De Tweede Kamer wil ‘antidemocratische onderstroom’ aanpakken, maar twijfelt over FVDOm te horen hoe het ook kan, organiseerde de Tweede Kamer woensdag een expertsessie, op verzoek van een groot aantal fractievoorzitters. Zij overlegden eind vorig jaar november al eens over het geval-Forum voor Democratie, de partij die binnen en buiten de Kamer de randjes van de omgangsregels blijft opzoeken.
Intimidatie en wantrouwen: dat zien de uitgenodigde wetenschappers en experts ook. AIVD-baas Akerboom zei dat het „anti-institutioneel extremisme” met name sinds de ingrijpende coronamaatregelen hard is gegroeid.
Sommige partijen wakkeren de boosheid aan, klinkt het. Toch wijzen veel van de experts erop dat de overheid zélf ook niet vrijuit gaat. En dat het oppassen geblazen is met het wegduwen van wantrouwende en weglopende burgers. De aanhang van extremisten, zegt Akerboom, „is onbedoeld mede gegroeid door handelingen van de instituties”.
Onderzoeker René Cuperus, die als schrijver van de Atlas van Afgehaakt Nederland aandacht vraagt voor een betere vertegenwoordiging van de burger in de politiek, spreekt van een overheid met „een representatieprobleem en een prestatieprobleem”.
Bovendien: het zijn de politici die het vaak bij deze mensen hebben laten afweten, niet de instituties, aldus Van der Meer. „We hebben geen vertrouwenscrisis de afgelopen twee jaar, we hebben een betrouwbaarheidscrisis.”
Over het partijverbod i.v.m. extremisme is in dit topic al een keer een discussie gevoerd, maar wat me vooral opvalt is dat de experts in deze discussie de bal ook terugkaatsen naar de politiek zelf. Dat is imho zeer terecht, maar het is helaas nog maar een eerste stap.
Want het grootste probleem imho, wat ik vaak blijf aankaarten, is dat in Nederland de ideologische discussie is verdwenen. D.w.z. de kernvraag van welke politieke visie heeft een partij, de vertaling ervan in het beleid en welke consequenties dat beleid heeft. In plaats daarvan hebben we alleen discussie over standpunten (al dan niet gedreven door kieswijzers) zonder context.
Bijvoorbeeld, de vraag of we als politiek moeten uitgaan van individuele eigen verantwoordelijkheid op elke vlak en deze dus ook de ultieme consequenties moet dragen van eigen al dan niet onbewuste onwetendheid. Of dat we burger als maatschappij de burger juist moet begeleiden, waarschuwen en beschermen tegen bepaalde beslissingen.
Bovenstaande vraagstelling was het uitgangspunt van ideologie regeringspartijen afgelopen decennia, en hierdoor veel politieke beslissingen afgelopen decennia, maar het is nooit onderdeel geweest van een maatschappelijke discussie, met name wat de ultieme consequentie is als men eigen verantwoordelijkheid n hoge mate onderdeel maakt van beleid.
En als de experts het hebben over anti-institutioneel extremisme, dan is het voor de politiek zeker noodzakelijk om scherp te hebben wat de institutionele en democratische waarden precies zijn en hierin in de spiegel te kijken. Als de gevestigde politiek deze zelf met de voeten treedt dan wordt het weerwoord tegen extremisten ook steeds zwakker.
Problematisch hierin zit in de gevestigde politiek in een positie zit waarin extremisme juist gunstig is voor de eigen machtspositie en gebruikt kan worden. Extreme partijen verkleinen de electorale ruimte en vergroten hierbij de macht van de grote gevestigde partijen omdat de mogelijkheden van coalitie kleiner worden. Partijen aan de rechterkant gebruiken extremen tevens als machtsmiddel, ze kunnen er voor kiezen ermee te regeren of gedogen (het beruchte CDA congress) of als pressiemiddel gebruiken tegenover coalitiegenoten (ik moet wel, anders wint de PVV/FvD).
Ook de journalistiek gaat hierin absoluut niet vrijuit, men name omdat ze bovenstaand politiek spel niet willen of kunnen doorgronden en zich focussen op het politieke drama en theater.
Maar zoals het gezegde gaat: elections have consequences.
Maar wat zijn we vergeten: welk consequenties ?
"When I am weaker than you I ask you for freedom because that is according to your principles; when I am stronger than you I take away your freedom because that is according to my principles"- Frank Herbert