Financiële onafhankelijkheid - Deel 4

[Zr40]

FatFIRE is verder ook helemaal prima, als je dat graag wil bereiken, go for it Maar besef wel dat dat een bewuste keuze is van je. Het is een stap verder in benodigd vermogen dan 'gewoon' FIRE, wat zelf weer een stap verder is dan LeanFIRE.

Je kan het ook andersom stellen. Als je genoeg vermogen hebt opgebouwd voor 'gewoon' FIRE en je hebt geen problemen om je huidige werk voort te zetten, dan kom je steeds dichter bij het benodigd vermogen voor FatFIRE.

[Wozmro]

Deze maand was de stijging van de beleggingsportefeuille groter dan de gezinsuitgaven, leuk.

[Fr33z]

TheUninvited schreef op zaterdag 27 april 2019 @ 19:16:
[...]

Members only:

Alleen zichtbaar voor ingelogde gebruikers. Inloggen

Dit klinkt wel als een ontzettend drama-traject om met de auto te gaan doen, dus ik zou wel heel goed kijken of je flexibel kunt zijn met werktijden enzo. Er zijn nogal veel mensen die iedere ochtend uit zuid-nederland naar Utrecht/Amsterdam e.o. rijden, dus elke dag file op de A2/A27 etc. is standaard. Voor FO zijn kan het OV dan msischien nog beter uitpakken, hangt ook af van waar je werkgever zit (mss 10km rijden naar treinstation en dan 1e klas treinen/beginnen met werken elke ochtend?)

[Aikon]

@President ik zei ook ontduiken. Ik ben een boefje hoor, kijk maar uit.

[Tommie12]

Aikon schreef op zaterdag 27 april 2019 @ 17:10:
Kom op zeg, business class vliegen is nou juist typisch iets wat je als FO'er achterwege laat. Ieder z'n ding natuurlijk, maar dat is wel erg makkelijk geld besparen.

Uiteraard is er een groot verschil tussen €5k vakantie pp of per (groot) gezin...

5k was ik ruim kwijt voor 2 weken met 2 naar noorwegen, en het was niet genoeg voor 4 personen een week in Ijsland in februari.

En we vlogen niet in business, en sliepen in 3 sterren hotels.

Gewoon al een huisje huren voor 2 weken. ergens vind ik in de zomer niet voor 2500€. Dan moet je er og geraken, en je hebt ter plaatse nog uitgaven.

[ Voor 12% gewijzigd door Tommie12 op 27-04-2019 21:02 ]

[assje]

boers706 schreef op zaterdag 27 april 2019 @ 18:02:
[...]
Wij hebben ons huis verbouwd en hadden daardoor zes weken een tweede auto nodig. Ik heb toen een oude Saab van 20 jaar oud voor 500 euro gekocht met een geldige apk, en deze na vijf maanden (ja makkelijk zo'n tweede auto ) naar de sloop gebracht waar ik er nog 150 euro voor heb gekregen.

Goedkoper red je het volgens mij niet.

Lijkt me wel, 9/10 keer kan je zo'n auto gewoon voor hetzelfde bedrag weer verkopen i.p.v. maar de sloop brengen.

Nog extremer, ik kocht een Peugeot 205 voor €500 en heb die 6 jaar en 90.000km later weer voor hetzelfde bedrag verkocht.

Natuurlijk moet je dan geluk hebben maar een auto in 5 maanden afschrijven zou ik pech noemen.

[Rukapul]

Tommie12 schreef op zaterdag 27 april 2019 @ 14:10:
[...]


Met 50 en een miljoen zou ik me niet FO voelen. Zelfs als je dat goed beheert komt daar op een relatief veilige maniet niet genoeg uit om het uit te houden tot je 80-90 jaar, zeker als je de inflatie mee rekent.
De eerste 2% rendement moet je laten staan om die inflatie te corrigeren, anders gaat het snel bergaf.

Heb je scenarios uitgerekend of volgt bovenstaande uit de losse pols?

Ik kan het aanraden.

Tommie12 schreef op zaterdag 27 april 2019 @ 16:01:
Wel, ik ben het er mee eens dat je geen honger hoeft te lijden, maar het leven is meer.

Als er iets in huis moet gebeuren (verwarmingsketel, dak, raam vervangen,....) dan is 5k ineens helemaal niks meer.
Een deftige vakantie, en zonder echt gek te doen is 5k ook snel,weg.
Eens een nieuwe auto...

Dat is toch allemaal niets bijzonders? Zit bij mij gewoon in de het maandelijkse bedrag.

Ik zit momenteel nog met 3 studenten, en dan gaat er 5k zo door zonder vakanties en uitzonderlijke dingen. Die 3 studenten kosten me makkelijk 2000 per maand.

Enerzijds zeg je dat je geen uitzonderlijke dingen hebt, maar kiest zonder blikken of blozen om 100k aan de volwassen (!) studerende kinderen te geven, en ook nog eens vakanties voor die volwassenen te betalen die duidelijk boven hun stand zijn.

De twee punten die hier inzitten is 1) keuzevrijheid, en 2) voorbeeldgedrag.

Wat er niet onherroepelijk uit volgt is dat het intrinsiek FO in de weg zou moeten staan.

edit: ik heb studiekosten nog niet geprojecteerd. Daar zitten meerdere ideeen achter. Ten eerste vind ik de hoofdverantwoordelijkheid bij hen ligt om hun (financiele) leven in te richten. Ook ben ik niet tegen studieleningen. Daar staat tegenover dat ik mijn nageslacht een goede start in het leven gun en daar aan bij wil dragen, maar dat betekent niet noodzakelijk leningvrij een diploma. Een veel belangrijkere mijlpaal (in NL) is m.i. het begin van de wooncarriere (wat deels ook weer verband houdt met studieleningen). Kortom: ik los liever een concreet probleem op wanneer het zich aandient.
Het tweede punt is dat ik liever wat later middelen erin steek om de dip in vermogenspositie niet te versterken.
Dit alles is overigens vrij eenvoudig op te lossen door tzt een jaar langer door te werken. Dat is immers waar het op neerkomt.

Misschien leef ik wel iets ruimer dan gemiddeld, maar ik zou met 2500€ per maan niet gelukkig worden.

Join the club.

Ik hou dan nog geen rekening met het feit dat je misschien ooit in een rusthuis terechtkomt, en dan gaat er per persoon makkelijk 2000€ door per maand. Dat wil ik niet door mijrn kinderen laten betalen.

Wederom fatalistisch beredeneerd, maar heb je het in een scenario uitgerekend?

De meeste mensen komen pas op (hele) hoge leeftijd in een verzorgingstehuis en typisch voor een beperkt aantal jaren. Moet erg slecht uitvallen wil dat je veel meer dan 100k kosten.

Desnoods werk je een jaar langer door als je het risico af wilt dekken.

JURIST schreef op zaterdag 27 april 2019 @ 16:03:
[...]


Als je met €1 mio op je 50e niet FO kan zijn dan ligt je prioriteit vooral bij een royaler uitgavenpatroon. Dat kan een keuze zijn, maar voor een modale situatie moet het kunnen met dat bedrag. Persoonlijk zie ik FO niet als iets eerder met pensioen, maar ruim eerder. Voor een realistisch scenario kunnen mijn uitgaven dan niet te sterk oplopen.
Bij die genoemde €1 imo zou je overigens ook rekening moeten houden met pensioen en AOW in NL in geval van opbouw. De contante waarde daarvan kan fors zijn op je 50e.

Inderdaad. Volgens mijn model heb ik op m'n 50e voldoende pensioen opgebouwd om vanaf m'n 72e alle uitgaven te dekken met AOW en pensioen.

Dit is ook terug te zien in de vermogenspositie. Die neemt tot 50 toe, teert dan in, om met AOW en pensioen weer te stijgen.

[ Voor 12% gewijzigd door Rukapul op 28-04-2019 09:11 ]

[Aikon]

@Rukapul Ik ben wel benieuwd naar je model waarin je naast je vermogen ook pensioen/AOWmeeneemt. Is dit iets wat je kan delen?

Ik weet niet hoe ik erachter kom wat mijn AOW/pensieon zal zijn als ik tot bijv. m'n 50e werk.

[Metro2002]

Tommie12 schreef op zaterdag 27 april 2019 @ 16:01:
[...]


Wel, ik ben het er mee eens dat je geen honger hoeft te lijden, maar het leven is meer.

Als er iets in huis moet gebeuren (verwarmingsketel, dak, raam vervangen,....) dan is 5k ineens helemaal niks meer.
Een deftige vakantie, en zonder echt gek te doen is 5k ook snel,weg.
Eens een nieuwe auto...

Ik bedoelde dan ook dat je met dat bedrag in elk geval je basisbehoeftes hebt afgedekt (leanfire) zodat je je in elk geval nooit meer daar zorgen om hoeft te maken.

Overigens leven wij uitstekend voor ~ 20k per jaar en we hebben echt niet het gevoel dat we er dingen voor moeten laten ofzo.

We zijn met zijn tweetjes en wonen in een 3 kamer flat in de randstad, hebben 2 auto's (peugeot 206 en een honda civic hybrid) en een scooter en 4 fietsen waarvan 3 best duur, allebei een redelijk moderne computer, allebei een goede smartphone, we hebben netflix, de voorraadkast is tot de nok toe gevuld, het huis is verwarmd, douchen elke dag en we kunnen ook nog op elk jaar op vakantie. Als je me morgen 10.000 euro geeft zou ik serieus niet weten waar ik het aan uit moest geven, we hebben alles wat we willen.

Overigens hebben wij nog nooit 5k uitgegeven aan een vakantie en zijn dat ook echt niet van plan.
De duurste vakantie die we ooit gehad hebben was 1800 euro voor een vliegvakantie naar fuerteventura (8 dagen) en wellicht volgend jaar dat we richting de 3k gaan (willen een keer naar de VS) maar de gemiddelde vakantie kost ons rond de 1500 euro voor 2 weken (huisje ergens in Europa) en als we gaan kamperen dan geven we meestal maar rond de 1100 euro uit voor 2 weken. Het is maar net hoe luxe je zelf op vakantie wilt natuurlijk

En dat rusthuis verhaal: Ten eerste zie ik dat dan wel weer en waarschijnlijk zijn er nog wel wat overheidspotjes beschikbaar op dat moment. Ben echt niet de enige oudere die weinig geld heeft tegen die tijd.
Daarnaast heb ik nog pensioen en AOW dus ik probeer mijn FIRE uit te rekenen vanaf moment van stoppen tot aan mijn pensioendatum. NIet tot ver na mijn pensioen en ja, dat betekent dat ik daarna afhankelijk ben van de overheid en de pensioenmaatschappij maar soit.

[ Voor 14% gewijzigd door Metro2002 op 28-04-2019 11:45 ]

[Rukapul]

Aikon schreef op zondag 28 april 2019 @ 09:36:
@Rukapul Ik ben wel benieuwd naar je model waarin je naast je vermogen ook pensioen/AOWmeeneemt. Is dit iets wat je kan delen?

Ik weet niet hoe ik erachter kom wat mijn AOW/pensieon zal zijn als ik tot bijv. m'n 50e werk.

Dat is gewoon een simpele afschatting op basis van mijnpensioenoverzicht.nl

Te bereiken AOW staat daar gewoon.
Voor pensioen heb je 'opgebouwd pensioen' en 'te bereiken pensioen'. Ik interpoleer lineair. De som discount ik met 1% per jaar voor de diverse risico's waarbij de reële waarde achterblijft.

Voor box 1 reken ik na de AOW leeftijd met een gemiddelde belastingdruk van 30%. Dat is waarschijnlijk ruim te hoog.

Elke afschatting die je doet is beter dan geen afschatting.

[ Voor 7% gewijzigd door Rukapul op 28-04-2019 11:41 ]

[Wozmro]

Wij gaan dit jaar met z'n drieën naar Oost-Duitsland voor twee weken.

Dat zal ook wel richting de 3K lopen in totaal.

Trein naar Berlijn heen en terug: 360€
Overnachtingen: reken een goeie 100€ per nacht, airbnb, hostels. (ongeveer 4 dagen Berlijn, de rest op het 'platteland')
Auto huren voor +/-1 week: 400€
Eten en drinken: moet je thuis ook maar het is toch steeds iets meer. (eens een restaurant, terrasje,...)
Toegangsgelden.

Oost-Duitsland is niet echt ver en ook niet echt duur maar in totaal kost het toch wel wat.

Ik denk wel dat wij per jaar zo'n 5k uitgeven aan vakanties:
- Fietsweekendje
- Tweetal famillieweekends
- Weekje weg met de famillie
- Weekendje met z'n tweeën
- Weekendje met vrienden
-...

Op zich allemaal geen grote en speciale dingen. Wij reizen nooit met het vliegtuig naar verre bestemmingen en zo.
Maar als je alles samentelt is het toch een mooi bedrag, gelukkig is het een van mijn favoriete dingen om geld aan te geven.
Ik heb er zelf veel plezier van dat ik gewoon zonder nadenken ja kan zeggen als iemand mij vraagt: 'ga je mee naar...?'

[Aikon]

Rukapul schreef op zondag 28 april 2019 @ 11:38:
[...]

Dat is gewoon een simpele afschatting op basis van mijnpensioenoverzicht.nl

Te bereiken AOW staat daar gewoon.
Voor pensioen heb je 'opgebouwd pensioen' en 'te bereiken pensioen'. Ik interpoleer lineair. De som discount ik met 1% per jaar voor de diverse risico's waarbij de reële waarde achterblijft.

Voor box 1 reken ik na de AOW leeftijd met een gemiddelde belastingdruk van 30%. Dat is waarschijnlijk ruim te hoog.

Elke afschatting die je doet is beter dan geen afschatting.

Tnx. Wat er wordt genoemd bij 'opgebouwd' is de helft van wat ik krijg 'als er niks in mijn situatie veranderd'. Vind ik maar moeilijk te geloven eigenlijk. Ik moet nog een jaar of 30...

[Rukapul]

Aikon schreef op zondag 28 april 2019 @ 13:05:
[...]

Tnx. Wat er wordt genoemd bij 'opgebouwd' is de helft van wat ik krijg 'als er niks in mijn situatie veranderd'. Vind ik maar moeilijk te geloven eigenlijk. Ik moet nog een jaar of 30...

Dat lijkt scheef. Eigenlijk alleen te verklaren als je nu een enorm slechte pensioenopbouw zou hebben (lagere opbouw / premieinleg, lager pensioengevend salaris, etc.).

Voor mijn middelloonpensioen is 'opgebouwd' in de afgelopen 17 jaar 34% van wat in totaal over 44 (17+27) is 'te bereiken'.

[Aikon]

Vreemd, hoe is dat bij anderen?

Ik mis wel 1 (of 2) jaar AOW opbouw, maar wel altijd gewerkt en normaal pensioenopbouw gehad. Maar wellicht komt het omdat ik net bij een nieuwe baan ben begonnen en ze wel de stop vd oude baan hebben verwerkt, maar niet de start vd nieuwe, bedenk ik me. Over tijdje nog eens kijken.

[assje]

Als ik nu zou stoppen heb ik ongeveer 16%

Begonnen met opbouw met 22 (ongeveer)
Ik ben nu 32 (10 jaar opbouw)
Werken tot 68 (46 jaar opbouw)

Nu dus op ruim 20% van periode maar slechts 16% opgebouwd.

Eerste jaar was echter bij waardeloos pensioenfonds en huidig pensioengevend salaris is 2,5x hoger dan 1e jaar.

Ik verwacht dat het komende tijd enigzins bij zal trekken.

Mijn streven is dat vanaf 50/55 werken min of meer optioneel is, ik durf dan al wel uit te gaan van 50% pensioen opgebouwd. Ga je dit pensioen ook nog eerder uit laten keren wordt de uitkering natuurlijk nog wel veel lager.

[ Voor 25% gewijzigd door assje op 28-04-2019 16:48 ]

[Zr40]

Aikon schreef op zondag 28 april 2019 @ 16:12:
Ik mis wel 1 (of 2) jaar AOW opbouw, maar wel altijd gewerkt en normaal pensioenopbouw gehad. Maar wellicht komt het omdat ik net bij een nieuwe baan ben begonnen en ze wel de stop vd oude baan hebben verwerkt, maar niet de start vd nieuwe, bedenk ik me. Over tijdje nog eens kijken.

Je bouwt 2% AOW op per jaar dat je in Nederland verzekerd bent voor de AOW, vanaf 50 jaar voordat de AOW voor jou in zou gaan. Als je in Nederland woont ben je meestal verzekerd; een baan hebben is niet een vereiste. Hier staan enkele gevallen die daar van afwijken: https://www.svb.nl/int/nl...nneer_verzekerd/index.jsp

[ Voor 6% gewijzigd door Zr40 op 28-04-2019 17:10 ]

[Aikon]

Daarom, ik meen dat ik door mijn werkloze verblijven in het buitenland 2% aow ben misgelopen.

[edit]Ja klopt: Als uw situatie niet verandert tot xxx, bereikt u een opbouw van 98%.

[ Voor 32% gewijzigd door Aikon op 28-04-2019 20:05 ]

[boers706]

assje schreef op zaterdag 27 april 2019 @ 21:49:
[...]


Natuurlijk moet je dan geluk hebben maar een auto in 5 maanden afschrijven zou ik pech noemen.

350 euro voor een auto in vijf maanden afschrijven noem ik echt geen pech. Het was een bewuste keuze en aardig goedkoper dan een auto huren.

[oscar82]

Ik ben benieuwd of er al mensen in hun opnamefase zitten en wat daarvoor jullie strategie is.

Nu ik nog in de opbouwfase zit, heb ik een agressieve beleggingsportefeuille. Tijdens de opnamefase zal ik wel 40% in obligaties gaan aanhouden.

Ik ben nu halverwege de 30 en wil vanaf Mn 40e minder gaan werken. Maar ik verwacht wel altijd te willen blijven werken. Daarnaast ben ik van plan om flink te gaan interen in mijn beleggingsportefeuille. Ik denk nu aan ~7% per jaar opnemen. Dat is natuurlijk geen swr. Maar ik verwacht dat met een slimme asset allocation wel minstens 20 jaar vol te kunnen houden. Daarna (vroeg)pensioen via de werkgever.

Hebben jullie je beleggingsportefeuille aangepast toen jullie overgingen van opbouw- naar opnamefase?
En hoe bepalen jullie de grootte van je opname?

[Ortep]

oscar82 schreef op zondag 28 april 2019 @ 17:51:
Ik ben benieuwd of er al mensen in hun opnamefase zitten en wat daarvoor jullie strategie is.

Ik zit er al een paar jaar in. Wat ik heb geleerd is dat ik veel minder geld nodig hebt dan dat ik dacht.
De invloed van mijn hypotheekvrije huis is echt gigantisch. Dat had ik werkelijk enorm onderschat.
Gewoon als willekeurig voorbeeld: Als je 2100 per maand netto krijgt als je werkt en je hypotheek is 700 heb je 1400 over voor alle andere zaken. Vaste lasten, sparen, vakantie, bedenk het verder maar. Stel voor het gemak dat je daar 1200 voor nodig hebt. Dan heb je 200 over voor bijzondere of leuke dingen.
Als je inkomen/opname zonder werk terug valt naar 70%, dat is ongeveer 1500 maar je huis is ook hypotheek vrij en die 1200 blijf je uitgeven is je vrije ruimte plotseling gestegen naar 300. Dat is fors, 50%, ruimer.
En dan ga ik er van uit dat je nog steeds spaart. Maar sparen van je spaargeld is natuurlijk onzin. De de 'vrije ruimte' neemt nog dus nog veel verder toe. Met een beetje geluk is die verdubbeld.
En ik ga er ook van uit dat ik niet bv 4% groei op mijn vermogen nodig heb om dan 3% te kunnen opnemen om daar van te leven. Als je zo rekent kan je namelijk duizenden jaren door gaan met opnemen. In prioncipe kan je dan oneindig door gaan.
Ik ga er, in mijn ogen veel praktischer,van uit dat ik niet het eeuwige leven heb en dat ik max 90 wordt. Dan mag mijn vermogen op zijn. Doodgaan van de honger zal ik dan heus wel niet. Dan is er heus nog wel iets van AOW en mijn pensioen.

Hebben jullie je beleggingsportefeuille aangepast toen jullie overgingen van opbouw- naar opnamefase?
En hoe bepalen jullie de grootte van je opname?

Ik heb mijn hele portefeuille geliquideerd. Maar dat was al jaren voor de opname fase. Alles staat op de bank. Dat geeft niet het maximale rendement, maar geeft wel maximale rust. Ik kan me best veroorloven om een paar honderd euro per jaar minder rendement te hebben. Maar ik kan met niet veroorloven om een dip in mijn aandelen van 20% te hebben. Dat krijg ik nooit meer op orde. Want een dip van 20% compenseer je niet met 4 jaar 5% rendement. Daar heb je al gauw 6 jaar voor nodig.
Als je FO bent hoef je niet echt op de opnames te letten. Je bent immers FO. Natuurlijk moet ik geen dingen doen als sportwagens komen en in de prak rijden. Maar gewoon doorleven zoals ik deed gaat prima en door de eerder genoemde redenen kan ik zelfs ruimer leven.
Dus eigenlijk was ik al eerder FO dan dat ik dacht.

Het was wel een 'eng' moment om geen vaste inkomstenbron meer te hebben en te gaan leven van mijn vermogen. Het heeft me echt een paar jaar gekost om me te realiseren dat ik minder geld nodig had dan ik dacht en dat ik meer mocht gaan uitgeven.

[ Voor 4% gewijzigd door Ortep op 28-04-2019 20:35 ]

[jsuijker]

Ortep schreef op zondag 28 april 2019 @ 20:31:
[...]

Ik zit er al een paar jaar in. Wat ik heb geleerd is dat ik veel minder geld nodig hebt dan dat ik dacht.
De invloed van mijn hypotheekvrije huis is echt gigantisch. Dat had ik werkelijk enorm onderschat.
Gewoon als willekeurig voorbeeld: Als je 2100 per maand netto krijgt als je werkt en je hypotheek is 700 heb je 1400 over voor alle andere zaken. Vaste lasten, sparen, vakantie, bedenk het verder maar. Stel voor het gemak dat je daar 1200 voor nodig hebt. Dan heb je 200 over voor bijzondere of leuke dingen.
Als je inkomen/opname zonder werk terug valt naar 70%, dat is ongeveer 1500 maar je huis is ook hypotheek vrij en die 1200 blijf je uitgeven is je vrije ruimte plotseling gestegen naar 300. Dat is fors, 50%, ruimer.
En dan ga ik er van uit dat je nog steeds spaart. Maar sparen van je spaargeld is natuurlijk onzin. De de 'vrije ruimte' neemt nog dus nog veel verder toe. Met een beetje geluk is die verdubbeld.
En ik ga er ook van uit dat ik niet bv 4% groei op mijn vermogen nodig heb om dan 3% te kunnen opnemen om daar van te leven. Als je zo rekent kan je namelijk duizenden jaren door gaan met opnemen. In prioncipe kan je dan oneindig door gaan.
Ik ga er, in mijn ogen veel praktischer,van uit dat ik niet het eeuwige leven heb en dat ik max 90 wordt. Dan mag mijn vermogen op zijn. Doodgaan van de honger zal ik dan heus wel niet. Dan is er heus nog wel iets van AOW en mijn pensioen.

[...]

Ik heb mijn hele portefeuille geliquideerd. Maar dat was al jaren voor de opname fase. Alles staat op de bank. Dat geeft niet het maximale rendement, maar geeft wel maximale rust. Ik kan me best veroorloven om een paar honderd euro per jaar minder rendement te hebben. Maar ik kan met niet veroorloven om een dip in mijn aandelen van 20% te hebben. Dat krijg ik nooit meer op orde. Want een dip van 20% compenseer je niet met 4 jaar 5% rendement. Daar heb je al gauw 6 jaar voor nodig.
Als je FO bent hoef je niet echt op de opnames te letten. Je bent immers FO. Natuurlijk moet ik geen dingen doen als sportwagens komen en in de prak rijden. Maar gewoon doorleven zoals ik deed gaat prima en door de eerder genoemde redenen kan ik zelfs ruimer leven.
Dus eigenlijk was ik al eerder FO dan dat ik dacht.

Het was wel een 'eng' moment om geen vaste inkomstenbron meer te hebben en te gaan leven van mijn vermogen. Het heeft me echt een paar jaar gekost om me te realiseren dat ik minder geld nodig had dan ik dacht en dat ik meer mocht gaan uitgeven.

Dikgedrukte heeft weinig met het effect van hypotheekvrij of gevolg van FO.
Je vermogen is gewoon hoger dan je nodig had om je uitgaven die je eerst had te coveren en je kan 100 eu extra opnemen.
Is je vermogen hoog genoeg om de 2100 eu die je had uit werk op te nemen dan heb je 'plotseling' een nog hogere stijging v je vrije deel.

[Ortep]

jsuijker schreef op zondag 28 april 2019 @ 20:55:
[...]

Dikgedrukte heeft weinig met het effect van hypotheekvrij of gevolg van FO.
Je vermogen is gewoon hoger dan je nodig had om je uitgaven die je eerst had te coveren en je kan 100 eu extra opnemen.
Is je vermogen hoog genoeg om de 2100 eu die je had uit werk op te nemen dan heb je 'plotseling' een nog hogere stijging v je vrije deel.

Heb je deze regel ook gelezen?

Dus eigenlijk was ik al eerder FO dan dat ik dacht.

Of met jouw woorden: Mijn vermogen was hoger dan nodig was.

De vraag was of er mensen in de opname fase zaten en wat dan de strategie was. Ik zit dus in de opname fase. En ik gaf een verklaring waarom mijn strategie te voorzichtig was, ik ging van 70% uit. Er zat meer ruimte in en ik legde ook uit waar ik die 'fout' had gemaakt. Dat heeft dus alles met FO te maken

En dat heeft dus direct ook invloed op het tweede deel van de vraag hoe ik de opname hoogte bepaalde. In eerste instantie dus veel te laag.

[Ko.Kane]

@Ortep Ik neem aan je niet 84 bent, dus je hebt toch wel ruim meer dan 6 jaar om een dip te boven komen? Ik zou het snappen als je een deel geliquideerd had, maar alles vind ik wel apart. Je kan dan ook in bijvoorbeeld in goede tijden opnemen uit je belegde vermogen en in mindere tijden vanuit je liquide pot.
Spreid je wel alles over banken in verband met deposito garantie systeem?

[rube]

@hierboven: ik ga bewust onze hypotheek verhogen. Ja, daardoor zijn de maandlasten (iets) hoger, maar hebben we een veel grotere redelijke liquide buffer. Een grote liquide buffer vind ik belangrijker dan lage(re) maandlasten.
Althans in onze situatie, want risicomanagement is situatie en persoonsafhankelijk.
Daarmee kunnen we dan tijdelijke tegenvallers wel opvangen (zoals tijdelijke leegstand of erger, een niet betalende huurder). Maar wij teren (als het goed is) niet in, maar gaan de huurinkomsten gebruiken. Dat is natuurlijk een hele andere situatie dan bij @Ortep die ook al een stukje ouder was toen hij stopte.
Wij nemen niet op van ons vermogen en leven in principe van de huurinkomsten. Ons inkomen uit werk sparen we volledig, en dat gaat met 2 goede inkomens erg hard. Maar dat zal in de toekomst dus wegvallen en daar zal ik wellicht wat moeite mee hebben, maar dat is vooral een psychologisch iets. Opnemen/interen zal ook in die situatie alleen nodig zijn bij tegenvallers of als we iets speciaals willen doen/kopen.

[ Voor 6% gewijzigd door rube op 28-04-2019 21:45 ]

[Sissors]

Ik vind dat eigenlijk niet vreemd. Als je gewoon maandelijks/jaarlijks een bepaald bedrag liquideert dan ben je het omgekeerde van DCA aan het doen, wat dus potentieel best onhandig is. Maar als je portefeuille hoog genoeg is om zonder verder rendement het ruimschoots te redden, waarom zou je dan nog een gedeelte op de beurs laten staan? Wat heb je daarbij te winnen?

[Verwijderd]

@oscar82 Een interessante bron voor jouw vragen is ERN. Hij heeft (onder meer) een serie blogs geschreven over safe withdrawal rates, waarvan vooral het stuk over equity glidepaths relevant is.
Kort gezegd komt het er op neer dat je in aanloop naar je 'pensioen'datum je percentage aandelen afbouwt (dus meer obligaties en/of cash) om te voorkomen dat je door een recessie je SWR niet kunt volhouden, maar vanaf je pensioen je pencentage aandelen weer gaat verhogen om te voorkomen dat je (te) weinig rendement haalt over je vermogen.

[Tommie12]

Rukapul schreef op zaterdag 27 april 2019 @ 23:25:
[...]

Heb je scenarios uitgerekend of volgt bovenstaande uit de losse pols?

Ik kan het aanraden.

[...]

Dat is toch allemaal niets bijzonders? Zit bij mij gewoon in de het maandelijkse bedrag.

[...]

Enerzijds zeg je dat je geen uitzonderlijke dingen hebt, maar kiest zonder blikken of blozen om 100k aan de volwassen (!) studerende kinderen te geven, en ook nog eens vakanties voor die volwassenen te betalen die duidelijk boven hun stand zijn.

De twee punten die hier inzitten is 1) keuzevrijheid, en 2) voorbeeldgedrag.

Wat er niet onherroepelijk uit volgt is dat het intrinsiek FO in de weg zou moeten staan.

edit: ik heb studiekosten nog niet geprojecteerd. Daar zitten meerdere ideeen achter. Ten eerste vind ik de hoofdverantwoordelijkheid bij hen ligt om hun (financiele) leven in te richten. Ook ben ik niet tegen studieleningen. Daar staat tegenover dat ik mijn nageslacht een goede start in het leven gun en daar aan bij wil dragen, maar dat betekent niet noodzakelijk leningvrij een diploma. Een veel belangrijkere mijlpaal (in NL) is m.i. het begin van de wooncarriere (wat deels ook weer verband houdt met studieleningen). Kortom: ik los liever een concreet probleem op wanneer het zich aandient.
Het tweede punt is dat ik liever wat later middelen erin steek om de dip in vermogenspositie niet te versterken.
Dit alles is overigens vrij eenvoudig op te lossen door tzt een jaar langer door te werken. Dat is immers waar het op neerkomt.

[...]

Join the club.

[...]

Wederom fatalistisch beredeneerd, maar heb je het in een scenario uitgerekend?

De meeste mensen komen pas op (hele) hoge leeftijd in een verzorgingstehuis en typisch voor een beperkt aantal jaren. Moet erg slecht uitvallen wil dat je veel meer dan 100k kosten.

Desnoods werk je een jaar langer door als je het risico af wilt dekken.

[...]

Inderdaad. Volgens mijn model heb ik op m'n 50e voldoende pensioen opgebouwd om vanaf m'n 72e alle uitgaven te dekken met AOW en pensioen.

Dit is ook terug te zien in de vermogenspositie. Die neemt tot 50 toe, teert dan in, om met AOW en pensioen weer te stijgen.

Losse pols is veelgezegd, maar ik wil eigenlijk alleen van de rente leven, omdat ik niet weet hoe lang ik zal,leven, en inflatie behoorlijk hard aan het vermogen knaagt als je een periode van 40 jaar of meer wil overbruggen.

5% opbrengst is nogal optimistisch, omdat het niet risicovrij kan, en dan blijft er maar 3% over. Dat is dus 33k per jaar.
Momenteel gaat er met studenten etc een pak meer door per maand, en inderdaad, ik wil niet zwaar inleveren op mijn levensstandaard. Nu heb ik een firmawagen, en nog een kleine eigen stadsauto. Dat mag één auto worden, maar die zal al meer kosten dan die stadsauto.

Mijn huis is nu al hypotheekvrij, maar ik verwacht wel kosten, en ik wil ook mijn kinderen helpen met hun woningstart. Met eentje heb ik dat al gedaan.

Wat studiekosten betreft... in België is het niet alleen de gewoonte, maar ook is er onderhoudsplicht. Als ouder wordt je verondersteld de studiekosten van je kinderen te betalen zo lang ze redelijkerwijs vooruit gaan. Dat is in NL anders. Ik heb ook geen zin om daar over te gaan discussiëren.

Voor een stuk gaat het ook om gevoel en perceptie. Het gevoel krap te gaan zitten is misschien belangrijker dan de rekensom.

[Ortep]

Ko.Kane schreef op zondag 28 april 2019 @ 21:42:
@Ortep Ik neem aan je niet 84 bent, dus je hebt toch wel ruim meer dan 6 jaar om een dip te boven komen? Ik zou het snappen als je een deel geliquideerd had, maar alles vind ik wel apart. Je kan dan ook in bijvoorbeeld in goede tijden opnemen uit je belegde vermogen en in mindere tijden vanuit je liquide pot.
Spreid je wel alles over banken in verband met deposito garantie systeem?

Ik ben geen 84, trek er maar 20 van af. Ik ben al heel lang met FO bezig. En ik heb heel overwogen de beslissingen genomen die ik genomen heb. Natuurlijk heb ik de zaak gespreid over verschillende banken.
Ik heb nu in totaal 4 beurs/huizen crises meegemaakt (1980, 1987, 2000 en 2008) en ik kan je uit ervaring vertellen dat dat niet leuk is en veel stress geeft. Als je 30-40 jaar de tijd hebt om de zaak op orde te krijgen is er niets aan de hand. Maar als je het binnen 10 jaar MOET corrigeren is het verhaal anders.
Bovendien, als je met 6 jaar de zaak gecorrigeerd hebt ben je pas op de plaats waar je 6 jaar eerder ook al was. Dan heb je nog niets gewonnen.
Ik heb ruim voldoende vermogen om te leven zoals ik wil. Waarom zou ik me druk maken over een beetje meer rendement als met dat mijn nachtrust kost? Het enige resultaat zou zijn dat ik meer geld op de bank zou hebben als ik dood ga. En mijn laatste jas heeft geen zakken.

[ Voor 5% gewijzigd door Ortep op 28-04-2019 21:56 ]

[Ko.Kane]

@Sissors Alles kan maar je ziet ver van optimale pad: als je inderdaad genoeg geld hebt om zonder rendement het te halen, heb je mijn inziens eigenlijk te lang doorgespaard. Het kan je natuurlijk overkomen, erfenis, bedrijf verkopen of gewoon te leuke baan. Maar je hebt een 'overshoot' over je FO target gehaald. Maw je had eerder met FO kunnen gaan. Dat is ook wat ortep merkte.

Je noemt het omgekeerd DCA, maar je zorgt wel dat je langste time in the market hebt voordat je opneemt. Tevens is daarom het aanhouden van een cashpositie van bv 10% aan te houden (wat bij SWR van 4% 2,5 jaar uitgaven voorstelt), zodat je in een dip bv daarop inteert in plaats laag gedwongen delen moet verkopen. Of wellicht beter 25% en dan kun je zelfs nog bijkopen in de dip...

[Sissors]

Dan ben je echt aan het proberen de markt te timen. In principe is het logischer dan een plan te maken om elke maand een vast aantal aandelen te verkopen, met buffer om genoeg geld te hebben als de koers laag staat. Echter dat is ook niet logisch omdat de koers steeds hoger wordt waarschijnlijk, en je dus steeds meer verkoopt per maand hoe ouder je wordt. Dus daar zou je dan ook weer voor moeten compenseren.

Het klopt uiteraard als je alles verkoopt je te lang hebt gewacht om FO te gaan. Tegelijk als je nog niet veel haast had om te stoppen met werken, is daar iets mis mee?

[Ko.Kane]

Ortep schreef op zondag 28 april 2019 @ 21:50:
[...]


Ik ben geen 84, trek er maar 20 van af. Ik ben al heel lang met FO bezig. En ik heb heel overwogen de beslissingen genomen die ik genomen heb. Natuurlijk heb ik de zaak gespreid over verschillende banken.
Ik heb nu in totaal 4 beurs/huizen crises meegemaakt (1980, 1987, 2000 en 2008) en ik kan je uit ervaring vertellen dat dat niet leuk is en veel stress geeft. Als je 30-40 jaar de tijd hebt om de zaak op orde te krijgen is er niets aan de hand. Maar als je het binnen 10 jaar MOET corrigeren is het verhaal anders
Ik heb ruim voldoende vermogen om te leven zoals ik wil. Waarom zou ik me druk maken over een beetje meer rendement als met dat mijn nachtrust kost? Het enige resultaat zou zijn dat ik meer geld op de bank zou hebben als ik dood ga. En mijn laatste jas heeft geen zakken.

Persoonlijke factor is natuurlijk wel belangrijk. Het helpt wel dat jij de keuze ook hebt, doordat je FO target ruim hebt gehaald. Ik ben ook niet gerust op crashes, maar als ik zonder rendement zou gaan rekenen, dan moet ik aanzienlijk meer sparen. Dus wordt ik aanzienlijk later FO-er. Voor mij is het zo dat ik dat extra rendement tov spaarrekeningen echt nodig heb om het in afzienbare tijd te redden. Mijn target is om 40-45 jaar te halen: 40 voor FMA, 45 FO.

[Ortep]

Tommie12 schreef op zondag 28 april 2019 @ 21:50:
[...]


Losse pols is veelgezegd, maar ik wil eigenlijk alleen van de rente leven, omdat ik niet weet hoe lang ik zal,leven, en inflatie behoorlijk hard aan het vermogen knaagt als je een periode van 40 jaar of meer wil overbruggen.

Dat kan zeker doorknagen, maar waar ik me iedere keer over verbaas is dat mensen er blijkbaar van uit gaan dat ze eeuwig leven. Want dan is de SWR erg belangrijk, dus 5% rendement maken om er 3% uit te halen. Om dan redelijk te leven heb je een flink vermogen nodig. Maar op de manier kan je dus van je hoofdsom met gemak 1000,2000 of 10000 jaar leven. Veel mensen zijn krampachtig bezig om de hoofdsom in tact te houden. En dat hoeft nu juist niet. Je kan er echt wel van uit gaan dat je geen 150 word en ook geen 120. 100 is al extreem en 90 al flink oud. Je kan er gewoon de actuaris tabellen bij pakken van wat je levensverwachting op een bepaalde leeftijd is. Tel er 5 bij op en je zit prima. Dan mag je banksaldo NUL zijn.

[Ortep]

Ko.Kane schreef op zondag 28 april 2019 @ 21:59:
[...]

Persoonlijke factor is natuurlijk wel belangrijk. Het helpt wel dat jij de keuze ook hebt, doordat je FO target ruim hebt gehaald. Ik ben ook niet gerust op crashes, maar als ik zonder rendement zou gaan rekenen, dan moet ik aanzienlijk meer sparen. Dus wordt ik aanzienlijk later FO-er. Voor mij is het zo dat ik dat extra rendement tov spaarrekeningen echt nodig heb om het in afzienbare tijd te redden. Mijn target is om 40-45 jaar te halen: 40 voor FMA, 45 FO.

Ik ben op mijn 40ste serieus begonnen. Mijn target was 55. Wat hielp was dat ik eigenlijk onbewust al een aantal dingen 'goed' had gedaan. Ik ben met 57 eigenlijk mezelf FO gaan noemen. Maar nu ik terug kijk had ik die target eigenlijk wel gehaald. Ik heb trouwens ook een flinke onverwachte tegenslag gehad. Het plotseling optrekken van de AOW leeftijd (Voor mij met 2 jaar) Dat geld moest ik natuurlijk wel ergens vandaan halen. Dat heb ik nergens kunnen plannen.

Voor mij was er ook een verschil tussen het target halen, dat wilde ik zo snel mogelijk. En er zijn en dan rust willen. Als ik de hele dag de beurs in de gaten moet houden om mijn vermogen op peil te houden ben ik niet FO, maar dan ben ik aan het werk om niet te hoeven werken.

[ Voor 12% gewijzigd door Ortep op 28-04-2019 22:15 ]

[rube]

Ortep schreef op zondag 28 april 2019 @ 22:04:
[...]
Dat kan zeker doorknagen, maar waar ik me iedere keer over verbaas is dat mensen er blijkbaar van uit gaan dat ze eeuwig leven. Want dan is de SWR erg belangrijk, dus 5% rendement maken om er 3% uit te halen. Om dan redelijk te leven heb je een flink vermogen nodig.

Daar hebben we het al een keer over gehad. Dat is precies het verschil als je vroeg met pensioen wilt gaan, zeg tot b.v.15 jaar eerder.
Of als op je 40ste FO wilt zijn. Als je zo jong FO wilt zijn, zit je al bijna 30 jaar tot de normale pensioenleeftijd. En zit je dus al op de circa 3% swr. Bovendien moet je dan meer onzekerheden inbouwen.
5-10-15 jaar eerder met pensioen gaan vereist daarom wat mij betreft een andere kijk en aanpak dan >25 jaar voor de normale pensioenleeftijd FO willen zijn.

[Ko.Kane]

Sissors schreef op zondag 28 april 2019 @ 21:57:
Dan ben je echt aan het proberen de markt te timen. In principe is het logischer dan een plan te maken om elke maand een vast aantal aandelen te verkopen, met buffer om genoeg geld te hebben als de koers laag staat. Echter dat is ook niet logisch omdat de koers steeds hoger wordt waarschijnlijk, en je dus steeds meer verkoopt per maand hoe ouder je wordt. Dus daar zou je dan ook weer voor moeten compenseren.

@ Sissors: Market timen voor dip situaties is niet bijzonder lastig. Ik denk dat iedereen in 2008 wel door had in een dip te zitten. Maar een en ander kan je ook doen door bv portfolio met re-balancing aan te houden met bv cash-aandelen-assetsclasses aan te houden. Dan gaat het als het ware vanzelf, dan koop je automatisch de dip en verkoop je top. Vooral de info van ERN zoals gepost door @Verwijderd geeft veel informatie over passende strategieën.

Het klopt uiteraard als je alles verkoopt je te lang hebt gewacht om FO te gaan. Tegelijk als je nog niet veel haast had om te stoppen met werken, is daar iets mis mee?

Geen idee? Zeg jij het maar?


@Ortep Ik ben het met je eens met betrekking dat voor de oneindigheid plannen onzin is. Ook neemt je besteding meestal af als je ouder wordt ook nog. Dat meenemen scheelt erg in wat je nodig hebt. Plus ook natuurlijk AOW-pensioen etc.
Maar kleine nuance: de veel gequote 4% SWR is gebaseerd op een 95% successrate over een 30 jaar interval, waarbij succes een positief saldo op de laatste dag is. Er zijn dus ook scenarios waar het saldo dus 1$ op de laatste dag na 30jaar is en 5% van de scenarios was bust. Dus nog lang geen garantie dat je hoofdsom intact blijft voor altijd of dat het rustig slapen is.
ERN heeft mooie tabellen met resultaten voor als je 95+% wil of 40 jaar etc.


In algemeenheid maakt eerder stoppen dat je ook minder pensioen opbouwt -> dus meer moet sparen -> dat kost tijd, maar bouw je iig weer wat meer pensioen op.
Op het optimale punt stoppen lukt vaak toch niet. En wegens gemoedsrust doen alsnog veel FO-ers de "1 more year", om zeker te zijn. Begrijpelijk trouwens.

[Verwijderd]

Ik wil de pot ook niet opmaken. Zou mooi zijn voor de volgende generatie als er nog wat over is.
Waarschijnlijker is wel dat het zwaartepunt daarvan al eerder ligt (studie/eerste huis), maar linksom of rechtsom heb je daardoor wel meer nodig dan als je alles zelf opmaakt.

Sowieso is op €0 uitkomen moeilijk en risicovol tenzij je van je inkomen (AOW, pensioen, levenslange lijfrente-uitkering) makkelijk kan rondkomen. Als dat zo is, kan je al in een eerder stadium je vermogen doorgeven natuurlijk.

[Wozmro]

@Ortep, zit je geld dan in termijnrekeningen?

Ik hou zelf met een schuin oog de rente op termijnrekeningen op 10 jaar in de gaten.

Nu staat die superlaag maar vorig jaar was er bvb wel een stijging en dan steek ik er wat geld in. Dit doe ik bij rabobank, daar heb je de keuze om maandelijks de rente te laten uitbetalen, ik zit al aan 15€/maand

[Ortep]

Wozmro schreef op zondag 28 april 2019 @ 22:24:
@Ortep, zit je geld dan in termijnrekeningen?

Niet eens veel. Ik heb wat deposito's. Maar niet te lang. Op mijn leeftijd is 10 jaar vast zetten al een hele tijd. Mijn totale horizon is 20 jaar.
Bij de KNAB ook nog wat certificaten. Dat is mijn geld met het hoogste risico. Die dingen hebben hun geld al opgebracht al zouden ze ongeveer de helft opbrengen van wat ze oorspronkelijk gekost hebben. De Rabo heft ook zulke dingen. Maar het grootste deel gewoon liquide.

En natuurlijk is mijn huis ook een deel van mijn vermogen (het grootste deel) Daar heb ik een inkomen uit. Namelijk dat ik niets hoef te betalen om te wonen.
Ik zou het kunnen verkopen en dan ergens een appartement huren en 20 jaar lang een flinke huur betalen zonder dat ik in de problemen kom

[Lim987]

@Ortep. Grappig, ik zit ook in de opnamefase (ben nu bijna 60 jaar) en heb eigenlijk dezelfde ervaring voor wat betreft de (meevallende) kosten van levensonderhoud.
Ook ik ben al voor mijn 40e jaar gestart met FO/FMA (al noemde niemand het toen al zo)
Ik heb he-le-maal niets met beleggen en ik heb eigenlijk altijd alleen gespaard + deposito's.
Huis: eerst een huurhuis en later op mijn 35e een nieuwbouwhuis gekocht waarvoor ik nog maar plm, 60 % hypotheek hoefde te nemen - en op mijn 47e was de hypotheek geheel afgelost.

Ik wilde altijd -de mogelijkheid hebben om- 5 jaar eerder kunnen stoppen, dus op mijn 60e.
Alles ging voorspoedig dus later richtte ik mij op nog eens 5 jaar eerder (55 jaar).
Toen kwam de verhoging van de pensioenleeftijd (voor mij 2,5 tot 3 jaar). Dus die 55 zou 58 moeten worden.

Maar toen (53 jaar) heb ik de gok genomen om toch eerder te stoppen/minderen met werken. Ik nam mij voor dat ik dan die eerste 5 jaar (53-58 jaar) alleen nog zo af en toe heel erg leuke opdrachten te doen,
en daarnaast die eerste 5 jaar zo zuinig mogelijk te leven. Enerzijds om te kijken of/hoe dat werkt en anderzijds om niet meteen een te groot gat te slaan...
Maar inderdaad, de ervaring is dat ik minder geld nodig heb dan ik dacht. Je gaat anders tegen zaken aankijken. En de leeftijd speelt ook een rol. En bijv. een gezellige lunch om uitgebreid bij te kletsen op een locatie waar je op de fiets naar toe gaat, kost veel minder dan een diner na je werk in de binnenstad + parkeerkosten. Dus in financieel opzicht blijkt het allemaal reuze mee te vallen. En het is ook heel veel waard om lekker zorgeloos om te kunnen gaan met tijd.....

Ik heb er nu dus zo'n 7 jaar 'eigen pre pensioen' op zitten en nog 7 jaar te gaan voor de officiele pensioendatum. Gaat prima.
Na de pensioendatum zal ik met AOW+pensioen+lijfrentes een bruto jaarinkoen hebben dat ongeveer gelijk is aan modaal. Daarnaast 'rest spaargeld' en vrij wonen: in mijn huidige woning, of deze woning verkopen en ruilen voor een appartement+VVE kosten, of gaan huren. Dat laatste kan als ik nog lang gezond blijf en hier kan blijven wonen prima: bij verkoop (stel) ad 300.000,- kun je dan 300 maanden lang voor 1000,- huren (zonder zorgen/onderhoud). Of ik koop een appartment en houd mijn huidige woning aan voor verhuur, dat kan ook nog. Maar dat is een beetje 'lood om oud ijzer' dus dat zou voor nu eigenlijk alleen een goede optie zijn als ik nu al fysieke klachten zou krijgen.

Als er 'later' geld overblijft: leuk voor de erfgenamen. Maar ik ben alleenstaand, dus het mooiste is wanneer ik precies op 0,- uit zou komen.

[Ididit]

oscar82 schreef op zondag 28 april 2019 @ 17:51:
Ik ben benieuwd of er al mensen in hun opnamefase zitten en wat daarvoor jullie strategie is.

Hebben jullie je beleggingsportefeuille aangepast toen jullie overgingen van opbouw- naar opnamefase?
En hoe bepalen jullie de grootte van je opname?

Gestopt op 55. Pensioen vanaf 65.
Mijn kapitaalallocatie is bijna niet gewijzigd sinds ik stopte met werken.
40% onroerend goed (verhuurd)
60 % roerend (waarvan 40-45% aandelen)
Daarnaast nog de gezinswoning.

Nogal voorzichtig dus. Ook tijdens de opbouwfase.
Ik ga er in mijn projecties vanuit dat ik morgen 50% van mijn aandelenkapitaal verlies bij een crash.

Ik besef nu dat (veel) vroeger had kunnen stoppen. Maar daarom heb ik nu wel een heel grote veiligheidsmarge.

[jsuijker]

Ortep schreef op zondag 28 april 2019 @ 21:41:
[...]


Heb je deze regel ook gelezen?

Dus eigenlijk was ik al eerder FO dan dat ik dacht.

Of met jouw woorden: Mijn vermogen was hoger dan nodig was.

De vraag was of er mensen in de opname fase zaten en wat dan de strategie was. Ik zit dus in de opname fase. En ik gaf een verklaring waarom mijn strategie te voorzichtig was, ik ging van 70% uit. Er zat meer ruimte in en ik legde ook uit waar ik die 'fout' had gemaakt. Dat heeft dus alles met FO te maken

En dat heeft dus direct ook invloed op het tweede deel van de vraag hoe ik de opname hoogte bepaalde. In eerste instantie dus veel te laag.

Die heb ik gelezen maar daar reageer ik ook niet op. Ik geef alleen aan dat het niets te maken heeft met ineens geld overhouden (wat je in mijn ogen impliceert).
Mijn opmerking dat het niets te maken heeft met FO gaat niet om het topic maar dat FO bereiken niet ineens betekent dat je 100eu overhoudt.

Prima als je t anders bedoelt en/of ik het verkeerd lees, maar in mijn ogen zeg je dat de kosten/baten anders zijn na het bereiken v FO en kan in mijn ogen betekenen dat iemand het dan lager gaat inschatten door ervaring van anderen. Dit lijkt me alleen onterecht.

[Wozmro]

Zeer interessant om de reacties van de 'reeds-FO'ers' te lezen!

Vooral dit: 'ik had eigenlijk wel een paar jaar vroeger kunnen stoppen'

Hebben jullie, naast het financiële, mogelijk nog andere tips en ervaringen?

[mekkieboek]

Ortep schreef op zondag 28 april 2019 @ 20:31:
Maar gewoon doorleven zoals ik deed gaat prima en door de eerder genoemde redenen kan ik zelfs ruimer leven.
Dus eigenlijk was ik al eerder FO dan dat ik dacht.

Het was wel een 'eng' moment om geen vaste inkomstenbron meer te hebben en te gaan leven van mijn vermogen. Het heeft me echt een paar jaar gekost om me te realiseren dat ik minder geld nodig had dan ik dacht en dat ik meer mocht gaan uitgeven.

Wat ik nergens kan vinden: wat ben ik kwijt aan overheidsheffingen als ik stop met werken?

Vaste maandelijkse lasten is simpel: ontvangen netto loon over een jaar minus gespaard bedrag over een jaar en dat delen door 12.

Maar wat krijg ik aan heffingen als ik geen werkgever meer heb? Voorbeeld: ik heb een zorgverzekering, dus maandelijkse premie (plus eigen risico). Maar mijn werkgever heeft ook een maandelijkse bijdrage die wegvalt als ik ga stoppen. Moet ik daarvoor bijspringen? Voor hoeveel?

En alle overige loonheffingen, da's best veel elke maand. Blijft daar een deel van bestaan die ik zelf moet gaan ophoesten? Premie WW, WIA enzo vermoedelijk niet meer omdat ik geen gebruik meer zal maken van die verzekering.

Wat kan ik (grosso modo) verwachten aan deze onvoorziene heffingen per maand?

[R.van.M]

Een dip in de aandelenmarkt is geen enkel probleem als je maar genoeg jaar te gaan hebt.
Er zijn 2 momenten waar het pijn doen
1) op het moment dat je besluit FO te starten je portefuille hard daalt
2) op het einde van je FO periode

Voor situatie 1 kun je een glidepath maken. Hiermee ga je voor je FO datum een groter deel in veilige assets zitten en na je FO datum langzaam weer terug in aandelen. Lees hiervoor de guide op earlyretirementnow.com

Voor situatie 2 bouw je langzaam je aandelen af naarmate je ouder wordt.

Om tijdens de opbouw fase volledig op spaarrekeningen te zetten beperkt je rendement enorm, zelfs als je alle crisis meeneemt van de afgelopen jaren.

[Tommie12]

R.van.M schreef op maandag 29 april 2019 @ 08:55:
Een dip in de aandelenmarkt is geen enkel probleem als je maar genoeg jaar te gaan hebt.
Er zijn 2 momenten waar het pijn doen
1) op het moment dat je besluit FO te starten je portefuille hard daalt
2) op het einde van je FO periode

Voor situatie 1 kun je een glidepath maken. Hiermee ga je voor je FO datum een groter deel in veilige assets zitten en na je FO datum langzaam weer terug in aandelen. Lees hiervoor de guide op earlyretirementnow.com

Voor situatie 2 bouw je langzaam je aandelen af naarmate je ouder wordt.

Om tijdens de opbouw fase volledig op spaarrekeningen te zetten beperkt je rendement enorm, zelfs als je alle crisis meeneemt van de afgelopen jaren.

Dit dus.
Met een spaarrekening (in B krijg je nu 0,1% of zo) verlies je dus elk jaar 2% van je kapitaal...
Daarom moet je dus in andere dingen beleggen, en risico's nemen.

Mijn theorie is ook dat je naarmate je meer geld hebt, je meer risico kan nemen. Je zal immers nooit alles in één keer moeten opnemen, en dus kan je veel beter een crisis uit zitten.
Spreiding is natuurlijk ook heel belangrijk.

Ik kan zeker bevestigen dat het belangrijkste deel van mijn vermogen te danken is aan correct beheer van dat geld, en minder door bij te sparen.

[Ortep]

rube schreef op zondag 28 april 2019 @ 22:15:
[...]

Daar hebben we het al een keer over gehad. Dat is precies het verschil als je vroeg met pensioen wilt gaan, zeg tot b.v.15 jaar eerder.
Of als op je 40ste FO wilt zijn. Als je zo jong FO wilt zijn, zit je al bijna 30 jaar tot de normale pensioenleeftijd. En zit je dus al op de circa 3% swr. Bovendien moet je dan meer onzekerheden inbouwen.
5-10-15 jaar eerder met pensioen gaan vereist daarom wat mij betreft een andere kijk en aanpak dan >25 jaar voor de normale pensioenleeftijd FO willen zijn.

Ik ben het helemaal met je eens dat je anders naar de toekomst kijkt als je met 40 FO wilt zijn of dat je dat met 60 wilt zijn. En dat als je langer door werkt je bv meer pensioen kan hebben opgebouwd waardoor je minder ander vermogen nodig hebt. Maar dat pensioen is natuurlijk gewoon een andere vorm van vermogen. En natuurlijk moet je over langere perioden rekening houden met bv veranderende wetgeving. Maar dat doet in mijn ogen helemaal niets af aan het feit dat het krampachtig vasthouden aan het in stand houden van je basisvermogen er alleen maar toe leidt dat dat basis vermogen nog in zijn geheel op de bank staat op het moment dat je dood gaat. Dat geld had je natuurlijk gewoon kunnen uitgeven.
Het enige verschil tussen met 40 of met 50 of met 60 FO zijn is de hoogte van het benodigde bedrag. Ga je er voor het gemak van uit dat je 90 wordt, dan mag je je hele vermogen in 50,40 of 30 jaar opeten.
Wel of geen pensioen doet niets uit aan dat principe. Pensioen en bv AOW hebben alleen invloed op de hoogte van het start bedrag. Dat voor 40 jarigen veel hoger moet zijn dan voor 60 jarigen.

Als het het vermogen op je 40ste zo laag is dat je wel 3-5% MOET halen om het uit te zingen tot 90, dan ben je niet FO maar nog in de opbouw fase. Dan ben je gewoon nog aan het werk, maar als beurshandelaar in eigen aandelenbezit.
Je bent in mijn ogen pas FO als je dat nu juist niet meer hoeft te doen. Het is natuurlijk zo dat de hoeveelheid geld die je nodig hebt voor iedereen anders is, maar dat doet aan het principe niet af.
1 ) Als je een bepaald rendement moet halen omdat het anders mis gaat ben je niet FO Dan werk je gewoon op een andere manier voor je inkomen.
2 ) Als je dood gaat heb je niets meer aan je geld. Je vermogen mag op zijn. En dat zorgt er voor dat je start som lager mag zijn dan in het geval de som niet op mag raken.

[R.van.M]

Ortep schreef op maandag 29 april 2019 @ 09:10:
[...]

<knip>
Als het het vermogen op je 40ste zo laag is dat je wel 3-5% MOET halen om het uit te zingen tot 90, dan ben je niet FO maar nog in de opbouw fase. Dan ben je gewoon nog aan het werk, maar als beurshandelaar in eigen aandelenbezit.
<knip>

Het gaat om hoe je jouw vermogen het meest optimaal kan laten renderen met zo laag mogelijk risico. Hier zit een spanningsveld tussen. Op het moment dat je 100% spaarrekening neemt dan neem je inderdaad geen risico, maar zet je je vermogen niet optimaal in waardoor je een flink hoger vermogen nodig hebt / rendement laat liggen.

Ik denk dat de meesten hier in een EFT breed gespreid in de markt zitten. Dit is geen beurshandelaar aangezien je er niet voor hoeft te handelen buiten de maandelijkse aan/verkoop. De risico's hiervan zijn ook laag als we naar de historie kijken. Zoals ik eerder al zei, zelfs als je in 2008 volledig in aandelen zat heb je nu nog steeds winst. Zal zo even het vergelijk met spaargeld en aandelen maken.

[Ortep]

mekkieboek schreef op maandag 29 april 2019 @ 08:50:
[...]

Wat ik nergens kan vinden: wat ben ik kwijt aan overheidsheffingen als ik stop met werken?

Je hoeft eigenlijk heel weinig te betalen. Natuurlijk de normale vaste lasten zoals energie, internet, reinigingsrechten, waterschap, verzekeringen enz. Die zijn voor iedereen.
Natuurlijk ook je ziekenkostenverzekering.

Maar alles wat je werkgever nu betaalt hoef je niet te betalen. Het zijn verzekeringen waar je vanaf dat moment geen gebruik meer van maakt. WW zal je niet krijgen, pensioen bouw je niet meer op, arbeidsongeschikt kan je misschien wel worden, maar dat maak niet uit, je krijgt er toch geen uitkering voor.

Ik heb nadat ik stopte met werken een aantal jaren inkomen _nul_ gehad. Dat leverde een heel eenvoudige belasting aangifte op. Gewoon de VRH, meer niet. Het eerste jaar nog mijn hypotheek, maar dat is niet anders dan anders en toen viel ook die weg omdat mijn huis is afbetaald.
De algemene heffingskorting geldt dan ook gewoon. De arbeidskorting krijg je natuurlijk niet meer

Ik ben met een studie begonnen, en die is gewoon aftrekbaar omdat ik alles zelf betaal.

Het enige bijzondere was dat het nuttig voor me was om te middelen bij de belastingdienst omdat ik wel een heel sterk wisselend salaris had. Maar dat was eenmalig en binnen 6 weken afgehandeld.

[Ortep]

R.van.M schreef op maandag 29 april 2019 @ 09:20:
[...]


Het gaat om hoe je jouw vermogen het meest optimaal kan laten renderen met zo laag mogelijk risico. Hier zit een spanningsveld tussen. Op het moment dat je 100% spaarrekening neemt dan neem je inderdaad geen risico, maar zet je je vermogen niet optimaal in waardoor je een flink hoger vermogen nodig hebt / rendement laat liggen.

Dat ben ik met je eens. Dat is een keuze die je zelf moet maken.
Maar als je het kan 'redden'met je geld en een rendement _nul_ dan ben je FO. Heb je niet voldoende vermogen om dat te halen dan ben je afhankelijk van het rendement dat je maakt. En dus niet ONafhankelijk

Als je uit gaat van een rendement van 2% vind ik dat prima, en 10% mag van mij ook. Maar het doet niets af aan waar de discussie om begon, je vermogen mag op zijn als je ongeveer 90 bent. En dat geeft je veel meer onafhankelijkheid.

Dan is een veel lager rendement plotseling ook voldoende.

Ik heb 10tallen jaren op de beurs gezeten. Ik maakte wel eens de grap dat ik in 1999 mijn nieuwe auto gekocht heb van de winst en nog over had ook. Vlak daarna kon ik hem als nog betalen door ingestorte koersen.

Ik ben er klaar mee, ik wil gewoon mijn nachtrust hebben. Blijkbaar was mijn manier van werken niet echt fout, wat ik ben er gekomen. Dat wil niet zeggen dat er geen andere manieren zijn. Maar mijn manier bevalt mij prima

[ Voor 17% gewijzigd door Ortep op 29-04-2019 09:33 ]

[R.van.M]

R.van.M schreef op maandag 29 april 2019 @ 09:20:
[...]
Zal zo even het vergelijk met spaargeld en aandelen maken.

Hierbij het overzicht voor een begin kapitaal van 100eur. Volledig in US stocks of volledig cash.
Wellicht voor mensen die volledig in spaargeld zitten een eye-opener. Zeker aangezien we een ongunstig startmoment voor aandelen hebben gekozen

Year US Stock Market
2008 -37,04% € 62,96
2009 28,70% € 81,03
2010 17,09% € 94,88
2011 0,96% € 95,79
2012 16,25% € 111,35
2013 33,35% € 148,49
2014 12,43% € 166,95
2015 0,29% € 167,43
2016 12,53% € 188,41
2017 21,05% € 228,07
2018 -5,26% € 216,08
2019 14,00% € 246,33

versus
Year Cash
2008 1,59% € 101,59
2009 0,09% € 101,68
2010 0,10% € 101,78
2011 0,04% € 101,82
2012 0,06% € 101,88
2013 0,00% € 101,88
2014 0,00% € 101,88
2015 0,01% € 101,90
2016 0,21% € 102,11
2017 0,79% € 102,92
2018 1,80% € 104,77
2019 0,58% € 105,38

Ortep schreef op maandag 29 april 2019 @ 09:28:
[...]

Dat ben ik met je eens. Dat is een keuze die je zelf moet maken.
Maar als je het kan 'redden'met je geld en een rendement _nul_ dan ben je FO. Heb je niet voldoende vermogen om dat te halen dan ben je afhankelijk van het rendement dat je maakt. En dus niet ONafhankelijk

Je bent nooit helemaal onafhankelijk. Een bank kan falliet gaan, de wetgeving kan veranderen en opeens je spaargeld harder belasten etc etc

Als je uit gaat van een rendement van 2% vind ik dat prima, en 10% mag van mij ook. Maar het doet niets af aan waar de discussie om begon, je vermogen mag op zijn als je ongeveer 90 bent. En dat geeft je veel meer onafhankelijkheid.

Helemaal mee eens. Je kan daardoor meer risico nemen (lees hoger withdrawal%)

<knip>
Ik ben er klaar mee, ik wil gewoon mijn nachtrust hebben. Blijkbaar was mijn manier van werken niet echt fout, wat ik ben er gekomen. Dat wil niet zeggen dat er geen andere manieren zijn. Maar mijn manier bevalt mij prima

Kan ik ook begrijpen. FO is een persoonlijke reis en iedereen maakt andere keuzes daarin

[ Voor 36% gewijzigd door R.van.M op 29-04-2019 09:39 ]

[Tommie12]

R.van.M schreef op maandag 29 april 2019 @ 09:36:
[...]


Hierbij het overzicht voor een begin kapitaal van 100eur. Volledig in US stocks of volledig cash.
Wellicht voor mensen die volledig in spaargeld zitten een eye-opener. Zeker aangezien we een ongunstig startmoment voor aandelen hebben gekozen

Year US Stock Market
2008 -37,04% € 62,96
2009 28,70% € 81,03
2010 17,09% € 94,88
2011 0,96% € 95,79
2012 16,25% € 111,35
2013 33,35% € 148,49
2014 12,43% € 166,95
2015 0,29% € 167,43
2016 12,53% € 188,41
2017 21,05% € 228,07
2018 -5,26% € 216,08
2019 14,00% € 246,33

versus
Year Cash
2008 1,59% € 101,59
2009 0,09% € 101,68
2010 0,10% € 101,78
2011 0,04% € 101,82
2012 0,06% € 101,88
2013 0,00% € 101,88
2014 0,00% € 101,88
2015 0,01% € 101,90
2016 0,21% € 102,11
2017 0,79% € 102,92
2018 1,80% € 104,77
2019 0,58% € 105,38

Je moet er wel nog een tabel naast zetten met de impact van inflatie.

[R.van.M]

Tommie12 schreef op maandag 29 april 2019 @ 09:37:
[...]


Je moet er wel nog een tabel naast zetten met de impact van inflatie.

Ik had die eruit gelaten aangezien de inflatie hetzelfde is voor spaargeld of aandelen, maar bij deze de inflatie gecorrigeerde cijfers

Year	Inflation		Stocks			Cash
2008	0,09%		-37,04%	€ 62,87		1,59%	€ 101,50
2009	2,72%		28,70%	€ 79,20		0,09%	€ 98,83
2010	1,50%		17,09%	€ 91,55		0,10%	€ 97,45
2011	2,96%		0,96%	€ 89,72		0,04%	€ 94,60
2012	1,74%		16,25%	€ 102,74		0,06%	€ 93,01
2013	1,50%		33,35%	€ 135,46		0,00%	€ 91,62
2014	0,76%		12,43%	€ 151,27		0,00%	€ 90,92
2015	0,73%		0,29%	€ 150,60		0,01%	€ 90,27
2016	2,07%		12,53%	€ 166,36		0,21%	€ 88,59
2017	2,11%		21,05%	€ 197,87		0,79%	€ 87,42
2018	1,91%		-5,26%	€ 183,68		1,80%	€ 87,32
2019	0,61%		14,00%	€ 208,27		0,58%	€ 87,30

[Tommie12]

@R.van.M
Thanks!!

Dat maakt het een heel pak verhelderender!
Als je nu moet leven van dat kapitaal, en 3% per jaar opleeft, dan zie je een ENORM verschil in een periode van 12 jaar.

Bij FO op 50 kan je dus gewoon niet in Cash beleggen. Je moet echt al enorme bedragen hebben om op een veilige manier de 90 te halen.
Met stocks (en dat hoeft geen 100% te zijn) moet je er alleen tegen kunnen (lees vooral : nog goed kunnen slapen) als er in een jaar een negatief rendement is van 37%.
En natuurlijk moet je dan de beheersing hebben om in die jaren een grotere uitgave (auto, renovatie,...) uit te stellen tot de markt terug op een goed niveau staat.

Ik heb het hier al geschreven, maar een correcte beleggingsstrategie is een enorm belangrijke, maar moeilijk berekenbare factor in het streven naar FO.

[Ididit]

mekkieboek schreef op maandag 29 april 2019 @ 08:50:
[...]
Wat ik nergens kan vinden: wat ben ik kwijt aan overheidsheffingen als ik stop met werken?
Maar wat krijg ik aan heffingen als ik geen werkgever meer heb?
Wat kan ik (grosso modo) verwachten aan deze onvoorziene heffingen per maand?

Dit is heel erg landgebonden.
Voor de Belgen betekent FO zijn:
1. Geen personenbelasting meer.
Daarom kan je ook de roerende voorheffing (op dividenden en intresten) recupereren via je belastingaangifte. Evenwel slechts tot het bedrag van de belastingvrije som (7270 euro per jaar per persoon).
Ook de belasting op de verhuur van woningen kan volledig wegvallen (uitgezonderd de onroerende voorheffing), zolang je "kadastraal inkomen" onder de belastingvrije som blijft .
Zolang je werkt wordt je op je onroerende inkomsten zwaar belast. Je kadastraal inkomen (verhoogd met 40% en geïndexeerd; maar wel gespreid over jezelf en je partner) komt immers bovenop je loon. Inclusief gemeentebelasting zit je al snel aan 53,5 % belastingvoet.
2. Aan de andere kant dien je zelf de volledige sociale zekerheidsbijdrage te betalen. Er is immers geen werkgever meer die zijn deel betaalt. Afhankelijk van je inkomsten is dat ongeveer 725 euro per kwartaal per gezin. Die bijdrage kan gehalveerd worden als je weinig inkomsten hebt.

Door het ontbreken van een VRH en de mogelijkheid tot terugvordering van de roerende voorheffing is België een fiscaal paradijs voor renteniers.

[Ididit]

Wozmro schreef op maandag 29 april 2019 @ 06:53:
Hebben jullie, naast het financiële, mogelijk nog andere tips en ervaringen?

Mijn voornaamste ervaring: eindelijk innerlijke rust. Maar dat is heel persoonlijk. Ik streste nogal op mijn werk

[LevelBoss]

Wozmro schreef op maandag 29 april 2019 @ 06:53:
Zeer interessant om de reacties van de 'reeds-FO'ers' te lezen!

Vooral dit: 'ik had eigenlijk wel een paar jaar vroeger kunnen stoppen'

Hebben jullie, naast het financiële, mogelijk nog andere tips en ervaringen?

Meer vrije tijd waardoor ik nu eindelijk structureel aan sporten toe kom (en het ook dagelijks doe). En minder vette hap onderweg tussen vergaderingen en klanten. Ben nu 10 kilo kwijt. Dat zou mij niet gelukt zijn voor m'n "FO-schap"

[Lim987]

Ik zie ook de rust en ‘vrijheid van geest’ als grootste winst. Ik ben al jong fulltime gaan werken en ik heb altijd fanatiek en met plezier gewerkt. Maar dus ook altijd veel uren, en naast mijn fulltime werk twee opleidingen/studies gedaan. Al snel/jong een goed salaris (hoger dan de mensen in mijn omgeving) en ik heb mijn uitgavenpatroon afgestemd op ‘gebruikelijk in de omgeving’ want dat maakt je sociale leven makkelijker en evenwichtiger.

Na 20 jaar loondienst ben ik overgestapt naar -zeer intensief- werken als zelfstandige.
Natuurlijk loop je dan het risico dat je op zeker moment (leeftijd) niet meer zo vaak wordt ingehuurd wegens ‘te oud’, dus ik wilde daar een voorziening voor treffen. En bovendien was het tijdens mijn loopbaan zo (tot ver in de jaren ’90) dat de pensioenleeftijd alsmaar omlaag ging dus ik wilde niet nog aan het werk zijn als al mijn leeftijdsgenoten al thuis zaten. Zeker als alleenstaande is het handig om een beetje mee te bewegen met je sociale omgeving wat dat soort zaken betreft.

Maar goed, ik zeg eerlijk dat ik veel van die theorieën en berekeningen die ik hier voorbij zie komen over ratio x en y niet altijd helemaal ‘volg’. En de vaak Engelstalige vakliteratuur laat ik ook liever links liggen….
Ik spaarde gewoon braaf. Zonder daar, voor mijn idee, veel voor hoeven te laten. Maar ik ben in materieel opzicht redelijk snel tevreden. En hoewel ik zeer breed in allerlei zaken geïnteresseerd ben, ben ik bijvoorbeeld niet zo reislustig (dat scheelt ook) dat ik perse constant de hele wereld over wil trekken.

Als er al een financieel ‘plan’ was dan was het de algemene theorie dat als je, van de 45 jaren die je werkend doorbrengt, je 30 jaar lang maar 2/3e van je netto inkomen op maakt, je die andere 15 jaar dus die andere 1/3e zou moeten kunnen leven van wat je gespaard hebt. Gewoon lekker simpel dus.
Maar het werkt wel: als je 4500,- netto inkomen hebt en 3000,- opmaakt + 1500,- spaart, dan kun je van iedere twee maanden 1500,- sparen (is 3000,-) weer één maand leven.
Afijn, ook maar als richtlijn hoor.
En mijn generatie (vaak jong gestart met werken) moet nu bijvoorbeeld > 50 jaar werken.

Maar nu ben ik bijna 60 en zie om mij heen toch heel veel leeftijdsgenoten die fysiek al flink aan het tobben zijn met kwaaltjes en pijntjes. Of erger. Menigeen is jaloers op mijn status; deze leeftijdsgenoten moeten nu juist allemaal doorwerken tot 67/68 jaar (want geen reserves en afhankelijk van elke maand salaris inkomsten, dus er is geen keuze….)
Intussen ben ik de rust zelve en heb altijd en overal tijd voor; aandacht voor iedereen. En dat vinden veel mensen erg prettig, dus dat levert ook veel goeds c.q. goede contacten op.
Ik kan het echt aanraden ; - )
Fysiek kan –en doe- je nu eenmaal (nog) meer als je 55-60 bent, dan wanneer je 70-75 jaar bent.
En soms doe ik dus nog een leuke kleine opdracht. Zie ik financieel als meevaller. Maar mede daardoor valt het wel mee met het 'snel afnemen van de FO positie'.

En je uitgavenpatroon wordt anders als je niet meer werkt; geen werkkleding/kapper etc. meer nodig. Kleine auto volstaat. Je hebt de tijd en je hoeft niet om meer om uur X op plek Y te zijn dus je neemt vaker de fiets (ook omdat je elk moment van goed weer mee kunt pakken), veel bewegen, met aandacht koken en eten, zelfs de kinderen uit de straat kennen mij bij naam: die voelen prima aan dat je rust en aandacht voor hen hebt, etc.

[Wozmro]

Als ik het goed begrijp hebben de meeste die nu al FO zijn en die hier gereageerd hebben niet echt gefocust op het beleggen-aspect?

Dus 'gewoon' sparen en geen grote risico's nemen lukt ook?

[mekkieboek]

Ortep schreef op maandag 29 april 2019 @ 09:21:
pensioen bouw je niet meer op

Dat is wel iets om te checken, niet alleen stopt de pensioen opbouw maar ook de AOW premie stopt. Dus je verwachte persioenbedrag én het AOW deel zal lager uitvallen (als het zover is). Of zie ik dat verkeerd?

[upje]

AOW bouw je op zo lang je inwoner van NL bent, dat staat dus helemaal los van pensioenopbouw.
Zie: Opbouw pensioenstelsel

[ Voor 38% gewijzigd door upje op 29-04-2019 19:21 ]

[Verwijderd]

Wozmro schreef op maandag 29 april 2019 @ 19:01:
Als ik het goed begrijp hebben de meeste die nu al FO zijn en die hier gereageerd hebben niet echt gefocust op het beleggen-aspect?

Dus 'gewoon' sparen en geen grote risico's nemen lukt ook?

De spaarrente was 20 jaar geleden wel veel hoger dan nu. Wat je destijds uit je spaargeld haalde, lukt nu niet meer.

[Ortep]

mekkieboek schreef op maandag 29 april 2019 @ 19:18:
[...]

Dat is wel iets om te checken, niet alleen stopt de pensioen opbouw maar ook de AOW premie stopt. Dus je verwachte persioenbedrag én het AOW deel zal lager uitvallen (als het zover is). Of zie ik dat verkeerd?

Aow is iets wat iedereen die in Nederland woont krijgt. Ook mensen die nog geen dag in hun leven hebben gewerkt. Daar hoef je je geen zorgen over te maken. Hooguit over de hoogte er van of het moment waarop het ingaat. Daar zijn ze aan het veranderen. Dat kan een klap geven. Dat is dus bij mij gebeurd.
Ik was al FO en had mijn planning rond. En plotseling haast van de ene op de andere dag werd mijn AOW leeftijd met ongeveer 2 jaar opgehoogd. Dat 'gat' moest natuurlijk wel worden opgevuld. Gelukkig had ik wat meer reserve dan dat ik in eerste instantie dacht.
Maar er zijn mensen echt door in de problemen gekomen. BV vrij veel vrouwen. Die kregen bv een privaat weduwe pensioen vanuit het werk van hun man. Dat was een redelijk inkomen. Maar dat stopte met 65. Want dat was de afspraak, want daarna zou de AOW beginnen. En die begon dus niet. Dan mis je toch iedere maand dat dat duurt iets van 1150 euro.

[Ortep]

Verwijderd schreef op maandag 29 april 2019 @ 19:33:
[...]

De spaarrente was 20 jaar geleden wel veel hoger dan nu. Wat je destijds uit je spaargeld haalde, lukt nu niet meer.

Klopt, maar de inflatie was ook een stuk hoger. Het gaat niet alleen om de hoogte van de rente maar ook om de hoogte van de inflatie.
Als de rente 1% is en de inflatie 0.5% ga je er op vooruit. Is de rente 5% en inflatie 4.5% ga je er net zo snel op vooruit. Maar dat klinkt op de een of andere manier veel prettiger. Is de rente 3% en de inflatie 3.5% ga je er op achteruit. maar zelfs dat klinkt niet zo slecht als 0.5% rente.

Ik heb zeker in het begin prachtige rentes gezien op de bank. Jammer dat mijn hypotheekrente toen 13.2% was gedurende 5 jaar. Ik stond haast te juichen toen ik hbij het oversluiten 'maar' 9.5% moest betalen of zo.
Ik heb ook werkelijk geen begrip voor mensen die zeggend at hun hypotheek rente te hoog is door die oplichters bij de bank. 3.2% ipv 3.1% of zo. Voor mijn gevoel is alles onder de 10% laag. Maar dat is natuurlijk persoonlijk.

Wat voor mij echt de klapper was voor FO, was het focussen op het versneld aflossen van mijn huis. Dat zorgde er voor dat uiteindelijk mijn lasten enorm daalden. Niet op het moment dat ik het deed, maar nadat ik stopte met werken en hypotheek vrij was.

[ Voor 18% gewijzigd door Ortep op 29-04-2019 19:43 ]

[Zr40]

Verwijderd schreef op maandag 29 april 2019 @ 19:33:
[...]

De spaarrente was 20 jaar geleden wel veel hoger dan nu. Wat je destijds uit je spaargeld haalde, lukt nu niet meer.

Je hoeft niet per sé rendement te maken om vermogen op te bouwen. Maar het gaat uiteraard wel sneller als je dat wel doet.

[ybos]

Verwijderd schreef op maandag 29 april 2019 @ 19:33:
[...]

De spaarrente was 20 jaar geleden wel veel hoger dan nu. Wat je destijds uit je spaargeld haalde, lukt nu niet meer.

Betaalde hyptheekrente ook Verschil zou in theorie dus groter moeten zijn (als alle variabelen verder hetzelfde zouden zijn).

[mekkieboek]

Ortep schreef op maandag 29 april 2019 @ 19:33:
Aow is iets wat iedereen die in Nederland woont krijgt. Ook mensen die nog geen dag in hun leven hebben gewerkt. Daar hoef je je geen zorgen over te maken.

upje schreef op maandag 29 april 2019 @ 19:20:
AOW bouw je op zo lang je inwoner van NL bent, dat staat dus helemaal los van pensioenopbouw.

Eigenlijk is dat een beetje krom. Niet dat het mij boeit hoor en regels zijn regels, ook als ze in je voordeel werken . Maar naarmate meer AOW-werknemerspremie (toch ~18% van 34k, schijf 1 en 2) betalende mensen voortijdig stoppen ivm. FO / vroegpensioen dan kan het zomaar gebeuren dat een toekomstige regering een corrigerende maatregel bedenkt.

[Zr40]

mekkieboek schreef op maandag 29 april 2019 @ 20:06:
[...]


[...]

Eigenlijk is dat een beetje krom. Niet dat het mij boeit hoor en regels zijn regels, ook als ze in je voordeel werken . Maar naarmate meer AOW-werknemerspremie (toch ~18% van 34k, schijf 1 en 2) betalende mensen voortijdig stoppen ivm. FO / vroegpensioen dan kan het zomaar gebeuren dat een toekomstige regering een corrigerende maatregel bedenkt.

Het mooie van sociale zekerheid is dat het voor iedereen geldt, ook diegenen die het achteraf niet nodig blijken te hebben.

En het is niet alsof iemand die FO is geen belasting meer betaalt. Box 3 VRH is een dingetje hier en er zit dan wel geen label 'AOW premie' bij box 3 belasting zoals dat bij box 1 wel is, maar uiteindelijk komen alle soorten belasting op de grote hoop die 'Rijksbegroting' heet en daar wordt alles mee gefinancierd.

[LevelBoss]

Wozmro schreef op maandag 29 april 2019 @ 19:01:
Als ik het goed begrijp hebben de meeste die nu al FO zijn en die hier gereageerd hebben niet echt gefocust op het beleggen-aspect?

Dus 'gewoon' sparen en geen grote risico's nemen lukt ook?

Jazeker, ik ben wel gefocust op het beleggingsaspect. Niet gewoon gespaard en best wel wat risico genomen. Vanaf 2013 ben ik prive gaan beleggen. Toen nog niet met een bepaalde strategie. Tegelijkertijd was ik sinds 2006 DGA van een IT-bedrijf. Dat was best een risicovol traject, maar dat heeft in mijn geval echt enorm groed uitgepakt. Met het dividend dat werd uitgekeerd heb ik wat geinvesteerd en wat belegd vanuit een persoonlijke bv. Toen ik eind 2016 stopte met werken heb ik de aandelen van het IT-bedrijf verkocht. Met de opbrengst van de verkoop en met de verkoop van de eerdere investeringen ben ik een dividendgroeiportfolio gaan opbouwen. Bestaande aandelen (zowel prive als in de persoonlijke bv) de voldeden aan de dividendgroeistrategie heb ik aangehouden. Aandelen en investeringen die daar niet aan voldeden heb ik verkocht om in plaats daarvan dividend(groei)aandelen te kopen. Met het verfijnen van de dividendgroeiportfolio ben ik nog bezig. Ik beleg alleen in VS, UK en Europa en alleen in beursgenoteerde bedrijven waarvan ik snap wat ze doen en met een duidelijk dividend(groei)beleid.

Mijn totale dividendinkomsten zijn straks voldoende om goed van te leven. Zolang de dividendgroei hoger is dan de inflatie hoef ik geen aandelen te verkopen, behoudens dan die aandelen waarvan het dividend onzeker wordt. Waardeontwikkeling van de aandelen houd ik eigenlijk niet echt rekening mee. Als het groeit is het mooi, maar ik hoef geen indexen te verslaan of iets dergelijks. Een dip in de aandelen van 20-30% is ook niet echt spannend, behalve dat de kans op dividendverlagingen natuurlijk wel groter wordt. Ik heb straks een klein pensioen en ga er van uit dat er tegen die tijd (ik ben nu eind veertig) ook nog wel iets van AOW is, maar dat zie ik dan wel weer. En ruim voor die tijd is m'n woning hypotheekvrij dus de vaste lasten dalen dan ook nog behoorlijk. En als ik straks onder de zoden lig kan het prima zijn dat er flink wat vermogen over is, daar mogen de erfgenamen dan lekker mee verder.

Dus al met al volledig in de aandelen. Ik beheer dat wel zelf, daar besteed ik wekelijks wel wat tijd aan, maar dat is redelijk variabel. Tegen de tijd dat mijn horizon korter wordt en/of het om andere redenen tijd wordt om het volatiliteitsrisico te verminderen kijk ik wel of ik meer richting obligaties of deposito's alloceer. Ik heb trouwens eind 2016 ook wel gekeken naar vastgoed als passieve bron van inkomsten, maar daar voelde ik mij toch niet prettig bij. Te weinig liquide, te veel sores (of dat inclusief een flink deel van het rendement uit handen geven), te veel het gevoel onvoldoende in control te zijn. Maar dat is het leuke, ieder kiest z'n eigen FO-pad, er is geen one-solution-fits-all strategie.

[Lim987]

mekkieboek schreef op maandag 29 april 2019 @ 20:06:
[...]


[...]

Eigenlijk is dat een beetje krom. Niet dat het mij boeit hoor en regels zijn regels, ook als ze in je voordeel werken . Maar naarmate meer AOW-werknemerspremie (toch ~18% van 34k, schijf 1 en 2) betalende mensen voortijdig stoppen ivm. FO / vroegpensioen dan kan het zomaar gebeuren dat een toekomstige regering een corrigerende maatregel bedenkt.

Is toch al gedaan?

De (volle) AOW premie bedraagt plm. 6.000,- per jaar.

Wie uit FO/FMA oogpunt 'vermogen' bezit (ik heb het even uitgerekend op berekenhet.nl) zo'n 525.000,- heeft, betaalt i.p.v. de AOW premie, nu elk jaar -als alleenstaande- plm. 6.000,- VRH
https://www.berekenhet.nl...sting-box3-berekenen.html

[Ko.Kane]

Wozmro schreef op maandag 29 april 2019 @ 19:01:
Als ik het goed begrijp hebben de meeste die nu al FO zijn en die hier gereageerd hebben niet echt gefocust op het beleggen-aspect?

Dus 'gewoon' sparen en geen grote risico's nemen lukt ook?

Vroeger kon een doorsnee alleenverdiener een gezin, eigen huis en auto hebben. Kom daar nog maar eens om.......


Vroeger had je niet FO maar wel de VUT. Niet helemaal hetzelfde maar overheid ondersteunde toen nog wel eerder stoppen met werken. Veel korter dan echt FO, maar de tendens is nu omgekeerd: overheid stuurt aan op langer doorwerken door AOW grens op te rekken en de VUT regelingen zijn fiscaal niet meer interessant als weleer. En de belastingen werken erg nivellerend, je moet goed door modaal heen knallen (liefst met zijn tweeën beide) om flink te kunnen sparen. Zeker als je in stedelijk gebied 'moet' wonen ivm werk aanbod of preferentie van lifestyle.

[Lim987]

Wozmro schreef op maandag 29 april 2019 @ 19:01:
Als ik het goed begrijp hebben de meeste die nu al FO zijn en die hier gereageerd hebben niet echt gefocust op het beleggen-aspect?

Dus 'gewoon' sparen en geen grote risico's nemen lukt ook?

Wat mij betreft klopt dit; ik heb nooit aan beleggen gedaan (wel zo'n foute polis uit de jaren '90, maar toen wist ik helemaal zeker dat ik genezen was...)

Maar het is uiteraard van veel factoren afhankelijk. Iedere tijd heeft zo zijn eigen problemen (en kansen).
Van de mensen die rond 1960 zijn geboren, ging een groot deel werken rond hun 18e jaar, bijvoorbeeld na een mbo opleiding. En het was heel populair om dan naast je werk via avond/zaterdag opleidingen meer diploma's te halen - zelf betaald, dus géén studieschuld opbouwen.

Wie het geluk had direct aan werk te komen - want er was toen heel veel jeugdwerkloosheid (vandaar al die VUT regelingen en Arbeidsijdverkortingen naar een 36-urige werkweek) had dan op zijn 28e jaar al 10 jaar fulltime werkervaring opgedaan,
Eerst nog thuis wonen, dan rond 20/21 jaar op jezelf wonen (dat was dan meestal op kamers, want huizen waren toen ook al niet ruim voorhanden). Maar je kon wel flink sparen, want echte grote wereldreizen werden ook nog niet op grote schaal gmaakt....

Maar goed, dan heb je dus op je 52e jaar, al 35 jaar fulltime werken erop zitten (18-53).

Als je pas op je 28e start op de arbeidsmarkt, dan heb je op je 62e jaar óók 35 jaar fulltime gewerkt.
Alleen heb je dan ook vaak een studieschuld en zijn er mensen die een zgn. 'tussenjaar' doen en/of eerst op wereldreis willen.

Die eerste 10 fulltime jaarsalarissen financieel 'inhalen', is best moeilijk, ook omdat je vanaf je 28e sneller in de fase komt van een eventueel gezin stichten.

[coldasice]

R.van.M schreef op maandag 29 april 2019 @ 09:46:
[...]


Ik had die eruit gelaten aangezien de inflatie hetzelfde is voor spaargeld of aandelen, maar bij deze de inflatie gecorrigeerde cijfers

Year	Inflation		Stocks			Cash
2008	0,09%		-37,04%	€ 62,87		1,59%	€ 101,50
2009	2,72%		28,70%	€ 79,20		0,09%	€ 98,83
2010	1,50%		17,09%	€ 91,55		0,10%	€ 97,45
2011	2,96%		0,96%	€ 89,72		0,04%	€ 94,60
2012	1,74%		16,25%	€ 102,74		0,06%	€ 93,01
2013	1,50%		33,35%	€ 135,46		0,00%	€ 91,62
2014	0,76%		12,43%	€ 151,27		0,00%	€ 90,92
2015	0,73%		0,29%	€ 150,60		0,01%	€ 90,27
2016	2,07%		12,53%	€ 166,36		0,21%	€ 88,59
2017	2,11%		21,05%	€ 197,87		0,79%	€ 87,42
2018	1,91%		-5,26%	€ 183,68		1,80%	€ 87,32
2019	0,61%		14,00%	€ 208,27		0,58%	€ 87,30

Wat ik een beetje lastig vindt, is dat sommige hier beweren dat ze de crisis in 2008 hadden zien aankomen, en ALS je dan je geld had laten zitten, je een mooie rendement had gemaakt.

Ik kan je zeggen dat in 2008 tot 2010, bijna iedereen uit de beurs stapte, of hun beleggingshypotheek hebben beeindigd terwijl je dit beter veel later had kunnen doen. En mogelijk gebeurd hetzelfde met de bitcoin, maar niemand zal zijn enige miljoen nu op bitcoins zetten....

anti-cyclisch beleggen is een mooie gedachte, maar dan moet je wel de middelen en het lef hebben om in te stappen bij een crashende markt, die redelijk blinde paniek vertoont...want wat is het dieptepunt?

https://www.businessinsider.nl/beursjaar-2008-uithuilen/

[Magpie]

Zo ontzettend eens met de post hierboven. Het effect van extreme volatiliteit op de psyche van de belegger wordt na een decennium van koersstijgingen gemakkelijk vergeten. Sell low, buy high is maar al te vaak het gevolg. Maar goed, ik zal hier niet mijn gebruikelijke pleidooien voor een gespreide portefeuille herhalen.

[mekkieboek]

@Zr40 en @Lim987
Maar toch, toekomstige correcties vd belastingdienst, pensioenhervormingen, afbouwen wet Hillen, eigen woning die mogelijk op termijn naar box3 gaat, ik zie het allemaal als redenen om een extra buffer aan te leggen. Hoewel ik theoretisch inmiddels genoeg heb om te kunnen stoppen. Het voelt ook gewoon raar om ineens de stekker eruit te trekken. Maar dat komt omdat ik nog veel plezier heb in mijn werk.
LOL, als dat geen first world problems zijn

[ Voor 5% gewijzigd door mekkieboek op 29-04-2019 22:21 ]

[Rolletjedrop]

coldasice schreef op maandag 29 april 2019 @ 21:22:
[...]


Wat ik een beetje lastig vindt, is dat sommige hier beweren dat ze de crisis in 2008 hadden zien aankomen, en ALS je dan je geld had laten zitten, je een mooie rendement had gemaakt.

Ik kan je zeggen dat in 2008 tot 2010, bijna iedereen uit de beurs stapte, of hun beleggingshypotheek hebben beeindigd terwijl je dit beter veel later had kunnen doen. En mogelijk gebeurd hetzelfde met de bitcoin, maar niemand zal zijn enige miljoen nu op bitcoins zetten....

anti-cyclisch beleggen is een mooie gedachte, maar dan moet je wel de middelen en het lef hebben om in te stappen bij een crashende markt, die redelijk blinde paniek vertoont...want wat is het dieptepunt?

https://www.businessinsider.nl/beursjaar-2008-uithuilen/

Ik ben in 2002 begonnen met maandelijks beleggen, toen nog vrij bescheiden € 150 per maand. Het grappige is dat ik pas onlangs mijn jaaropgaven heb terug gekeken, benieuwd naar de ontwikkelingen en toen dus pas zag dat mijn beleggingen in 2008 letterlijk zijn gehalveerd.

[Lim987]

mekkieboek schreef op maandag 29 april 2019 @ 22:10:
@Zr40 en @Lim987
Maar toch, toekomstige correcties vd belastingdienst, pensioenhervormingen, afbouwen wet Hillen, eigen woning die mogelijk op termijn naar box3 gaat, ik zie het allemaal als redenen om een extra buffer aan te leggen. Hoewel ik theoretisch inmiddels genoeg heb om te kunnen stoppen. Het voelt ook gewoon raar om ineens de stekker eruit te trekken. Maar dat komt omdat ik nog veel plezier heb in mijn werk.
LOL, als dat geen first world problems zijn

Héél herkenbaar!
Wanneer je altijd reserves hebt opgebouwd, is het een vreemd idee dat je in de positie zou kunnen komen dat alles ineens anders wordt en je (voor je gevoel) 'op een houtje moet bijten'... En dan kén je niet, dat wil je niet, enz.
Je wil 'in control' zijn en blijven.

Maar wie 30 tot 40 jaar op hele beheerste wijze met zijn financiën is omgegaan, zal het altijd wel redden.
Je hebt immers ook nooit 'overgeconsumeerd', want je spaarde/belegde altijd een deel van je inkomen.
Als je woonsituatie/hypoytheek in orde en/of overzichtelijk is, en je hebt een zorgverzekering, vervoer, e.d., dan kan er niet zoveel geks gebeuren toch?

Toekomstige correcties van de belastingen, afbouw wet Hillen e.d. gaan allemaal heel geleidelijk; anders komt heel Nederland in grote problemen. Dus je kan daar ook steeds tijdig op anticiperen.

En je kunt je werk ook langzaam afbouwen toch? Minder uren gaan werken, of stoppen met je huidige werk en dan iets heel anders gaan doen: is juist leuk.

Maar ik herken zeker het gevoel van die stekker eruit trekken: je voelt je zelf verantwoordelijk voor dat besluit en "nu" kun je nog gewoon (doorgaan met) werken... en als het straks over 10 jaar toch onverhoopt financieel tegen zit, dan kan dat misschien niet meer...enz.

Van de andere kant: als het straks fysiek/gezondheid tegen zit, dan is het ook weer jammer als je 5 extra jaren in goede geondheid hebt 'gemist' - terwijl het financieel wél (makkelijk?) had gekund om (deels) minder te werken?

[Aikon]

Waarom zou je uberhaupt stoppen met iets waar je plezier in hebt? Of dat nou werk is of iets anders.

Leuke discussie dit trouwens, om eens te horen hoe het is als je FO bent.

[Wozmro]

Ik doe mijn huidige job ook graag.

Die is full-time. Ik heb wel de indruk de het in België minder gebruikelijk is om minder uren te gaan werken dan in Nederland.
Voor Nederlanders kan het eigenaardig klinken: vraagt een vrouw aan de baas om part-time te gaan werken, dan wordt er een oplossing uitgewerkt. Vraagt een man hetzelfde dan zijn de eerste reacties: zou je dat wel doen, moet dat nu echt, dat is bij ons niet gebruikelijk,...

Nu heb ik zelf nog 4 maanden ouderschapsverlof staan die ik moet opnemen voor de kleine 12 jaar is. Die ga ik toch niet laten schieten.

[R.van.M]

Ortep schreef op maandag 29 april 2019 @ 19:38:
[...]


Klopt, maar de inflatie was ook een stuk hoger. Het gaat niet alleen om de hoogte van de rente maar ook om de hoogte van de inflatie.
Als de rente 1% is en de inflatie 0.5% ga je er op vooruit. Is de rente 5% en inflatie 4.5% ga je er net zo snel op vooruit. Maar dat klinkt op de een of andere manier veel prettiger. Is de rente 3% en de inflatie 3.5% ga je er op achteruit. maar zelfs dat klinkt niet zo slecht als 0.5% rente.

<knip>

Precies, soms lijkt de rente leuk maar is de inflatie nog hoger (zie bijvoorbeeld begin jaren 70)
Echter de netto rente is de afgelopen 10 jaar extreem slecht

Year	Inflation	Cash	Net
1973	8,71%	6,93%	-1,78%
1974	12,34%	8,01%	-4,33%
1975	6,94%	5,80%	-1,14%
1976	4,86%	5,08%	0,22%
1977	6,70%	5,13%	-1,57%
1978	9,02%	7,20%	-1,82%
1979	13,29%	10,38%	-2,91%
1980	12,52%	11,26%	-1,26%
1981	8,92%	14,72%	5,80%
1982	3,83%	10,53%	6,70%
1983	3,79%	8,80%	5,01%
1984	3,95%	9,84%	5,89%
1985	3,80%	7,72%	3,92%
1986	1,10%	6,16%	5,06%
1987	4,43%	5,47%	1,04%
1988	4,42%	6,36%	1,94%
1989	4,65%	8,38%	3,73%
1990	6,11%	7,84%	1,73%
1991	3,06%	5,60%	2,54%
1992	2,90%	3,50%	0,60%
1993	2,75%	2,90%	0,15%
1994	2,67%	3,90%	1,23%
1995	2,54%	5,60%	3,06%
1996	3,32%	5,20%	1,88%
1997	1,70%	5,25%	3,55%
1998	1,61%	4,85%	3,24%
1999	2,68%	4,69%	2,01%
2000	3,39%	5,88%	2,49%
2001	1,55%	3,82%	2,27%
2002	2,38%	1,63%	-0,75%
2003	1,88%	1,02%	-0,86%
2004	3,26%	1,19%	-2,07%
2005	3,42%	2,98%	-0,44%
2006	2,54%	4,81%	2,27%
2007	4,08%	4,67%	0,59%
2008	0,09%	1,59%	1,50%
2009	2,72%	0,09%	-2,63%
2010	1,50%	0,10%	-1,40%
2011	2,96%	0,04%	-2,92%
2012	1,74%	0,06%	-1,68%
2013	1,50%	0,00%	-1,50%
2014	0,76%	0,00%	-0,76%
2015	0,73%	0,01%	-0,72%
2016	2,07%	0,21%	-1,86%
2017	2,11%	0,79%	-1,32%
2018	1,91%	1,80%	-0,11%

[ Voor 62% gewijzigd door R.van.M op 30-04-2019 08:33 ]

[Tommie12]

Waar kreeg je in 2018 een rente van 1,8% ?

[R.van.M]

Tommie12 schreef op dinsdag 30 april 2019 @ 08:48:
Waar kreeg je in 2018 een rente van 1,8% ?

Dit zijn cijfers uit de US waar de spaarrentes inmiddels al wat hoger liggen. Ik heb helaas geen bestand met de gegevens van NL banken, echter de cijfers worden er niet beter op

[JURIST]

Interessant om de verschillende ervaringen van FO-ers te lezen, complimenten en dank voor het delen!
Belangrijk punt is in mijn ogen ook wat @Lim987 noemt, dat je fysiek veel fitter bent rond 55-60 dan na de toekomstige pensioenleeftijd.
Persoonlijk zijn meer tijd, meer rust en minder stress ook de belangrijkste drijfveren voor het FO-pad. Werken is vaak leuk en intellectueel uitdagend, maar er moet ook erg veel, de weken zijn veel te vol en druk is er natuurlijk ook altijd.
Verder vergeten jonge mensen nogal eens dat FT-werken voor weinigen 40-45 jaar spannend blijft, tenzij het echt je hobby is en je niets leukers weet te bedenken en je het helemaal aansluit bij wat je wilt in en met je leven. Toch zal het hier op een gegeven moment nog best lastig zijn om te stoppen met een hoge spaarquote waarbij het lekker gaat, verwacht ik. Het kan altijd met iets meer marge: het one more year syndroom. Ik ben nu begin 40 en nog niet zover, maar Ik zie wel wat in afbouwen. In loondienst is dat niet zo makkelijk, misschien als zelfstandige.

[Lim987]

Aikon schreef op dinsdag 30 april 2019 @ 06:37:
Leuke discussie dit trouwens, om eens te horen hoe het is als je FO bent.

Ik kan mij voorstellen dat het motiverend werkt om te lezen dat het goed bevalt; dan weet je weer even waar je het voor doet…(maar het is ook leuk om het eens te delen)

Buiten de financiële voorbereiding is het overigens ook goed om na te denken over de sociale aspecten:

Leeftijdsgenoten die niet meer werken omdat zij medische gebreken hebben, zijn beperkt in wat zij fysiek nog (met jou) kunnen doen.
En de mensen die nog werken, zijn minder beschikbaar.

Wanneer je sociale contacten altijd veel met/rondom werk plaatsvonden, dan kan het er toe leiden dat je in het begin wat ‘zoekend’ bent. Ik had het geluk dat ik een paar jaar eerder al was gestart met vrijwilligerswerk op twee fronten, dus dan kom je ‘als vanzelf’ weer in een ander patroon van een nieuwe sociale omgeving met contacten, vergaderingen, nieuwjaarsreceptie, etc. zodat je niet ineens tegen een compleet lege sociale agenda aan zit te kijken…
Daarnaast (maar dat is dan toch weer mijn ondernemersgeest), heb ik de kennis en ervaring die ik als vrijwilliger heb opgedaan, ook weer kunnen omzetten in een daaraan verwante activiteit die mij kleine betaalde opdrachten oplevert ; -)

Er is ook een risico dat de omgeving wel heel erg makkelijk een beroep doet op jouw hulp en inzet ‘want jij werkt toch niet meer’. Maar ja, dat is wel volledig voor jouw eigen rekening… dus dat wringt wel eens en daar moet je ‘handig’ mee om leren gaan.

Maar zeker voor wie altijd al brede interesse in alles en iedereen had, is het echt een luxe om de tijd te hebben om je nader te verdiepen in zaken en/of dingen te doen die je nog nooit hebt gedaan: eens een keer naar een veiling gaan, een gemeenteraadsvergadering bijwonen, wat meer verstand te krijgen van de plantjes in je tuin, etc.
Je ‘ziet’ dingen die je voorheen nooit (zo) zag. En zoals ik al eerder zei: het ligt ook aan de leeftijd dat je wat vaker kiest of meer/andere waardering krijgt voor de eenvoud van dingen. De luxe van 'alle tijd hebben' is echt een rijkdom.

Werken kan leuk zijn. Dat heb ik gelukkig ook altijd gevonden, en zelfs fanatiek en intensief gedaan. Maar op zeker moment wordt het toch allemaal ‘meer van hetzelfde’, ook al wijzigt de vorm en inhoud regelmatig.

Wie na het stoppen (met fulltime) werken niet als een soort vroeg-bejaarde op de bank gaat zitten om de dagen te slijten, maar actief en met open ogen de wereld de wereld om hem heen wil (her)ontdekken, kan mooie tijden beleven.

[Tazzios]

Ortep schreef op maandag 29 april 2019 @ 19:38:
[...]
Klopt, maar de inflatie was ook een stuk hoger. Het gaat niet alleen om de hoogte van de rente maar ook om de hoogte van de inflatie.
Als de rente 1% is en de inflatie 0.5% ga je er op vooruit. Is de rente 5% en inflatie 4.5% ga je er net zo snel op vooruit. Maar dat klinkt op de een of andere manier veel prettiger. Is de rente 3% en de inflatie 3.5% ga je er op achteruit. maar zelfs dat klinkt niet zo slecht als 0.5% rente.

...

Wat wel het voordeel is van een de 2e (hoge inflatie en hoge rente) is dat je persoonlijke inflatie waarschijnlijk lager ligt dat wat het CBS berekent omdat je geen auto hebt bijvoorbeeld. En dat je je gedrag kunt aanpassen ;gehaktprijs met 10% gestegen dan kip eten.

[Oilman]

Dat heeft voor mij niets met FO te maken, maar met armoe of pure krenterigheid.

Hoge inflatie is gunstig als je veel schuld hebt, maar dat lijkt mij nu niet bepaald een situatie waarin de meeste FO'ers zich bevinden.

[Verwijderd]

R.van.M schreef op dinsdag 30 april 2019 @ 08:49:
[...]


Dit zijn cijfers uit de US waar de spaarrentes inmiddels al wat hoger liggen. Ik heb helaas geen bestand met de gegevens van NL banken, echter de cijfers worden er niet beter op

Even snel gemaakt. Gegevens inflatie: https://nl.inflation.eu/i...latie-nederland-2019.aspx dan CPI Inflatie Jaarbasis genomen. Gegevens spaarrente: https://statistiek.dnb.nl/dashboards/rente/index.aspx# 10-jaarsrente genomen van Nederland.
Definitie Inflatie voor deze grafiek(NL):

De inflatie is gebaseerd op de consumentenprijsindex (CPI)

Uitleg: https://www.economielokaal.nl/cpi/

Dan kom ik uit op zoiets, ook niet mooi nee

Edit:
Deze van de US:

Helaas minder meet punten, maar in grote lijnen zelfde trend, natuurlijk verschillend, want ECB


EditEdit:
Het CBS heeft een mooie tabel met gegevens, hierin kun je zelf selecteren welke dingen je wel wilt meenemen in de weegfactor voor het CPI(Wordt gezien als belangrijkste inflatieindicator).
https://opendata.cbs.nl/s...et/83131NED/table?dl=3F0E

[ Voor 31% gewijzigd door Verwijderd op 30-04-2019 11:44 ]

[dcl!]

Oilman schreef op dinsdag 30 april 2019 @ 11:06:
Dat heeft voor mij niets met FO te maken, maar met armoe of pure krenterigheid.

Armoe, krenterig, niet zo overdrijven. Heel lang (misschien nog?) werd bijv.kosten van roken in de inflatiecijfers meegenomen. Wie niet rookt, weinig drinkt/auto rijdt, is dan al gauw spekkoper hoor. Je inflatie is echt heel wat minder dan de berekende.

[B-Real]

Ik ben ook wel benieuwd wat er nu eigenlijk wordt meegenomen in de inflatie.

De inflatie met een fanatiek (toekomstig-)FO'er zou zomaar eens een heel stuk lager kunnen zijn als het gemiddelde. Immers letten zij juist goed op de kosten en proberen deze minimaal te houden.

Gaat, zoals afgelopen jaar, het lage BTW tarief omhoog dan zal dat meer impact op de FO'er dan een verhoging van de accijnzen op brandstof/drank/sigaretten omdat de FO'er hier (waarschijnlijk) minder gebruik van maakt.

[coldasice]

Oilman schreef op dinsdag 30 april 2019 @ 11:06:
Dat heeft voor mij niets met FO te maken, maar met armoe of pure krenterigheid.

Hoge inflatie is gunstig als je veel schuld hebt, maar dat lijkt mij nu niet bepaald een situatie waarin de meeste FO'ers zich bevinden.

Mss niet wanneer je FO bent, maar wel in de weg er naartoe, vooral wanneer je vastgoed bezit...

[Longcat]

@Tazzios @dcl! @B-Real Zie hier: Het mandje van de consumentenprijsindex 2019 - CBS

Zit dus 3% alcohol & tabak in.

[ Voor 11% gewijzigd door Longcat op 30-04-2019 12:17 ]

[Tommie12]

Longcat schreef op dinsdag 30 april 2019 @ 12:14:
@Tazzios @dcl! @B-Real Zie hier: Het mandje van de consumentenprijsindex 2019 - CBS

Zit dus 3% alcohol & tabak in.

En gezondheid zit er maar voor 2,4% in, terwijl,dat wel snel stijgt, en je er als senior wat meer zal aan besteden.

[CornermanNL]

Het blijft allemaal wat abstract de gemiddelde inflatie en rendement cijfers. Consumeer je hetgeen dat harder gestegen is dan het gemiddelde veel dan is je 'persoonlijke' inflatie ook groter.

Hetzelfde geldt denk ik ook voor de rente en de rendement berekeningen. Heb je ooit in 1979 tegen 12% je hypotheek afgesloten en heb je daarnaast ook nog tegen 6% kunnen sparen is dat echt niet heel erg als de inflatie hoger is. Het geld ga je toch pas na je pensioen uitgeven. Nu is het zo dat je met een kerninflatie van 2,3% goed zit. Was dat 14% geweest dan was dat minder geweest.

Het blijven hoe dan ook enorm persoonlijke rekensommen, ook nog eens gecombineerd met een tijdlijn en risicobereidheid.

Je gaat dus een keer tijd kopen van al dat geld , en dan is 6% rente op een spaarrekening ten alle tijde vele malen beter dan de huidige 0,01% , daar is niet tegenop te sparen. Alleen tegenop te bezuinigen en dat heeft ook zijn limiet.

Ik denk wel dat het voorheen gemakkelijker was als je eenmaal een huis had gekocht en ging aflossen en simpelweg je spaarrekening zo vol mogelijk stopte om eerder te stoppen met werken. Nu zul je hoe dan ook moeten gaan beleggen. Met het oud hollands spaarboekje kom je er gewoon niet meer.

[JURIST]

Met een torenhoge inflatie is aflossen niet altijd interessant, in de jaren zeventig infleerde je schuld langzaam weg.Tegelijkertijd moest je ook met je belegd vermogen een hoger rendement moest zien te halen als de inflatie.

Nu is de rente laag en ligt het inflatieniveau in Europa ook al een tijd hoger dan de spaarrente. Ook nu zijn schulden relatief gunstig als je op een andere manier een hoger rendement weet te halen.

Al met al leven we nu wel in een ander tijdperk. Het monetaire systeem is veel stabieler en centrale banken zitten bovenop hun inflatietarget van 2%. In combinatie met vergrijzing en het overschot aan geld komen de hoge inflatiecijfers niet snel terug. Wat betreft algemene inflatie forecasting moet je in mijn ogen in ieder geval niet naar de jaren zeventig en tachtig kijken, maar bijvoorbeeld naar de afgelopen twintig jaar

[Felicia]

JURIST schreef op dinsdag 30 april 2019 @ 15:57:
Met een torenhoge inflatie is aflossen niet altijd interessant, in de jaren zeventig infleerden je schulden langzaam weg. Tegelijkertijd moest je met je vermogen een hoger rendement zien te halen als de inflatie.

Als je schuld weg infleerd, dan doet je vermogen dat toch ook? Je moet immers niet alleen inflatie overstijgen maar ook de rentekosten die je hebt betaald waarvoor je geen rente aftrek ontvangt. Iedere euro aftrek heeft minstens 2 euro aan rente er tegenover staan.

[JURIST]

Felicia schreef op dinsdag 30 april 2019 @ 16:21:
[...]

Als je schuld weg infleerd, dan doet je vermogen dat toch ook? Je moet immers niet alleen inflatie overstijgen maar ook de rentekosten die je hebt betaald waarvoor je geen rente aftrek ontvangt. Iedere euro aftrek heeft minstens 2 euro aan rente er tegenover staan.

Als het liquide op de bank staat wel, maar niet als het in vastgoed of aandelen is geïnvesteerd. Dit zou in principe een redelijke bescherming tegen inflatie moeten bieden

[coldasice]

Felicia schreef op dinsdag 30 april 2019 @ 16:21:
[...]

Als je schuld weg infleerd, dan doet je vermogen dat toch ook? Je moet immers niet alleen inflatie overstijgen maar ook de rentekosten die je hebt betaald waarvoor je geen rente aftrek ontvangt. Iedere euro aftrek heeft minstens 2 euro aan rente er tegenover staan.

Schuld is vaak veel groter dan vermogen, dan is het gunstig..

[TucanoItaly]

Oilman schreef op dinsdag 30 april 2019 @ 11:06:Hoge inflatie is gunstig als je veel schuld hebt, maar dat lijkt mij nu niet bepaald een situatie waarin de meeste FO'ers zich bevinden.

Jawel, hypotheekschuld.

[Sissors]

Toch zal over het gemiddelde leven van een FO'er zijn netto vermogen positief zijn, anders doe je echt iets verkeerds. En dus is inflatie slecht.

Voor de keuze tussen wel of niet aflossen is inflatie ook compleet irrelevant. Het gaat erom of je meer rendement haalt bij iets anders als aflossen (bij je gewenste risicoprofiel). De inflatie doet daar niks mee.

dcl! schreef op dinsdag 30 april 2019 @ 11:30:
[...]

Armoe, krenterig, niet zo overdrijven. Heel lang (misschien nog?) werd bijv.kosten van roken in de inflatiecijfers meegenomen. Wie niet rookt, weinig drinkt/auto rijdt, is dan al gauw spekkoper hoor. Je inflatie is echt heel wat minder dan de berekende.

Misschien bracht hij het redelijk hard, maar laat ik het anders brengen: Het is simpelweg onjuist. Natuurlijk, je persoonlijke inflatie kan anders zijn als die van het CBS. Maar die kan net zo goed hoger zijn. Ja, geen auto hebben (waarbij ik me afvraag of er echt significant verschil in autobezit zit tussen FO'ers en andere) is natuurlijk handig, als de inflatie op autokosten hoog is. Maar die kan zomaar ook lager zijn dan de gemiddelde inflatie. Als je dan dus geen auto hebt is je persoonlijke inflatie hoger dan gemiddeld.

En het idee dat je gewoon wisselt van eten naar degene met de lage inflatie: Dat werkt niet. Of nou ja, dat werkt heel beperkt.
Voorbeeld: Kip heeft eerste jaar 5% inflatie, gehakt 15%, en tweede jaar is het andersom. En het enige wat we doen met ons geld is kip of gehakt kopen, inflatiecijfer overall is dus 10%. Dan kan je mooi zeggen: Eerste jaar eet ik kip, tweede jaar gehakt, dus mijn persoonlijke inflatie is slechts 5%! Klinkt leuk, is onzin uiteraard, want uiteindelijk is de prijs van beide gewoon 20% gestegen na twee jaar. (ja, ik heb inflatie op inflatie niet meegerekend hier).

Uiteraard kan je rekening houden met wat duurder is geworden, net als elke andere consument. Maar op deze manier kan je niet stelselmatig je persoonlijke inflatie lager houden.

[Felicia]

TucanoItaly schreef op dinsdag 30 april 2019 @ 18:19:
[...]


Jawel, hypotheekschuld.

Dat is een keuze die je gaandeweg kan maken, die heb ik namelijk niet meer...

[Ortep]

TucanoItaly schreef op dinsdag 30 april 2019 @ 18:19:
[...]


Jawel, hypotheekschuld.

Die heb ik niet meer. En dat is nu juist voor mij de grootste stap geweest in het FO zijn. Geen kosten meer hebben om te wonen. Dan kan je plotseling met heel veel minder geld per maand uit.
En daarbij ook de rust dat het me helemaal niets meer uit maakt of de huizenprijzen halveren en ik onder water kom te staan.

Sissors schreef op dinsdag 30 april 2019 @ 18:34:
Ja, geen auto hebben (waarbij ik me afvraag of er echt significant verschil in autobezit zit tussen FO'ers en andere)

Ik heb altijd wel een auto gehad. Maar altijd ook een model 'kleiner' dan dat 'men' vindt dat bij mij inkomen paste. Dus ook zuiniger, minder verzekering, belasting en onderhoud. En ik rijd nu ik niet echt meer werk zelfs meer dan daarvoor. Ik zit rond 25000 per jaar. Toen ik werkte rond de 18000

[ Voor 36% gewijzigd door Ortep op 30-04-2019 20:20 ]