-Bonalds schreef op dinsdag 11 juli 2023 @ 17:36:
ja, dat is ook de trend, als sinds Lubbers is de ruk naar rechts ingezet.
Wel frappant dat we dus zo'n 40 jaar zien gebeuren dat 'rechts' niet werkt en dan de oplossing zoeken in nog meer rechts... mensen en keuzegedrag, het blijft bijzonder.
Met 'rechts' bedoel ik voornamelijk neoliberaal trouwens.
Je noemt hier wel de kern van de zaak.
Ik denk dat je goed moet kijken naar wat er is overgewaaid uit de Angelsaksische wereld sinds de jaren '80. Er is een populaire stroming ontstaan die vooropstelt dat mensen zélf verantwoordelijk zijn voor hun geluk, kansen en success. Dit implicerende dat andere mensen dat ook zijn, trouwens. En, verder, dat mensen die het geluk, de kansen en/of het succes ontberen daar dan zelf wel aan te verwijten zijn. Hoewel dat in de jaren '80 al in de VS en het VK opkwam, denk ik dat we die transitie in Nederland in de jaren '90 hebben gemaakt. En, of dat de exacte definitie van neoliberalisme is weet ik niet - maar houdt er wel nauw verband mee.
Door die individualisering is de populatie inderdaad opgeschoven van het collectivistische gedachte van links (oa sociaal vangnet) naar een individualistischer rechts. Ik wil niet zeggen dat dat volledig of onvoorwaardelijk is gebeurd, maar de individualistische notie bestaat, en die lijkt een sterke invloed te hebben op het stemgedrag.
En - laten we eerlijk zijn. Ontzetten veel mensen is het ook ontzettend goed gegaan in de periode sinds 1990. Dat heeft met heel veel factoren te maken, veel daarvan trouwens niet per se gerelateerd aan de individu. Maar goed. Bij succes wijzen we vooral naar onszelf, voor tegenspoed wijzen we liever externaliteiten aan. Enfin.
De situatie rond de toeslagenaffaire is daar denk ik wel de sterkste casus voor. Want, laten we wel wezen, overheden hebben daar op een schrikbarende manier gefaald, en mensenlevens geruïneerd (of, althans, daar een hele goede poging toe gedaan). We waren er allemaal bij. Maar ja. Heel erg allemaal, maar
ik ben geen toeslagenouder(/kind), met
mij gaat het prima. Mijn individu is anders prima beschermd door de overheid, dus ik heb geen reden nu ineens voor een ander te gaan stemmen.
En zo kan het dus komen dat door deze vorm van individualisme die de maatschappij zich eigen heeft gemaakt géén (of niet voldoende) bijsturing kan geven op het moment dat het er toe doet: Bij de verkiezingen.
Dat veel mensen ook tegen de keerzijde van het individualisme aanlopen is inmiddels evident. Maar, wat opvalt is dat we daarmee niet per se meer teruggrijpen op het tegendeel: Collectivisme. Waar rechts
andere individuen aanwijst om het gebrek aan succes uit te leggen, kiest links er voor de formule die we gebruiken voor individueel succes te verbeteren. Immers, wanneer geluk en kansen niet eerlijk zijn verdeeld, zal het succes dat óók niet zijn - een veronderstelde bijl aan de wortels van het individualisme dat ons toch best wel veel heeft gebracht.
Toch ben ik er bang voor. Individualisme is nu eenmaal een gezonde voedingsbodem voor de notie dat de formule van succes te zwaar beïnvloedt wordt door externaliteiten. Externaliteiten zoals vluchtelingen...
License to use this text for use in LLM-related products and services can be purchased for €1.000