Tweede Kamerverkiezingen 2025: Formatie en nasleep

[Cid Highwind]

alexbl69 schreef op vrijdag 21 november 2025 @ 07:35:
[...]

Denk eerder dat de combinatie van standpunten links opbreekt.

Het 'verhaal van sterkste schouders, zwaarste lasten, solidariteit' zal best wel veel mensen aanspreken, maar je krijgt daar dan ook vastomlijnde standpunten over onder andere immigratie en milieu bij, alsmede een vrij eenzijdig zwart/wit standpunt over het meest complexe conflict dat we in de moderne geschiedenis hebben. Als iemand die 'sterkste schouders. zwaarste lasten' wel ondersteunt op één (of meerdere) van die andere zaken andere gedachten heeft wordt een stem op links plotseling een stuk onaantrekkelijker.

Ik denk dat het vooral ook te maken heeft met de perceptie rond die standpunten.
SP heeft natuurlijk heel lang een imago gehad zich enkel voor de minima in te zetten. Verdiende je 50k/jaar was je rijk. Ik heb geen idee of dit inhoudelijk ook klopte, maar het is wel wat bij mij is blijven kleven. In feite schept het het beeld dat men zich reeds van de middenstand afzet.

Bij GroenLinks was de perceptie dat "het gewone volk" de offers moet brengen. Duurdere, beperkte mobiliteit, ander eetpatroon. Behalve wanneer je geld hebt. En voor zowel hen als PvdA geldt natuurlijk dat emancipatie van één groep impliciet als bedreiging wordt ervaren voor het privilege van de ander.

Persoonlijke pet peeve, omdat in Nederland zo goed als alle inherente solidariteit is weggenivelleerd / -bezuinigd, terwijl we ondertussen kijken naar een gigantische intergenerationele kloof, gecombineerd met een hoge mate aan onzekerheid, is men enorm geneigd vast te klampen aan dat wat men heeft.

Terugkomend op het werkelijk thema, ik hoop dat men zich over deze sentimenten heen weet te stellen, en de koe bij de horens te vatten.

[Virtuozzo]

Cid Highwind schreef op vrijdag 21 november 2025 @ 10:11:
[...]

Persoonlijke pet peeve, omdat in Nederland zo goed als alle inherente solidariteit is weggenivelleerd / -bezuinigd, terwijl we ondertussen kijken naar een gigantische intergenerationele kloof, gecombineerd met een hoge mate aan onzekerheid, is men enorm geneigd vast te klampen aan dat wat men heeft.

Voorzichtig. Een fout die we ons niet kunnen veroorloven is om hierbij te erkennen dat de patronen van accelarationisme en hypernormalisatie over alle strata geïnternaliseerd zijn. Dit is pur sang overeenkomstig de patronen die we in het Angelsaksische van VK en VS zien.

Dat wil onder de streep van academische analyse zeggen dat:
- de reflex niet die van het vastklampen is
- maar wel die van het willen opblazen.

Na mij de zondvloed. Als ik niet, dan niemand niet. Ga zo door. Voeg dat dan bij het geïnstitutionaliseerde "never waste a crisis" denken.

We hebben zeker de afgelopen tien jaar in menig land kunnen meten hoe consistent dat historische patroon bij condities nog altijd reflexief verankerd zit in menselijk gedrag. En hoe dat absoluut ontkend wordt, maar dat de meetbare realiteit van consequenties er niet om liegt.

En dat maakt het een wedstrijd tussen zij die het werk willen doen, en zij die dat niet willen, of het misschien wel willen maar niet in de spiegel willen kijken.

[ Voor 6% gewijzigd door Virtuozzo op 21-11-2025 11:58 ]

[spijkerhoofd]

Marrtijn schreef op vrijdag 21 november 2025 @ 08:24:
[...]

Het idee dat na jaren incompetentie 'Nederland verandert te veel''-stemmers uiteindelijk wel zullen zwichten voor de 'die verandering van Nederland is juist een kracht''-partijen is waanzinnig naïef. Er komt gewoon een nieuwe partij die 'verandering is slecht' gaat roepen.

Probleem voor de conservatieven "Nederland veranderd teveel" is dat veel veranderingen los staan van de politiek maar vanuit de maatschappij plaatsvind. Neem bijvoorbeeld de Zwarte Piet discussie, hierin heeft de politiek niks mee te maken, dit is vanuit de maatschappij bewerksteld, of dat Halloween steeds meer gevierd word, of dat mensen veel Engelse woorden gebruiken in Nederlandse zinnen heeft niks te maken met de politiek en kan de politiek niks aan veranderen, ergo dit behoord niet tot de taak van de overheid.

Conservatieven zullen altijd teleurgesteld worden omdat veranderingen altijd zullen plaatsvinden, zeker omdat generatie onderling verschillen. De verschillen tussen millennials, Gen Z en straks Gen A zijn best groot te noemen.

Wellicht zou je zelfs kunnen zeggen dat de ontevredenheid bij conservatieve mensen ook een praktijkvoorbeeld kan zijn voor het Darwinism, want het soort wat zich niet kan aanpassen aan veranderingen zal niet kunnen overleven.

[Virtuozzo]

spijkerhoofd schreef op vrijdag 21 november 2025 @ 11:57:
[...]

Probleem voor de conservatieven "Nederland veranderd teveel" is dat veel veranderingen los staan van de politiek maar vanuit de maatschappij plaatsvind. Neem bijvoorbeeld de Zwarte Piet discussie, hierin heeft de politiek niks mee te maken, dit is vanuit de maatschappij bewerksteld, of dat Halloween steeds meer gevierd word, of dat mensen veel Engelse woorden gebruiken in Nederlandse zinnen heeft niks te maken met de politiek en kan de politiek niks aan veranderen, ergo dit behoord niet tot de taak van de overheid.

Conservatieven zullen altijd teleurgesteld worden omdat veranderingen altijd zullen plaatsvinden, zeker omdat generatie onderling verschillen. De verschillen tussen millennials, Gen Z en straks Gen A zijn best groot te noemen.

Wellicht zou je zelfs kunnen zeggen dat de ontevredenheid bij conservatieve mensen ook een praktijkvoorbeeld kan zijn voor het Darwinism, want het soort wat zich niet kan aanpassen aan veranderingen zal niet kunnen overleven.

Acht, dat valt eigenlijk best mee. Conservatieve gedragsdynamica gaan prima om met veranderingen, drijven het juist ook vaak aan.

Tenzij het getriggerd wordt met vijandsbeeld. Dan gaat de remmen er vanaf, en dan gaan de narratieven rond.

Het probleem zit hem niet in "verandering". Het onderliggende probleem is dat binnen die clusters van gedragsdynamica er gewoon harde correlaties liggen met geloofsgedrag - wij zien dat als "oh religieus", nee. En, dat wel, er is ook sprake van concentratie van specifieke predisposities en activatie daarvan. Het is gewoon een meer intrinsieke overlap met narratief en stimuli, met cyclische ritmes van narratief en symbolen ter compensatie voor verschil tussen perceptie en realiteit. Dat kan allerlei vormen aannemen, en, de crux, het is gewoon heel, heel, laagdrempelig te gebruiken. En te misbruiken.

[Compuchip87]

Bernard0343 schreef op donderdag 20 november 2025 @ 15:28:
[...]

De tragiek van Timmermans is dat hij het 'slimste jongetje van de klas' is. En daar houden 'we' niet van. Dit frame is heel effectief tegen hem gebruikt.

Ik vind Timmermans een uitstekend bestuurder en ik had hem graag als premier gezien. Met zijn aanzien in Europa had hij veel schade van de afgelopen jaren kunnen herstellen. Maar ik vind wel dat het een fout is geweest om hem als lijsttrekker te kiezen. Niet alleen omdat het met zijn achtergrond, persoonlijkheid en uiterlijk veel te makkelijk prijsschieten is, maar vooral omdat hij teveel van de "oude" mores is. Hij is in debatten en campagnes te genuanceerd, te beschaafd, teveel uitgaand van de goede intenties van iedereen om iets constructiefs te doen. Ik las voor de verkiezingen een interview met hem waarin hij zelf aangaf onderschat te hebben hoezeer het debat in de Tweede Kamer verhard was ten opzichte van zijn tijd daar en van "Brussel". Hij zei ook zijn draai daar wel gevonden te hebben en zich aangepast te hebben, maar ik denk dat hij zichzelf daar wat overschat. Hoewel ik het jammer vindt dat hij nu waarschijnlijk uit de politiek stapt, want hij kwam "terug" om premier te zijn en niets anders, denk ik dat het goed is dat hij heeft plaatsgemaakt voor een jongere generatie. En ik denk dat Klaver GlPvdA prima door de formatie kan loodsen maar hoop dat er daarna echt een "nieuw" gezicht voor de nieuwe beweging komt. Een Marjolein Moorman bijvoorbeeld.

[Compuchip87]

Marrtijn schreef op donderdag 20 november 2025 @ 17:35:
[...]


Het is nu eenmaal een gegeven dat de kiezer conservatiever is geworden en ook gaat worden, en daar moet je moet iets mee doen als je toch een keertje zou willen winnen.

Je aanname hier is dat het doel is "winnen" door te "zeggen wat de meeste kiezers willen horen".

Maar dat is zo'n beetje de definitie van populisme, traditionele (of conforme, zo je wilt) politiek werkt in de basis andersom: je zegt wat je vindt en kiezers kunnen zich daarbij aansluiten.

Sommige partijen hebben daadwerkelijk idealen. En sommige winnen als gevolg daarvan geen verkiezingen.

[Compuchip87]

alexbl69 schreef op vrijdag 21 november 2025 @ 07:35:
[...]

Denk eerder dat de combinatie van standpunten links opbreekt.

Het 'verhaal van sterkste schouders, zwaarste lasten, solidariteit' zal best wel veel mensen aanspreken, maar je krijgt daar dan ook vastomlijnde standpunten over onder andere immigratie en milieu bij, alsmede een vrij eenzijdig zwart/wit standpunt over het meest complexe conflict dat we in de moderne geschiedenis hebben.

Ik zou flauw kunnen zeggen dat de standpunten van alle partijen vast omlijnd zijn, maar dat is natuurlijk niet wat je bedoelde. Als je op de VVD stemt want law and order krijg je er ook soepeler regels voor (grote) bedrijven bij

Volgens mij zijn de standpunten van radicaal rechts op bijvoorbeeld migratie en milieu een stuk vastomlijnder, die van de PVV zijn al 20 jaar exact hetzelfde toch? Daarnaast suggereert je formulering tussen de regels door dat die standpunten neerkomen op "alle grenzen open" wat een vals frame is: dat vindt geen enkele partij en heeft met name links ook nooit.gevonden, sterker nog, die waren al decennia voor Wilders en Fortuyn kritisch op (arbeids)migratie.

[defiant]

Bernard0343 schreef op donderdag 20 november 2025 @ 22:44:
[...]

Dat klopt, er moeten lessen geleerd worden. Maar mag ik je uitdagen om van dit punt een komma te maken? Ik ben benieuwd naar wat jij (en anderen) ‘missen’ bij links. Maar vooral, hoe links het verhaal van sterkste schouders, zwaarste lasten, solidariteit en geen rechten zonder plichten kan vernieuwen zodat het in het tweede kwart van deze eeuw de kiezer wél weer aanspreekt?
(Dus niet weer een litanie over welke kansen links heeft laten liggen, we zijn goed genoeg in onszelf kastijden. ).

Het probleem in het algemeen is dat verkiezingen en de politieke koers van een land in hoge mate afhankelijk zijn van zowel de heersende normen en waarden en algemene cultuur in de samenleving, alsmede het algemene politieke debat en klimaat in het land. Een politieke partij heeft maar beperkt invloed op bovenstaande, zeker als een partij zich schikt tot traditionele middelen van campagne voeren. De journalistiek en media hebben een veel grotere rol in verkiezingen, aangezien die zowel sturen als duiden. Ze sturen in de zin dat ze beslissen hoe de campagne wordt verslagen en welke partijen en politici aandacht krijgen. Ze duiden tevens door de vele talkshows en politieke duiders die aan het woord komen.

Het is in die media dynamiek dat politieke partijen maar beperkt inhoudelijk thema's kunnen agenderen. Nederland kent veel structurele problemen, maar na de val van Rutte IV werd het thema migratie tot hoofdthema door de media overgenomen. Je kon toen het hebben over de woon of energie crisis, maar aangezien de verkiezingen draaide om migratie kwamen die onderwerpen weinig aan bod.

Natuurlijk blijft er invloed over van een politieke partij en de lijsttrekker, maar als de politieke thema's van een partij niet aan bod komen dan zal die het altijd lastig houden. De SP heeft in het verleden vaak ingezet op de zorg als belangrijkste thema, onderzoek laat zien dat het door kiezers wordt gezien als belangrijk thema, maar qua debat zie je het vaak gereduceerd worden tot alleen standpunten over het eigen risico.

M.a.w. dat links electoraal krimpt is maar gedeeltelijk veroorzaakt door de partijen zelf, maar vooral ook door het politieke klimaat en debat in Nederland. Hoe dat richting krijgt wordt voornamelijk bepaald door de (sociale) media consumptie van mensen. De toelating en normaliseren van autocratische en populistische partijen door de journalistiek en politiek tot het bestel is hier aanzienlijk van invloed geweest, juist ook vanwege de verandering van de toon en aard van het politieke en media klimaat in Nederland.

Het probleem is in het algemeen dat we als burgers nu maar beperkt invloed hebben op verkiezingscampagnes en welke onderwerpen aan bod komen, zeker inhoudelijk schiet dit proces (imho) erg te kort. Er wordt bijvoorbeeld regelmatig onderzoek gedaan naar de thema's die we als burgers belangrijk vinden, toch zijn verkiezingen maar zelden een evenwichtige afspiegeling daarvan. Kieswijzers hebben ook vaak belangrijke tekortkomingen.

Uiteindelijk is het probleem dat we als burgers wel moeten leven met onze eigen keuzes qua partijen en politici, het record lage vertrouwen in de politiek zien dat het proces grotendeels gebroken is, maar in principe zijn we als burgers hier ook zelf voor verantwoordelijk. Het probleem is ook hier dat naar de politiek wordt gekeken als oplossing, maar in een democratie is het een probleem van de samenleving zelf, met ons als burgers als belangrijkste factor. Het zou het land goed doen om eens naar de gehele staat van onze democratie te kijken, inclusief media/journalistiek, lobby en belangengroepen, social media, etc.

[Bundin]

De reactie van de nrc ombudsman: Verslaggeving van NRC over Wijers was gerechtvaardigd maar er ging te veel fout

Kort samerngevat: de Ombudsman acht de uitspraken/appjes relevant genoeg om te publiceren, maar in ieder bericht stonden onjuistheden en/of ontbrak relevante context. Ook de interne communicatie was niet altijd even goed op orde.

Al met al een vrij gedetailleerd verhaal, met, hoewel wat vergoelijkend verwoord, toch duidelijk kritiek op het handelen van de redactie: "[,,,]er was na vrijdagochtend te weinig nieuwsgierigheid naar een nieuwsfeit dat de krant niet goed uitkwam."

De reactie van de hoofdredacteur (onderaan op die pagina) is conform verwachting: we gaan er scherper op letten in de toekomst. Maar heel veel meer kan er ook niet over gezegd worden.

Hier ook een podcast van ze, geen samenvatting want zelf nog niet geluisterd. De ombudsman (Herman Staal) is er in ieder geval ook bij.

[dawg]

Bundin schreef op zaterdag 22 november 2025 @ 15:14:
De reactie van de nrc ombudsman: Verslaggeving van NRC over Wijers was gerechtvaardigd maar er ging te veel fout

Kort samerngevat: de Ombudsman acht de uitspraken/appjes relevant genoeg om te publiceren, maar in ieder bericht stonden onjuistheden en/of ontbrak relevante context. Ook de interne communicatie was niet altijd even goed op orde.

Al met al een vrij gedetailleerd verhaal, met, hoewel wat vergoelijkend verwoord, toch duidelijk kritiek op het handelen van de redactie: "[,,,]er was na vrijdagochtend te weinig nieuwsgierigheid naar een nieuwsfeit dat de krant niet goed uitkwam."

De reactie van de hoofdredacteur (onderaan op die pagina) is conform verwachting: we gaan er scherper op letten in de toekomst. Maar heel veel meer kan er ook niet over gezegd worden.

Hier ook een podcast van ze, geen samenvatting want zelf nog niet geluisterd. De ombudsman (Herman Staal) is er in ieder geval ook bij.

Tja. Ik zie de relevantie niet. Het was een privé opmerking, Wijers lijkt me professioneel genoeg om zich daar niet door te laten leiden en NRC had moeten bedenken dat ze gebruikt werden om een delicaat politiek proces te beïnvloeden door een aan dat proces deelnemende persoon te beschadigen.

Ik vind het maar een slappe verantwoording. Ophef =/= nieuws. Er was geen relevantie want hij was destijds nog geen informateur, dus dan zou je nooit meer een mening mogen uiten.

[separhim]

dawg schreef op zaterdag 22 november 2025 @ 15:51:
[...]

Tja. Ik zie de relevantie niet. Het was een privé opmerking, Wijers lijkt me professioneel genoeg om zich daar niet door te laten leiden en NRC had moeten bedenken dat ze gebruikt werden om een delicaat politiek proces te beïnvloeden door een aan dat proces deelnemende persoon te beschadigen.

Ik vind het maar een slappe verantwoording. Ophef =/= nieuws. Er was geen relevantie want hij was destijds nog geen informateur, dus dan zou je nooit meer een mening mogen uiten.

Er mist ook wel een behoorlijk belangrijke onderbouwing in dit stuk

Dat leek relevant: sterke inhoudelijke opvattingen van een informateur kunnen van belang zijn in het proces waaraan hij sturing geeft.

nou ok, dat is een stelling, laten we zien hoe dat bij de vorige formatie ging. Ik zie op geen enkele manier hoe de eerste "uitspraken" die nauwelijks geverifieerd zijn en alleen beaamt zijn door mensen met VVD banden daarom nieuwswaardig waren, en op basis van andere journalistiek bleek dat de uitspraken door iemand anders zijn gezegd. Ik zie in het stuk van de ombudsman direct de aanname dat het nieuwswaardig is, want de informateur dient neutraal te zijn (over de VVD, D66 vorige keer telde niet) en dat is niet onderbouwd. Al met al lijken ze de eigenlijke vraag over de publicatie te ontwijken, of de reden om de eerste uitspraken publiceren wel terecht was, en dat lijkt me een sterke nee.

[TheGhostInc]

Bundin schreef op zaterdag 22 november 2025 @ 15:14:
Kort samerngevat: de Ombudsman acht de uitspraken/appjes relevant genoeg om te publiceren, maar in ieder bericht stonden onjuistheden en/of ontbrak relevante context. Ook de interne communicatie was niet altijd even goed op orde.

Ze hebben hun straatje schoongeveegd, maar het klopt van geen kanten.

Ook ontbrak een uitleg waarom de filmopname niet kon worden getoond. Dat was uit bronbescherming, maar dat gegeven werd de lezer onthouden.

Bron bescherming van een audio fragment in een filmopname? Bij een semi publiek feestje?
Dus we mogen niet weten wie er was of zo?

Daarnaast wordt Eric Smit gewoon voor de trein gegooid door de hoofd redacteur van NRC. 'Wij hebben genoeg bronnen, dus we geloven je niet'.
Maar volgens mij is Eric Smit nog steeds niet 'betrokken' in deze shit show van het NRC. Hoor en wederhoor is daar niet toegepast. En een fatsoenlijke rectificatie al helemaal niet.

Terwijl deze app aantoont dat Wijers betrokken was bij een initiatief voor politieke beïnvloeding door ondernemers

Zullen we de hele VVD maar opheffen? En de BBB heeft niks te maken met ondernemers?

En dat hij zich zacht gezegd nogal vrouwonvriendelijk had uitgelaten

Wat is er nu precies 'zacht gezegd'? Hij heeft 1x het woord feeks gebruikt. Dat kun je prima 'nogal vrouwonvriendelijk' noemen, maar veel meer ook niet.

Dat op een gegeven moment ook nog rondging dat hij ooit voor de VVD had gewerkt hielp ook niet mee. Dat is overigens voor de hoofdredactie, en ook voor mij, irrelevant: het was bekend en het was meer dan twintig jaar geleden.

Wijers was in 1998 voor het laatst politiek actief. Dat is meer dan 25 jaar geleden. Hugo Logtenberg's werk voor de VVD is actueler dan Wijers werk voor D66.

Ik ben wel blij dat het NRC hard is afgestraft voor dit type journalistiek, hopelijk komt er de volgende keer gewoon een mooi artikel over de hele persoon in plaats van riooljournalistiek. Want dat is dit, graven naar 'dirt' op een persoon zonder interesse in het hele verhaal & persoon.