Financiële onafhankelijkheid - Deel 5

[rube]

RichieB schreef op dinsdag 23 september 2025 @ 09:17:
[...]
Situatie van mijn ouders (80 jaar oud) in NL: kiezen tussen 2 a 3 uurtjes per week "thuiszorg" aan huis of een woning huren in een verzorgingstehuis waar 24x7 hulp is, alle maaltijden geregeld worden en elke dag activiteiten worden georganiseerd. Dat is niet echt een keus, mits je het kan betalen.

Ik begrijp niet zo goed wat niet echt een keus zou zijn?
Als mensen prima kunnen leven in hun vertrouwde omgeving met een beetje thuiszorg, dan lijkt mij dat persoonlijke fijner dan zo'n plaats met alleen maar oudere mensen en allemaal van die standaard ouderen activiteiten. Ik moet er niet aan denken....
En als 2 of 3 uurtjes niet genoeg is, dan huur je toch nog wat meer hulp in?

[RichieB]

rube schreef op dinsdag 23 september 2025 @ 10:36:
[...]
Ik begrijp niet zo goed wat niet echt een keus zou zijn?
Als mensen prima kunnen leven in hun vertrouwde omgeving met een beetje thuiszorg, dan lijkt mij dat persoonlijke fijner dan zo'n plaats met alleen maar oudere mensen en allemaal van die standaard ouderen activiteiten. Ik moet er niet aan denken....

Tuurlijk, als je dat lukt, prima. Tot het niet meer lukt. Dan ben je eigenlijk al (veel) te laat.

En als 2 of 3 uurtjes niet genoeg is, dan huur je toch meer hulp in?

Dat klinkt alsof je er nog niet mee te maken hebt gehad. Of er moeten in andere delen van Nederland wel hordes met zorgpersoneel klaar staan om extra uren langs te komen. Die zijn er gewoon niet. En met de verdere vergrijzing wordt dat eerst nog veel erger voordat het beter wordt.

[Tommie12]

RichieB schreef op dinsdag 23 september 2025 @ 10:40:
[...]

Tuurlijk, als je dat lukt, prima. Tot het niet meer lukt. Dan ben je eigenlijk al (veel) te laat.

[...]

Dat klinkt alsof je er nog niet mee te maken hebt gehad. Of er moeten in andere delen van Nederland wel hordes met zorgpersoneel klaar staan om extra uren langs te komen. Die zijn er gewoon niet. En met de verdere vergrijzing wordt dat eerst nog veel erger voordat het beter wordt.

En daarom geraak je ook niet in een verzorgingstehuis als dat niet nodig is.

Dat was vroeger anders. Sommige mensen gingen met 65 of 70 en in perfect gezonde toestand naar een rusthuis en bleven daar 10-20 jaar wonen omdat het kon en ze het daar naar hun zin hadden.

[rube]

RichieB schreef op dinsdag 23 september 2025 @ 10:40:
[...]
Tuurlijk, als je dat lukt, prima. Tot het niet meer lukt. Dan ben je eigenlijk al (veel) te laat.

Tja, dat begrijp ik wel. Maar soms kun je dat moment wel zien aankomen ennsoms niet. Om nu "voor de zekerheid" wellicht al 20 jaar eerder te gaan verhuizen is ook zo wat.

[...]
Dat klinkt alsof je er nog niet mee te maken hebt gehad. Of er moeten in andere delen van Nederland wel hordes met zorgpersoneel klaar staan om extra uren langs te komen. Die zijn er gewoon niet. En met de verdere vergrijzing wordt dat eerst nog veel erger voordat het beter wordt.

Ik heb één keer een situatie meegemaakt en toen was dat op die plek wel binnen een paar dagen mogelijk indien nodig. Wellicht is dat niet overal zo, althans op een normale manier.

Maar met (veel) meer geld en een andere aanpak kun je natuurlijk wel zaken sneller voor elkaar krijgen.

[Lim987]

Ik denk ook dat zo rond 75 jaar een goed moment is om naar een seniorenwoning o.i.d. te verhuizen.

Ik ken een vrouw die op haar 62e jaar van een koopappartement is verhuisd naar een serviceflat: woning van ik denk 40-45 m2, tussen mensen die veelal veel ouder zijn, etc. Zij heeft verder geen kinderen/familie en vond het een veilig idee om alvast "op de toekomst voorbereid" te gaan wonen. De huur is best een pittig prijsje en hoge servicekosten; ik schat in dat de opbrengst van haar appartement na 18-20 jaar "op" zal zijn gegaan aan huur + servicekosten. Dus dat is rond haar 80e jaar. Op die leeftijd heb je wellicht geen hoge uitgaven meer, maar gezien je (vermoedelijk) eigen fysieke slechtere toestand, is het jammer als je dan niet meer kunt kopen/inhuren wat je nodig denkt te hebben.

Ook in mijn omgeving een paar mensen die rond 60 jaar de stap hebben gemaakt van eengezinswoning naar "alles gelijkvloers", vaak een appartement in het duurdere segment. Alles perfect gedaan en ingericht "want eindwoning". Maar een paar jaar later maken er een paar alweer verhuisplannen: woonomgeving valt tegen (bijv. veel geluidsoverlast, nieuwbouw met veel opleveringsproblemen, 'gedoe' met VVE's, etc.). Maar goed, als het wél goed bevalt, ben je rond je 60e jaar wel echt klaar voor de toekomst qua wonen.

Mensen noemen vaak het bezwaar van trappen in huis i.v.m. ouder worden. Van de andere kant: zo lang je trappen blijft lopen, houd je die fitheid langer vast dan wanneer je gelijkvloers woont. En financieel gezien is het gunstiger om te blijven wonen waar je woont, dus m.b.t. het argument "nu verhuizen want nu kan je nog veel zelf doen" kan je zeggen dat je 'nu' dus geld uitspaart waarvan je de latere verhuizing kan 'laten' doen.

Als alleenstaande zonder kinderen/familie zou ik er geloof wel iets voor voelen om nu nog plm. 10 jaar hier te blijven wonen en dan rond 75 jaar naar zo'n Zorgbuurthuis verhuizen (als die er tegen die tijd zijn).

Voor de rest heb ik (financieel) altijd rekening gehouden met een 'zorgpotje', want als alleenstaande zal je eerder hulp van buitenaf nodig hebben wanneer je (tijdelijk) bepaalde dingen niet meer kan doen - en er geen kinderen zijn waar je dan op terug kunt vallen.

[JanHenk]

Het verhaal van @RichieB is behoorlijk herkenbaar hoor. Nu ben ik van de jongste generatie en gaat het in casu om de grootouders, maar eigenlijk een kopie van het verhaal heeft zich dus in onze familie afgespeeld.

Opa en oma leefden nog samen, wilden weinig hulp, want ze hadden steun aan elkaar. Toen oma vrij onverwacht (ondanks haar leeftijd) wegviel, was opa -plat gezegd- niks meer en bleek ie eigenlijk hartstikke dement (dat werd wat verbloemd door oma). Maandenlang getouwtrek om een WLZ-indicatie te krijgen, particuliere thuishulp ingehuurd voor de hoofdprijs, etc. Zelfs in tussentijd in een crisisopvang gezeten omdat ie onhandelbaar (ineens kan een 90+'er dan z'n energie kanaliseren) was.

Ik hoop dat ik te zijner tijd iets sneller hulp zou toelaten / vragen, want het kan ineens snel veranderen en de instanties zijn wat minder snel dan je zou verwachten. En wat liquiditeiten helpen dus ook enorm.

[R.van.M]

RichieB schreef op dinsdag 23 september 2025 @ 09:17:
[...]

Situatie van mijn ouders (80 jaar oud) in NL: kiezen tussen 2 a 3 uurtjes per week "thuiszorg" aan huis of een woning huren in een verzorgingstehuis waar 24x7 hulp is, alle maaltijden geregeld worden en elke dag activiteiten worden georganiseerd. Dat is niet echt een keus, mits je het kan betalen.

Om met jouw woorden te spreken: als er niemand meer naar je koophuis wil komen om je pamper te verschonen ga je vanzelf huren.

Mijn ervaring is toch echt anders. Veel ouderen willen echt tot het moment dat het echt niet meer gaat in hun eigen woning blijven wonen, ongeacht hoe veel beter 24x7 hulp zou zijn. In mijn omgeving moesten meerdere ouderen min of meer gedwongen worden om hun huis te verlaten omdat het echt niet meer ging

[Tommie12]

R.van.M schreef op dinsdag 23 september 2025 @ 11:18:
[...]


Mijn ervaring is toch echt anders. Veel ouderen willen echt tot het moment dat het echt niet meer gaat in hun eigen woning blijven wonen, ongeacht hoe veel beter 24x7 hulp zou zijn. In mijn omgeving moesten meerdere ouderen min of meer gedwongen worden om hun huis te verlaten omdat het echt niet meer ging

Tja, ik weet nu al dat mijn vader dat wel zal inzien, en dat mijn schoonvader (die al wat dementeert) zich daar echt niet mee gaat bezig houden. Die beslissing zal iemand anders moeten nemen voor hem, en dan zal het héél moeilijk worden. Want hij weet veel beter wat hij niet wil dan wat hij wel wil doen.
Hij is ook iemand die pas naar de tandarts gaat als zijn tanden er half uitgerot zijn, en pas een nieuwe bril gaat halen als hij geen hand meer voor zijn ogen ziet.
Stom voorbeeld: hij was wat afwezig in gesprekken en we kregen hem zo ver om toch maar eens naar de dokter te gaan. Die haalde zowat de grootste oorprop uit zijn oren en toen ging het beter...

[XWB]

Requiem19 schreef op maandag 22 september 2025 @ 12:41:
[...]

Ook op latere leeftijd zou ik dan nooit gaan verkopen en gaan huren. Ik zou eerder nog cashflow genereren met een opeethypotheek als ik niet per se een grote erfenis middels de woning zou willen geven aan mijn kinderen.

Op zich sta ik er ook zo in, maar toch zie ik mensen op latere leeftijd verkopen. Ik denk dat de meningen vanzelf veranderen als je ouder wordt en geen zin meer hebt in alles wat bij een huis hebben komt kijken.

[R.van.M]

XWB schreef op dinsdag 23 september 2025 @ 11:32:
[...]


Op zich sta ik er ook zo in, maar toch zie ik mensen op latere leeftijd verkopen. Ik denk dat de meningen vanzelf veranderen als je ouder wordt en geen zin meer hebt in alles wat bij een huis hebben komt kijken.

Het is niet voor niks dat er soms woningen op Funda komen die totaal uitgeleefd en niet onderhouden zijn van oudere mensen. Ze blijven liever in een huis vol gebreken en een oerwoud in de tuin wonen dan te verhuizen.

Zoals @Tommie12 schrijft is het natuurlijk afhankelijk van de persoon, maar ik denk dat je onderschat hoe lang mensen willen vasthouden aan het oude en vertrouwde. Daarnaast is het verhuizen naar een serviceflat ook het moeten toegeven dat je nu echt oud bent wat ook nog een dingetje kan zijn.

[Requiem19]

XWB schreef op dinsdag 23 september 2025 @ 11:32:
[...]


Op zich sta ik er ook zo in, maar toch zie ik mensen op latere leeftijd verkopen. Ik denk dat de meningen vanzelf veranderen als je ouder wordt en geen zin meer hebt in alles wat bij een huis hebben komt kijken.

Dan zou ik gevoelsmatig nog liever downsizen qua koopwoning (of koopappartement).

Belangrijkste is denk ik dat we vandaag die keuze niet hoeven te maken en altijd een bepaalde flexibiliteit in onze strategie moeten inbouwen. Wellicht word je al op je 60e veel minder mobiel en kunnen alle mooie toekomstplannen in het water omdat je dan al totaal een ander woonbehoefte hebt.

[Tommie12]

Requiem19 schreef op dinsdag 23 september 2025 @ 11:42:
[...]


Dan zou ik gevoelsmatig nog liever downsizen qua koopwoning (of koopappartement).

Belangrijkste is denk ik dat we vandaag die keuze niet hoeven te maken en altijd een bepaalde flexibiliteit in onze strategie moeten inbouwen. Wellicht word je al op je 60e veel minder mobiel en kunnen alle mooie toekomstplannen in het water omdat je dan al totaal een ander woonbehoefte hebt.

Ik denk dat je nogal een raar idee hebt over 60 jarigen.
Ik ben 57 en misschien niet zo snel als een 30 jarige, maar voel me toch nog helemaal niet beperkt in mijn mobiliteit.
En ik heb een buur die op zijn 70e nog 2-3 keer per week een loopje doet van 5-10 km.
Dat kan ik dan weer niet, maar heb het ook nooit gedaan.

[Rubbergrover1]

psychodude schreef op dinsdag 23 september 2025 @ 10:15:
[...]


Sowieso een lastige. Want wil je echt ontzorgd worden, dan moet je ook daadwerkelijk verhuizen richting een locatie waar er sprake is van zorg. Dit is natuurlijk niet het geval indien je van een koopwoning simpelweg verkast richting een doorsnee particuliere huurwoning. Sure, je bent van wat financiële lasten af met betrekking tot onderhoud. Maar daarbuiten, verandert er ook zo gek veel weer niet.

Tegelijkertijd, is het ook weer niet zo alsof je in goede lichamelijke conditie op je 70ste kan stellen. Dat tuinieren, dat bevalt mij allemaal niet meer zo. Dat huishouden, wel genoeg gedaan. Ik trek in in een woning met 24/7 zorg.

Ergens zul je een soort compromis als tussenstap moeten willen doen.

Veel seniorenwoningen/aanleunwoningen zijn juist ingesteld op het zo lang mogelijk zo zelfstandig mogelijk kunnen blijven wonen. Dan woon je dus, zeker in eerste instantie, gewoon in een appartement met minimale 'zorg'. Zoals een 24 uur alarmeringssysteem en eens in de twee weken een paar uur huishoudelijke hulp. Eigenlijk net als wat je in je gewone koopwoning kunt regelen. Dus niet meteen 24/7 zorg, maar wel de mogelijkheid om dat op termijn te krijgen.

Grote verschil met een normale woning is enerzijds dat als je meer nodig hebt, dat eenvoudiger geregeld kan worden. Ook als je fysieke belemmeringen krijgt. En anderzijds dat veel faciliteiten waarvoor je normaliter even op de fiets moet, vaak in het zelfde gebouw aanwezig zijn. Maar als fitte 70-jarige kun je daar dus juist prima terecht.

[Rubbergrover1]

Tommie12 schreef op dinsdag 23 september 2025 @ 11:58:
[...]


Ik denk dat je nogal een raar idee hebt over 60 jarigen.
Ik ben 57 en misschien niet zo snel als een 30 jarige, maar voel me toch nog helemaal niet beperkt in mijn mobiliteit.
En ik heb een buur die op zijn 70e nog 2-3 keer per week een loopje doet van 5-10 km.
Dat kan ik dan weer niet, maar heb het ook nooit gedaan.

Maar tegenover ieder voorbeeld van de kwieke jongere oudere kun je ook een voorbeeld plaatsen van mensen die juist voortijdig 'aftakelen'. Die voor hun 60ste de zware strijd tegen kanker moeten aangaan en die strijd niet zullen winnen. Of die bijvoorbeeld vroegtijdig dementeren. Het is mooi dat een hoop mensen tegenwoordig op hun 75ste nog ontzettend kwiek zijn, maar tegelijk is het goed om er ook rekening mee te houden dat dit niet voor jou hoeft te gelden. Ook niet als je je nu wel energiek en kwiek voelt. Dat kan over 5 jaar totaal omgeslagen zijn.

[Tommie12]

Rubbergrover1 schreef op dinsdag 23 september 2025 @ 12:07:
[...]

Maar tegenover ieder voorbeeld van de kwieke jongere oudere kun je ook een voorbeeld plaatsen van mensen die juist voortijdig 'aftakelen'. Die voor hun 60ste de zware strijd tegen kanker moeten aangaan en die strijd niet zullen winnen. Of die bijvoorbeeld vroegtijdig dementeren. Het is mooi dat een hoop mensen tegenwoordig op hun 75ste nog ontzettend kwiek zijn, maar tegelijk is het goed om er ook rekening mee te houden dat dit niet voor jou hoeft te gelden. Ook niet als je je nu wel energiek en kwiek voelt. Dat kan over 5 jaar totaal omgeslagen zijn.

Zijn dat niet de uitzonderingen? En dan bedoel ik de mensen die op 60 al behoorlijk afgetakeld zijn?

[Requiem19]

Tommie12 schreef op dinsdag 23 september 2025 @ 11:58:
[...]


Ik denk dat je nogal een raar idee hebt over 60 jarigen.
Ik ben 57 en misschien niet zo snel als een 30 jarige, maar voel me toch nog helemaal niet beperkt in mijn mobiliteit.
En ik heb een buur die op zijn 70e nog 2-3 keer per week een loopje doet van 5-10 km.
Dat kan ik dan weer niet, maar heb het ook nooit gedaan.

Jeeminee, was niet mijn idee om je aangesproken te laten voelen hoor ;-).

Ik denk dat mijn beeld van 60 jarigen prima is (mijn ouders zijn in die range). Ik vérwacht tegen die tijd méga vitaal te zijn. Maar er is altijd een kleine kans dat je eerder dan je denkt - en eerder dan de statistiek gemiddeld zou verwachten - kwaaltjes krijgt. Zo heeft mijn moeder bijv voor haar 60e een ingrijpende hartoperatie ondergaan waarna ze een stuk minder vitaal en energiek is en het maar de vraag was of ze nog een trap op kon.

Dat kan ook op je 50e, 40e of 30e uiteraard.

[Blik1984]

En het kan natuurlijk opeens snel achteruitgaan. Op die leeftijd is het toch vaak een beetje zo dat zolang het goed gaat het ook goed blijft gaan, maar als er dan iets verkeerd gaat het ook snel de andere kant op kan gaan

[Wozmro]

Het is allemaal anekdotisch natuurlijk maar als ik kijk naar mijn eigen grootouders. Die hebben vlak na hun pensioen(+/-65j) hun bel-etage woning verkocht en hebben nieuw gebouwd vlak naast mijn ouders.

Nieuwe woning, goed aangepast aan hun eigen behoeften, alles gelijkvloers. Hebben er nog een 20 jaar comfortabel gewoond.

Maar het was ook niet té oudemensenhuis want mijn zus met partner en 2 kinderen wonen er nu. Wel al wat dingen gerenoveerd maar niets structureel, gewoon nieuwe keuken en badkamer, slaapkamer op verdieping iets meer afgewerkt.

Mijn eigen ouders wonen er nu nog altijd naast. Eigenlijk in een gigantisch huis voor met 2 maar er komen wel nog regelmatig kleinkinderen logeren.
Wel veel trappen, als dat niet meer zou lukken dan zouden ze in principe kunnen ruilen met mijn zus.

En als dat niet goed zou uitkomen dan zouden ze in principe ook nog kunnen verhuizen naar een zo goed als nieuw 1 slaapkamer appartementje dat vlakbij een rusthuis gelegen is. Dat appartementje verhuren ze nu.

Mijn ouders zijn nogal van de planmatige aanpak.

[Lim987]

Wozmro schreef op dinsdag 23 september 2025 @ 12:18:
Het is allemaal anekdotisch natuurlijk maar als ik kijk naar mijn eigen grootouders. Die hebben vlak na hun pensioen(+/-65j) hun bel-etage woning verkocht en hebben nieuw gebouwd vlak naast mijn ouders.

Nieuwe woning, goed aangepast aan hun eigen behoeften, alles gelijkvloers. Hebben er nog een 20 jaar comfortabel gewoond.

Maar het was ook niet té oudemensenhuis want mijn zus met partner en 2 kinderen wonen er nu. Wel al wat dingen gerenoveerd maar niets structureel, gewoon nieuwe keuken en badkamer, slaapkamer op verdieping iets meer afgewerkt.

Mijn eigen ouders wonen er nu nog altijd naast. Eigenlijk in een gigantisch huis voor met 2 maar er komen wel nog regelmatig kleinkinderen logeren.
Wel veel trappen, als dat niet meer zou lukken dan zouden ze in principe kunnen ruilen met mijn zus.

En als dat niet goed zou uitkomen dan zouden ze in principe ook nog kunnen verhuizen naar een zo goed als nieuw 1 slaapkamer appartementje dat vlakbij een rusthuis gelegen is. Dat appartementje verhuren ze nu.

Mijn ouders zijn nogal van de planmatige aanpak.

Dat klinkt wel heel erg "goed voor elkaar". Ideaal als je zoveel opties hebt.
Helaas is dat niet voor iedereen weggelegd, maar wel fijn als je het allemaal zo goed hebt kunnen regelen.

[Rubbergrover1]

Tommie12 schreef op dinsdag 23 september 2025 @ 12:09:
[...]

Zijn dat niet de uitzonderingen? En dan bedoel ik de mensen die op 60 al behoorlijk afgetakeld zijn?

Uiteraard zijn er ook een hoop gezonde 60+-ers, gelukkig wel. Anders zouden we het hele FO principe wel even om moeten gooien. Maar er is bijvoorbeeld juist bij de 60+-ers een grote instroom aan arbeidsongeschikten. (Ondanks dat veel mensen bij wie een en ander al langer fysiek minder gaat, misschien sowieso al gestopt zullen zijn met werken als ze de keus hebben.) En van alle 60-jarigen haalt ruim 10% de 70 niet. De meerderheid zal vrolijk probleemloos verder gaan, maar toch is er dus ook best een behoorlijke groep die wel problemen krijgen. Het lijkt mij daarom niet onverstandig om er rekening mee te houden dat er een redelijke kans is dat je niet tot op hogere leeftijd probleemloos je leven kunt blijven doorleven zoals je dat deed.

[Tommie12]

Blik1984 schreef op dinsdag 23 september 2025 @ 12:12:
En het kan natuurlijk opeens snel achteruitgaan. Op die leeftijd is het toch vaak een beetje zo dat zolang het goed gaat het ook goed blijft gaan, maar als er dan iets verkeerd gaat het ook snel de andere kant op kan gaan

Klopt, het is gewoon zo dat je op elke leeftijd goed voor jezelf moet zorgen.
Op tijd naar de tandarts, om de X jaar eens een hartonderzoek, de screening voor darmkanker mee doen, een bloedonderzoek per jaar,...
En natuurlijk, als er iets mis is, naar de dokter en de zaak laten nakijken.

Ik had al 10 jaar zowat een cholesterol die 'de BTW' te hoog was. Niks onrustwekkend, maar toch vond mijn (nieuwe) huisarts dat we er iets aan moesten doen. Dus eerst wat dieet en extra letten op dierlijk vet, en omdat het niks opleverde en het aan mijn moederskant een algemeen probleem was toch maar eens aan de cholesterolpillen. En ziedaar, na 3 maand was die nog de helft en nu ruim binnen de normen.
Als je dat laat aanslepen en niks doet, dan verhoog je gewoon je kansen op een hartinfarct of herseninfarct.
En ja, daar kom je meestal niet zonder schade uit.

En verder, ik zie ook gewoon dat de 'oudjes' die nog in goede conditie zijn ook degene zijn die genoeg beweging krijgen. Geen topsport, maar wel fietsen, wandelen, zwemmen of andere activiteiten die geen te hoge kans hebben op blessures.

Ik zie ook mensen van 50 met overgewicht het café uit strompelen om te gaan roken. Die zitten met 65 achter de geraniums (en een Duveltje), en geraken nergens meer als ze zo ver geraken.

[Pr088]

Rubbergrover1 schreef op dinsdag 23 september 2025 @ 13:14:
[...]

Uiteraard zijn er ook een hoop gezonde 60+-ers, gelukkig wel. Anders zouden we het hele FO principe wel even om moeten gooien. Maar er is bijvoorbeeld juist bij de 60+-ers een grote instroom aan arbeidsongeschikten. (Ondanks dat veel mensen bij wie een en ander al langer fysiek minder gaat, misschien sowieso al gestopt zullen zijn met werken als ze de keus hebben.) En van alle 60-jarigen haalt ruim 10% de 70 niet. De meerderheid zal vrolijk probleemloos verder gaan, maar toch is er dus ook best een behoorlijke groep die wel problemen krijgen. Het lijkt mij daarom niet onverstandig om er rekening mee te houden dat er een redelijke kans is dat je niet tot op hogere leeftijd probleemloos je leven kunt blijven doorleven zoals je dat deed.

Eens! Dus zoals hierboven werd gezegd: neem gezondheid niet voor lief en bereid je er op voor dat het wel eens minder kan gaan worden. Neem stappen op tijd. Het is net pensioenbeleggen (of opbouwen). Niemand denkt er aan als het nodig is, pas als het te laat is....

[Wozmro]

Idem hier, op een beetje aanduwen van mijn ouders op 45 jarige leeftijd eens een bloedonderzoek laten doen.

Alles in orde maar zo heb je ook weer een referentie om te kunnen vergelijken bij een volgend onderzoek op bijvoorbeeld 50 jaar.

Zo merk je wel weer dat veel vanuit de opvoeding voortkomt.