Transportman schreef op zaterdag 1 februari 2020 @ 18:27:
[...]
Helaas draagt het steeds meer via de media spelen er ook aan bij dat problemen zoals nu bij de Belastingdienst en V&J ontstaan, want de minister/staatssecretaris wil ronkende cijfers om zijn/haar imago op te vijzelen en daadkrachtig te lijken/het vanuit zijn/haar politieke kleurtje gewenste antwoord, dus ontstaat er een druk op de topambtenaren om precies dat te leveren en negatief nieuws binnenskamers te houden, en die druk sijpelt door naar beneden. Tegelijkertijd zal geen enkele politicus zijn nek uit durven steken om vragen over die cijfers te stellen, want dan wordt je weggezet als iemand die fraudeurs de hand boven het hoofd wil houden of twijfelt aan "onafhankelijke" instanties.
Voorzichtig. Dat is een factor, maar het is er geen in correlatie tot ontstaan of zelfs verergering van die specifieke problematiek. De verschuivingen in politiek gedrag waar je op wijst, absoluut.
Echter de genoemde problematiek is veel en veel ouder in ontstaan, en in effecten. De verschuivingen in politiek gedrag ten aanzien daarvan zijn zelfs anders dan vergelijkbaar veranderend gedrag elders - omdat politiek al heel lang niet meer kan raken aan die kwesties.
De Kwestie Belastingdienst bijvoorbeeld is geïntroduceerd onder van Agt, tijdens Lubbers II raakte politiek de beheersing kwijt over de geschapen netwerken, en onder Balkenende gooide men de laatste stok in de open haard. De tegenwoordige en toekomstige ministers en andere politieke verantwoordelijkheden kunnen weinig anders meer dan dan voor de bühne te gaan stunten / pronken / af te leiden. Er aan raken is immers een eigen einde. Met hoog risico van schade voor eigen politieke organisatie.
Men kan zelfs niet langer kopjes laten rollen. De regentenclub van die groep hoge ambtenaren speelt zelf wel spel van kopjes roteren. Dat lijkt hetzelfde, maar het is iets totaal anders.
Elders, bij andere kwesties, daar is het risico wat je omschrijft absoluut reëel. De lessen van bestuur- en organisatiekunde vallen volledig buiten beeld. Maar goed, dat is iets wat hand in hand gaat met politisering in het algemeen, en het verschuiven naar strikt marketingtechnische toepassingen van politiek gedrag in het bijzonder.
Regeren was visie. Dat werd, regeren is vooruitzien. Dat is geworden, regeren is
boekhouden balanceren. En het gaat worden, regeren is compromitteren.
Degenen die het Brexit topic gevolgd hebben, en dan in het bijzonder de uitwisselingen inzake veranderingen in Britse politieke cultuur, organisatie en gedrag, zullen het herkennen. We volgen in dat Angelsaksisch model, we oriënteren ons op dat wat we het meest zien en het vaakst horen op kortste afstand, en dus is correctie uitermate moeilijk - er komt immers een punt waarop die correctie als vereiste een heroriëntatie van politieke organisatie én gedrag vereist. Beeldvorming boven alles. Politics is managing perceptions. To rule is to tweak triggers. Er komt dan een punt waarbij het oprekken van frames voor gedrag een omslagpunt wordt. Het briefje van Arib is een signaal wat dat aangaat. Maar laten we ook eerlijk zijn, ook dit is niet nieuw.
Politici worden vaak gezien als iets speciaals, want er wordt macht aan gegeven. Nu klopt dat maar in abstracte zin, maar we vergeten vaak dat politici ook maar mensen zijn. Overschat ze gewoon niet. Ze zijn er niet als machtsfunctie, ze zijn er voor het kanaliseren daarvan. In ons bestel zit die macht immers bij de burger. Maar goed, die heeft wat te lang ruimte laten vallen zonder vinger aan de pols van participatie. Dat is een topic op zichzelf.
Mijn observatie hier is dat de verschuivingen in politiek gedrag mensen niet zouden moeten verbazen, en dat het prima mogelijk is om te kunnen zien waar dat toe leidt. Het is op zijn minst immers geen nieuwe trend.
De crux daarbij is dat het niet zo is dat dit de Overheid zal gaan beïnvloeden. Dat is reeds het geval. Kwesties zoals Belastingdienst of het Rijkswaterstaat Theater tonen pijnlijk aan dat de huidige berichtgeving weinig meer is dan het even opflakkeren van wat aandacht, terwijl er hele stukken zijn die al lang en breed zich aan de kaders van opdracht en mandaat hebben weten te onttrekken. Dit zijn netwerken geworden precies zoals in het VK.
Ik leg het dan maar even op tafel, opnieuw met reminder van het Brexit topic. In het VK liep men op die verschuivingen een decennium voor. Wat hebben die netwerken gedaan? Hun eigen politisering. Hun eigen lobby. Hun eigen intrige. Hun eigen rotaties. Wat volgde? Het pushen van disproportioneel signaal voor populisme, het financieren en bevorderen van private clubjes, het investeren in mediaconcentratie, het masseren via netwerkverbindingen van
markten als vastgoed, woningen en onderzoeksbureau's. Het resultaat? Een macht die zich onttrok aan de scheiding der machten, die veel verder keek dan burger en politiek, en tumoren als Ukip en de ERG werden ingezet om gevestigde politiek te laten verschuiven, overheid af te breken en zo macht te onttrekken aan het bestaande bestel.
Het blijft me opvallen in de Nederlandse discussies dat er een zekere blindheid is voor de cyclische aard van het opflakkeren, net als een zekere fixatie op discussies in de loopgraven van details en stellingnames.
Populisme: de weigering van complexiteit en de poging om simplistische antwoorden te formuleren op ingewikkelde vraagstukken middels gebruik van elke mogelijke prikkel van gedrag - i.p.v. moeite te doen voor gezonde participatie.