Financiële onafhankelijkheid - Deel 4

[Maahes]

Highland schreef op donderdag 2 april 2020 @ 16:01:
Naast alle genoemde argumenten speelt in de vergelijking huur - koop ook mee:
- locatie: in veel stedelijke gebieden is huren boven de liberalisatiegrens gelijk extreem duur. In die gebieden valt de vergelijking anders uit dan in Emmen of Heerlen.

Ik geloof dat momenteel de huurprijs procentueel ten opzichte van de woningwaarde in de randstad juist veel slechter (edit: vanuit de verhuurder gezien) is dan in Emmen of Heerlen. Kortom, huur is relatief goedkoop in Amsterdam.

[ Voor 3% gewijzigd door Maahes op 02-04-2020 18:25 ]

[Luuk9]

Ik geloof dat deze discussie menig lezer nu irriteert. Eigen topic voor maken en weer door met FO? Bedankt! Laten we weer over interessante dingen praten hier vanaf dit moment!

[Verwijderd]

Luuk9 schreef op donderdag 2 april 2020 @ 18:26:
Ik geloof dat deze discussie menig lezer nu irriteert. Eigen topic voor maken en weer door met FO? Bedankt! Laten we weer over interessante dingen praten hier vanaf dit moment!

Hoort er bij. Morgen weer over brokers. Of 7% realistisch is staat voor het weekend op de planning. Dan heb ik volgende week gereserveerd voor de discussie over de geluksfactor van verre vakanties versus kamperen in je achtertuin (met kleine discussie ernaast of een achtertuin wel in de FO mindset past).

FO is saai. Het is plan trekken en dat een paar decennia volhouden. Zijn nou eenmaal weinig onderwerpen om te bespreken.

[upje]

Verwijderd schreef op donderdag 2 april 2020 @ 19:07:
[...]
FO is saai. Het is plan trekken en dat een paar decennia volhouden. Zijn nou eenmaal weinig onderwerpen om te bespreken.

Nou, slotje dan maar

[Rubbergrover1]

Luuk9 schreef op donderdag 2 april 2020 @ 18:26:
Ik geloof dat deze discussie menig lezer nu irriteert. Eigen topic voor maken en weer door met FO? Bedankt! Laten we weer over interessante dingen praten hier vanaf dit moment!

Maar deze discussie heeft zeker ook wel met FO te maken. Volgens mij hebben veel mensen met een FO doel de gedachte in hun hoofd om 'later', als je het rustig aan wilt doen, lekker in een afgelost huis te wonen, om zo met lage lasten ook met een niet al te hoog inkomen te kunnen leven. Alleen ligt de verhouding tussen koop en huur tegenwoordig zo schreef, dat je huur niet bij voorbaat moet uitsluiten. Waar de prijs van een koopwoning vroeger zo 10 tot hoogstens 15 keer de jaarhuur was, begint het nu bij 20 en hoger. Ik heb het zelfs al gezien dat voor hetzelfde huis de keus was tussen huur en koop, waarbij de koopprijs 30(!) keer de jaarhuur was. En dan komen daar dus nog zaken zoals de VVE-lasten bij.

Wat ik de FO nastrevers dan wil nageven is dat als je dan tegen je pensioen aan loopt en de keus hebt om ergens anders te gaan wonen, sla dan niet bij voorbaat de huurhuizen over.

[AndRo555]

Rubbergrover1 schreef op donderdag 2 april 2020 @ 20:15:
[...]

Maar deze discussie heeft zeker ook wel met FO te maken. Volgens mij hebben veel mensen met een FO doel de gedachte in hun hoofd om 'later', als je het rustig aan wilt doen, lekker in een afgelost huis te wonen, om zo met lage lasten ook met een niet al te hoog inkomen te kunnen leven. Alleen ligt de verhouding tussen koop en huur tegenwoordig zo schreef, dat je huur niet bij voorbaat moet uitsluiten. Waar de prijs van een koopwoning vroeger zo 10 tot hoogstens 15 keer de jaarhuur was, begint het nu bij 20 en hoger. Ik heb het zelfs al gezien dat voor hetzelfde huis de keus was tussen huur en koop, waarbij de koopprijs 30(!) keer de jaarhuur was. En dan komen daar dus nog zaken zoals de VVE-lasten bij.

Het is maar wat je scheeft vindt, hier in België begin je bij dergelijke verhouding van 25 en is 30 eerder ergens het gemiddelde.
Als ik hier in de buurt zoek op een 100m2 2slpk appartement zitten die tussen de 850 en de 900 huur en tussen de 300 a 350k koop.
Vind ik persoonlijk niet echt een overdreven verhouding.

[Longcat]

Men lijkt voor het gemak de kosten koper te vergeten en ervan uit te gaan dat ze tientallen jaren in hun woning blijven wonen. Uitgaande van 6% kosten koper en eens per 6 jaar verhuizen (voor werk, door scheiding, groter door kinderen, of juist kleiner, etc.) dan kost je dat al 1% van de koopsom per jaar. Elk jaar weer. Op een huis van 3 ton dus 250 euro die niet in de huren vs kopen vergelijking wordt meegenomen.

[HereIsTom]

Rubbergrover1 schreef op donderdag 2 april 2020 @ 20:15:
[...]

Maar deze discussie heeft zeker ook wel met FO te maken. Volgens mij hebben veel mensen met een FO doel de gedachte in hun hoofd om 'later', als je het rustig aan wilt doen, lekker in een afgelost huis te wonen, om zo met lage lasten ook met een niet al te hoog inkomen te kunnen leven. Alleen ligt de verhouding tussen koop en huur tegenwoordig zo schreef, dat je huur niet bij voorbaat moet uitsluiten. Waar de prijs van een koopwoning vroeger zo 10 tot hoogstens 15 keer de jaarhuur was, begint het nu bij 20 en hoger. Ik heb het zelfs al gezien dat voor hetzelfde huis de keus was tussen huur en koop, waarbij de koopprijs 30(!) keer de jaarhuur was. En dan komen daar dus nog zaken zoals de VVE-lasten bij.

Wat ik de FO nastrevers dan wil nageven is dat als je dan tegen je pensioen aan loopt en de keus hebt om ergens anders te gaan wonen, sla dan niet bij voorbaat de huurhuizen over.

Ik weet niet hoor, maar als ik hier hetzelfde huis zou willen huren ben ik minstens €1500,- p.mnd. kwijt.
Dan ben ik toch blij dat ik gekocht heb.
Huur gooi je in een put, bij kopen spaar je iets op.

[Rubbergrover1]

Dat is een prima keus. Maar als je zo tegen je AOW leeftijd bent en verder geen kinderen hebt, dan kan ik mij voorstellen dat je liever huurt, zonder verdere zorgen of aanvullende kosten (ook een belangrijke eigenschap van financieel onafhankelijk: financiële voorspelbaarheid) en ruim een half miljoen extra op de bank hebt (of elders geïnvesteerd), dan dat je meer dan een half miljoen voor die woning betaalt en vervolgens ook nog eens moet reserveren voor onderhoud (of flinke VVE kosten hebt).

[Pistachenootje]

They All Retired Before They Hit 40. Then This Happened.
The stock market wasn’t going to create wealth forever. So what about the FIRE movement?

Earlier this month, Eric Richard was in Bali, Indonesia, enjoying the tropical weather and carefree life of a retiree. Last summer, at 29, Mr. Richard had quit his job as a corporate operations manager to become a “digital nomad.”

Now he is hunkered down at his parents’ house in Michigan, having returned to the United States as concerns over the coronavirus outbreak grew and travel bans were put in place around the world. He is in self-isolation as a precaution. And in recent weeks, he said, he has seen his net worth drop by more than $100,000.

https://www.nytimes.com/2...k-market-coronavirus.html

[Torgo]

Rubbergrover1 schreef op donderdag 2 april 2020 @ 21:58:
Dat is een prima keus. Maar als je zo tegen je AOW leeftijd bent en verder geen kinderen hebt, dan kan ik mij voorstellen dat je liever huurt, zonder verdere zorgen of aanvullende kosten (ook een belangrijke eigenschap van financieel onafhankelijk: financiële voorspelbaarheid) en ruim een half miljoen extra op de bank hebt (of elders geïnvesteerd), dan dat je meer dan een half miljoen voor die woning betaalt en vervolgens ook nog eens moet reserveren voor onderhoud (of flinke VVE kosten hebt).

Dan is het waarschijnlijk nog steeds interessanter om het geld er deels uit te halen dmv een opeet hypotheek dan te verkopen en iets gelijkwaardigs terug te huren. Je betaald dan toch de 6%+ rendement die de verhuurder pakt na aftrek kosten.

Zelf woon ik in een eengezinswoning binnen de stadsgrens van Amsterdam. De woning naast ons is door investeerders gesplitst in 6 woningen van zo’n 28m2 per stuk, dat is ook wel een goed business model. Nemen we zelf de begane grond en voegen een 4m uitbouw toe. Dan heb je toch aardig wat ruimte voor een appartement + tuin en verhuur je verdieping 1 en 2.


https://www.abnamro.nl/nl...overwaarde-hypotheek.html

[rube]

Pistachenootje schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 05:42:
[...]
https://www.nytimes.com/2...k-market-coronavirus.html

Groot gehalte clickbait. Uiteraard, als je alle eieren in een mandje hebt gegooid en geen buffer hebt, dan heb je een probleem. Zoals je bij elke crisis zou hebben. Een crisis die gemiddeld elke 7 (?) jaar voorbij komt. Niets nieuws dus .

Enne, eh ja, wij hebben ook het grootste gedeelte in vastgoed zitten (slechte diversificatie. Maar daarnaast ook nog een hele (te) grote buffer (en we werken nog trouwens, maar dat terzijde).

[Bulder]

Dit roept wel de vraag op wat nou échte financiële onafhankelijkheid is. Want als je alleen onafhankelijk bent in economisch goede tijden, hoe onafhankelijk ben je dan echt?

Beeld je in dat je al 10 jaar met vervroegd pensioen bent, om er tijdens een crisis achter te komen dat je alsnog moet werken. Maar dan wel met een gat van 10 jaar op je cv.

[Verwijderd]

Bulder schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 09:33:
Want als je alleen onafhankelijk bent in economisch goede tijden, hoe onafhankelijk ben je dan echt?

Niet.

De befaamde trinity studie met hun 4% rekent ook gewoon met crisissen. Daar dien je rekening mee te houden. Zie bijvoorbeeld de bond tent. Blijf je dapper in aandelen zitten omdat je meer rendement wil, tsja, dan kun je het extra risico ook wel verwachten.

[R.van.M]

Pistachenootje schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 05:42:
[...]

https://www.nytimes.com/2...k-market-coronavirus.html

Diegene die nu al in de problemen komen hebben echt wat heel fout gedaan.
Vorig jaar hadden een return van +28% op de MSCI world en dit jaar staan we -25%

Hoe kan je dan nu al in de problemen zitten? De enige die wellicht problemen zouden kunnen hebben zijn diegene die vorig jaar door de gigantische returns opeens hun doel hebben gehaald en direct gestopt zijn met werken

[finsdefis]

Lijkt me ook zeer vreemd. Je past je asset-allocatie toch aan richting je FO/pensioendatum? In elk geval als je een lager risicoprofiel zou willen. Dat is echt basisstof voor elke 'professionele amateur' die hierin geïnteresseerd is.

[ Voor 13% gewijzigd door finsdefis op 03-04-2020 09:44 ]

[Xanaroth]

finsdefis schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 09:44:
Lijkt me ook zeer vreemd. Je past je asset-allocatie toch aan richting je FO/pensioendatum? In elk geval als je een lager risicoprofiel zou willen. Dat is echt basisstof voor elke 'professionele amateur' die hierin geïnteresseerd is.

Err.. nee? Studies te over die laten zien dat je beter 100% in aandelen kunt blijven zitten als FO-er, omdat je horizon niet 10-20 jaar is (zoals typische pensionado) maar eerder 30-50 jaar.

Bij de 10-20 jaar horizon gaat het puur om behoudt, dat je zeg 1-2% per jaar misloopt door (extreem) defensief te zitten.. ach, als je eenmaal 80 bent en 10%/jaar tekort komt en dus iets meer drawdown hebt.. je kan het toch niet meenemen.
Op een FO-termijn van 30-50 jaar gaat 1% per jaar echt rap oplopen, en als je dan na 20 jaar net als die pensionado meer drawdown hebt dan verwacht ben je statistisch pas halverwege ipv aan het eind.

[ Voor 12% gewijzigd door Xanaroth op 03-04-2020 09:50 ]

[R.van.M]

Xanaroth schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 09:49:
[...]


Err.. nee? Studies te over die laten zien dat je beter 100% in aandelen kunt blijven zitten als FO-er, omdat je horizon niet 10-20 jaar is (zoals typische pensionado) maar eerder 30-50 jaar.

Bij de 10-20 jaar horizon gaat het puur om behoudt, dat je zeg 1-2% per jaar misloopt door (extreem) defensief te zitten.. ach, als je eenmaal 80 bent en 10%/jaar tekort komt en dus iets meer drawdown hebt.. je kan het toch niet meenemen.
Op een FO-termijn van 30-50 jaar gaat 1% per jaar echt rap oplopen, en als je dan na 20 jaar net als die pensionado meer drawdown hebt dan verwacht ben je statistisch pas halverwege ipv aan het eind.

Daar zijn de meningen over verdeeld, echter wat wel heel duidelijk is het 'sequence risk', dus rond je FO datum zorg je in ieder geval een tijdje voor minder risico.

Wat wel weer goed duidelijk wordt is dat het idee van terug gaan op de arbeidsmarkt met part-time werk juist niet mogelijk is op de momenten dat het slecht gaat.

Het allerbeste is natuurlijk als je nu tijdelijk je withdrawal rate kan verlagen. Je kan op dit moment sowieso niet reizen of veel uitgeven dus deels gebeurd dat automagisch. Tijdelijk bij je ouders gaan wonen als je een digital nomad bent past daar ook heel goed in en ik zie dat zeker niet als het falen van je FO strategie.

Ook ben je als FO persoon nog steeds beter af dan de average Joe in amerika die nu zijn baan verliest en van maand tot maand leefde.

Trouwens ook grappig om te zien hoe de kosten in amerika zo anders zijn dan hier;

“Going forward, we are going to live on $40,000 a year, and maybe less,” Ms. Shen said. “Because I’m finding all kinds of deals.”

Uhhhmm.. dat is meer dan waar ik nu van leef terwijl ik alles doe wat ik maar kan wensen

[ Voor 34% gewijzigd door R.van.M op 03-04-2020 09:58 ]

[finsdefis]

Xanaroth schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 09:49:
[...]


Err.. nee? Studies te over die laten zien dat je beter 100% in aandelen kunt blijven zitten als FO-er, omdat je horizon niet 10-20 jaar is (zoals typische pensionado) maar eerder 30-50 jaar.

Bij de 10-20 jaar horizon gaat het puur om behoudt, dat je zeg 1-2% per jaar misloopt door (extreem) defensief te zitten.. ach, als je eenmaal 80 bent en 10%/jaar tekort komt en dus iets meer drawdown hebt.. je kan het toch niet meenemen.
Op een FO-termijn van 30-50 jaar gaat 1% per jaar echt rap oplopen, en als je dan na 20 jaar net als die pensionado meer drawdown hebt dan verwacht ben je statistisch pas halverwege ipv aan het eind.

Ik ken die studies en dat zal ook zeker zo zijn op die termijnen (hoewel ook de Trinity study met obligaties werkt). Als je inderdaad echt richting het RE gedeelte van FIRE gaat ben je ook afhankelijk van dat rendement + de SWR. En o.b.v. die historische data zal je het zeker redden.

Maar als je een soort van tussenweg hebt en bijv. tussen de 50-60 stopt is het zeker het overwegen waard je risicoprofiel aan te passen door je assetallocatie te veranderen. Waar voor jou de grens ligt tussen het beschermen van vermogen en het laten groeien van vermogen kan anders zijn dan voor iemand anders.

Het is gewoon een afweging tussen de verhouding van vereist startvermogen vs. vereist gemiddeld rendement.

[Pistachenootje]

Xanaroth schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 09:49:
[...]
Err.. nee? Studies te over die laten zien dat je beter 100% in aandelen kunt blijven zitten als FO-er, omdat je horizon niet 10-20 jaar is (zoals typische pensionado) maar eerder 30-50 jaar.

Welke studies bedoel je?

[Ko.Kane]

https://earlyretirementno...art-19-equity-glidepaths/

Voor simulaties voor sequence of return risks en glidepath in to retirement voor allocatie.

De trinity studie is ook maar voor 30 jaar, waarbij succes ook nul euro op laatste dag is. Daar heeft hij (ERN) ook mooie studies van. Sowieso als de CAPE hoog is moet je SWR corrigeren onder de 4%, eerder richting 3,5% of lager.

Pistachenootje schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 09:57:
[...]

Welke studies bedoel je?

ERN heeft bijna elk scenario gecheckt, ook allerlei verschillende portfolios en opname strategien.


@R.van.M In de VS was mijn startsalaris ook minimaal 120k geweest en van mijn vriendin ook. En nu samen zeker 300-400k y. Dus dan is FO ook zo makkelijk.

[ Voor 32% gewijzigd door Ko.Kane op 03-04-2020 10:01 ]

[Verwijderd]

Xanaroth schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 09:49:
[...]


Err.. nee? Studies te over die laten zien dat je beter 100% in aandelen kunt blijven zitten als FO-er, omdat je horizon niet 10-20 jaar is (zoals typische pensionado) maar eerder 30-50 jaar.

Bij de 10-20 jaar horizon gaat het puur om behoudt, dat je zeg 1-2% per jaar misloopt door (extreem) defensief te zitten.. ach, als je eenmaal 80 bent en 10%/jaar tekort komt en dus iets meer drawdown hebt.. je kan het toch niet meenemen.
Op een FO-termijn van 30-50 jaar gaat 1% per jaar echt rap oplopen, en als je dan na 20 jaar net als die pensionado meer drawdown hebt dan verwacht ben je statistisch pas halverwege ipv aan het eind.

Ja en nee. De uitgebreide artikelen van ERN tonen aan dat je in de jaren rond je pensioendatum het best je risico kan terugschroeven, en daarna weer verhogen. Sequence of return risk, equity glidepath, dat soort termen

[Pistachenootje]

Ko.Kane schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 09:57:

ERN heeft bijna elk scenario gecheckt, ook allerlei verschillende portfolios en opname strategien.

Ja die heb ik allemaal ooit gelezen, maar volgens mij kwam daar niet uit dat je op 100% zou moeten zitten, toch?

[rube]

Jullie (generaliserend naar hierboven) concentreren zich op aandelen/obligaties.

Er zijn dus ook mensen die 100% in vastgoed hebben - en b.v. via airbnb verhuurden. Tot zeker 2 maanden geleden konden ze daar wellicht ruimschoots van leven. Wellicht was het inkomen wel 2 of 3 keer zoveel als dat ze zelf nodig hebben. Maar als die met veel leverage werken, dus de hypotheek en andere uitgaven gaan door met nul inkomen, dan kan het heel hard gaan. Je kan dan natuurlijk discuseeren of je wel of niet FO was, maar feit is wel dat deze mensen voorheen in ieder geval FO leken te zijn en nu heel snel in de problemen (kunnen) komen.

[Maahes]

Verwijderd schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 09:57:
[...]

Ja en nee. De uitgebreide artikelen van ERN tonen aan dat je in de jaren rond je pensioendatum het best je risico kan terugschroeven, en daarna weer verhogen. Sequence of return risk, equity glidepath, dat soort termen

Is het in de praktijk niet een goed idee om een pensioen te kopen bij een fonds/verzekeraar zodat je een vaste uitkering krijgt tot je niet meer leeft? Kortom, je vraagt een soort offerte welke uitkering je krijgt bij betaling van een paar ton aan de bank/verzekeraar/fonds.

[Ko.Kane]

Pistachenootje schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 10:02:
[...]

Ja die heb ik allemaal ooit gelezen, maar volgens mij kwam daar nooit uit dat je op 100% zou moeten zitten, toch?

jawel, voor lange horizonnen ontkom je er eigenlijk niet aan. Voor 30 jaar heb je meer keus.


Alleen voor sequence of return risk raad hij een glidepath aan.

https://earlyretirementno...ion-vs-capital-depletion/

[R.van.M]

Pistachenootje schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 10:02:
[...]

Ja die heb ik allemaal ooit gelezen, maar volgens mij kwam daar niet uit dat je op 100% zou moeten zitten, toch?

Precies, ERN is zelfs er groot tegenstander daarvan.

[rube]

Maahes schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 10:03:
[...]
Is het in de praktijk niet een goed idee om een pensioen te kopen bij een fonds/verzekeraar zodat je een vaste uitkering krijgt tot je niet meer leeft? Kortom, je vraagt een soort offerte welke uitkering je krijgt bij betaling van een paar ton aan de bank/verzekeraar/fonds.

Met de huidige rentestand

[R.van.M]

rube schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 10:02:
Jullie (generaliserend naar hierboven) concentreren zich op aandelen/obligaties.

Er zijn dus ook mensen die 100% in vastgoed hebben - en b.v. via airbnb verhuurden. Tot zeker 2 maanden geleden konden ze daar wellicht ruimschoots van leven. Wellicht was het inkomen wel 2 of 3 keer zoveel als dat ze zelf nodig hebben. Maar als die met veel leverage werken, dus de hypotheek en andere uitgaven gaan door met nul inkomen, dan kan het heel hard gaan. Je kan dan natuurlijk discuseeren of je wel of niet FO was, maar feit is wel dat deze mensen voorheen in ieder geval FO leken te zijn en nu heel snel in de problemen (kunnen) komen.

Inderdaad nog een reden om niet afhankelijk te zijn van huurinkomsten, airbnb of dividend

[Verwijderd]

Maahes schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 10:03:
[...]


Is het in de praktijk niet een goed idee om een pensioen te kopen bij een fonds/verzekeraar zodat je een vaste uitkering krijgt tot je niet meer leeft? Kortom, je vraagt een soort offerte welke uitkering je krijgt bij betaling van een paar ton aan de bank/verzekeraar/fonds.

Dat kan natuurlijk, maar de uitkering die je dan ontvangt is grotendeels afhankelijk van de rente (ehh 0%). Je krijgt dat effectief je inleg langzaam terugbetaald. Dan kan je het beter in eigen beheer in deposito's houden, veel meer flexibiliteit.

[R.van.M]

Ko.Kane schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 10:07:
[...]


jawel, voor lange horizonnen ontkom je er eigenlijk niet aan. Voor 30 jaar heb je meer keus.
[Afbeelding]

Alleen voor sequence of return risk raad hij een glidepath aan.

https://earlyretirementno...ion-vs-capital-depletion/

Juist als ik jouw schema bekijk zie ik dat ik zelfs naar 50% stocks zou kunnen gaan.
Wat ook al veel naar voren is gekomen in de FIRE beweging is dat 4% iets te optimistisch is voor meer dan 30 jaar. Vandaar het advies om met 3,5% te rekenen. Dan ziet dat plaatje er alweer heel anders uit

[Ko.Kane]

@R.van.M Dan interpreteer je het verkeerd: Hoe hoger je bonds allocatie hoe lager je je SWR dwingt.

Kijk maar naar: je wilt 50 jaar horizon hebben, voor als je met 40 FO wordt. en een SWR van 3,75 wil.

Dan :
100% stocks: 95% succes rate
75% stocks: 94% succes rate
50% stocks: 85 % succes rate

Bij een zelfde horizon drukt een hoger allocatie bonds je naar een lagere SWR. Met andere woorden als je meer bonds hebt moet je conservatiever zijn met je opnames. En is het lastiger om FO status te bereiken.
Merk-op dat SWR van 3 erg conservatief al is en 33x jaar uitgaven is ipv 25, en dat dus 32% langer sparen is.

In zijn glidepath stuk legt hij dat ook uit, dat alleen voor sequence of return risk, wat mensen die vorig jaar FO werden met aandelen nu merken, is meer bonds handig. Maar ook daar stelt hij voor naar 100% aandelen te gaan voor je long term survival.




Hij heeft ook mooie stukken voor mensen die in vastgoed zitten of andere opname plannen met CAPE adjustment etc.

[ Voor 5% gewijzigd door Ko.Kane op 03-04-2020 10:23 ]

[R.van.M]

Ko.Kane schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 10:22:
@R.van.M Dan interpreteer je het verkeerd: Hoe hoger je bonds allocatie hoe lager je je SWR dwingt.

Kijk maar naar: je wilt 50 jaar horizon hebben, voor als je met 40 FO wordt. en een SWR van 3,75 wil.

Dan :
100% stocks: 95% succes rate
75% stocks: 94% succes rate
50% stocks: 85 % succes rate

Bij een zelfde horizon drukt een hoger allocatie bonds je naar een lagere SWR. Met andere woorden als je meer bonds hebt moet je conservatiever zijn met je opnames. En is het lastiger om FO status te bereiken.
Merk-op dat SWR van 3 erg conservatief al is en 33x jaar uitgaven is ipv 25, en dat dus 32% langer sparen is.

In zijn glidepath stuk legt hij dat ook uit, dat alleen voor sequence of return risk, wat mensen die vorig jaar FO werden met aandelen nu merken, is meer bonds handig. Maar ook daar stelt hij voor naar 100% aandelen te gaan voor je long term survival.

[Afbeelding]

Ik begrijp het plaatje goed hoor Bij een SWR van 3,5% en stock allocation van 75% zit je dus prima.

Ga je met hogere SWR werken , dan zal je dus ook meer risico moeten nemen en meer aandelen in je portefuille moeten stoppen. Ga je met een lagere SWR dan duurt het inderdaad veel langer.

Vandaar dus ook die 3,5% wat neerkomt op 28,5x je jaaruitgaven.

In dit plaatje staat inderdaad 100% stocks, maar als je het blog van ERN regelmatig leest weet jij dat hij tegen 100% stock allocation is

Uit zijn laatste SWR artikel

If you heeded my advice here on the blog and kept some bonds for diversification you should have significantly cushioned the fall.

https://earlyretirementno...ement-swr-series-part-37/

[fsfikke]

rube schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 10:02:
Jullie (generaliserend naar hierboven) concentreren zich op aandelen/obligaties.

Er zijn dus ook mensen die 100% in vastgoed hebben - en b.v. via airbnb verhuurden. Tot zeker 2 maanden geleden konden ze daar wellicht ruimschoots van leven. Wellicht was het inkomen wel 2 of 3 keer zoveel als dat ze zelf nodig hebben. Maar als die met veel leverage werken, dus de hypotheek en andere uitgaven gaan door met nul inkomen, dan kan het heel hard gaan. Je kan dan natuurlijk discuseeren of je wel of niet FO was, maar feit is wel dat deze mensen voorheen in ieder geval FO leken te zijn en nu heel snel in de problemen (kunnen) komen.

Niet alleen door de Corona crisis, het is altijd onverstandig om je (op weg naar financiële onafhankelijkheid) afhankelijk te maken van een grote derde partij. In dit geval Airbnb:
NOS: Woning via Airbnb verhuren in Den Haag verboden, gemeente gaat beboeten
AD: Airbnb nu verboden in Amsterdam: hoe zit het elders in Nederland?

[ Voor 7% gewijzigd door fsfikke op 03-04-2020 10:51 ]

[Rubbergrover1]

Maahes schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 10:03:
[...]


Is het in de praktijk niet een goed idee om een pensioen te kopen bij een fonds/verzekeraar zodat je een vaste uitkering krijgt tot je niet meer leeft? Kortom, je vraagt een soort offerte welke uitkering je krijgt bij betaling van een paar ton aan de bank/verzekeraar/fonds.

Ja en nee. Het rendement op zulke uitkeringen is meestal niet hoog en tegenwoordig vaak zelfs negatief. Dus de zekerheid van een levenslange uitkering kost je veel meer dan wat die zekerheid eigenlijk waard is. Ter indicatie, voor iemand van 50 jaar kun je voor een ton een levenslange uitkering van 200 euro per maand kopen. Dat betekent dat zelfs als je het geld niet zou laten renderen, je het 500 maanden zou kunnen uitzingen voordat de lijfrente voordeliger is dan je eigen bankrekening. Dan ben je dus al in de 90.

Als je er vanuit gaat dat je toch wel enig rendement behaalt op een spaarrekening of een deposito, als is het maar een half procent, dan wordt de lijfrente helemaal ongunstig. Een lijfrente is dus alleen gunstig als je er fiscale voordelen bij hebt, in de vorm van verschil in IB tarief bij premiebetaling versus bij uitkering en het niet hoeven betalen van vermogensrendementsheffing. Maar beide vliegers gaan niet op als het gaat om geld dat je 'gewoon' hebt gespaard.

[Maahes]

@Rubbergrover1 @rube @Verwijderd Bedankt voor jullie reacties. Ik heb zelf niet eerder zo'n offerte aangevraagd, dus ik had geen idee. Maar het klinkt inderdaad logisch wat jullie zeggen. Dit is natuurlijk ook waar de 'gewone' pensioenfondsen tegenaan lopen (ABP, PFZW, etc.).

[Pistachenootje]

Ko.Kane schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 10:07:
[...]
Alleen voor sequence of return risk raad hij een glidepath aan.

Precies mijn punt. Geen 100% aandelen dus.

[ Voor 20% gewijzigd door Pistachenootje op 03-04-2020 10:58 ]

[Cocytus]

rube schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 10:02:
Jullie (generaliserend naar hierboven) concentreren zich op aandelen/obligaties.

Er zijn dus ook mensen die 100% in vastgoed hebben - en b.v. via airbnb verhuurden. Tot zeker 2 maanden geleden konden ze daar wellicht ruimschoots van leven. Wellicht was het inkomen wel 2 of 3 keer zoveel als dat ze zelf nodig hebben. Maar als die met veel leverage werken, dus de hypotheek en andere uitgaven gaan door met nul inkomen, dan kan het heel hard gaan. Je kan dan natuurlijk discuseeren of je wel of niet FO was, maar feit is wel dat deze mensen voorheen in ieder geval FO leken te zijn en nu heel snel in de problemen (kunnen) komen.

Nou, als dat soort ratten door deze crisis weggespoeld worden, dan heb ik daar geen enkele moeite mee - sterker, dat zou wat licht in de duisternis zijn. Hele binnensteden gaan kapot aan dat soort praktijken. En als je hiervan afhankelijk was, heb je het ook echt aan jezelf te danken. Bij historisch lage rentes, tijdens de langste bull market in de geschiedenis, vól leveragen om inkomen te halen uit een extreem cyclische sector. What could possibly go wrong?

[rube]

Cocytus schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 10:58:
[...]
Nou, als dat soort ratten door deze crisis weggespoeld worden, dan heb ik daar geen enkele moeite mee - sterker, dat zou wat licht in de duisternis zijn. Hele binnensteden gaan kapot aan dat soort praktijken. En als je hiervan afhankelijk was, heb je het ook echt aan jezelf te danken. Bij historisch lage rentes, tijdens de langste bull market in de geschiedenis, vól leveragen om inkomen te halen uit een extreem cyclische sector. What could possibly go wrong?

en @R.van.M
Mijn punt was voornamelijk dat je niet diversifieert en dus (zonder grote cashbuffer) vatbaar bent voor wijzigende omstandigheden.
Hetzelfde kun je zeggen als mensen 100% van hun dividend inkomen leven. ECB e.d. vragen om dividenden te schrappen voor de komende periode. Dan kun je natuurlijk aandelen gaan verkopen, maar dit is niet de meest gunstige periode...
Dus altijd een plan B of plan C hebben en genoeg buffer/tijd om daarna toe over te schakelen). Of niet alleen van A afhankelijk, maar ook al (gedeeltelijk) van B of C etc.

[Cocytus]

Diversificeren is altijd goed.

Misschien enigszins offtopic, maar ook altijd goed, is nadenken over de maatschappelijke impact van de activiteiten waarmee je je inkomen behaalt.

[Magpie]

De studies over withdrawal rates - hoe rationeel en grondig ook - houden geen rekening met de mentale kant van diepe drawdowns. Als je portfolio 50% van zijn waarde verliest, is het vasthouden aan een statistisch gegeven van 100% survivalrate slechts aan mensen met grote ballen voorbehouden.

Zie de reacties op "slechts" 30% drawdown van mensen die veelal nog aan het begin van de opbouwfase zitten en zich dus al helemaal geen zorgen zouden hoeven maken. En daar is nog niet eens de reflex om obligaties te gaan toevoegen, maar om uit te stappen en later weer in te stappen op basis van emotie. Een klassiek recept voor "sell low, buy high" acties, waardoor het rendement op aandelen door particuliere beleggers niet gehaald wordt. Met alle gevolgen voor dit soort statistische data en uitkomsten.

En dan heb ik het nog niet over een portfolio van 500k of meer. Ik kan me niet voorstellen dat 50% drawdown op dat soort vermogens geen mentale impact heeft. En daarmee op het rationele handelen.

P.S. Misschien wat bevoogdend en oubollig, waarvoor op voorhand excuses: ik ben heel blij dat deze crisis risicomanagement weer in verschillende topics op de agenda heeft gezet. En vooral ook het zelf nadenken hierover.

[ Voor 11% gewijzigd door Magpie op 03-04-2020 11:23 ]

[Rubbergrover1]

Pistachenootje schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 10:53:
[...]

Precies mijn punt. Geen 100% aandelen dus.

LIjkt mij inderdaad sowieso niet verstandig om zo dik in de aandelen te zitten. Het lijkt mij altijd verstandig om voor een paar jaar ook minder riskant geld hebben. En dan niet in 'goede tijden' op dat potje interen omdat het zo zonde is om nu bijvoorbeeld aandelen te verkopen, maar dat potje in stand houden.

Daarnaast kun je ook je verlies op aandelen inperken met bijvoorbeeld opties op (extreme) koersdalingen. Dat kost je een deel van je rendement, maar geeft je tegelijk een hoop zekerheid ervoor terug. In de huidige volatiele markt is dat natuurlijk wel wat duurder om te kopen dan normaal, maar normaliter zijn er zeker handige constructies te bedenken.

[Xanaroth]

Dat 'sequene of risk' enzo klinkt leuk - maar in de praktijk zal menige FO/FIRE dat al uit zichzelf doen zonder daarvoor in bonds te moeten.

Immers, wie heeft in het eerste jaar nou gelijk de maximale drawdown nodig vanaf de start? Alsof je begint met FO en dan denkt, even fijn een grote aanschaf zoals van nieuwe apparatuur/meubels/auto/vakanties... Grote kans dat je die nog even meegenomen hebt vooraf aan FO, of kan ook even wachtten.

Hangt natuurlijk ook af van levensttijl en de persoon. Bij ons bijvoorbeeld (2 auto's) betekend FO 1 auto wegdoen, dan is er al gelijk een meevaller van 1,5-3k, evenals spreiding van grote uitgaven. Zou het 1e jaar bijvoorbeeld benodigde drawdown niet op de gemiddelde drawdown van 23,5k zitten maar eerder richting de 15k. Kun je ook uitsmeren, hebben we jaar 1+2 maar 20k nodig elk voordat we onze volledige kosten dienen af te dekken.

Dan ook nog afgezien van extra meevallers zoals 3-jarige belasting middeling. Dus ja, je kunt werken met een glidepath en dat soort ingrepen. Of gewoon post-FO wel de FO mentaliteit vasthouden en je financiën in de gaten houden.


* Xanaroth leest vorige artikels over FO-ers die gelijk wereldrijzen gaan maken, of nu in crisistijd 'goedkoop' gaan wonen a 1200/maand huur, en de maximale drawdown ook maximaal lijken te gebruiken alsof het moet of dat er recht op is.

[ Voor 27% gewijzigd door Xanaroth op 03-04-2020 11:38 ]

[Verwijderd]

@Xanaroth drawdown is niet de onttrekking die je doet (withdrawal) maar de daling van je portefeuille

Verder ben ik het op zich wel met je eens dat je altijd flexibel moet zijn in je uitgaven, maar niet iedereen heeft zoveel luxe-uitgaven dat je makkelijk een paar jaar lang 30% kan besparen. Daar kun je je dus gewoon tegen beschermen door je portefeuille tijdelijk wat anders in te richten.

[Ko.Kane]

Pistachenootje schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 10:53:
[...]

Precies mijn punt. Geen 100% aandelen dus.

Uhm dat plaat zegt dus dat voor de "worst time to retire" je een portfolio moet hebben die van 60% aandelen naar 100% aandelen gaat in een glidepath. En in de best times to retire je dus een 100% fixed kan hebben.

De spread mbt 80-20 en 100 en 60->100 is wel veel beter dan 60-40 fixed. Heb daarom zelf ook 80-20.

Magpie schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 11:16:

En dan heb ik het nog niet over een portfolio van 500k of meer. Ik kan me niet voorstellen dat 50% drawdown op dat soort vermogens geen mentale impact heeft. En daarmee op het rationele handelen.

Ken er 2, in vermogensbeheer ook beiden . Houden het gewoon vol, HODL!


@Xanaroth find "drawdown" replace for" withdrawal"

[Pistachenootje]

Ko.Kane schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 12:00:
[...]

Uhm dat plaat zegt dus dat voor de "worst time to retire" je een portfolio moet hebben die van 60% aandelen naar 100% aandelen gaat in een glidepath. En in de best times to retire je dus een 100% fixed kan hebben.

Ja ik kan het tabelletje wel lezen lol.

Het artikel ging over mensen die in 2018 en 2019 met pensioen gingen. Als die hebben gekozen voor 100% aandelen op basis van de artikelen van ERN zijn ze dus dom bezig geweest.

En ik ben nog steeds benieuwd welke studies @Xanaroth nou bedoelde, want ERN is het dus niet.

[R.van.M]

Magpie schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 11:16:
De studies over withdrawal rates - hoe rationeel en grondig ook - houden geen rekening met de mentale kant van diepe drawdowns. Als je portfolio 50% van zijn waarde verliest, is het vasthouden aan een statistisch gegeven van 100% survivalrate slechts aan mensen met grote ballen voorbehouden.

Zie de reacties op "slechts" 30% drawdown van mensen die veelal nog aan het begin van de opbouwfase zitten en zich dus al helemaal geen zorgen zouden hoeven maken. En daar is nog niet eens de reflex om obligaties te gaan toevoegen, maar om uit te stappen en later weer in te stappen op basis van emotie. Een klassiek recept voor "sell low, buy high" acties, waardoor het rendement op aandelen door particuliere beleggers niet gehaald wordt. Met alle gevolgen voor dit soort statistische data en uitkomsten.

En dan heb ik het nog niet over een portfolio van 500k of meer. Ik kan me niet voorstellen dat 50% drawdown op dat soort vermogens geen mentale impact heeft. En daarmee op het rationele handelen.

P.S. Misschien wat bevoogdend en oubollig, waarvoor op voorhand excuses: ik ben heel blij dat deze crisis risicomanagement weer in verschillende topics op de agenda heeft gezet. En vooral ook het zelf nadenken hierover.

Ik zit niet aan het begin van de opbouwfase en heb in deze drawdown ongeveer 2x mijn netto jaaruitgaven zien verdampen. Is dat leuk? Nee, maar dat is ook de enige impact die het heeft.

Voor mijn dagelijkse leven heeft het geen invloed. Voor mijn plan in principe ook niet. Indien dit niet wordt goedgemaakt in de komende jaren (wat meestal het geval is na een crisis) schuift mijn RE datum met 1 jaar naar achter. Ook voor de mensen die al dichter bij hun eindpunt waren is de impact vooral dat ze langer moeten doorwerken. Dat is prima te overzien.

De enige groep die even moet slikken zijn diegene die in Jan zijn gestopt met werken (trouwens nog een tip, stop altijd in het midden van het jaar. Gunstiger met inkomstenbelasting).

[R.van.M]

Pistachenootje schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 12:04:
[...]

Ja ik kan het tabelletje wel lezen lol.

Het artikel ging over mensen die in 2018 en 2019 met pensioen gingen. Als die hebben gekozen voor 100% aandelen op basis van de artikelen van ERN zijn ze dus dom bezig geweest.

En ik ben nog steeds benieuwd welke studies @Xanaroth nou bedoelde, want ERN is het dus niet.

Waar @Xanaroth het over had was je sequence risk te verkleinen. Het idee hierachter is dat je vanaf 1 jaar voor je pensioendatum je aandelen afbouwt en deze in de 2 jaar erna weer opbouwt. Hoe ik het me herinner (correct me if I am wrong);

Normale verdeling
25% bonds
75% cash

Jaar voor RE
55% bonds
45% stocks (60% van 75%)

Vervolgens in de 2 jaar erna weer opbouwen naar je normale verdeling. Ik moet de artikelen erover nog een keer goed lezen. Van alle blogs die ik ken heb ik ERN het hoogst zitten en heeft mij veel goede inzichten gegeven. De meeste blogs hebben een erg hoog "nogal wiedes" gehalte

[ Voor 10% gewijzigd door R.van.M op 03-04-2020 12:42 ]

[finsdefis]

Vraag me wel af of zo'n rappe verschuiving in asset classes geen transactiekosten met zich meebrengt. En dan hebben we straks misschien ook nog die VRH, waardoor de situatie anders kan worden.

In veel gevallen zou het in de huidige situatie (gezien rendement op obligaties) niet voordeliger zijn om gewoon een deel van je aandelenportefeuille om te zetten in cash? Tenzij je natuurlijk corporate bonds neemt i.p.v. staatsobligaties.

Praktisch gezien moet je denk ik gewoon voorkomen dat je je aandelen in slechte tijden moet liquideren. Je weet alleen niet precies wanneer die slechte tijden komen, dus als je dan 1-3 jaar voor je FO-datum een crash hebt en je zit alsnog >90% in aandelen gaat het alsnog een (mentale) klap opleveren. Ik zou dan eerder in de laatste jaren voor mijn FO-datum mijn cashbuffer aanvullen uit inkomen, zodat ik die aan kan spreken. In principe ook een manier om je asset allocation te veranderen.

Alles hangt natuurlijk samen met je uitgaven etc., maar als mijn (nog fictieve) aandelenportefeuille van 500k gehalveerd wordt heb ik persoonlijk toch liever een lager gemiddeld rendement met 50-100k cash ernaast dan een aandelenportefeuille van 600k met alleen een noodbuffer ernaast.

Dat laatste raden sommige FO-bloggers ook aan, meen ik me te herinneren.

[Xanaroth]

Pistachenootje schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 12:04:
[...]

Ja ik kan het tabelletje wel lezen lol.

Het artikel ging over mensen die in 2018 en 2019 met pensioen gingen. Als die hebben gekozen voor 100% aandelen op basis van de artikelen van ERN zijn ze dus dom bezig geweest.

En ik ben nog steeds benieuwd welke studies @Xanaroth nou bedoelde, want ERN is het dus niet.

ERN is al langsgekomen, anders kun je ook kijken naar
- Trinity study https://www.rbcwm-usa.com/resources/file-687839.pdf
- sustainable withdrawal rates https://www.researchgate....your_retirement_portfolio
- 2020 updated trinity study https://thepoorswiss.com/updated-trinity-study/

Afhankelijk van of je puur wetenschappelijk paper wilt of iets anders, gewoon paar voorbeelden. Elk komt op exact hetzelfde uit zo'n beetje als wat er reeds is langsgekomen. 100% stock heeft hogere succes rate dan een mix.
25% bond/75 stock doet het aardig/goed bij lagere rates (zoals de genoemde 3% en 3,5%), met name short-term, maar verliest het long term vrijwel altijd.


Enige waarvoor eigenlijk bonds echt relevant is, is het stukje sequence risk om tegenvallende short-term resultaten op te vangen - zie ERN. Dat is iets wat je ook op andere manieren kunt afvangen. Het zegt immers enkel 'wanneer je in jaar1 gelijk de helft ziet verdampen, kan het lastig worden'.. Joh, go figure. Dat kan op zich iedereen zich wel voorstellen, bedenken en tegen beschermen als je 10+ jaar constant bezig bent geweest met financiën uitzoeken en plannen.
Denk behalve de 75/25 split ook aan wat cash achter de hand om withdrawls uit te stellen, uberhaupt lagere withdrawl rate in eerste periode (zaken vooraf regelen), geleidelijk stoppen met werken, verkopen van 2e auto... bedenk het maar.

[ Voor 9% gewijzigd door Xanaroth op 03-04-2020 13:38 ]

[CornermanNL]

Magpie schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 11:16:
De studies over withdrawal rates - hoe rationeel en grondig ook - houden geen rekening met de mentale kant van diepe drawdowns. Als je portfolio 50% van zijn waarde verliest, is het vasthouden aan een statistisch gegeven van 100% survivalrate slechts aan mensen met grote ballen voorbehouden.

Zie de reacties op "slechts" 30% drawdown van mensen die veelal nog aan het begin van de opbouwfase zitten en zich dus al helemaal geen zorgen zouden hoeven maken. En daar is nog niet eens de reflex om obligaties te gaan toevoegen, maar om uit te stappen en later weer in te stappen op basis van emotie. Een klassiek recept voor "sell low, buy high" acties, waardoor het rendement op aandelen door particuliere beleggers niet gehaald wordt. Met alle gevolgen voor dit soort statistische data en uitkomsten.

En dan heb ik het nog niet over een portfolio van 500k of meer. Ik kan me niet voorstellen dat 50% drawdown op dat soort vermogens geen mentale impact heeft. En daarmee op het rationele handelen.

P.S. Misschien wat bevoogdend en oubollig, waarvoor op voorhand excuses: ik ben heel blij dat deze crisis risicomanagement weer in verschillende topics op de agenda heeft gezet. En vooral ook het zelf nadenken hierover.

Precies dit, het mentale deel wordt altijd onderbelicht. Als het allemaal goed gaat is het geen moeite om vol te houden. Velen realiseren zich niet dat het kunnen vasthouden in slechte tijden het belangrijkste is. Het is ook menselijk. Als alles goed gaat denkt iedereen dat het altijd zo goed blijft gaan, gaat het slechts dan wordt het altijd nog veel slechter.

Je moet er gewoon doorheen, en niets veranderen aan je strategie , ga je veranderen dan kost dat gewoon geld. Je kan naderhand bepalen of je een paar maanden slecht geslapen hebt en wellicht iets aan de toekomstige verdeling doen. Of beter je gaat iets doen aan je mentale gesteldheid en weerbaarheid.

Doorzettingsvermogen kweek je alleen als het slecht met je gaat. Als je het niet ervaart blijft het bij denken dat je het wel aankan.

Het is net als met een marathon , als het pijn gaat doen weet je pas hoever je door kan gaan. Maar je moet de marathon lopen om het te voelen, alle trainingskilometers gaan nooit door de grens.

Alle mooie plannen en berekeningen die je vooraf maakt ook niet. Je kan jezelf nog zoveel vertellen en wijsmaken je weet het pas echt als het gebeurd.

[de Peer]

CornermanNL schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 13:50:
[...]


Precies dit, het mentale deel wordt altijd onderbelicht. Als het allemaal goed gaat is het geen moeite om vol te houden. Velen realiseren zich niet dat het kunnen vasthouden in slechte tijden het belangrijkste is. Het is ook menselijk. Als alles goed gaat denkt iedereen dat het altijd zo goed blijft gaan, gaat het slechts dan wordt het altijd nog veel slechter.

Je moet er gewoon doorheen, en niets veranderen aan je strategie , ga je veranderen dan kost dat gewoon geld. Je kan naderhand bepalen of je een paar maanden slecht geslapen hebt en wellicht iets aan de toekomstige verdeling doen. Of beter je gaat iets doen aan je mentale gesteldheid en weerbaarheid.

Doorzettingsvermogen kweek je alleen als het slecht met je gaat. Als je het niet ervaart blijft het bij denken dat je het wel aankan.

Het is net als met een marathon , als het pijn gaat doen weet je pas hoever je door kan gaan. Maar je moet de marathon lopen om het te voelen, alle trainingskilometers gaan nooit door de grens.

Alle mooie plannen en berekeningen die je vooraf maakt ook niet. Je kan jezelf nog zoveel vertellen en wijsmaken je weet het pas echt als het gebeurd.

Tsja die studie is gewoon wat het is: feiten, cijfers, data.
Er zou hooguit een disclaimer bij kunnen: niet iedereen is in staat dit plan ook op te volgen. Dat zou dan de nuance zijn.

[CornermanNL]

de Peer schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 13:55:
[...]


Tsja die studie is gewoon wat het is: feiten, cijfers, data.
Er zou hooguit een disclaimer bij kunnen: niet iedereen is in staat dit plan ook op te volgen. Dat zou dan de nuance zijn.

Er zijn alleen heel veel mensen die vooraf denken iets te kunnen volgen en het ook aardig doen totdat het moeilijk wordt. En dat is veelal onderbelicht.

[de Peer]

CornermanNL schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 14:09:
[...]


Er zijn alleen heel veel mensen die vooraf denken iets te kunnen volgen en het ook aardig doen totdat het moeilijk wordt. En dat is veelal onderbelicht.

tsja... dan ben je dus van de strategie afgeweken uit eigenwijsheid.
Klopt natuurlijk helemaal wat je zegt. Maar ik vind dat dat los staat van die studie.

[CornermanNL]

de Peer schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 14:11:
[...]

tsja... dan ben je dus van de strategie afgeweken uit eigenwijsheid.
Klopt natuurlijk helemaal wat je zegt. Maar ik vind dat dat los staat van die studie.

Staat het ook , studie staat ook niet ter discussie Het is meer dat ik nu zie dat er mensen gekke dingen doen waarvan ze altijd hebben beweerd nooit te doen. En dat verbaasd wellicht niets, maar kost velen nu gewoon geld. Puur en alleen omdat het in het hoofd gaat zitten.

[R.van.M]

finsdefis schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 13:16:
Vraag me wel af of zo'n rappe verschuiving in asset classes geen transactiekosten met zich meebrengt. En dan hebben we straks misschien ook nog die VRH, waardoor de situatie anders kan worden.

In veel gevallen zou het in de huidige situatie (gezien rendement op obligaties) niet voordeliger zijn om gewoon een deel van je aandelenportefeuille om te zetten in cash? Tenzij je natuurlijk corporate bonds neemt i.p.v. staatsobligaties.

Praktisch gezien moet je denk ik gewoon voorkomen dat je je aandelen in slechte tijden moet liquideren. Je weet alleen niet precies wanneer die slechte tijden komen, dus als je dan 1-3 jaar voor je FO-datum een crash hebt en je zit alsnog >90% in aandelen gaat het alsnog een (mentale) klap opleveren. Ik zou dan eerder in de laatste jaren voor mijn FO-datum mijn cashbuffer aanvullen uit inkomen, zodat ik die aan kan spreken. In principe ook een manier om je asset allocation te veranderen.

Alles hangt natuurlijk samen met je uitgaven etc., maar als mijn (nog fictieve) aandelenportefeuille van 500k gehalveerd wordt heb ik persoonlijk toch liever een lager gemiddeld rendement met 50-100k cash ernaast dan een aandelenportefeuille van 600k met alleen een noodbuffer ernaast.

Dat laatste raden sommige FO-bloggers ook aan, meen ik me te herinneren.

In dit voorbeeld heb ik obligaties geschreven, maar ja kan ook depositos of een ander niet volatiel instrument zijn.

Je moet je aandelen zien in % je totaal vermogen. Als je 500k in aandelen hebt en 500k in cash, dan zit je zeer veilig. Bij 600k aandelen en 100k cash zit je vrij agressief. Echter houd er dan ook rekening mee dat je niet met 3,5% SWR kan rekenen. Zie hiervoor het plaatje wat eerder gepost werd door @Ko.Kane

[R.van.M]

CornermanNL schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 14:18:
[...]


Staat het ook , studie staat ook niet ter discussie Het is meer dat ik nu zie dat er mensen gekke dingen doen waarvan ze altijd hebben beweerd nooit te doen. En dat verbaasd wellicht niets, maar kost velen nu gewoon geld. Puur en alleen omdat het in het hoofd gaat zitten.

Voor mij brengen dit soort cijfers en studies juist rust. Op basis van alles wat ik gelezen heb ben ik vrij zeker van wat ik doe. Op basis van wat ik gelezen heb weet ik ook dat na een drawdown van 50% je een herstel van je portefuille kan verwachten dat je binnen 6 tot 12 jaar. Dat geeft mij de mogelijkheid om zulke verliezen te relativeren en gewoon stug vast te houden aan mijn plan.

Daarnaast, stel dat het dit keer echt anders is en de wereld nooit meer zal herstellen, dan komen er sowieso heel andere situaties waarbij iedereen grote problemen krijgt, ook diegene die alles veilig op een spaarrekening hebben staan.

[Wozmro]

Ik denk wel dat ik in mijn posts in het afgelopen jaar redelijk de nadruk gelegd heb op de emotionele kant van het verhaal in moeilijke tijden.


Als ik nu kijk naar mijn beleggingsportefeuille, enkel de aandelen, dan sta ik nu op een YTD van -8%. Wel de afgelopen maand cash gebruikt om bij te kopen.

Als ik mijn totale netto-vermogen bekijk dan zit ik nu op iets van een -2% YTD.

Weinig drama eigenlijk dus, tot nu toe.

[Pistachenootje]

Xanaroth schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 13:34:
[...]
ERN is al langsgekomen, anders kun je ook kijken naar

Met ERN was ik bekend. ERN raadt volgens mij geen 100% aandelen aan in het begin van retirement maar een glide path van 60 naar 100, omdat dat een hogere slagingskans geeft. Zoals hierboven besproken.

- Trinity study https://www.rbcwm-usa.com/resources/file-687839.pdf

In deze studie komt bij een 40 jarige retirement met 4% WR 75/25% er beter uit dan 100% aandelen (92% vs. 88%).

- 2020 updated trinity study https://thepoorswiss.com/updated-trinity-study/

Deze ondersteunt het wel inderdaad. Bedankt.

R.van.M schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 12:38:
[...]
Waar @Xanaroth het over had was je sequence risk te verkleinen.

Ik ben goed bekend met sequence of return risk maar daar ging mijn vraag niet over. Xanaroth schreef: "Studies te over die laten zien dat je beter 100% in aandelen kunt blijven zitten als FO-er".

Ik vroeg hem welke studies, zodat ik zelf een oordeel kan vellen.

[ Voor 29% gewijzigd door Pistachenootje op 03-04-2020 16:16 ]

[Xanaroth]

Pistachenootje schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 16:10:
[...]

Met ERN was ik bekend. ERN raadt volgens mij geen 100% aandelen aan in het begin van retirement maar een glide path van 60 naar 100, omdat dat een hogere slagingskans geeft. Zoals hierboven besproken.


[...]

In deze studie komt bij een 40 jarige retirement met 4% WR 75/25% er beter uit dan 100% aandelen (92% vs. 88%).


[...]

Deze ondersteunt het wel inderdaad. Bedankt.


[...]

Ik ben goed bekend met sequence of return risk maar daar ging mijn vraag niet over. Xanaroth schreef: "Studies te over die laten zien dat je beter 100% in aandelen kunt blijven zitten als FO-er".

Ik vroeg hem welke studies, zodat ik zelf een oordeel kan vellen.

In 9 scenario's is 75/25% beter dan 100% stock.
In 39 scenario's is 100% beter dan 75/25%

Dan als je bij iets als Trinity Study artikel heel goed kan zien in de grafiek dat rond grofweg 3,5% rate (en degene waar jij naar verwijst stap 3% en 4% neemt) er een klein momentje is dat 75/25 beter is. De groene lijn zit heel klein stukje boven de oranje. De rest van de tijd, go 100.

Vooral als andere artikelen vrijwel exact dezelfde conclusie ondersteunen, dat buiten een enkel specifiek scenario (zie sequence risk - grofweg worst case scenario, of een withdrawl van exact the 75/25 sweetspot) volledig 100% meer kans van slagen heeft.


Leuk dan ook dat je zegt 'in dat ene scenario is 75/25 beter dan 100' alleen tenzij je exact aan dat profiel voldoet (idem sequence of risk - welk risico kun je opvangen), kun je je afvragen of je af moet gaan op 1 resultaat of de algemene tendens.

[ Voor 22% gewijzigd door Xanaroth op 03-04-2020 21:12 ]

[Pistachenootje]

@Xanaroth De reden dat ik naar het 40 jarige scenario met 4% SWR kijk is dat dat het beste in de buurt komt bij wat NYT artikel beschrijft (4% wordt letterlijk genoemd).

Qua ERN laten de feiten laten duidelijk zien dat 60/40 bij aanvang van je retirement met een gangbare WR een hoger slagingspercentage heeft dan 100%. Dat is waar het mij om gaat.



Overigens neem ik al dit soort back testen met een korrel zout. Er is immers geen enkele garantie dat de komende periode van 40 jaar niet substantieel anders zal zijn dan de beschikbare historische data. Ik kijk daarom ook graag naar tools die toekomstverwachtingen gebruiken en daarmee veel scenarios genereren, zoals de Vanguard Nest Egg Calculator:
40 jaar retirement, 4% WR:
100% aandelen: 82% slagingskans
70% aandelen/30% bonds: 85% slagingskans

50 jaar retirement, 3.5% WR:
100% aandelen: 85% slagingskans
70% aandelen/30% bonds: 87% slagingskans

Ik heb ook andere MC tools gebruikt die een soort gelijk beeld schetsen. Ik blijf dus vrij sceptisch over het idee dat 100% aandelen het beste zou zijn voor mensen die net FIRE (denken te) zijn.

[ Voor 9% gewijzigd door Pistachenootje op 04-04-2020 05:11 ]

[Aghanim]

Wat is naar jullie idee de beste FIRE calculator? Ik heb de FIRECalc uit de TS gebruikt, de cFIREsim geeft een foutmelding en de FIRE Calculator voor loonslaven van Geldnerd. Ik vind ze vrij onoverzichtelijk en betwijfel of alles goed meegenomen wordt.

Zelf heb ik in Excel een simpel sheetje gemaakt met de aanname dat ik nog 15 jaar wil werken bij mijn huidige werkgever en na 15 jaar mijn hypotheek volledig afgelost wil hebben. Je krijgt dan volgens mij een vrij simpele berekening, waarbij ik de details via berekenhet.nl heb doorgerekend:

Startkapitaal (2020)
+ bedrag dat je maandelijks spaart * gemiddeld rendement 1% over looptijd
+ bedrag dat je maandelijks belegt * gemiddeld rendement 3% over looptijd
+ bestaande spaargeld * gemiddeld rendement 1% over looptijd
+ bestaande beleggingen * gemiddeld rendement 3% over looptijd
- versnelde aflossing hypotheek**
- VRH
= Eindkapitaal (2035)*

= Eindkapitaal (2035)
+ rendement op eindkapitaal + 2% gemiddeld per jaar
- maandelijkse kosten om rond te kunnen komen (+15% onvoorzien)
- VRH
= Eindkapitaal pensioenleeftijd***

Eindkapitaal pensioenleeftijd***
- maandelijkse kosten om rond te kunnen komen (+15% onvoorzien)
- VRH
+ rendement op eindkapitaal + 2% gemiddeld per jaar
+ pensioen
+ AOW

Ik snap dat het grotendeels een versimpelde variant op de calculators is, maar mij lijkt in basis dat hier (los van de aannames qua rendementen) weinig mist?

* salarisverhoging, meevallers, tegenvallers en 10% extra reserve buiten beschouwing gelaten
** extra rendement door versneld aflossen hypotheek buiten beschouwing gelaten
*** pensioenleeftijd voor het gemak op 68 gezet, niet gekeken naar mogelijkheden om pensioen eerder op te nemen, maar is niet nodig doordat eindkapitaal 2035 hoger is dan de benodigde maandlasten over 15 jaren.

[HereIsTom]

de Peer schreef op vrijdag 3 april 2020 @ 14:11:
[...]

tsja... dan ben je dus van de strategie afgeweken uit eigenwijsheid.
Klopt natuurlijk helemaal wat je zegt. Maar ik vind dat dat los staat van die studie.

Studies zijn allemaal hartstikke leuk, maar de werkelijkheid is altijd anders!

[Rubbergrover1]

Ik snap dat het grotendeels een versimpelde variant op de calculators is, maar mij lijkt in basis dat hier (los van de aannames qua rendementen) weinig mist?

Daar heb je meteen de grote achilleshiel van zulke berekeningen. Het rendement vindt een grote onzekere factor. Daarnaast is de inflatie voor de lange termijn van FO een zeer onzekere factor om rekening mee te houden.

Zelf zou ik niet uitgaan van absolute getallen, maar voor de lange termijn van een x% bovenop de inflatie, waarbij de factor afhangt van de soort belegging. Bijvoorbeeld sparen=inflatie en beleggen=inflatie+2% (ik noem maar wat). Je krijgt dan bedragen in 'euro's van nu'.

Zelf heb ik weinig vertrouwen in 'black box' calculaties. Je kunt dan nooit de aannames exact zien en dat aanpassen naar je eigen situatie. Bovendien heb ik het idee dat die in de regel uit gaan van resultaten uit het verleden, met daarbij de wensen van het heden. Als de rendementen en inflatie in het verleden bijvoorbeeld een stuk hoger waren dan nu/de toekomst, dan geeft een calculator mogelijk onterecht de illusie dat je met alleen sparen/zekerheid al je gewenste resultaat kan halen.

[HereIsTom]

*knip* offtopic / troll

[ Voor 92% gewijzigd door Rukapul op 05-04-2020 14:50 ]

[Pistachenootje]

@Aghanim
https://www.firecalc.com/
https://www.portfoliovisualizer.com/

[HereIsTom]

*knip commentaar op moderatie en :w*

[ Voor 81% gewijzigd door Rukapul op 05-04-2020 15:50 ]

[wimjongil]

*knip commentaar op moderatie*

[ Voor 84% gewijzigd door Rukapul op 05-04-2020 15:51 ]

[manusjevanalles]

Ik overweeg om aanvullend te pensioensparen bij Brand New Day. Mijn reserveringsruimte over de afgelopen jaren is €367 en mijn jaaruimte over 2019 is €143. Niet echt hoge bedragen. Ik ben 29jaar, dus nog wel lange weg te gaan. Zit nog 3 jaar bij dezelfde werkgever. Daarna mogelijk in maatschap of loondienst met forse salarisstijging. Is dit de moeite waard? Als ik per jaar zo'n €150 kan inleggen, dan levert het wel wat op. Maar weet nog niet hoe dit met een maatschap gaat werken, of in loondienst met fors inkomen. Gewoon maar beginnen met inleggen? Of zetten deze bedragen geen zoden aan de dijk?

Ik beleg al 30-40% van mijn salaris in VWRL via DeGiro.

[ Voor 11% gewijzigd door manusjevanalles op 05-04-2020 15:56 ]

[Zr40]

@manusjevanalles Ja, maar het ligt ook een beetje aan je eigen wensen.

Je hebt jaarruimte wanneer je "te weinig" pensioen opbouwt via je werkgever ten opzichte van je bruto jaarsalaris.

Voordelen:
- Je gebruikt de jaarruimte/reserveringsruimte nu het nog kan. Ongebruikte jaarruimte wordt reserveringsruimte en ongebruikte reserveringsruimte vervalt namelijk na 7 jaar.
- Je betaalt geen VRH over de waarde ieder jaar. In het begin als je nog een klein vermogen hebt zet dat geen zoden aan de dijk, maar over X jaar wanneer je vermogen flink is gegroeid heb je hier profijt van. Dan ben je blij dat je het nu gedaan hebt
- De waarde wordt niet bij je vermogen gerekend bij eventuele regelingen die afhankelijk zijn van de hoogte van je vermogen.

Neutrale eigenschappen:
- Je krijg betaalde inkomstenbelasting terug over de inleg. Die betaal je op het eind alsnog, over de uitkering. Voor de inkomstenbelasting is die uitkering gelijk aan loon.

Nadeel:
- Je hebt geen vrije beschikking over de opgebouwde waarde. Je moet uiteindelijk de waarde in een uitkeringsproduct stoppen dat voldoet aan de regels voor lijfrenteuitkering.
- Maar je kan wel zeggen: de uitkering gaat nu in en loopt t/m 20 jaar na AOW-datum. Dat voldoet aan de regels.
- Je kan als het echt nodig is ook kiezen voor afkoop. Dat kost 20% van de uitgekeerde waarde, plus inkomstenbelasting. Maar zelfs dan kan het nog steeds gunstig zijn als je inmiddels genoeg jaren aan VRH hebt bespaard

[ Voor 4% gewijzigd door Zr40 op 05-04-2020 16:17 ]

[Ko.Kane]

@Aghanim zelf iets bouwen heeft als voordeel dat het altijd het beste bij jou situatie past. Plus het geeft beste inzicht in de materie.

Je moet wel enigszins vertrouwen hebben in je eigen skills dat je nauwkeurig genoeg effecten als VHR, eigen woning forfait etc goed in acht kan nemen. Je kan ook basic beginnen, en zodra je meer richting de datum gaat, steeds gedetailleerder maken, en de laatste stand van zaken mbt belasting etc meenemen.

Belangrijkste is mijn inziens verder dat je sheet goed parametrisch opbouwt: dus input velden voor belangrijke parameters, bv:

- Aantal jaren werken vanaf nu (dit is driver voor opbouw spaargeld, hoogte van pensioen en aantal jaren gat tussen stop werk en start pensioen)
- inflatie
- rendement spaargeld
- rendement beleggingen
- gemiddelde loonstijging per jaar
- pensioen leeftijd
- je maandbudget
- VRH tarieven

De lastigste zaken zijn uitzoeken hoeveel elk jaar werken aan extra pensioen oplevert.

Daarna is het belangrijk "sensibility studies" te doen. Zoals je net als bij ERN van die heatmaps kan maken. Dan kun je bepalen hoe robuust je plan is. Stel je verhoogd je maandbudget met 5% en de inflatie met 1%. Moet je dan ineens 1 jaar of 10 jaar langer werken? Wat als de rente nul blijft en inflatie 2-3% en je rendement op belegd gedeelte is 1%. Hoeveel daalt dan je maandbudget etc.

Je kan natuurlijk ook gewoon delen kopiëren die je bevallen, mix en match van bestaande sheets.

[Aghanim]

@Ko.Kane goede tip om een combinatie van elementen uit meerdere calculators te nemen. Ga er eens naar kijken.

[Pistachenootje]

@Aghanim dit vind ik ook een handige tool: https://retirementplans.v...RetirementNestEggCalc.jsf

[Aghanim]

Thx. Weer wat te doen de komende avonden

[Rubbergrover1]

manusjevanalles schreef op zondag 5 april 2020 @ 15:55:
Ik overweeg om aanvullend te pensioensparen bij Brand New Day. Mijn reserveringsruimte over de afgelopen jaren is €367 en mijn jaaruimte over 2019 is €143. Niet echt hoge bedragen. Ik ben 29jaar, dus nog wel lange weg te gaan. Zit nog 3 jaar bij dezelfde werkgever. Daarna mogelijk in maatschap of loondienst met forse salarisstijging. Is dit de moeite waard? Als ik per jaar zo'n €150 kan inleggen, dan levert het wel wat op. Maar weet nog niet hoe dit met een maatschap gaat werken, of in loondienst met fors inkomen. Gewoon maar beginnen met inleggen? Of zetten deze bedragen geen zoden aan de dijk?

Ik beleg al 30-40% van mijn salaris in VWRL via DeGiro.

Grootste nadeel van banksparen vind ik dat je tegenwoordig zulke stortingen niet meer kunt gebruiken voor overbrugging van de tijd tot de AOW leeftijd. Bij veel mensen met een FO doel zal vooral de periode tussen stoppen en de AOW leeftijd en kritische periode zijn. Maar dat is vooral zo als je tegelijk ook een redelijke pensioenregeling via het werk hebt. Heb je dat niet, dan is banksparen wel een idee voor een deel van je geld.

Het is namelijk wel handig om een stuk fiscaal gunstig te kunnen "sparen"/beleggen. Als je 500 euro kunt 'parkeren' zonder er vermogensrendementsheffing over te hoeven betalen, dan scheelt dat toch een hoop. Nog afgezien van de aftrek nu en mogelijk lager belastingtarief later. Het lijkt mij daarom niet verkeerd om een deel van je vermogen zo te beleggen, mits je voldoende 'vrij' geld overhoudt.

[Aghanim]

Ik heb hier ook naar gekeken maar me nog niet volledig in verdiept. Voor mij zou een groot nadeel inderdaad zijn dat het opgebouwde vermogen pas (fiscaal vriendelijk) opgenomen kan worden bij het bereiken van de pensioenleeftijd. Eens uitzoeken of er mogelijkheden bestaan om dit vanaf je 50e te kunnen doen. Met een volledig afgeloste woning zouden wij prima rond moeten kunnen komen met 2xAOW. Daar bovenop komt dan sowieso nog ons beiden pensioen.

Voor mijn gevoel is het alleen interessant als je via je werkgever geen goed pensioen opbouwt of enorme uitgaven wilt/gaat hebben per maand vanaf de pensioenleeftijd.

[Rubbergrover1]

De uitkering mag wel eerder dan de AOW leeftijd omgaan, maar dan moet hij ook doorlopen tot 20 jaar na de AOW leeftijd. Een kortere tijdelijke uitkering is alleen toegestaan als je de uitkering pas bij je AOW leeftijd laat ingaan.

[Zr40]

Aghanim schreef op maandag 6 april 2020 @ 07:29:
Voor mijn gevoel is het alleen interessant als je via je werkgever geen goed pensioen opbouwt of enorme uitgaven wilt/gaat hebben per maand vanaf de pensioenleeftijd.

Het is zelfs alleen mogelijk als je via je werkgever geen goed pensioen opbouwt. Anders heb je geen jaarruimte.

Rubbergrover1 schreef op maandag 6 april 2020 @ 07:40:
De uitkering mag wel eerder dan de AOW leeftijd omgaan, maar dan moet hij ook doorlopen tot 20 jaar na de AOW leeftijd. Een kortere tijdelijke uitkering is alleen toegestaan als je de uitkering pas bij je AOW leeftijd laat ingaan.

Niet voldoen aan de uitkeringsregels mag wel, maar dat kost 20%. En zelfs dan kan je nog positief uitkomen, als je inmiddels al 15 jaar VRH hebt bespaard (uitgaande van een box 3 vermogen groter dan 100k).

[tomtom901]

Zr40 schreef op maandag 6 april 2020 @ 07:54:
[...]

Het is zelfs alleen mogelijk als je via je werkgever geen goed pensioen opbouwt. Anders heb je geen jaarruimte.

Mwoah, een werkgever kan diverse bruto regelingen toekennen waarover geen pensioen opgebouwd wordt, zoals bonussen e.d. Ook bouw je over overwerk geen pensioen op, dus het kan goed zijn dat iemand jaarruimte heeft en toch een goed pensioen over zijn vaste salaris.

[Oilman]

@Zr40 Als je een lease auto rijdt dan heb je in 95% van de gevallen al wat jaarruimte over.

Eerder uit laten betalen met de 20% boete kan al veel eerder uit, als je zeg 10 jaar eerder stopt met werken, dan heb je in die jaren praktisch geen box 1 inkomen. Laat je het dan uit betalen, dan komt het geld in een veel lagere schaal terecht, waardoor het al snel uit kan, zelfs als je niet jarenlang VRH hebt bespaard.

[Rubbergrover1]

Goed punt. Ik had er nog niet bij stilgestaan dat bij afkoop voordat de AOW is ingegaan, als je verder geen inkomen hebt, de kosten van de 20% revisierente soms ruimschoots worden gecompenseerd door het feit dat je over de eerste paar duizend euro inkomen geen belastingen hoeft te betalen vanwege de heffingskortingen.

Maar dit werkt alleen als je opgespaarde kapitaal niet al te hoog is. Bij een te hoog kapitaal zul je op een gegeven moment toch IB moeten gaan betalen en dat is voor de AOW-leeftijd veel meer dan daarna. Volgens mij 'ziet' de belastingdienst bij een 'niet toegestane' uitkering namelijk het hele kapitaal dan in één keer als inkomen. (Al weet ik dat niet 100% zeker).

Overigens hoef je bij een afkoop onder de afkoopgrens (kapitaal ong. 4500) ook geen revisierente te betalen. Bij een storting van 500 euro of zo zul je na 30 jaar waarschijnlijk nog niet boven de 4500 komen.

[Sissors]

tomtom901 schreef op maandag 6 april 2020 @ 07:59:
[...]


Mwoah, een werkgever kan diverse bruto regelingen toekennen waarover geen pensioen opgebouwd wordt, zoals bonussen e.d. Ook bouw je over overwerk geen pensioen op, dus het kan goed zijn dat iemand jaarruimte heeft en toch een goed pensioen over zijn vaste salaris.

Ik heb eens zo'n calculatortje ingevuld. Ik moest de inleg van mijn werkgever in mijn pensioen 2-3x lager zetten voor er jaarruimte beschikbaar kwam. Nu heb ik een behoorlijk hoge pensioen inleg, maar zelfs als die wat lager was moet ik wel verrekte veel overwerken en bonussen krijgen om jaarruimte vrij te maken.

Maar goed, dat verschil uiteraard van persoon tot persoon, alleen kan geen kwaad om te checken of je daadwerkelijk jaarruimte hebt voor je grootse plannen gaat maken

[Tehh]

Aghanim schreef op maandag 6 april 2020 @ 07:29:
Ik heb hier ook naar gekeken maar me nog niet volledig in verdiept. Voor mij zou een groot nadeel inderdaad zijn dat het opgebouwde vermogen pas (fiscaal vriendelijk) opgenomen kan worden bij het bereiken van de pensioenleeftijd. Eens uitzoeken of er mogelijkheden bestaan om dit vanaf je 50e te kunnen doen. Met een volledig afgeloste woning zouden wij prima rond moeten kunnen komen met 2xAOW. Daar bovenop komt dan sowieso nog ons beiden pensioen.

Voor mijn gevoel is het alleen interessant als je via je werkgever geen goed pensioen opbouwt of enorme uitgaven wilt/gaat hebben per maand vanaf de pensioenleeftijd.

Prima rondkomen van 2x AOW?
Ik heb niet vaak medelijden met de huidige AOW-ers, maar AOW is bepaald geen vetpot. AOW is op dit moment zo'n € 1.625,- netto p/m voor een samenwonend of gehuwd stel. Als ik alle werk-, en kindgerelateerde kosten uit onze uitgavenlijst sloop dan hebben we zo'n € 1.150 p.m. nodig. Daarbij zijn de meeste kosten op het laagst mogelijk niveau (€ 30 tv&internet, 2x € 8 t.b.v. mobiel, 2x € 84 t.b.v. zorg). Daarbovenop komen dan nog onderhoudskosten voor huis & auto, afschrijving auto, niet verzekerde zorgkosten en eigenwoningforfait. Dat bij elkaar is ook al snel € 500 p.m.

[RichieB]

Die €25 die je te maandelijks kort komt kan je vast wel van je kinderen lenen, toch? Desnoods als voorschot op de erfenis..

[Zr40]

Rubbergrover1 schreef op maandag 6 april 2020 @ 08:38:
Maar dit werkt alleen als je opgespaarde kapitaal niet al te hoog is. Bij een te hoog kapitaal zul je op een gegeven moment toch IB moeten gaan betalen en dat is voor de AOW-leeftijd veel meer dan daarna. Volgens mij 'ziet' de belastingdienst bij een 'niet toegestane' uitkering namelijk het hele kapitaal dan in één keer als inkomen. (Al weet ik dat niet 100% zeker).

Ik weet het natuurlijk ook niet 100% zeker, maar het lijkt inderdaad te gaan om het deblokkeren van het lijfrentekapitaal, niet om de daadwerkelijke opname.

Ik lees trouwens dat de revisierente soms ook lager dan 20% kan zijn, wanneer afkoop binnen 10 jaar plaats vindt. Dit heet de 'tegenbewijsregeling'. Ik zie hier geen regels of uitleg voor op de site van de Belastingdienst (alleen https://www.belastingdien...n/revisierente-berekenen/) maar er staat wel een rekenhulpmiddel.

[Aghanim]

Tehh schreef op maandag 6 april 2020 @ 09:01:
[...]


Prima rondkomen van 2x AOW?
Ik heb niet vaak medelijden met de huidige AOW-ers, maar AOW is bepaald geen vetpot. AOW is op dit moment zo'n € 1.625,- netto p/m voor een samenwonend of gehuwd stel. Als ik alle werk-, en kindgerelateerde kosten uit onze uitgavenlijst sloop dan hebben we zo'n € 1.150 p.m. nodig. Daarbij zijn de meeste kosten op het laagst mogelijk niveau (€ 30 tv&internet, 2x € 8 t.b.v. mobiel, 2x € 84 t.b.v. zorg). Daarbovenop komen dan nog onderhoudskosten voor huis & auto, afschrijving auto, niet verzekerde zorgkosten en eigenwoningforfait. Dat bij elkaar is ook al snel € 500 p.m.

Ik heb de volgende geschatte berekening gemaakt:

TV/Internet 50
Energie 150
OVR Verzekering 20
Belastingen 130
Huis verzekeringen 40
Boodschappen 450
Water 20
CV-abonnement 5
Auto 100
Netflix en andere abonnement 25
Zorgverzekering 210

Totaal = 1200 per maand

Dan is er nog ruim 400 euro over.

[Rubbergrover1]

Tehh schreef op maandag 6 april 2020 @ 09:01:
[...]


Prima rondkomen van 2x AOW?
Ik heb niet vaak medelijden met de huidige AOW-ers, maar AOW is bepaald geen vetpot. AOW is op dit moment zo'n € 1.625,- netto p/m voor een samenwonend of gehuwd stel. Als ik alle werk-, en kindgerelateerde kosten uit onze uitgavenlijst sloop dan hebben we zo'n € 1.150 p.m. nodig. Daarbij zijn de meeste kosten op het laagst mogelijk niveau (€ 30 tv&internet, 2x € 8 t.b.v. mobiel, 2x € 84 t.b.v. zorg). Daarbovenop komen dan nog onderhoudskosten voor huis & auto, afschrijving auto, niet verzekerde zorgkosten en eigenwoningforfait. Dat bij elkaar is ook al snel € 500 p.m.

Als je alleen AOW hebt en een vermogen onder de ongeveer 1½ ton, dan heb je ook recht op zorgtoeslag (194). Die 2 keer zorgverzekering kun je dus wel wegstrepen.
Het eigenwoningforfait zal in de regel er niet toe leiden dat de berekende belastingen (veel) boven de heffingskortingen zal komen. Met alleen AOW heb je per persoon nog ruim 900 euro heffingskorting 'over'. Zelfs als de wet Hillen al helemaal afgeschaft zou zijn, zou je dus over de eerste ong. 3 ton nog geen eigenwoningforfait hoeven te betalen.

Bij veel mensen ouder dan de AOW-leeftijd is de grootste kostenpost de huur/hypotheek, gevolgd door een eventuele auto. Met het aflossen van je hypotheek kom je dus ook zonder aanvullend pensioen al een stuk ruimer in je budget te zitten. De keus voor een auto is wel een prijzige keus. Zeker als de overige kosten laag zijn, valt het extra goed op hoe duur het eigenlijk is om een auto te hebben. (Die 100 euro van xenergy is dan wel weer erg aan de lage kant.)

Maar volgens mij gaat dit een beetje voorbij aan de strekking, namelijk dat voor veel FO-ers de periode na de AOW vrij eenvoudig haalbaar te maken is, eventueel met een (klein) extra pensioentje of een zak geld. Maar dat de periode vóór de AOW juist de uitdaging vormt.

[FitTiv]

Aghanim schreef op maandag 6 april 2020 @ 09:27:
[...]

Ik heb de volgende geschatte berekening gemaakt:

TV/Internet 50
Energie 150
OVR Verzekering 20
Belastingen 130
Huis verzekeringen 40
Boodschappen 450
Water 20
CV-abonnement 5
Auto 100
Netflix en andere abonnement 25
Zorgverzekering 210

Totaal = 1200 per maand

Dan is er nog ruim 400 euro over.

Auto lijkt me laag met 100€. Vezekering, belasting, brandstof, afschrijving, onderhoud... Ik denk minstens het dubbele of driedubbele

[Orangelights23]

Tehh schreef op maandag 6 april 2020 @ 09:01:
[...]


Prima rondkomen van 2x AOW?
Ik heb niet vaak medelijden met de huidige AOW-ers, maar AOW is bepaald geen vetpot. AOW is op dit moment zo'n € 1.625,- netto p/m voor een samenwonend of gehuwd stel. Als ik alle werk-, en kindgerelateerde kosten uit onze uitgavenlijst sloop dan hebben we zo'n € 1.150 p.m. nodig. Daarbij zijn de meeste kosten op het laagst mogelijk niveau (€ 30 tv&internet, 2x € 8 t.b.v. mobiel, 2x € 84 t.b.v. zorg). Daarbovenop komen dan nog onderhoudskosten voor huis & auto, afschrijving auto, niet verzekerde zorgkosten en eigenwoningforfait. Dat bij elkaar is ook al snel € 500 p.m.

Dat is per persoon verschillend natuurlijk. Deel van FO is mijn inziens dat je ruimschoots kunt leven, dus dat je genoeg geld hebt om leuke dingen te doen. In jouw geval hou je dan bijna niets over, maar er zijn genoeg posten waar je op kunt besparen. Zo hebben mijn vrouw en ik vaste lasten van 1300 euro per maand, maar dat is inclusief de hypotheek. Wanneer wij onze AOW ontvangen en ik uit ga van het feit dat ik geen extra inkomsten heb, maar ook geen hypotheeklasten meer, kunnen we er prima van rondkomen.

Echter blijft het koffiedik kijken, gezien de regelingen altijd blijven veranderen. Het liefst hebben we natuurlijk voldoende vermogen om jaarlijks van de rente te kunnen leven, waarbij AOW 'een extra' is. Nog 41 jaar tot ons pensioen, we gaan het zien!

[Aghanim]

FitTiv schreef op maandag 6 april 2020 @ 09:52:
[...]


Auto lijkt me laag met 100€. Vezekering, belasting, brandstof, afschrijving, onderhoud... Ik denk minstens het dubbele of driedubbele

Op zich eens, maar nog steeds is er 400 budget over (en nog pensioen van de werkgever hier bovenop). Het gaat dus meer om de gedachte dan de individuele posten.

[Rubbergrover1]

Aghanim schreef op maandag 6 april 2020 @ 10:00:
[...]

Op zich eens, maar nog steeds is er 400 budget over (en nog pensioen van de werkgever hier bovenop). Het gaat dus meer om de gedachte dan de individuele posten.

Ook is er geen post opgenomen voor (reservering voor) onderhoud van de woning. Daarvoor moet je als richtlijn per jaar ook rekenen op zo'n ½% tot 1% van de woningwaarde. (Houd er ook rekening mee dat dit niet alleen om de paar jaar kozijnen schilderen is.)

Het gaat natuurlijk niet om de bedragen op zich, maar dit overzichtje is wel heel beperkt en heel positief.

Maar zoals gemeld, de strekking is dat je als FO-er in de regel je kosten laag hebt (of hebt weten te krijgen) en dus met alleen AOW al een heel eind op weg bent.

[Lim987]

Oilman schreef op maandag 6 april 2020 @ 08:23:
@Zr40 Als je een lease auto rijdt dan heb je in 95% van de gevallen al wat jaarruimte over.

Eerder uit laten betalen met de 20% boete kan al veel eerder uit, als je zeg 10 jaar eerder stopt met werken, dan heb je in die jaren praktisch geen box 1 inkomen. Laat je het dan uit betalen, dan komt het geld in een veel lagere schaal terecht, waardoor het al snel uit kan, zelfs als je niet jarenlang VRH hebt bespaard.

Moet je dan niet opletten dat je, als je spaargeld hebt, volgens de Belastingdienst alsnog veel (fictief) inkomen hebt? Weliswaar valt dat niet in box 1 maar in box 3, maar ook over dat (zogenaamde) inkomen moet je 30 % belasting betalen.
En, voorafgaand aan de AOW datum, is het "lage" IB-tarief toch gewoon 37.35 % ?

[rube]

Over calculators - je kan alles inbouwen in een calculator en tot op 5 cijfers achter de komma doorrekenen, maar dat kan een onterecht gevoel van nauwkeurigheid/zekerheid geven. Zeker als (extreem) vroeg wilt stoppen, en niet een paar jaar. Of juist aangeven dat je nog extreem veel vermogen op moet bouwen,

Voor onze eigen situatie ga ik op dit moment uit van ongeveer het volgende:
-netto inkomsten uit huur dekken op dit moment onze uitgaven (inclusief aflossingen hypotheken).
-eigen vermogen is op dit moment circa 23 x onze huidige jaar uitgaven.
-over circa 25 jaar krijgen we (eventueel) AOW en (wat) aanvullend pensioen wat we opgebouwd hebben.

Zolang de verhuur nog een tijd goed gaat en onze uitgaven dekt, hoeven we niet in te teren op ons eigen vermogen. Hypotheek word (grotendeels) langzaam afgelost. Mocht de verhuur over b.v. 10 of 15 jaar toch niet meer voldoende opleveren of we hebben daar geen zin meer in, dan kunnen we verkopen en indien nodig langzaam interen op ons vermogen.
We hebben vast nog wel wat inkomen tussen nu en onze AOW/Aanvullend pensioen periode door wat werk hier en daar. Indien nodig, kunnen we (ook) onze uitgaven verlagen.

Kortom, ik ga uit van de grote lijnen en mogelijkheden om links-om of rechtsom kapitaal, inkomsten en uitgaven op elkaar af te stemmen.
Ja, ik kan wel uitgaan van 1% meer inflatie, 1% minder opbrengst of juist het tegenover gestelde, maar als je dan uitgaat van 30, 40 of 50 jaar, dan krijg je in sommige gevallen hele extreme uitkomsten, die mij te ver gaan. Je kan simpelweg niet alles incalculeren. Zelfs als je 100 miljoen hebt, maar er is 30 jaar lang een hyperinflatie en je hebt alles op een spaarrekening staan zonder rendement (zelfs geen rente) dan heb je een probleem.

Dus ik ga uit van circa 25 x je jaar uitgaven aan vermogen en bovenal flexibiliteit voor extra inkomsten / lagere uitgaven en dus het aanpassen van mijzelf en de situatie dan nog x-jaar "verplicht" mijn vermogen op te moeten bouwen. Alles wat ik dus nog wel meer opbouw aan vermogen zie ik dus als "extra", omdat ik dat zelf wil.


.

[assje]

Sissors schreef op maandag 6 april 2020 @ 09:01:
Ik heb eens zo'n calculatortje ingevuld. Ik moest de inleg van mijn werkgever in mijn pensioen 2-3x lager zetten voor er jaarruimte beschikbaar kwam. Nu heb ik een behoorlijk hoge pensioen inleg, maar zelfs als die wat lager was moet ik wel verrekte veel overwerken en bonussen krijgen om jaarruimte vrij te maken.

Maar goed, dat verschil uiteraard van persoon tot persoon, alleen kan geen kwaad om te checken of je daadwerkelijk jaarruimte hebt voor je grootse plannen gaat maken

Weet je wel zeker dat je de factor A ingevuld hebt en niet de pensioeninleg? Ik heb in mijn werkzame leven ieder jaar wel een beetje jaarruimte en dat zelfs in jaren zonder enige extra salariscomponenten in het (dure?) PME pensioenfonds.

[Verwijderd]

assje schreef op maandag 6 april 2020 @ 14:03:
[...]


Weet je wel zeker dat je de factor A ingevuld hebt en niet de pensioeninleg? Ik heb in mijn werkzame leven ieder jaar wel een beetje jaarruimte en dat zelfs in jaren zonder enige extra salariscomponenten in het (dure?) PME pensioenfonds.

Inderdaad, ook je werkgever is gelimiteerd in je jaarlijkse pensioeninleg.

[Rubbergrover1]

Lim987 schreef op maandag 6 april 2020 @ 11:00:
[...]


Moet je dan niet opletten dat je, als je spaargeld hebt, volgens de Belastingdienst alsnog veel (fictief) inkomen hebt? Weliswaar valt dat niet in box 1 maar in box 3, maar ook over dat (zogenaamde) inkomen moet je 30 % belasting betalen.
En, voorafgaand aan de AOW datum, is het "lage" IB-tarief toch gewoon 37.35 % ?

Dat inkomen begint pas te lopen op het moment dat de bankspaarpolis (fictief) tot uitkering is gekomen. Tot dat moment hoef je geen VRH te betalen, ook niet met terugwerkende kracht. (Dat is namelijk het idee van die 20% 'boete', dat dit compensatie is voor het niet betaald hebben van VRH.)

[crosscarver]

Meestal zijn de permanente educatie webinars van de vereniging van financiële planners heel gedetailleerd en gefocused op een bepaald klein onderwerp.

Echter deze is ook voor de FO groep interessant: FFP PE webinar 6 april 2020: Woningverhuur voor particuliere beleggers. Het geeft een mooi overzicht over wat bij woningverhuur als belegging komt kijken

https://www.youtube.com/watch?v=zSRPvyJ3wok

[Blik1984]

Aghanim schreef op maandag 6 april 2020 @ 09:27:
[...]

Ik heb de volgende geschatte berekening gemaakt:

TV/Internet 50
Energie 150
OVR Verzekering 20
Belastingen 130
Huis verzekeringen 40
Boodschappen 450
Water 20
CV-abonnement 5
Auto 100
Netflix en andere abonnement 25
Zorgverzekering 210

Totaal = 1200 per maand

Dan is er nog ruim 400 euro over.

Door alleen al een fatsoenlijk bedrag voor auto te nemen (je bent al meer kwijt aan verzekering, belasting en benzine) en een reservering voor onderhoud van je huis (1% woningwaarde) blijft er al helemaal niks over.

En dan heb je ook nog lage zorgkosten gerekend, terwijl de meeste ouderen wel iets meer hebben dan een basisverzekering.

En je mag niet meer op vakantie en af en toe een keer een apparaat vernieuwen zit er ook niet meer in

[assje]

Bijna alle genoemde posten uit dat rijtje zijn bij mij lager (met uitzondering van de auto) maar alsnog zijn onze werkelijke uitgaven 2-3 keer zo hoog als dat totaal (inclusief vakanties, onderhoud/investeringen woning, afschrijving auto etc).

[Oilman]

Lim987 schreef op maandag 6 april 2020 @ 11:00:
[...]


Moet je dan niet opletten dat je, als je spaargeld hebt, volgens de Belastingdienst alsnog veel (fictief) inkomen hebt? Weliswaar valt dat niet in box 1 maar in box 3, maar ook over dat (zogenaamde) inkomen moet je 30 % belasting betalen.
En, voorafgaand aan de AOW datum, is het "lage" IB-tarief toch gewoon 37.35 % ?

Zolang je er niets mee doet zit het veilig opgeborgen in box 1 en betaal je er geen belasting over. Op het moment dat je het uit laat keren ga je er belasting over betalen en mogelijk die 20% "boete", de uitbetaling wordt belast in box 1. Hoeveel dat je op dat moment in box 3 hebt staan doet er niet toe, schijven in box 1 zijn immers onafhankelijk box 3. Pas bij de volgende jaarwisseling gaat het geld belast worden in box 3.

Het geld dat je inlegt gaat van de top van je salaris af. Marginale belastingdruk is voor praktisch iedereen 50+%. Belastingdruk met een inkomen van € <20.000 is minimaal door regeling als arbeidskorting en dergelijke. Dus ook al betaal je dan 20% extra, dan ben je alsnog goedkoper uit, zelfs als je nauwelijks VRH hebt uitgespaard.

Kortom, ik vul al mijn reserveringsruimte netjes op voordat het vervalt.