:strip_exif()/u/59344/kroko.gif?f=community)
In navolging op [rml][ WC] Het grote waterkoelingsvragen-topic deel III[/rml]
Is dit logischerwijze: Het grote waterkoelingsvragen-topic, part IV
Het derde deel was wederom een groot succes, een snelle groei met - gelukkig - weinig ge-ouwehoer. De FAQ hieronder wordt steeds maar uitgebreid, ook heb ik
ism Fewture het waterkoelingsgedeelte in de DOC FAQ geschreven, eigenlijk een beknopte versie van de FAQ hieronder. Respecteer de goede ontwikkeling van dit
topic, hou het gezellig en ga dus aub niet zitten slowchatten etc.
Eerst en vooral: lees eerst de FAQ hieronder voor je je vraag stelt!
Zaken die hier thuishoren:
Dan zijn er een aantal zaken die steeds weer terugkomen en waarop dus nu al het antwoord kan gegeven worden.
• Eigenlijk is de benaming waterkoeling onjuist. Waterkoeling is gewoon luchtkoeling. En eigenlijk is zelfs die benaming onjuist, koeling bestaat niet, je kan enkel warmte verplaatsen. Het grote voordeel van waterkoeling is dat je door de grote radiatoren een enorm grote oppervlakte kunt creëren, met een gewone heatsink rechtstreeks op je CPU is dat niet mogelijk. De functie van het water is het transporteren van de warmte van je CPU naar de radiator. Daar kan trouwens ook een heatpipe voor gebruikt worden. Thorry heeft het overigens wat breder uitgelegd in deze post.
• Als vloeistof gebruik je best gedistilleerd/gedemineraliseerd water, met een scheut antivries of Waterwetter/CorrosieProtect. Autokoelvloeistof koelt minder goed. Antivries in een verhouding 3:10, Waterwetter en CorrosieProtect 1:10. Een interessante discussie wat betreft geschikte vloeistoffen vind je hier. Een tip die ik je kan meegeven is 'Engine Ice'. Dit is een kant-en-klare koelvloeistof, beschermt tegen corrosie en algen en verhoogt de oppervlaktespanning van de vloeistof, waardoor de warmte beter opgenomen wordt.
• Verschillende metalen kán, maar dan moet je ofwel Waterwetter/CorrosieProtect/autokoelvloeistof toevoegen, of een opofferingsmetaal (zink/magnesium) in de keten plaatsen. Autokoelvloeistof ongeveer 2:10. Het bovengenoemde Engine Ice is ook een mogelijkheid.
• Waterblokjes, ook wel waterjackets genoemd, zet je op de hittebron (CPU/VGA/northbridge). Het water stroomt door de blokjes en neemt de hitte weg. De beste materialen qua warmtegeleiding zijn in volgorde zilver, koper en aluminium. Koper is het best geschikt, het is een stuk goedkoper dan zilver, en aangezien radiators ook meestal uit koper zijn, doe je er goed aan een koperen blokje te nemen.
• Waterblokjes kán je zelf maken, maar dat gaat natuurlijk niet zo vlot. Als je een frees hebt is het geen probleem, zeker met een computergestuurde frees kan je perfecte resultaten bereiken. Ook zonder frees kan het, het komt er dan op neer dat je in je blokje allemaal gaatjes boort, zodat die kanalen vormen. Handige link 1 en handige link 2. Je kan de blokjes ook in een winkel kopen, of (beter nog?) via een inkoopactie van iemand die ze zelf maakt (de verschillende acties van Tha_Mafkees en ondergetekende bijvoorbeeld). Hier vind je een goede vergelijking tussen de vele blokjes op de markt.
• Waterblokjes zijn vaak de oorzaak van slecht presterende WC-setjes. Vaak omdat er een slecht contact is tussen waterblok en CPU (te veel / te weinig koelpasta, niet hard genoeg aangespannen), of is het waterblokje niet goed gepolijst. Polijsten kan met fijne staalwol (00 of 000) of beter nog, fijn schuurpapier. Begin met grid 800 en ga stapsgewijs verder tot het hoogste wat je kan vinden, waarschijnlijk 1200 of 2000. Zo'n fijn schuurpapier is ook waterproof, waardoor je nat kunt schuren (met een beetje water), dat werkt een stuk beter. Je vindt het bij de bouwmarkt, verfwinkel etc.
• Kant-en-klare radiatoren zijn duur (€ 60-100). Veel goedkoper en meer "tweaker" zijn kachelradiatoren van de autosloop (€ 5-20). Hier vind je een overzicht van de verschillende koperen autoradiatoren.
• Een grotere radiator heeft weinig airflow nodig. Stille 120mm fans (op een paar cm afstand) of een airduct met één fan volstaat ruimschoots.
• Inzake pompen zijn er twee grote merken: Eheim en Sicce. Eheim is ietsje beter afgewerkt en magnetisch afgeschermd (al blijkt dat laatste zo goed als niets uit te maken in de praktijk), Sicce is een stuk goedkoper en compacter en vooral de Idra is een zeer goede pomp, de Nova en Micra vallen mee. Je kan ook eens kijken bij de Boerenbond of een andere zaak, daar hebben ze ook soms goede pompjes, maar 99% van die pompjes kan je enkel ondergedompeld gebruiken. Eheim en Sicce vind je trouwens bij de betere aquariumzaak.
• Waterflow (=de snelheid waarmee het water stroomt) maakt bitter weinig uit voor de koelprestaties. Ook zal het water even snel stromen als de dunste doorgang van je hele keten... Dus stel je voor dat je overal 12mm slang hebt en je hebt ergens een doorgang van 8mm, kan je net zo goed 8mm slang nemen.
• Een ander misverstand: een pomp is niet in staan om lucht aan te zuigen, een vloeistof kan ie daarentegen vlotjes aanzuigen. De bron van je water (reservoir/T-stuk) mag dus niet lager liggen dan je pomp.
• Om de effectieve waterflow van een systeem te meten kan je twee zaken doen: je pomp in een emmer van 5l pompen en kijken hoe lang ie er over doet om het, door je keten, in een andere emmer over te pompen, en dan gaan berekenen. Ofwel gebruik je een flowmeter, werkt een beetje hetzelfde als een watermolen. Deze zijn echter redelijk duur, de elektrische al helemaal.
• Een keten in twee splitsen heeft ook weinig nut. Je verliest dan redelijk veel flow. Voor de temps zal het trouwens ook niet uitmaken... Als het water door je CPU-blokje gaat, warmt het ongeveer 0.2° op, nuts dus.
Een klein overzicht van de pompjes:
Simpele keten (pomp, CPU, radiator, reservoir), 200-800 l/u, 6-10mm slang:
Uitgebreidere keten (pomp, CPU, NB, VGA, radiator, reservoir etc), 600 - 1400 l/u, 10-12mm slang:
Zie ook de Eheim- en Sicce-site. Je kan ook eens deze vergelijking tussen Eheim en Sicce bekijken en deze post kan je ook eens doornemen.
• De afmetingen van Slangen en slangpilaren worden in millimeter uitgedrukt (bv 10mm), wat bij slangen slaat op de binnendiameter. Schroefdraad van de pilaren wordt in inch uitgedrukt (bv 1/4").
• Slangen stevig en veilig bevestigen kan met een slangklem. PVC- en siliconenslang zijn best rekbaar (mits opwarming).
• Schroefdraad waterdicht maken kan met een 3 à 5-tal laagjes teflontape. Als extra zekerheid kan je er ook een beetje kit rond smeren, als je de pilaar dan vastdraait wordt die kit geperst tussen je pilaar en het blokje/pomp, en is het dus waterdicht. Het makkelijkste en beste is volgens mijn ervaring wel een rubberen ring. Vooral bij blokjes is dit handig, voorwaarde is wel dat je een pilaar hebt met een platte 'kraag'. Je draait de dichtingring (liefst een platte, een bolle ring schiet vaak los aan één kant) om de pilaar en je draait 'm dan in het oppervlak. Draai 'm redelijk hard vast, zodat het rubber wordt gekneld tussen de kraag van de pilaar en het andere oppervlak (het deksel van je blokje).
• Een reservoir is niet verplicht, maar is erg handig bij het vullen en ontluchten. Ook kan je je pomp onderdompelen in een reservoir, waardoor de pomp z'n eigen warmte beter kwijt kan.
• Zonder reservoir moet je vullen en ontluchten dmv een T-stukje op het hoogste punt=
• Kant-en-klare setjes zijn wijdverspreid. Duurdere setjes (> €200) presteren over het algemeen redelijk tot zeer goed. Er zijn ook heel erg goedkope setjes (Poseidon €95), maar daarbij moet je het niet de prestatie maar voor de stilte doen. En er zijn ook nog setjes die een redelijke koeling met een redelijke geluidsproductie en prijs combineren (ThermalTake Aquarius €110).
• Op zich hebben peltiers niets met WC te maken, maar omdat het in 99% van de gevallen in combinatie met een WC-systeem wordt gebruikt, ook een stukje hierover.
• Peltiers zijn thermische elementen die de warmte heel snel doorsturen, je krijgt dus een koude en een warmte kant. Uiteraard moet die warme kant goed gekoeld worden, en daarvoor is vloeistofkoeling ideaal: je moet al een heel erg lompe heatsink hebben als je die enorme hitte met luchtkoeling wilt afvoeren. Tussen beide kanten kan er een verschil van wel 65°C ontstaan.
• Het vermogen dat peltiers maximaal kunnen doorsturen, staat aangeduid (bv. 172W). De peltier trekt wel iets meer stroom dan dat, in het geval van het voorbeeld ongeveer 200W. Je koeling krijgt die 200W + het verbruik van je CPU (60 à 120W) te verduren, nuts voor een WC-systeem. Een goede vuistregel is een peltier kopen die minstens dubbel zoveel vermogen aankan dan je CPU uitstaat.
• Omdat je onder de kampertemperatuur (soms zelfs onder het vriespunt) gaat, komt er een vijand om de hoek loeren: condensatie. Dit kan je tegengaan door goed te isoleren, met neopreen en vaseline. Ook is het stroomverbruik van een peltier erg hoog (aangegeven vermogen + zo'n 30%), je hebt er iig een aparte voeding voor nodig. Die kan je kant-en-klaar kopen of zelf bouwen.
Is dit logischerwijze: Het grote waterkoelingsvragen-topic, part IV
Het derde deel was wederom een groot succes, een snelle groei met - gelukkig - weinig ge-ouwehoer. De FAQ hieronder wordt steeds maar uitgebreid, ook heb ik
ism Fewture het waterkoelingsgedeelte in de DOC FAQ geschreven, eigenlijk een beknopte versie van de FAQ hieronder. Respecteer de goede ontwikkeling van dit
topic, hou het gezellig en ga dus aub niet zitten slowchatten etc.
Eerst en vooral: lees eerst de FAQ hieronder voor je je vraag stelt!
:: Regels ::
Zaken die hier thuishoren:
- Vragen waarop geen helder antwoord te vinden is via de search. Dat kan variëren, zoals vragen over pompjes, complete setjes, waterflow etc.
- Echte search/FAQ-vragen.
- Nutteloze replies, dat houdt ook in: slowchat, flames, benchmarkscores.
- Zaken die een afzonderlijk topic verdienen, zoals bijvoorbeeld een volledige set die je hebt ingebouwd en wilt presenteren. Dus niet om te zeggen "Woei, ik heb een nieuw pompje!", dat kan je lekker hier doen.
- Posts die enkel temps bevatten, die kan je in [rml][ Ervaring] Waterkoeling Performance[/rml] posten. Een kleine review van een setje maken en wat temps erbij posten is daarentegen geen probleem.
- Veel plaatjes, of grote plaatjes die de lay-out verknoeien en het topic traag laten laden. Graag dan ook niet meer dan 5 grote plaatjes plaatsen. Je kan wel thumbnails plaatsen, dat zijn kleine, aanklikbare plaatjes. Dat doe je zo:
code:
1
2
3
| [url=http://www.provider.nl/jantje/plaatje.jpg] [img=200,150]http://www.provider.nl/jantje/plaatje.jpg[/img] [/url] |
- Plaatjes mogen ook niet groter dan 150 kB zijn. Enkel op GoT resizen volstaat dus niet, want dan wordt eerst het hele plaatje ingeladen en dan pas verkleind, wat de laadtijd van het topic niet echt ten goede komt.
Dan zijn er een aantal zaken die steeds weer terugkomen en waarop dus nu al het antwoord kan gegeven worden.
:: Principe van WC ::
• Eigenlijk is de benaming waterkoeling onjuist. Waterkoeling is gewoon luchtkoeling. En eigenlijk is zelfs die benaming onjuist, koeling bestaat niet, je kan enkel warmte verplaatsen. Het grote voordeel van waterkoeling is dat je door de grote radiatoren een enorm grote oppervlakte kunt creëren, met een gewone heatsink rechtstreeks op je CPU is dat niet mogelijk. De functie van het water is het transporteren van de warmte van je CPU naar de radiator. Daar kan trouwens ook een heatpipe voor gebruikt worden. Thorry heeft het overigens wat breder uitgelegd in deze post.
:: Vloeistof en metalen ::
• Als vloeistof gebruik je best gedistilleerd/gedemineraliseerd water, met een scheut antivries of Waterwetter/CorrosieProtect. Autokoelvloeistof koelt minder goed. Antivries in een verhouding 3:10, Waterwetter en CorrosieProtect 1:10. Een interessante discussie wat betreft geschikte vloeistoffen vind je hier. Een tip die ik je kan meegeven is 'Engine Ice'. Dit is een kant-en-klare koelvloeistof, beschermt tegen corrosie en algen en verhoogt de oppervlaktespanning van de vloeistof, waardoor de warmte beter opgenomen wordt.
• Verschillende metalen kán, maar dan moet je ofwel Waterwetter/CorrosieProtect/autokoelvloeistof toevoegen, of een opofferingsmetaal (zink/magnesium) in de keten plaatsen. Autokoelvloeistof ongeveer 2:10. Het bovengenoemde Engine Ice is ook een mogelijkheid.
:: Waterblokjes ::
• Waterblokjes, ook wel waterjackets genoemd, zet je op de hittebron (CPU/VGA/northbridge). Het water stroomt door de blokjes en neemt de hitte weg. De beste materialen qua warmtegeleiding zijn in volgorde zilver, koper en aluminium. Koper is het best geschikt, het is een stuk goedkoper dan zilver, en aangezien radiators ook meestal uit koper zijn, doe je er goed aan een koperen blokje te nemen.
• Waterblokjes kán je zelf maken, maar dat gaat natuurlijk niet zo vlot. Als je een frees hebt is het geen probleem, zeker met een computergestuurde frees kan je perfecte resultaten bereiken. Ook zonder frees kan het, het komt er dan op neer dat je in je blokje allemaal gaatjes boort, zodat die kanalen vormen. Handige link 1 en handige link 2. Je kan de blokjes ook in een winkel kopen, of (beter nog?) via een inkoopactie van iemand die ze zelf maakt (de verschillende acties van Tha_Mafkees en ondergetekende bijvoorbeeld). Hier vind je een goede vergelijking tussen de vele blokjes op de markt.
• Waterblokjes zijn vaak de oorzaak van slecht presterende WC-setjes. Vaak omdat er een slecht contact is tussen waterblok en CPU (te veel / te weinig koelpasta, niet hard genoeg aangespannen), of is het waterblokje niet goed gepolijst. Polijsten kan met fijne staalwol (00 of 000) of beter nog, fijn schuurpapier. Begin met grid 800 en ga stapsgewijs verder tot het hoogste wat je kan vinden, waarschijnlijk 1200 of 2000. Zo'n fijn schuurpapier is ook waterproof, waardoor je nat kunt schuren (met een beetje water), dat werkt een stuk beter. Je vindt het bij de bouwmarkt, verfwinkel etc.
:: Radiatoren ::
• Kant-en-klare radiatoren zijn duur (€ 60-100). Veel goedkoper en meer "tweaker" zijn kachelradiatoren van de autosloop (€ 5-20). Hier vind je een overzicht van de verschillende koperen autoradiatoren.
• Een grotere radiator heeft weinig airflow nodig. Stille 120mm fans (op een paar cm afstand) of een airduct met één fan volstaat ruimschoots.
:: Pompen & Waterflow ::
• Inzake pompen zijn er twee grote merken: Eheim en Sicce. Eheim is ietsje beter afgewerkt en magnetisch afgeschermd (al blijkt dat laatste zo goed als niets uit te maken in de praktijk), Sicce is een stuk goedkoper en compacter en vooral de Idra is een zeer goede pomp, de Nova en Micra vallen mee. Je kan ook eens kijken bij de Boerenbond of een andere zaak, daar hebben ze ook soms goede pompjes, maar 99% van die pompjes kan je enkel ondergedompeld gebruiken. Eheim en Sicce vind je trouwens bij de betere aquariumzaak.
• Waterflow (=de snelheid waarmee het water stroomt) maakt bitter weinig uit voor de koelprestaties. Ook zal het water even snel stromen als de dunste doorgang van je hele keten... Dus stel je voor dat je overal 12mm slang hebt en je hebt ergens een doorgang van 8mm, kan je net zo goed 8mm slang nemen.
• Een ander misverstand: een pomp is niet in staan om lucht aan te zuigen, een vloeistof kan ie daarentegen vlotjes aanzuigen. De bron van je water (reservoir/T-stuk) mag dus niet lager liggen dan je pomp.
• Om de effectieve waterflow van een systeem te meten kan je twee zaken doen: je pomp in een emmer van 5l pompen en kijken hoe lang ie er over doet om het, door je keten, in een andere emmer over te pompen, en dan gaan berekenen. Ofwel gebruik je een flowmeter, werkt een beetje hetzelfde als een watermolen. Deze zijn echter redelijk duur, de elektrische al helemaal.
• Een keten in twee splitsen heeft ook weinig nut. Je verliest dan redelijk veel flow. Voor de temps zal het trouwens ook niet uitmaken... Als het water door je CPU-blokje gaat, warmt het ongeveer 0.2° op, nuts dus.
Een klein overzicht van de pompjes:
Simpele keten (pomp, CPU, radiator, reservoir), 200-800 l/u, 6-10mm slang:
| Pomp | Capaciteit | Schroefdraad |
| Eheim 1005 | 270 l/u | 2x |
| Eheim 1046 | 300 l/u | 2x |
Eheim 1048  | 600 l/u | 2x |
| Sicce Nova | 800 l/u | 0x |
Uitgebreidere keten (pomp, CPU, NB, VGA, radiator, reservoir etc), 600 - 1400 l/u, 10-12mm slang:
| Pomp | Capaciteit | Schroefdraad |
| Eheim 1048 | 600 l/u | 2x |
| Sicce Nova | 800 l/u | 0x |
| Eheim 1250 | 1200 l/u | 2x |
| Sicce Idra | 1300 l/u | 2x met mod |
Zie ook de Eheim- en Sicce-site. Je kan ook eens deze vergelijking tussen Eheim en Sicce bekijken en deze post kan je ook eens doornemen.
:: Slangen & Slangpilaren ::
• De afmetingen van Slangen en slangpilaren worden in millimeter uitgedrukt (bv 10mm), wat bij slangen slaat op de binnendiameter. Schroefdraad van de pilaren wordt in inch uitgedrukt (bv 1/4").
• Slangen stevig en veilig bevestigen kan met een slangklem. PVC- en siliconenslang zijn best rekbaar (mits opwarming).
• Schroefdraad waterdicht maken kan met een 3 à 5-tal laagjes teflontape. Als extra zekerheid kan je er ook een beetje kit rond smeren, als je de pilaar dan vastdraait wordt die kit geperst tussen je pilaar en het blokje/pomp, en is het dus waterdicht. Het makkelijkste en beste is volgens mijn ervaring wel een rubberen ring. Vooral bij blokjes is dit handig, voorwaarde is wel dat je een pilaar hebt met een platte 'kraag'. Je draait de dichtingring (liefst een platte, een bolle ring schiet vaak los aan één kant) om de pilaar en je draait 'm dan in het oppervlak. Draai 'm redelijk hard vast, zodat het rubber wordt gekneld tussen de kraag van de pilaar en het andere oppervlak (het deksel van je blokje).
:: Reservoirs ::
• Een reservoir is niet verplicht, maar is erg handig bij het vullen en ontluchten. Ook kan je je pomp onderdompelen in een reservoir, waardoor de pomp z'n eigen warmte beter kwijt kan.
• Zonder reservoir moet je vullen en ontluchten dmv een T-stukje op het hoogste punt=
:: Kant-en-klaar ::
• Kant-en-klare setjes zijn wijdverspreid. Duurdere setjes (> €200) presteren over het algemeen redelijk tot zeer goed. Er zijn ook heel erg goedkope setjes (Poseidon €95), maar daarbij moet je het niet de prestatie maar voor de stilte doen. En er zijn ook nog setjes die een redelijke koeling met een redelijke geluidsproductie en prijs combineren (ThermalTake Aquarius €110).
:: Peltiers ::
• Op zich hebben peltiers niets met WC te maken, maar omdat het in 99% van de gevallen in combinatie met een WC-systeem wordt gebruikt, ook een stukje hierover.
• Peltiers zijn thermische elementen die de warmte heel snel doorsturen, je krijgt dus een koude en een warmte kant. Uiteraard moet die warme kant goed gekoeld worden, en daarvoor is vloeistofkoeling ideaal: je moet al een heel erg lompe heatsink hebben als je die enorme hitte met luchtkoeling wilt afvoeren. Tussen beide kanten kan er een verschil van wel 65°C ontstaan.
• Het vermogen dat peltiers maximaal kunnen doorsturen, staat aangeduid (bv. 172W). De peltier trekt wel iets meer stroom dan dat, in het geval van het voorbeeld ongeveer 200W. Je koeling krijgt die 200W + het verbruik van je CPU (60 à 120W) te verduren, nuts voor een WC-systeem. Een goede vuistregel is een peltier kopen die minstens dubbel zoveel vermogen aankan dan je CPU uitstaat.
• Omdat je onder de kampertemperatuur (soms zelfs onder het vriespunt) gaat, komt er een vijand om de hoek loeren: condensatie. Dit kan je tegengaan door goed te isoleren, met neopreen en vaseline. Ook is het stroomverbruik van een peltier erg hoog (aangegeven vermogen + zo'n 30%), je hebt er iig een aparte voeding voor nodig. Die kan je kant-en-klaar kopen of zelf bouwen.
Have fun!
[ Voor 11% gewijzigd door Steve op 03-06-2003 18:09 ]
)
Dat kan ik niet echt waarderen 
Sjeezz
:strip_exif()/u/58200/smiley_n.gif?f=community)
:strip_exif()/u/34960/lemming.gif?f=community)
er staat niks over klax demi en koelvloestof samen of antivries 
:strip_icc():strip_exif()/u/71414/images.jpg?f=community)
Zou je ook moeten weten 
Ik was in de war met een ander topic waar die waarschuwing onder de startpost staat. Niettemin is het gewoon onderdeel van de regels van forumgedrag op GoT om geen replies neer te zetten die totaal niet nuttig zijn (noch voor anderen, noch voor jezelf). En als je zo graag wilt weten of men je startpost goed vind, dan doe je toch een poll. /u/40371/pino.JPG?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/6995/crop5778dcb1264b5_cropped.jpeg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/28779/avatar.jpg?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/1981/Image00001.jpg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/8987/Avatar.jpg?f=community){kind=avatar}
:strip_exif()/u/51605/senjun.gif?f=community)
:strip_exif()/u/41864/X-treme_animation.gif?f=community)
/u/48320/kenshin60.png?f=community)
vink eigenlijk wel aardig dus ngo eve over nadenken 
)/u/8152/avatar%2520-%2520Copy.png?f=community){kind=avatar}
:strip_exif()/u/72773/icon.gif?f=community){kind=icon}
/u/2439/apie_icon_tweakers.png?f=community){kind=icon}
:strip_icc():strip_exif()/u/57960/crop66d9728fd8521_cropped.jpg?f=community)
/u/34320/icon.png?f=community){kind=icon}
:strip_icc():strip_exif()/u/45488/TWLogo2.jpg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/26392/3wideavatar1.jpg?f=community){kind=avatar}
Dit topic is gesloten.
