wiemelen schreef op dinsdag 5 juni 2018 @ 21:19:
[...]
Ik heb in een toiletzak achteraan de kast nog een doosje TOBS zeep en TOBS creme gevonden.
Deze dan eens vergeleken met enkele andere zepen die ik nu gebruik.
Wat betreft aantal ingrediënten kom ik dan uit op:
TOBS zeep : 21
TOBS creme : 18
Razor Master : 14
TFS : 12
Cella : 10
Wickam : 10
Toevallig heb ik hier ook een TOBS zeep liggen (sandalwood), en weet ik wat er in Cella zit (alhoewel het voor mij geen fijn spul is: te vet). Laat ik eens als beloofd zo'n bestanddelenlijst ontleden:
TOBS: potassium palmate, sodium palmate, potassium palm kernelate, potassium stearate, sodium palm kernelate, sodium stearate, glycerin, aqua (water), parfum (fragrance), palm kernel acid, pentasodium pentetate, tetrasodium etidronate, linalool, coumarin, evernia furfuracea (treemoss) extract, geraniol, limonene, eugenol, cinnamal, citronellol, CI 77891 (titanium dioxide).
Cella: cocos nucifera oil, tallow, stearic acid, potassium hydroxide, sodium hydroxide, aqua, potassium Carbonate, parfum, tetrasodium EDTA.
De gemiddelde leek denkt nu aan wijwater, knoflook, zilver en houten puntige staken als ze TOBS naast Cella zetten. Maar laat ik even wat kleurtjes gebruiken:
TOBS:
potassium palmate, sodium palmate, potassium palm kernelate, potassium stearate, sodium palm kernelate, sodium stearate,
glycerin, aqua (water),
parfum (fragrance),
palm kernel acid,
pentasodium pentetate, tetrasodium etidronate,
linalool, coumarin, evernia furfuracea (treemoss) extract, geraniol, limonene, eugenol, cinnamal, citronellol, CI 77891 (titanium dioxide).
Cella:
cocos nucifera oil, tallow, stearic acid,
potassium hydroxide, sodium hydroxide, aqua,
potassium Carbonate,
parfum,
tetrasodium EDTA.
Eerst even wat chemie. De
zeep in scheerzeep is chemisch gezien ook een 'zeep'. Dat wil zeggen: een zogenaamd vetzuur dat met loog heeft gereageerd. Het zuur en het loog vormen water dat later wordt verwijderd door filteren en drogen; wat overblijft is een vettig ding: de 'zeep'. Zo'n zeepmolecuul moet je je voorstellen als een lucifershoutje. Het houtje is wel een stuk flexibeler, eigenlijk meer kettinkje dan stokje. Dat stuk is 12 tot 18 koolstofatomen lang en is het 'vet' uit het vetzuur. (Niet toevallig is het 'vet' wat we eten vrijwel hetzelfde spul.) De luciferskop is wat er resteerde van het 'zuur' en heeft een negatieve elektrische lading gekregen. Deze bouw is cruciaal. Vetten willen niet met water mengen en kruipen daarom liever heel dicht bij elkaar, desnoods in lucht... als het maar
niet in water hoeft. Aan de andere kant zit een geladen kop die juist wel in water wil zitten,
heel graag zelfs want vetten kan dit stukje van het zeepmolekuul niet uitstaan. Het is dus een molekuul met twee persoonlijkheden die tot elkaar zijn veroordeeld, want uit elkaar kunnen ze niet, daarvoor is te veel energie nodig.
Los je nu heel veel van dit soort Janusmoleculen op in water (we praten over triljarden exemplaren voor een normale scheerbeurt, dus een 1 met 21 nullen!), krijg je
bolletjes. (De officiële naam hiervoor is
micel.) Aan de binnenkant zit een watervrije kluwen vetstaarten, aan de buitenkant een massa voor watermoleculen erg aantrekkelijke lading. Dat bolletje kun je 'opblazen' door er lucht bij te doen; en als je er voldoende lucht bijdoet krijg je uiteindelijk een
schuim. De zeep zorgt ervoor dat het water niet meer merkt dat er allemaal luchtbelletjes in zitten; je weet dat als je gewoon water probeert te laten schuimen door er lucht in te borrelen, het met die luchtbellen heel snel is afgelopen. Zo niet als je een zeep gebruikt.
Dat schuim moet aan allerlei eisen voldoen. Als je veel korte vetzuren gebruikt (zoals in kokosolie), krijg je 'spattende bellen' die het erg goed doen in bad. Gebruik je veel lange vetzuren (zoals in rundervet), krijg je een zwaar, dicht, vet schuim dat niet fijn scheert. Een scheerzeepmaker moet dus een zorgvuldige mix van vetten maken waarvan de schuimeigenschappen 'fijn scheerbaar' zijn.
Kijk even naar de rode en blauwe woorden. De rode vertegenwoordigen de mix van vetten / vetzuren, de blauwe de stoffen die zijn gebruikt dan wel ontstaan bij het 'verzepingsproces', dus het proces waarbij de vetzuren met loog hebben gereageerd. Gebruik je in de natuur voorkomende vetten in plaats van vetzuren, moet je nog een extra stap uitvoeren die toevalligerwijs ook met loog plaatsvindt. Een vet bestaat namelijk uit 'kooitjes' van glycerine waarin de vetzuren gevangen zitten. Het 'verzepingsproces' bevrijdt de vetzuren waardoor je op die manier dus óók glycerine overhoudt. Meestal wordt glycerine compleet verwijderd (het is een goed-verkoopbare grondstof), maar vaak laat men ook wat zitten omdat het de huid lekker vochtig houdt. Eigenlijk moet je rood en blauw daarom als één geheel lezen: bij TOBS staan de eindproducten van de reactie op de verpakking, bij Cella de beginproducten.
Het gebruikte loog is heel vaak een mengsel van 'potassium hydroxide' en 'sodium hydroxide'. (In het Nederlands: kaliumhydroxide, natriumhydroxide oftewel kaliloog en natronloog.) Waarom dat nu weer? Omdat dit weer een variabele is waarmee een zeepmaker kan spelen. Kaliloog levert nameljk makkelijk oplosbare, vrij vloeibare zepen; natronloog daarentegen moeilijk oplosbare, maar harde zepen. Voor een tablet scheerzeep is het wel zo fijn als het geheel enigszins stevig is, maar toch ook vrij vlot in je borstel kruipt! Voor je huid maakt het gebruik van kaliloog of natronloog niets uit, maar omdat het voor de producteigenschappen wél uitmaakt, wordt vaak zo'n mengsel gebruikt. Je ziet aan TOBS dat dit ook daar het geval is geweest.
Aqua / water dan: hoeft geen uitleg, hoop ik.
De groene bestanddelen zijn de geurstoffen. De wet schrijft niet voor dat je die allemaal opneemt. Cella doet dat dan ook niet, TOBS wel. Maar reken erop dat het bij Cella net zo'n waslijst zou zijn: geuren kunnen enorm complex zijn, bestaande uit tientallen zo niet honderden verschillende geurstofmolecuulsoorten. TOBS noemt een paar bekend-irriterende: linalool (lavendel), limoneen (limoen), cinnamal (kaneel), ... zodat mensen die weten dat ze daarvoor gevoelig zijn een geïnformeerde keus kunnen maken.
De onderstreepte bestanddelen zijn waterontharders. Zepen hebben als nadeel dat ze makkelijk een verbinding aangaan met de stoffen die water 'hard' maken. (Denk aan kalkaanslag!) Een zeepmolecuul dat met hardheid heeft gereageerd doet niet meer mee met schuimvorming; sterker nog, het vormt een vieze, plakkerige troep op bakjes, wastafel en kwast. Om onder die omstandigheden schuim te maken moet je eerst zoveel zeep in het water hebben dat alle hardheid ermee kan reageren; pas daarna krijgen de 'vrije' zeepmoleculen een kans om schuim te vormen. Dat is natuurlijk zonde van je dure zeep: je wilt geen zeep kopen om de waterhardheid er een plezier mee te doen! Daarom voegt men stoffen toe die zeer veel sneller en beter met waterhardheid reageren dan de zeep. Daarna kan je met een klein beetje zeep onder de meeste omstandigheden toch een prima schuim krijgen.
En wat houden we dan over? Een wit pigment bij TOBS, waarschijnlijk toegevoegd om de zeep een uniforme kleur te geven vanwege natuurlijke variatie in de gebruikte bestanddelen. Klanten gaan anders zeuren dat de zeep er niet hetzelfde uitziet en dat ze een ander exemplaar willen ook al is er met de zeep verder niets mis. Het titaniumdioxide is een niet reactief, ongevaarlijk en afschuwelijk veel gebruikt wit pigment (vanwege werkelijk uitstekende eigenschappen daarvoor): kijk naar je wit geverfde muren en aanschouw titaniumdioxide.
De conclusie: de bestanddelenlijst is 2x zo lang bij TOBS, maar er zit niets in wat er niet in thuishoort. Met uitzondering van
misschien het pigment. Ik kan verder zien dat TOBS een plantaardige zeep is ('palmate' en 'palm kernelate' is afgeleid van palm- en palmkernelolie), en dat er goed is nagedacht over de olie-vetmix. Het is inderdaad een fijne zeep om mee te scheren.
And now you know: de lengte van een bestanddelenlijst zegt bitter weinig; zepen erom mijden is erg raar. Ik heb heel wat scheerzepen en -crèmes in mijn handen gehad... en ben echt maar weinig gekke dingen tegengekomen. Scheerzeepmakers spelen het spel 'fair'.
[
Voor 16% gewijzigd door
Anoniem: 116604 op 08-06-2018 13:19
]