaamheden na definitieve beëindiging van de ATO.
Externe links met achtergrondinformatie
- Stroomopwaarts: de Aansluit- en Transportovereenkomst (Mr. Maarten Koole, 2013; Dirkzwager Legal & Tax)
- Technische codes zijn algemeen verbindende voorschriften (Mr. Maarten Koole, 2011; Dirkzwager Legal & Tax)
- Kosten van afsluiten van de gasaansluiting (Mr. Erwin Dingenouts, 2017)
- Kerstboodschap van de bedrijfsjurist van Liander (dec 2017)
Tips i.v.m. opzegmoment en het effect op salderen c.q. de (extra) afrekening
De opzegging van gas is gedaan, maar welk effect heeft dit op de (jaar)afrekening?
Dit verschilt per leverancier, je verwacht dat een afrekening alleen het gas betreft.
Echter gebeurt het dat tevens stroom wordt afgerekend en dat is soms op een ongunstig moment.
Dit kan vervelend zijn bij salderen als dit in het voorjaar gebeurt, je hebt dan net veel verbruik en weinig opwek achter de rug en krijgt een flinke rekening.
De resterende periode van een lopend jaarcontract kan ongunstig zijn omdat je dan juist veel opwekt en weinig verbruikt met dan een groot overschot als gevolg waardoor je een flink deel niet 100% saldeert.
Omdat je 2 afrekeningen in een lopend jaar krijgt zal de leverancier dit domweg uitvoeren zonder op de nadelige gevolgen voor de klant te letten.
Probeer dus een moment te kiezen rond de afloop van een contract als je bovenstaande niet achteraf weer recht wil breien (je kan vragen om een nieuwe afrekening met de 2 korte perioden achter elkaar en de saldering daar op af laten stemmen).
Zie dit topic: Jaarrekening in tweeën gedeeld, probleem voor salderen.
En dit topic: Salderen: Factuur knipt jaar op, saldeert maar deels?
Update: bij GreenChoice helpt bellen over dit probleem.
Tweakers in het nieuws
- Laat die gasaansluiting toch lekker zitten (opinie in Trouw, 5-1-2018)
- Ruim 600 euro 'afsluitboete' voor huiseigenaar die gasloos gaat wonen, dat mag dus niet (Trouw, 16-5-2018)
- Uitzending Kassa! (BNN Vara, 12-1-2019)
- Enexis verdubbelt tarief voor verwijderen van de gasmeter (Dagblad De Limburger, 25-3-2019)
- Verhitte discussie over prijs ‘gasloos’ (Dagblad De Limburger, 29-3-2019)
- Netbeheerders dreigen met incassoprocedures om verwijdering gasaansluiting (Energeia, 9-4-2019)
- 600 euro voor het níet leveren van gas (BNR Podcast, 10-4-2019)
- Voorstel Netbeheer Nederland: kosten verwijdering gasaansluiting deels gesocialiseerd (Energeia, 10-7-2019)
- Particuliere woningeigenaren laken codewijziging netbeheerders (Energeia, 24-7-2019)
- Netbeheerders winnen zaken van gasverlaters, toch nog veel vragen (Energeia, 21-11-2019)
- 'Nota verwijdering gasmeter oninbaar' (Leeuwarder Courant, 19-2-2020)
- Netbeheerder blijft worstelen met gasverlater (Energeia, 24-2-2020)
- De truc van de netbeheerders (Leeuwarder Courant, 28-2-2020)
- Gasloospioniers: Iedereen mag de ‘afsluitboete’ weigeren (Trouw, 25 juni 2020)
- Overzicht van nieuwsberichten n.a.v. de overwinning van @Stefshon bij de kantonrechtbank Assen (aug 2020) - met dank aan @duvekot voor het verzamelen.
[Voor 255% gewijzigd door Bram-Bos op 28-02-2023 23:35]
Wand-temperatie in een monument uit 1865 met een Elga (stand alone). Gasloos sinds juli 2017. De afsluitboete bestaat niet
. Mei 2020 brief om keuze te maken voor verwijdering of opnieuw contract
. Mailwisseling/terugblaffen.Flanderijn stelt op 18-11 voor dat Basement weer contact opneemt met iemand van de uitvoering van Stedin. Dat doet Basement. Op 21-11 bericht dat Enexis :strip_icc():strip_exif()/u/311422/10110011000.jpg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/261684/crop5a8e7907d377c_cropped.jpeg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/450277/crop5be2ff35cf82c.jpeg?f=community)
/u/397787/crop5b753c90526ec_cropped.png?f=community)
:strip_exif()/u/396800/D-_3427da0a9c293b63f2a66dea2e642102.gif?f=community)
:fill(white):strip_exif()/f/image/0hQwUgJVHlF5D4O6LNHsqrvO.png?f=user_large "https://tweakers.net/i/Z8g5xU4yyjhnkGcaPcM8wXV0LUw=/x800/filters:strip_exif()/f/image/0hQwUgJVHlF5D4O6LNHsqrvO.png?f=fotoalbum_large")
:fill(white):strip_exif()/f/image/uhZvmCscHTB8lLtrtJbHBJWP.png?f=user_large "https://tweakers.net/i/z1Kr9-B3BTGxFT7UftJdlo90eto=/full-fit-in/4000x4000/filters:no_upscale():fill(white):strip_exif()/f/image/uhZvmCscHTB8lLtrtJbHBJWP.png?f=user_large")
:fill(white):strip_exif()/f/image/bCynCPE0LAOUBLaQd5xZRRXH.png?f=user_large "https://tweakers.net/i/6PG1UHGWp9IWvx-RhN95CeTv5Sc=/x800/filters:strip_exif()/f/image/bCynCPE0LAOUBLaQd5xZRRXH.png?f=fotoalbum_large")
:strip_icc():strip_exif()/u/1474414/crop5f944320d03ec_cropped.jpeg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/67860/crop56b20c88d7458_cropped.jpeg?f=community)
/u/512688/crop5d9db51c17471_cropped.png?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/1142301/crop5dd3af466aa9b_cropped.jpeg?f=community)
:strip_exif()/u/72870/crop5db2a0081b965.gif?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/72351/Toon_en_Len%25202015-02-02%252070x69.jpg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/1258354/crop5de951ada9a5f.jpeg?f=community)
De verwijdering wordt uitgevoerd door A.Hak en wij zijn pas in mei aan de beurt. 
:no_upscale():strip_icc():fill(white):strip_exif()/f/image/vkult3qBTMTHxqCWCOZGxNLz.jpg?f=user_large "https://tweakers.net/i/tstuRfdZy2fVh5qtzvtcqiVxQ-I=/800x/filters:strip_icc():strip_exif()/f/image/vkult3qBTMTHxqCWCOZGxNLz.jpg?f=fotoalbum_large")
:strip_icc():strip_exif()/u/21076/Simbanieuw-1.jpg?f=community)
/u/19267/crop5dafece992bf2.png?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/178315/1foto%2520kopie.jpg?f=community)
:strip_exif()/u/72449/crop5dde30820cf35_cropped.gif?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/91226/crop5e9d7bd7532b7_cropped.jpeg?f=community)
/u/27131/crop61572b353fff1_cropped.png?f=community)
:no_upscale():strip_icc():fill(white):strip_exif()/f/image/8zPRqxnalOOevpSIGRC0TxFY.jpg?f=user_large "https://tweakers.net/i/cpp_vjFQOo0X9PMo_vwF5MRtQvc=/234x176/filters:strip_icc():strip_exif()/f/image/8zPRqxnalOOevpSIGRC0TxFY.jpg?f=fotoalbum_medium")
:no_upscale():strip_icc():fill(white):strip_exif()/f/image/2Y4WOSjWe4QzGeldS4FnLuBQ.jpg?f=user_large "https://tweakers.net/i/I1I6LID4lJzCMZm3xJn2k0IYVQA=/234x176/filters:strip_icc():strip_exif()/f/image/2Y4WOSjWe4QzGeldS4FnLuBQ.jpg?f=fotoalbum_medium")
:no_upscale():strip_icc():fill(white):strip_exif()/f/image/1QLpM8Ic3YmQSqctCVSD0BMT.jpg?f=user_large "https://tweakers.net/i/p80BWymQwqyxxRRHO1ayyyCcQIg=/234x176/filters:strip_icc():strip_exif()/f/image/1QLpM8Ic3YmQSqctCVSD0BMT.jpg?f=fotoalbum_medium")
:no_upscale():strip_icc():fill(white):strip_exif()/f/image/l31cFY3XlZpqn346p776hMBP.jpg?f=user_large "https://tweakers.net/i/1VBkKvumtyYkvgk4RxFgpmbPAJM=/234x176/filters:strip_icc():strip_exif()/f/image/l31cFY3XlZpqn346p776hMBP.jpg?f=fotoalbum_medium")
:no_upscale():strip_icc():fill(white):strip_exif()/f/image/33xWZk1N9v4fPFntGQbKplog.jpg?f=user_large "https://tweakers.net/i/-lqSjiiJIu9r98JBnrFPBg4puSY=/234x176/filters:strip_icc():strip_exif()/f/image/33xWZk1N9v4fPFntGQbKplog.jpg?f=fotoalbum_medium")
:no_upscale():strip_icc():fill(white):strip_exif()/f/image/H7GYnvk6XA4bLQyjzxY6SOB2.jpg?f=user_large "https://tweakers.net/i/8j-Tq_X82LmSe1pSUiR1LMnttVE=/234x176/filters:strip_icc():strip_exif()/f/image/H7GYnvk6XA4bLQyjzxY6SOB2.jpg?f=fotoalbum_medium")
/u/321863/crop63280f2a06b9b_cropped.png?f=community)
Dan kan 't hele verhaal - ook politiek - nog zo weer 10 jaar voorgeklooi worden 
.:strip_icc():strip_exif()/u/1416672/crop5ef71bb791572_cropped.jpeg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/313945/1282927574N2556.jpg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/283582/crop5f533768edbff_cropped.jpeg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/396258/crop5c58365079ffa_cropped.jpeg?f=community)
