Als je overspanningsbeveiliging in een verdeelinstallatie gaat toepassen, moet je eerst weten hoe het aardingsnet in huis functioneert. Er zijn heel veel verschillende aardingsstelsels, maar in bijna alle gevallen heb je binnen een woning een TN-S-stelsel en buiten de woning tot aan de wijktransformator een TN-C-stelsel. Zie
hier voor meer plaatjes over de verschillende aardingsstelsels. Er zijn veel artikelen over fabrieksinstallaties met andere stelsels, maar dit vond ik zelf vaak een beetje verwarrend.
Waarom dit belangrijk is, is omdat je moet weten waar de bedrijfsaarde daadwerkelijk in staat is om een spanningspiek via het aardnet te laten wegvloeien. Als dat honderden meters verderop is bij de aardpen van de netbeheerder, heb je weinig aan bliksembeveiliging. Die is namelijk dermate energierijk, dat die lange leiding tot de aardpen te veel weerstand biedt om de bliksem veilig af te leiden. Daarom heb ik onder mijn huis een extra aardpen laten slaan voor de bliksembeveiliging.
Is bliksembeveiliging nodig in een vrijstaande woning in een woonwijk? Zeer waarschijnlijk zal het nooit nodig blijken. Ik had die Siemens module tot mijn beschikking, dus heb ik hem gebruikt; die aardpen heb ik door de installateur laten slaan tijdens de bouw van het huis. Bij bijvoorbeeld een vrijstaand huis in een open veld (zoals een boerderij), zou ik bliksembeveiliging wel aanraden.
De bliksembeveiliging in mijn woning is gecombineerd met overspanningsbeveiliging. Overspanningsbeveiliging doet in feite hetzelfde als bliksembeveiliging, maar dan voor kleinere spanningspieken en kleinere vermogens. Je ziet op de foto mooi dat iedere fase in de Siemens DIN-module is beveiligd door twee insteekmodules: een voor bliksembeveiliging en een voor overspanningsbeveiliging. De nulleiding heeft zijn eigen beveiliging. De hele module is ingebouwd tussen de hoofdschakelaar en de groepen in de meterkast. Hij zit in serie, dus als de bliksem inslaat en een deel van de beveiliging doorbrandt, is alles achter de beveiliging (dus effectief de gehele installatie) spanningsloos. Geen probleem, in 12 jaar tijd is dit nog nooit gebeurd

.
Ernaast zie je 3 Phoenix Contact overspanningsmodules. Die beveiligen tegen overspanning vanuit de installatie in de tuin (de onveilige zijde is buiten, de veilige zijde is binnen). Mocht de bliksem inslaan in de buurt en voor een grote spanningspiek op de buitenverlichting zorgen, dan wordt die spanningspiek netjes afgevangen voordat hij de schakelactor in de verdeelkast bereikt. Je ziet 3 losse modules, want ik moest 3 draden beveiligen: de fasedraad, de (vanuit de KNX-installatie) geschakelde verlichtingsdraad en de nuldraad.
Je ziet dat bij de verschillende modules type 1 of 2 is aangegeven. Dat heeft te maken met de classificatie van de overspanning. Er zijn verschillende classificatiesystemen, maar het systeem dat gebruik maakt van type 1/2/3 is wijd verspreid.
- Zoals gezegd is overspanning bij bliksem een overspanning type 1: zeer hoog energetisch met een zeer hoge spanning.
- Type 2 is een flinke overspanning, die genoeg is om allerlei apparatuur in huis te vernietigen en delen van elektrische installaties zwart te blakeren.
Met overspanningsbeveiliging type 2 (grofbeveiliging) kun je de grootste schade in huis voorkomen.
Op onderstaande foto zie je dat de KNX-componenten in mijn installatie bovendien zijn beveiligd met fijnbeveiliging: overspanningsbeveiliging type 3. Deze is aangebracht tussen de aardlekautomaat van de groep en de voeding van de KNX-apparaten.
De KNX-apparatuur (
groep F4 in mijn woning) is dus als volgt beveiligd:
voeding vanuit netbeheerder --> hoofdschakelaar --> OVB type 1 + 2 --> aardlekautomaat groep F4 --> OVB type 3 --> KNX-voeding (28-32 VDC) --> KNX-componenten
Maar waarom zit er dan nog een type 3 overspanningsbeveiliging? Dat is omdat type 2 nog te grof is om kleinere spanningspieken weg te filteren - hij reageert zoals de naam al zegt alleen op grovere spanningspieken en laat alles wat kleiner is ongehinderd door. Dergelijke kleinere pieken kunnen echter wel degelijk schade aanbrengen aan gevoelige elektronische apparatuur. Daarom heb ik de KNX-installatie er volgens de regels der kunst mee beveiligd. Of het echt noodzakelijk is is vooraf niet te zeggen, maar ik ga het liever niet in de praktijk uitvinden
En waarom is zo'n simpele overspanningsbeveiliging zoals je hem in bijvoorbeeld een stekkerdoos aantreft zonder uitzondering type 2? Zou het niet logischer zijn om daar tevens type 3 beveiliging in te stoppen? Het antwoord is simpel: ja, dat zou logisch zijn. Maar ook duur. Het is een kwestie van kostenreductie: type 2 is zeer goedkoop te produceren en bovendien nuttig, terwijl het merendeel van de kopers het verschil tussen 2 en 3 überhaupt niet kent. Dan is de keuze voor de fabrikant snel gemaakt.
Valt er verder nog wat te beveiligen? Jazeker, de coax-kabel die mijn huis binnenkomt. Die is beveiligd met een Phoenix Contact Valvetrab beveiliging voor coax-kabels. De glasvezelkabel hoefde uiteraard niet beveiligd te worden. Sterker nog: vaak wordt glasvezel in buitentoepassingen verkozen boven koper, omdat daarmee bij voorbaat de beveiliging tegen overspanning is gegarandeerd.
[
Voor 3% gewijzigd door
Tomatoman op 01-08-2021 17:05
]
Een goede grap mag vrienden kosten.