De situatie is sinds de moord op Fortuyn raar. We hebben nooit echt dit soort lappendekens van coalitieregeringen gehad, dus wie weet is het gewoon een natuurlijk gevolg van een weinig evenwichtige samenleving. Misschien is het een gevolg van het té goed hebben, dat je je kunt veroorloven om het allemaal voor de bühne te doen. Misschien is het een teken van echt serieus geen raad weten met een situatie: het
is allemaal hondsmoeilijk en aan elkaar gelinkt en als je aan dit pieletje draait, spring er meteen daar een palletje uit z'n verband. Politiek moet ook in zekere zin toegankelijk zijn voor een bevolking en het is niet eenvoudig daarin een balans te vinden. Het is, plat gezegd, zo goed mogelijk proberen te besluiten wie op wiens tenen mag gaan staan.
Je hebt het altijd over dat het VK een waarschuwing moet zijn voor Nederland, maar eerlijk gezegd vind ik dat veel te eng gedacht. Het VK is een waarschuwing voor
ieder land. Ik kan me eerlijk gezegd niet voorstellen dat andere landen niet met vergelijkbare problemen te kampen hebben en dat sommige halfbakken politici niet met vergelijkbare oplossingen ('gebruik van problematiek') komen. Nieuws is binnen een paar tellen in andere landen aanwezig, immers; en mensen hebben de onhebbelijke neiging om te lezen, te reizen en bijeenkomsten bij te wonen waar ze elkaar op ideeën brengen.
Hoe dan ook, je kent de verdere geschiedenis na Fortuyn: de LPF ging tenonder aan interne strubbelingen; Verdonk had de uitstraling van een platgespoten Oostduitse gewichthefster; en pas met Wilders kon er iets van kanalisering van ongenoegen beginnen. Dat bereikte in de periode 2012-2016 z'n hoogtepunt en is nu duidelijk aan het inkakken; niet alleen omdat bepaalde urgente crises zijn uitgedoofd; maar ook omdat 'de zwijgende meerderheid' weliswaar een duidelijke, maar nog steeds een minderheid bleek; Trump en May er enorme puinhopen van maken in plaats oerdegelijke conservatieve bastions die tot lichtend voorbeeld van de mensheid moesten dienen; en het totalitaire gedrag van Orbán, Putin, Erdogan en Kaczynski (en binnenkort Bolsanaro) toch niet zo heel erg fraai of overtuigend oogt à la 'Dat moeten we hier ook hebben!'. Ik heb 1 Trumpista in mijn kennissenkring zitten en zelfs die hoor je bij elke zin uit zichzelf van alles nuanceren. Wat dat betreft zit die een beetje vast in wensdenken:
als ze nou maar dit en dat en zus en zo deden,
dan... .
Ik heb de indruk dat iedereen nu wel weet hoe de vlag ervoor hangt, wat wel en niet haalbaar is en dat langzamerhand politiek weer een beetje kan gaan ademhalen. Het wachten is eigenlijk tot Wilders verbitterd en 'embattled' zoals ze dat zo mooi in het Engels zeggen afscheid neemt van de politiek; en de PVV zich kan gaan ontwikkelen tot een regentenpartij waarmee wel zaken te doen is.
We hebben het vorig jaar een aantal keren gehad over het Europees-politieke gat van Brexit voor Nederland, wel nu, zie de brief van Blok. Politiek gedrag in besluitvorming is berekenend, en dus voorspelbaar. Welke politiek is dominant? Partijpolitiek.
Even los hiervan: wat voor nut zou partijvorming hebben zonder partijpolitiek?
Bolkestein probeerde lang geleden met veel tamtam het 'dualisme' te propageren, wat natuurlijk prima gaat als je een comfortabele meerderheid in een regering hebt. Met de huidige zetelverdelingen zou je dan net zo goed het vormen van een coalitie achterwege kunnen laten; en het geheel tot een groot koehandelfeest kunnen bestempelen. Maar zo'n situatie is gevoelig voor blokvorming en krijg je coalities via de achterdeur weer terug.
Met andere woorden: je kunt je erover opwinden, maar ik vraag me af of partijpolitiek het niet gewoon een vrijwel onontkoombaar gevolg van het hebben van politieke partijen is die zich in meer of mindere maten moeten/denken te moeten/willen profileren. En dat een partijpolitiekloze situatie zich gewoon niet kan handhaven omdat je meer gedaan krijgt als je wél partijpolitiek bedrijft.
Intern, extern, dit is nog lang niet voorbij.
Het is nooit voorbij. Acties leiden tot reacties die weer de nieuwe acties voor weer andere reacties zijn. Het houdt pas op als we een evolutionaire stap maken die veel onhebbelijk menselijk gedrag voorgoed uitschakelt.