Tweede Kamerverkiezingen 2025: Formatie en nasleep

[Bernard0343]

@PatrickC in aanvulling op bovenstaande post van @evilution hier een link naar een stukje van Arend Jan Boekestein, die zelf niet bepaald links is, over één van de schrijfsels van Bosma. Een boekje over Zuid Afrika. Een paar citaten:

Bosma doet er alles aan om het ANC zo zwart mogelijk af te schilderen. Het zijn communisten die geweld niet schuwen. Nergens probeert hij zich te verplaatsen in de lastige situatie waarin het ANC zich bevond in Zuid-Afrika. Hij is ook opvallend stil over de wrede wijze waarop het apartheidsregime de zwarte bevolking en het ANC heeft behandeld alsmede de indrukwekkende verzoeningspogingen van Mandela toen hij regeringsverantwoordelijkheid verwierf.

De gelijkstelling van de oude apartheid met de vermeende nieuwe doet wel even naar adem happen. Er is veel aan te merken op het corrupte ANC-regime, maar de stelling dat de positieve discriminatie vandaag de dag gelijk kan worden gesteld met de apartheid vroeger is wel heel kras.

Het valt ook op dat Bosma de lange en wrede voorgeschiedenis van het oude apartheidsregime niet in verband brengt met de wens van het ANC om op te komen voor de zwarte meerderheid.

Aanvulling:
Maar in mijn ogen nóg walgelijker is de bewering van Bosma dat de nazi's eigenlijk sociaal-democraten waren. Waarbij hij even voor het gemak vergeet dat de SPD, de Duitse PvdA al in 1933 al verboden werd door de Nazi's en dat veel leden van de SPD in concentratiekampen terechtkwamen. Wil je meer weten? Bezoek deze archieven dan eens.

[ Voor 19% gewijzigd door Bernard0343 op 18-11-2025 22:22 . Reden: Aanvulling ]

[DaniëlWW2]

PatrickC schreef op dinsdag 18 november 2025 @ 21:47:
[...]

Schijnbaar kunnen mensen standpunten van iemand die hij in de rol van kamerlid deed (of standpunten van zijn partij), niet los zien van zijn kamer voorzitterschap. Ik ben een andere mening toegedaan en vond dat hij de meeste debatten prima en meestal met humor leidde en schijnbaar vonden ook heel veel werknemers in de 2e kamer, dat hij zijn werk prima deed. Echt ‘schandalig’ dat er dan zo veel rondlopen in de 2e kamer die dat ook vonden, die dagelijks met hem werken, wat voor niemand van ons hier waarschijnlijk zo is. En even voor de goede orde… ik heb nog nooit PVV gestemd en zal dat ook nooit doen.

Het probleem met Bosma is dat hij jarenlang diende als de rechterhand van Wilders, wordt ook wel getypeerd als de "partijideoloog", voor zover je de PVV een partij kan noemen met maar een lid en heeft zelf ook zo de nodige dingen gedaan. Bijvoorbeeld het dragen van een speldje met de prinsenvlag tijdens de Algemene Beschouwingen in 2013. Dat hij zichzelf überhaupt mag profileren naast Wilders, zegt al heel wat. Want wie kent het gemiddelde PVV Kamerlid nu buiten een of ander schandaal? Maar Bosma kennen de meeste wel.

[PatrickC]

@evilution @Bernard0343 @DaniëlWW2 Ik begrijp jullie opmerkingen wel en ben het ook wel eens met dat veel van die opvattingen en uitspraken van Bosma veel te ver gaan. Maar toch is hij eerder als voorzitter gekozen en was hij vandaag opnieuw dichtbij (veruit de meeste stemmen in stemronde 1). Als ik de kamerzetels van PVV, FVD, BBB, SGP en JA21 bij elkaar optel kom ik tot maar 49 zetels. Hij haalde 66 zetels in stemronde 1. Waar komen die 17 stemmen dan vandaan en dan ga ik er nog van uit dat alle personen in eerder genoemde partijen op Bosma gestemd hebben, terwijl er daar waarschijnlijk toch wel een paar voor Van Kampen waren, gezien dat ook een kandidaat op rechts was.

[Fiber]

PatrickC schreef op dinsdag 18 november 2025 @ 22:32:
@evilution @Bernard0343 @DaniëlWW2 Ik begrijp jullie opmerkingen wel en ben het ook wel eens met dat veel van die opvattingen en uitspraken van Bosma veel te ver gaan. Maar toch is hij eerder als voorzitter gekozen en was hij vandaag opnieuw dichtbij (veruit de meeste stemmen in stemronde 1). Als ik de kamerzetels van PVV, FVD, BBB, SGP en JA21 bij elkaar optel kom ik tot maar 49 zetels. Hij haalde 66 zetels in stemronde 1. Waar komen die 17 stemmen dan vandaan en dan ga ik er nog van uit dat alle personen in eerder genoemde partijen op Bosma gestemd hebben, terwijl er daar waarschijnlijk toch wel een paar voor Van Kampen waren, gezien dat ook een kandidaat op rechts was.

Zal dan wel CDA geweest zijn. Die hadden zelf geen kandidaat. Niet dat het nog iets uitmaakt verder. Het is Van Campen en de eerste indruk is goed en verder gaan we het meemaken. Hij schijnt qua kamerorganisatie in ieder geval in een gespreid bedje te komen.

[dawg]

@PatrickC ik hoor van diverse duiders bij Nieuwsuur & P&dW dat CDA voor Bosma gestemd zou hebben. Welke ronde en wie wel/niet is uiteraard niet te verifiëren.

[D-e-n]

dawg schreef op dinsdag 18 november 2025 @ 22:49:
@PatrickC ik hoor van diverse duiders bij Nieuwsuur & P&dW dat CDA voor Bosma gestemd zou hebben. Welke ronde en wie wel/niet is uiteraard niet te verifiëren.

Kortom: het CDA het is nog steeds niet te vertrouwen aangaande de PVV.

[D-e-n]

PatrickC schreef op dinsdag 18 november 2025 @ 22:32:
@evilution @Bernard0343 @DaniëlWW2 Ik begrijp jullie opmerkingen wel en ben het ook wel eens met dat veel van die opvattingen en uitspraken van Bosma veel te ver gaan. Maar toch is hij eerder als voorzitter gekozen en was hij vandaag opnieuw dichtbij (veruit de meeste stemmen in stemronde 1). Als ik de kamerzetels van PVV, FVD, BBB, SGP en JA21 bij elkaar optel kom ik tot maar 49 zetels. Hij haalde 66 zetels in stemronde 1. Waar komen die 17 stemmen dan vandaan en dan ga ik er nog van uit dat alle personen in eerder genoemde partijen op Bosma gestemd hebben, terwijl er daar waarschijnlijk toch wel een paar voor Van Kampen waren, gezien dat ook een kandidaat op rechts was.

Niemand ontkent dat hij veel stemmen kreeg. Maar dat maakt het alleen maar erger: kennelijk vindt een heel groot deel van de kamer het geen probleem als iemand met de hierboven genoemde standpunten en uitspraken ons belangrijkste democratische orgaan vertegenwoordigt. Apartheid, nationaalsocialisme of censuur is kennelijk minder belangrijk dan af en toe een grap in de kamer.

[Dennis]

D-e-n schreef op dinsdag 18 november 2025 @ 23:18:
Kortom: het CDA het is nog steeds niet te vertrouwen aangaande de PVV.

Vind je dat niet een te snelle conclusie? Het gaat hier niet om een regering vormen, het gaat om het kamervoorzitterschap en dat staat verder los van de partij. Nu zijn we hier opeens positief over een VVD-voorzitter, terwijl de afgelopen 20 pagina's in dit topic grotendeels gaan over wat een verrotte partij het is geworden. Misschien had de CDA-fractie meer fiducie in de onafhankelijkheid van Bosma en in hoe hij leiding heeft gegeven (en zou gaan geven) aan de ambtelijke organisatie.

[evilution]

PatrickC schreef op dinsdag 18 november 2025 @ 22:32:
Maar toch is hij eerder als voorzitter gekozen

Doordat PVV de grootste was en samen met andere (extreem)rechtse partijen de meerderheid had voor Bosma en van der Lee dus sowieso de kansloze tegenkandidaat was.

[HollovVpo1nt]

van Campen voorzitter? Die zag ik niet aankomen. Heeft die laten zien dat hij dat niveau aan kan?

[NMH]

HEY_DUDE schreef op dinsdag 18 november 2025 @ 20:23:
Vraag me af of Bosma nog doorgaat. Hij wordt nu een van de vele kamerleden die precies moeten doen wat Wilders zegt.

Verder was het van hem ook een slimme zet om voorzitter te worden en de verantwoordelijkheid voor het landsbestuur aan hem voor bij laten gaan. Ik denk dat hij wel een idee had hoe dit kabinet zou uitpakken.

Wat wil hij nu nog met het gemankeerde vehikel dat PVV heet.

Dit vond ik wat dat betreft wel opmerkelijk:

quote: https://nos.nl/artikel/25...t-35-jaar-de-jongste-ooit

De PVV'er wordt nu weer 'gewoon' Kamerlid. Dat is weer even wennen, want als Kamervoorzitter heeft hij twee jaar lang geen fractievergaderingen van zijn partij bijgewoond. "Ik moet weer contact opnemen met de fractie en ben een beetje ontheemd", zegt hij. "Ik weet ook nog niet wat ik precies ga doen."

Daar komt wel een beetje een beeld uit naar voren van iemand die vrij ver losgeraakt is van zijn fractie. Normaliter woont de voorzitter kennelijk wel de fractievergaderingen bij: https://www.tweedekamer.n...t-doet-de-kamervoorzitter.

[alexbl69]

NMH schreef op woensdag 19 november 2025 @ 00:20:
[...]
Normaliter woont de voorzitter kennelijk wel de fractievergaderingen bij: https://www.tweedekamer.n...t-doet-de-kamervoorzitter.

Die mogelijkheid heeft de kamer voorzitter, maar is dat ook gebruikelijk? Zou me kunnen voorstellen dat er meer voorzitters zijn geweest die om wille van de neutraliteit gedurende hun voorzitterschap niet deelnamen aan de fractievergaderingen.

[PatrickC]

evilution schreef op dinsdag 18 november 2025 @ 23:49:
[...]

Doordat PVV de grootste was en samen met andere (extreem)rechtse partijen de meerderheid had voor Bosma en van der Lee dus sowieso de kansloze tegenkandidaat was.

Klopt, de vorige keer had rechts een meerderheid en deed er ook geen kandidaat van VVD mee. Maar nu was de situatie compleet anders en toch won hij bijna weer. Dat vertelt mij dat velen vinden, dat hij ondanks zijn standpunten, uitspraken en partij, zijn werk als voorzitter toch heel goed gedaan heeft. En dat probeerde ik hier aan te geven. Dat ik het prima had gevonden dat Bosma voorzitter was gebleven, betekent niet dat ik achter zijn persoonlijke standpunten en/of partij sta. Maar ik kan me ook prima voorstellen dat je dat wel,als reden ziet om niet voor hem te kiezen.

[Helixes]

PatrickC schreef op woensdag 19 november 2025 @ 08:33:
Klopt, de vorige keer had rechts een meerderheid en deed er ook geen kandidaat van VVD mee. Maar nu was de situatie compleet anders en toch won hij bijna weer. Dat vertelt mij dat velen vinden, dat hij ondanks zijn standpunten, uitspraken en partij, zijn werk als voorzitter toch heel goed gedaan heeft. En dat probeerde ik hier aan te geven. Dat ik het prima had gevonden dat Bosma voorzitter was gebleven, betekent niet dat ik achter zijn persoonlijke standpunten en/of partij sta. Maar ik kan me ook prima voorstellen dat je dat wel,als reden ziet om niet voor hem te kiezen.

Dit is een beetje de Steven van de Velde discussie. De man is een van de beste beachvolleyballers ter wereld, maar komt wel met een verleden. Sommige mensen vinden dat prima. Andere mensen niet.

Ik weet niet of we de belangrijkste democratische institutie moeten willen laten leiden door een man wiens ideologie zo haaks staat op de liberale democratie - al is hij verder de beste kandidaat. Het is naar buiten toe nogal een slecht signaal. Het is ook een witwassing van een selectie van de meest vuile ideologie uit de menselijke geschiedenis. Het verschuift de normen in dit land. Nog los van het idee dat we nog steeds niet kunnen uitsluiten dat hij daar zit zat als een wolf in schaapskleren.

[Tk55]

NMH schreef op woensdag 19 november 2025 @ 00:20:
[...]

Dit vond ik wat dat betreft wel opmerkelijk:

[...]

Daar komt wel een beetje een beeld uit naar voren van iemand die vrij ver losgeraakt is van zijn fractie. Normaliter woont de voorzitter kennelijk wel de fractievergaderingen bij: https://www.tweedekamer.n...t-doet-de-kamervoorzitter.

Alsof de PVV zo’n hechte fractie is. Die vergaderingen zullen ook niet zoveel voorstellen, gewoon een lange monoloog van de grote leider.

[martwoutnl]

dawg schreef op dinsdag 18 november 2025 @ 22:49:
@PatrickC ik hoor van diverse duiders bij Nieuwsuur & P&dW dat CDA voor Bosma gestemd zou hebben. Welke ronde en wie wel/niet is uiteraard niet te verifiëren.

Bij Pauw & de Wit zei een politieke journaliste dat dat bij de 1e ronde zou zijn geweest. Dat zou qua zetels overeenkomen.

Ik moet echt zien of hij de functie aan kan. Echt 0,0 ervaring met leiden van een organisatie en 0,0 met grote debatten (kan hij b.v. Wilders aan). Vorige keer dat een VVD'er voorzitter was, was een grote mislukking (Miltenburg).

[ Voor 0% gewijzigd door martwoutnl op 19-11-2025 10:54 . Reden: Programmanaam compleet vermeld ]

[Cheezborger]

Hier alvast een inkijkje in de voorstellen van een aantal deskundigen die om de tafel gaan met Jetten en Bontenbal inzake de woningmarkt.

Woensdag staat de woningmarkt centraal aan de formatietafel. D66-leider Rob Jetten, CDA-leider Henri Bontenbal en formateur Sybrand Buma spreken dan met experts en belangenorganisaties over de problemen op de markt. Hoogleraren Peter Boelhouwer (TU Delft), Jan Rouwendal (VU) en gebiedsontwikkelingsexperts Friso de Zeeuw en Desiree Uitzetter hebben hun analyse en aanbevelingen gebundeld in een document dat tijdens de formatie op tafel ligt.

Hun analyse is somber: beleid schiet tekort, procedures lopen vast en het jaarlijkse doel van 100.000 nieuwe woningen blijft ver uit zicht. Zij zetten een reeks aanbevelingen op een rij voor de formerende partijen.

[GerGio]

D-e-n schreef op dinsdag 18 november 2025 @ 23:18:
[...]

Kortom: het CDA het is nog steeds niet te vertrouwen aangaande de PVV.

Misschien moeten we niet een conclusie trekken op basis van een aanname die gedaan is op basis van horen zeggen. Want dat helpt niemand verder.

[Helixes]

GerGio schreef op woensdag 19 november 2025 @ 12:17:
Misschien moeten we niet een conclusie trekken op basis van een aanname die gedaan is op basis van horen zeggen. Want dat helpt niemand verder.

Prima.

Maar op basis van de verdeling van de stemmen heeft het CDA dan wel wat uit te leggen. De extra stemmen voor Bosma moeten uit de volgende fracties komen:

VVD
CU
CDA
D66
GL/PvdA
Denk
PvdD
SP
Volt

Er zijn 17 onverklaarbare stemmen. Eén van deze partijen heeft 17 zetels. GL/PvdA en VVD hadden de eerste stemronde een eigen kandidaat. D66 was de vorige keer ook al vrij vocaal tegen het voorzitterschap van Bosma. En ik denk niet dat PvdD een switch gaat maken - laat staan Denk, Volt of SP. CU zou kunnen - maar die hebben niet zoveel plekjes in de Kamer.

Ik moet je eerlijk bekennen dat het uitstekende grap zou zijn als D66 17 fractieleden op Bosma zou hebben laten stemmen, om zo de zwarte piet naar CDA door te spelen. Maar, daarmee liepen ze natuurlijk wel het risico "per ongeluk" hem ook daadwerkelijk de voorzittershamer te geven. Bovendien zouden ze dat al snel hebben begrepen bij CDA - de partij waarmee D66 op dit moment iets moois proberen op te bouwen.

Dus zeg maar. Ik sta open voor suggesties.

[ Voor 5% gewijzigd door Helixes op 19-11-2025 12:48 ]

[HollovVpo1nt]

martwoutnl schreef op woensdag 19 november 2025 @ 10:52:
[...]


Bij Pauw & de Wit zei een politieke journaliste dat dat bij de 1e ronde zou zijn geweest. Dat zou qua zetels overeenkomen.

Ik moet echt zien of hij de functie aan kan. Echt 0,0 ervaring met leiden van een organisatie en 0,0 met grote debatten (kan hij b.v. Wilders aan). Vorige keer dat een VVD'er voorzitter was, was een grote mislukking (Miltenburg).

Dat is ook mijn punt. Met leeftijd komt ook ervaring en gezag. Van Campen moet ook met gezag in kunnen grijpen. Waar ik me ook zorgen om maak is zijn onpartijdigheid. De VVD zie ik wel als een venijnige partij die afrekent met de politieke toekomst van van Campen...

Ik snap dat Bosma het niet geworden is, maar ik ben wel verbaasd dat van der Lee het verloren heeft van van Campen

[Baseman77]

HollovVpo1nt schreef op woensdag 19 november 2025 @ 12:52:
Ik snap dat Bosma het niet geworden is, maar ik ben wel verbaasd dat van der Lee het verloren heeft van van Campen

Dan heb je de afgelopen 2 jaar de flink toegenomen antipathie richting links gemist.
Niet voor niets noemt Yesilgoz de GL/PvdA constant extreem-links, en krijgt links letterlijk overal de schuld van.

Je kon vooraf al uittekenen dat Vd Lee het in ieder geval niet ging worden.

[Bernard0343]

Cheezborger schreef op woensdag 19 november 2025 @ 11:44:
Hier alvast een inkijkje in de voorstellen van een aantal deskundigen die om de tafel gaan met Jetten en Bontenbal inzake de woningmarkt.

Wat de betrokken deskundigen in ieder geval gaan adviseren:

Toch moeten rechtse partijen volgens hen inschikken op onderwerpen zoals het beperken van de hypotheekrenteaftrek, de versterking van de corporatiesector en blijvende investeringen in duurzaamheid. Linkse partijen moeten meer ruimte bieden aan de private sector, de differentiatie in de nieuwbouw minder strikt hanteren en de (sociale) koopsector meer ruimte geven.

En daarmee, ondanks dat deze deskundigen echt wel met een gefundeerd advies komen, zit al een breekpunt. Mochten Jetten en Bontenbal deze adviezen goeddeels overnemen. Want Yesilgöz heeft beloofd dat de VVD niet in een kabinet stapt dat de hypotheekrenteaftrek aanpast. Ook Ja21 is voor behoud hiervan, maar heeft het niet als breekpunt benoemd.

Aanpassing van de HRA zal Yesilgöz, waarschijnlijk, niet accepteren, daar zal de achterban niet akkoord mee gaan. Vraag is dan hoe belangrijk dit voor Jetten en Bontenbal is. Maar ik vrees dat, mochten zij op dit dossier aan de VVD en Ja21 toegeven, het spreekwoordelijke hek van de dam is. Yesilgöz scoort dan wéér een succesje en blijft doordrammen totdat er ofwel een regeerakkoord ligt dat een kopie is van het VVD-programma, ofwel tot het punt waarop Jetten en/of Bontenbal er de brui aan geven, en deze formatiepoging mislukt is.

Over een week of twee presenteren D66 en CDA de gezamenlijke plannen. Ik ben benieuwd wat de reactie van Yesilgöz zal zijn. Het zou mij niet verbazen als ze dan geen aanleiding ziet om bij de formatieonderhandelingen aan te sluiten. We komen dan wel in een situatie waarin zélfs Herman Tjeenk Willink de handdoek in de ring zou gooien.

[W1ck1e]

Helixes schreef op woensdag 19 november 2025 @ 12:46:
...
Ik moet je eerlijk bekennen dat het uitstekende grap zou zijn als D66 17 fractieleden op Bosma zou hebben laten stemmen, ...

De stemming is geheim, niemand kan achteraf van zichzelf of een ander bewijzen dat ie wel of niet op een bepaalde kandidaat gestemd heeft. Dus er is geen "zou laten stemmen".

[hamsteg]

Helixes schreef op woensdag 19 november 2025 @ 09:16:
Ik weet niet of we de belangrijkste democratische institutie moeten willen laten leiden door een man wiens ideologie zo haaks staat op de liberale democratie - al is hij verder de beste kandidaat. Het is naar buiten toe nogal een slecht signaal. Het is ook een witwassing van een selectie van de meest vuile ideologie uit de menselijke geschiedenis. Het verschuift de normen in dit land. Nog los van het idee dat we nog steeds niet kunnen uitsluiten dat hij daar zit zat als een wolf in schaapskleren.

Dit is een glijdende schaal, blijkbaar is er een gestuurde 'norm' binnen een democratie? Wordt die norm bepaald door de actuele democratie? Buitengewone standpunten hebben ook geleid tot legale abortus, stemrechten voor iedereen boven de 18, homo huwelijk etc. etc. Wat nu niet de norm is, kan morgen heel normaal zijn. Wat is de volgende stap, bij de belastingdienst geen PVV-stemmers in dienst nemen?

PS. Ik ben het absoluut niet eens met een bepaalde denkrichting van Bosma; maar dat ben ik ook niet van een paar CU standpunten of SP of PVV of SGP of VVD of .... We moeten wel emotie en eigen mening durven te ontkoppelen zodat de feiten worden gebruikt voor een, niet politiek uitdragende, rol. Dit moet gebeuren onafhankelijk van de persoonlijke voorkeur anders zijn wij geen haar beter dan hen die wij impliciet of expliciet veroordelen.

[Delerium]

martwoutnl schreef op woensdag 19 november 2025 @ 10:52:
Ik moet echt zien of hij de functie aan kan. Echt 0,0 ervaring met leiden van een organisatie en 0,0 met grote debatten (kan hij b.v. Wilders aan). Vorige keer dat een VVD'er voorzitter was, was een grote mislukking (Miltenburg).

Opdat we niet vergeten dat de bonnetjes-affaire rond Opstelten men op zoek was naar De Bon. Een anonieme ambtenaar had deze naar de kamervoorzitter gestuurd maar de voorzitter claimde dat anonieme brieven direct vernietigd moeten worden en zo werd De Bon dus vernietigd.

Het is niet alleen bij Trump dat politiek vreemd afloopt. Maar misschien is zelfs een beroerde VVDer te preferen boven een anti-democraat PVVer.

[Delerium]

hamsteg schreef op woensdag 19 november 2025 @ 13:04:. Wat is de volgende stap, bij de belastingdienst geen PVV-stemmers in dienst nemen?

Dat je bij de belastingdienst geen mensen aanneemt die bv veroordeeld zijn voor fraude of valsheid in geschrift lijkt mij niet onredelijk. Dus waarom zou je geen minimumeisen mogen stellen?
Pvvers zijn niet vaak aanwezig en werken niet zelfstandig, datbis wel een ding.

[GerGio]

Helixes schreef op woensdag 19 november 2025 @ 12:46:
[...]

Prima.

Maar op basis van de verdeling van de stemmen heeft het CDA dan wel wat uit te leggen. De extra stemmen voor Bosma moeten uit de volgende fracties komen:

VVD
CU
CDA
D66
GL/PvdA
Denk
PvdD
SP
Volt

Er zijn 17 onverklaarbare stemmen. Eén van deze partijen heeft 17 zetels. GL/PvdA en VVD hadden de eerste stemronde een eigen kandidaat. D66 was de vorige keer ook al vrij vocaal tegen het voorzitterschap van Bosma. En ik denk niet dat PvdD een switch gaat maken - laat staan Denk, Volt of SP. CU zou kunnen - maar die hebben niet zoveel plekjes in de Kamer.

Ik moet je eerlijk bekennen dat het uitstekende grap zou zijn als D66 17 fractieleden op Bosma zou hebben laten stemmen, om zo de zwarte piet naar CDA door te spelen. Maar, daarmee liepen ze natuurlijk wel het risico "per ongeluk" hem ook daadwerkelijk de voorzittershamer te geven. Bovendien zouden ze dat al snel hebben begrepen bij CDA - de partij waarmee D66 op dit moment iets moois proberen op te bouwen.

Dus zeg maar. Ik sta open voor suggesties.

Laten rusten, want het blijft speculeren en het draagt niks bij aan de discussie.

Mijn quote was helder. Daar was je het mee eens.

Nu hopen dat het CDA en D66 met een goed overwogen plan komen om het land verder te helpen. Tot dus ver heb ik daar redelijk vertrouwen in.

[W1ck1e]

Delerium schreef op woensdag 19 november 2025 @ 13:07:
[...]

Dat je bij de belastingdienst geen mensen aanneemt die bv veroordeeld zijn voor fraude of valsheid in geschrift lijkt mij niet onredelijk. Dus waarom zou je geen minimumeisen mogen stellen?
Pvvers zijn niet vaak aanwezig en werken niet zelfstandig, datbis wel een ding.

We kennen wel 2 medewerkers van de pvv waarvan we aannemen dat ze zelfstandig kunnen werken (als we hopen dat het geen opdracht was van lid nummer 1). Maar ook mensen die niet zelfstandig kunnen werken zijn nuttig of soms te verkiezen. Aanwezig zijn op je werkplek is wel een logische eis. Bewezen fraude maakt iemand wel ongeschikt voor bepaalde rollen bij de belastingdienst.

[ Voor 3% gewijzigd door W1ck1e op 19-11-2025 13:17 ]

[Bernard0343]

hamsteg schreef op woensdag 19 november 2025 @ 13:04:
[...]
Dit is een glijdende schaal, blijkbaar is er een gestuurde 'norm' binnen een democratie? Wordt die norm bepaald door de actuele democratie? Buitengewone standpunten hebben ook geleid tot legale abortus, stemrechten voor iedereen boven de 18, homo huwelijk etc. etc. Wat nu niet de norm is, kan morgen heel normaal zijn. Wat is de volgende stap, bij de belastingdienst geen PVV-stemmers in dienst nemen?

PS. Ik ben het absoluut niet eens met een bepaalde denkrichting van Bosma; maar dat ben ik ook niet van een paar CU standpunten of SP of PVV of SGP of VVD of .... We moeten wel emotie en eigen mening durven te ontkoppelen zodat de feiten worden gebruikt voor een, niet politiek uitdragende, rol. Dit moet gebeuren onafhankelijk van de persoonlijke voorkeur anders zijn wij geen haar beter dan hen die wij impliciet of expliciet veroordelen.

We hadden een Kamervoorzitter die:

• Het apartheidsregime in Zuid-Afrika 'relativeert'.
• Probeert te bewijzen dat Hitler een 'linkse socialist' was.
• Beweerde dat George Soros zijn rijkdom vergaarde door tijdens de Tweede Wereldoorlog te ‘heulen met de nazis’ (Overigens is Soros op 12 augustus 1930 geboren, hij was 14 toen de oorlog eindigde).

Hoe goed Bosma ook debatten kon leiden, zijn abjecte ideeën maakten hem volslagen ongeschikt als 'gezicht' van ons parlement.

En ja, iedereen mag er 'buitengewone standpunten' op na houden. Maar dat is iets totaal anders dan aperte leugens verspreiden. Bosma deed en doet dat laatste.

[ Voor 4% gewijzigd door Bernard0343 op 19-11-2025 13:40 ]

[bie100]

Delerium schreef op woensdag 19 november 2025 @ 13:07:
[...]

Dat je bij de belastingdienst geen mensen aanneemt die bv veroordeeld zijn voor fraude of valsheid in geschrift lijkt mij niet onredelijk. Dus waarom zou je geen minimumeisen mogen stellen?
Pvvers zijn niet vaak aanwezig en werken niet zelfstandig, datbis wel een ding.

Hij had het over PVV-stemmers niet over de PVV Kamerleden

[Helixes]

hamsteg schreef op woensdag 19 november 2025 @ 13:04:
Dit is een glijdende schaal, blijkbaar is er een gestuurde 'norm' binnen een democratie? Wordt die norm bepaald door de actuele democratie? Buitengewone standpunten hebben ook geleid tot legale abortus, stemrechten voor iedereen boven de 18, homo huwelijk etc. etc. Wat nu niet de norm is, kan morgen heel normaal zijn. Wat is de volgende stap, bij de belastingdienst geen PVV-stemmers in dienst nemen?

Normen zijn altijd glijdend. Daarom is het van belang ze te bewaken.

Wat ik niet normaal vind is gedachtegoed van raciale superioriteit cq inferioriteit, of inperken of afnemen van mensenrechten op basis van huidskleur of afkomst. Waaronder, en dat vind ik hier wel heel erg van belang, passief- en actief stemrecht. Dát is natuurlijk wel wat de heer Bosma voorstaat met zijn Apartheidsapologetisme en gedweep met de segregatiebeweging in Zuid Afrika.

Er is een grijs gebied, en er is een ondergrens. Dit standpunt gaat ver, ver, ver aan al dat voorbij.

Door Bosma de voorzittershamer te geven, betrek je jezelf in het normaliseren van dit gedachtegoed. Ikzelf zou denken dat zulke walgelijke denkbeelden (want dat zijn het) je op voorhand zouden uitsluiten van zo'n positie. Misschien zou je het kunnen hebben over rehabilitatie na een een diep spijtbetuig, gekoppeld aan oprecht verkregen nieuwe inzichten. Die zijn er expliciet niet.

Dus. Kun je voorzitter worden van de Nederlandse Tweede Kamer (!) terwijl je tegelijk gelooft in de inferioriteit van Afrikanen - in ieder geval ten opzichte van Afrikaners - in een poging één van onze meest wrede koloniale nalatenschappen wit te wassen. Blijkbaar is dat gedachtegoed in Nederland inmiddels normaal genoeg om de voorzittershamer voor een periode te mogen bedienen.

PS. Ik ben het absoluut niet eens met een bepaalde denkrichting van Bosma; maar dat ben ik ook niet van een paar CU standpunten of SP of PVV of SGP of VVD of ....

Daar ben ik heel blij om.

Maar, Apartheid is natuurlijk géén hypotheekrenteaftrek. Om te stellen dat dat wel zo is, is een valse equivalent, en een whataboutisme.

Edit: Dit is nu precies wat normering, en normalisering is. De normen tegen zaken als raciale discriminatie zijn aan het vervagen - ik heb géén idee wat je nog moet doen om jezelf uit te sluiten van normaal discours. Een gedachte die bij me opkomt is dat je het zou kunnen proberen met een rode band om je linker bovenarm, met deze of gene opgedrukt logo. Lidewij de Vos mag het hebben over remigratie, en haar partij vrijelijk associëren met Sellner. PVV mag zich openlijk associëren met de geestelijk opvolgers van de AWB. Wilders mag op de koffie bij de meest extremistische Kolonisten op de Westbank.

Dat Is Niet Normaal. En toch doen we alsof dat het wél is. Dat is wat normverschuiving voor je doet. Bosma Kamervoorzitter laten worden, of laten zijn, is niet alleen een symptoom - maar een onderdeel van dat proces.

[ Voor 15% gewijzigd door Helixes op 19-11-2025 13:57 ]

[Zewatanejo]

PatrickC schreef op woensdag 19 november 2025 @ 08:33:
[...]
Dat ik het prima had gevonden dat Bosma voorzitter was gebleven, betekent niet dat ik achter zijn persoonlijke standpunten en/of partij sta. Maar ik kan me ook prima voorstellen dat je dat wel,als reden ziet om niet voor hem te kiezen.

Het was prima geweest als Bosma voorzitter was gebleven, maar het is beter dat hij dat niet meer is, gezien zijn achtergrond. Beter voor de geloofwaardigeheid van de tweede kamer, beter voor de democratie.

[PatrickC]

Zewatanejo schreef op woensdag 19 november 2025 @ 13:48:
[...]

Het was prima geweest als Bosma voorzitter was gebleven, maar het is beter dat hij dat niet meer is, gezien zijn achtergrond. Beter voor de geloofwaardigeheid van de tweede kamer, beter voor de democratie.

Mee eens. Nu maar hopen dat Van Kampen het goed gaat doen. Mijn eerste indrukken zijn in ieder geval positief.

[Cheezborger]

Bernard0343 schreef op woensdag 19 november 2025 @ 13:02:
Over een week of twee presenteren D66 en CDA de gezamenlijke plannen. Ik ben benieuwd wat de reactie van Yesilgöz zal zijn. Het zou mij niet verbazen als ze dan geen aanleiding ziet om bij de formatieonderhandelingen aan te sluiten. We komen dan wel in een situatie waarin zélfs Herman Tjeenk Willink de handdoek in de ring zou gooien.

Ik hoop dat Yesilgöz inmiddels wat meer is gekalmeerd en uit die campagnemodus is gestapt. We gaan het zien. Ik heb er in elk geval vertrouwen in dat Jetten en Bontenbal een mooie, positieve agenda kunnen neerleggen waar goed mee te werken valt.

In die zin is het wel goed geweest om VVD even aan de zijlijn te zetten, denk ik.

[HEY_DUDE]

Cheezborger schreef op woensdag 19 november 2025 @ 14:33:
[...]

Ik hoop dat Yesilgöz inmiddels wat meer is gekalmeerd en uit die campagnemodus is gestapt. We gaan het zien. Ik heb er in elk geval vertrouwen in dat Jetten en Bontenbal een mooie, positieve agenda kunnen neerleggen waar goed mee te werken valt.

In die zin is het wel goed geweest om VVD even aan de zijlijn te zetten, denk ik.

Tot nu toe spreken Jette en Bontebal met experts om een plan vorm te geven. De kans lijkt me nihil dat rechts zich kan vinden in de mening van experts.

[Bernard0343]

Cheezborger schreef op woensdag 19 november 2025 @ 14:33:
[...]

Ik hoop dat Yesilgöz inmiddels wat meer is gekalmeerd en uit die campagnemodus is gestapt. We gaan het zien. Ik heb er in elk geval vertrouwen in dat Jetten en Bontenbal een mooie, positieve agenda kunnen neerleggen waar goed mee te werken valt.

In die zin is het wel goed geweest om VVD even aan de zijlijn te zetten, denk ik.

Als ik deze column van Wilma Kieskamp in Trouw lees, vrees ik dat Yesilgöz vanuit de campagne gelijk de loopgraven ingegaan is. Een citaat uit deze column:

Als de VVD wil dat andere partijen bewegen, roept dat automatisch de vraag op: hoe zit het andersom? Staat de VVD dan ook open voor oproepen van andere partijen om hun kant op te bewegen? Er is nog geen enkel teken dat daarop wijst, ook niet voor de volgende fase van de formatie.

Het oogt eerder of Yesilgöz zich nog verder ingraaft. Een breed middenkabinet waar zowel VVD als GroenLinks-PvdA aanschuiven, is onbespreekbaar. De VVD wil met Ja21 en sluit links categorisch en bij voorbaat uit. Yesilgöz herhaalt het zo vaak en zo stellig, dat die deur nu al politiek zwaar is dichtgespijkerd.

[ Voor 13% gewijzigd door Bernard0343 op 19-11-2025 15:06 ]

[dawg]

Zewatanejo schreef op woensdag 19 november 2025 @ 13:48:
[...]

Het was prima geweest als Bosma voorzitter was gebleven, maar het is beter dat hij dat niet meer is, gezien zijn achtergrond. Beter voor de geloofwaardigeheid van de tweede kamer, beter voor de democratie.

Nee, dat was niet prima geweest. Dat is nu juist het punt.

De politiek, inclusief de voorzitter van de Tweede Kamer, kan normeren wat ze wil maar wanneer de burger zélf niet normeert is dat natuurlijk zinloos. En dat laatste, dáár schort het steeds meer aan. Hoe meer mensen apathisch tegenover uiterst rechts staan en het “allemaal wel mee vinden vallen” omdat ze een voorkeur hebben voor bepaald beleid (ook al is dat beleid niet verenigbaar met grondwet, wet & verdrag) hoe sterker uiterst rechts wordt.

Uit onderzoek blijkt keer op keer dat het grootste deel van de samenleving gematigd is. Dan moet men zich daar bewust van zijn en ook in die traditie acteren binnen de democratische rechtsstaat, vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid voor diezelfde democratische rechtsstaat. En betekent gewoon rode lijnen trekken waar & wanneer dat nodig is.

Wat dat betreft is de discussie hier op T.net omtrent de voorzitter tekenend, en ook beangstigend. Vind ik. Want hier zitten over het algemeen verstandige, slimme mensen.

[ Voor 6% gewijzigd door dawg op 19-11-2025 15:46 ]

[dawg]

Bernard0343 schreef op woensdag 19 november 2025 @ 15:03:
[...]


Als ik deze column van Wilma Kieskamp in Trouw lees, vrees ik dat Yesilgöz vanuit de campagne gelijk de loopgraven ingegaan is. Een citaat uit deze column:

[...]

Ik word enkel meer gesterkt in mijn opvatting dat D66 & CDA niet in een (minderheids)coalitie moeten stappen met VVD. De enige die daar ongeschonden uit gaat komen is VVD.

[skimine]

W1ck1e schreef op woensdag 19 november 2025 @ 13:03:
[...]
De stemming is geheim, niemand kan achteraf van zichzelf of een ander bewijzen dat ie wel of niet op een bepaalde kandidaat gestemd heeft. Dus er is geen "zou laten stemmen".

"Zou laten stemmen" kan wel degelijk. Men kan hier van tevoren binnen de fractie gewoon afspraken over maken. Het is alleen niet mogelijk om met 100% zekerheid te achterhalen of deze ook zijn nageleefd.

[W1ck1e]

skimine schreef op woensdag 19 november 2025 @ 15:45:
[...]

"Zou laten stemmen" kan wel degelijk. Men kan hier van tevoren binnen de fractie gewoon afspraken over maken. Het is alleen niet mogelijk om met 100% zekerheid te achterhalen of deze ook zijn nageleefd.

Wat mij betreft kan het dus dan niet.

Net zomin als ik jou kan laten stemmen op een bepaalde kandidaat bij de verkiezingen. Jij mag ook geen bewijs leveren dat je dat gedaan hebt. Bij de voorzitter stemmingen lijkt me dat laatste helemaal lastig.

[ Voor 22% gewijzigd door W1ck1e op 19-11-2025 15:57 ]

[Bernard0343]

dawg schreef op woensdag 19 november 2025 @ 15:39:
[...]

Ik word enkel meer gesterkt in mijn opvatting dat D66 & CDA niet in een (minderheids)coalitie moeten stappen met VVD. De enige die daar ongeschonden uit gaat komen is VVD.

Nu durft Yeslgöz niet in een coalitie te stappen zónder haar kleine broertje Joost Eerdmans. Maar goed, dat is ook een minderheidskabinet. Hoe langer Yesilgöz dit volhoudt, hoe meer ik neig naar één van de twee volgende mogelijkheden:

1. De VVD denkt dat een even onverzettelijke houding als de mannenbroeders van de SGP de kiezer enorm zal aanspreken.
2. Yesilgöz stuurt aan op een instabiel kabinet, zonder de VVD, wederom een kabinet dat snel zijn biezen pakt. Tijdens de, korte, kabinetsperiode zijn de concurrenten ter rechterzijde van de VVD (Ja21 en de BBB) vooral bezig met interne ruzies. Dan kan de VVD de volgende verkiezingscampagne ingaan met de kernboodschap dat 'alleen de VVD een stabiel kabinet kan garanderen'.

[Fiber]

Of je maakt voor het landsbelang een brede nationale coalitie met van links naar rechts GL PvdA, D66, CDA, VVD, JA21...

[dawg]

Bernard0343 schreef op woensdag 19 november 2025 @ 15:57:
[...]

Nu durft Yeslgöz niet in een coalitie te stappen zónder haar kleine broertje Joost Eerdmans. Maar goed, dat is ook een minderheidskabinet. Hoe langer Yesilgöz dit volhoudt, hoe meer ik neig naar één van de twee volgende mogelijkheden:

1. De VVD denkt dat een even onverzettelijke houding als de mannenbroeders van de SGP de kiezer enorm zal aanspreken.
2. Yesilgöz stuurt aan op een instabiel kabinet, zonder de VVD, wederom een kabinet dat snel zijn biezen pakt. Tijdens de, korte, kabinetsperiode zijn de concurrenten ter rechterzijde van de VVD (Ja21 en de BBB) vooral bezig met interne ruzies. Dan kan de VVD de volgende verkiezingscampagne ingaan met de kernboodschap dat 'alleen de VVD een stabiel kabinet kan garanderen'.

Het eerste. Uit diverse peilingen blijkt dat pakweg ~85% van VVD-stemmers absoluut niet met GLPvdA in een coalitie wil. De motivatie van deze mensen kan ik slechts naar gissen.

Maar los daarvan denk ik gewoon dat het voor het landsbelang beter is wanneer VVD aan de zijlijn blijft staan. De ontwikkelingen afgelopen weken laten namelijk zien dat er sprake is van elite capture bij VVD, en dat is nog los van de analyses aangaande VVD van zeer gewaardeerd forumlid @Virtuozzo.

En er moet toch echt substantiële voortgang geboekt worden op enkele grote dossiers.

[Bernard0343]

dawg schreef op woensdag 19 november 2025 @ 16:04:
[...]

Het eerste. Uit diverse peilingen blijkt dat pakweg ~85% van VVD-stemmers absoluut niet met GLPvdA in een coalitie wil. De motivatie van deze mensen kan ik slechts naar gissen.

Maar los daarvan denk ik gewoon dat het voor het landsbelang beter is wanneer VVD aan de zijlijn blijft staan. De ontwikkelingen afgelopen weken laten namelijk zien dat er sprake is van elite capture bij VVD, en dat is nog los van de analyses aangaande VVD van zeer gewaardeerd forumlid @Virtuozzo.

En er moet toch echt substantiële voortgang geboekt worden op enkele grote dossiers.

Inhoudelijk ben ik het met je eens. Maar.... Tot 76 tellen zónder de VVD (of een partij rechts daarvan) is heel lastig. Een minderheidskabinet kan, maar ook dan heeft een kabinet de VVD keihard nodig.

[dawg]

Bernard0343 schreef op woensdag 19 november 2025 @ 16:11:
[...]

Inhoudelijk ben ik het met je eens. Maar.... Tot 76 tellen zónder de VVD (of een partij rechts daarvan) is heel lastig. Een minderheidskabinet kan, maar ook dan heeft een kabinet de VVD keihard nodig.

Natuurlijk, maar dan kan VVD de boel niet saboteren of laten klappen. Dan worden ze op de inhoud gedwongen te acteren, wat het ook makkelijker maakt (voor mensen, voor media) daar kritisch naar te kijken en te beoordelen.

VVD is momenteel een niet-conforme machtspartij die politiek bedrijft middels strategie en positiebepaling t.b.v. het partijbelang en het belang van hun broodheren. Dat moet doorbroken worden.

[hamsteg]

Bernard0343 schreef op woensdag 19 november 2025 @ 16:11:
[...]

Inhoudelijk ben ik het met je eens. Maar.... Tot 76 tellen zónder de VVD (of een partij rechts daarvan) is heel lastig. Een minderheidskabinet kan, maar ook dan heeft een kabinet de VVD keihard nodig.

Dan moet de VVD per voorstel met de billen op tafel, ik denk dat dan blijkt dat ze 60-80% steunen en die overige 20-40% gaat dan over links. Effectief nog steeds een centrum rechts kabinet, doet de verkiezingsuitslag recht. Dat zou kloppen met veel inhoud van zowel D66 als CDA programma's. Een minderheidskabinet kan ook de oplossing zijn! Kan best zijn dat daarom nu een programma geschreven wordt om daarna alle partijen te polsen waar de meerderheden te halen zijn.

[Bernard0343]

dawg schreef op woensdag 19 november 2025 @ 16:17:
[...]

Natuurlijk, maar dan kan VVD de boel niet saboteren of laten klappen. Dan worden ze op de inhoud gedwongen te acteren, wat het ook makkelijker maakt (voor mensen, voor media) daar kritisch naar te kijken en te beoordelen.

VVD is momenteel een niet-conforme machtspartij die politiek bedrijft middels strategie en positiebepaling t.b.v. het partijbelang en het belang van hun broodheren. Dat moet doorbroken worden.

OK, het wordt een minderheidskabinet. Maar in welke samenstelling? Wil een minderheidskabinet werken, moet de coalitie zowel via oppositiepartijen linksom als rechtsom een meerderheid in de kamer kunnen krijgen. GLPvdA in de coalitie is, dus, ingewikkeld, daarmee levert het kabinet zich uit aan rechts. Dus hoe stellen we een kabinet samen met tenminste 56 zetels, zonder zowel de VVD als GLPvdA? Wie levert die 12 zetels?

[Fiber]

Ik denk trouwens dat Geert Wilders nu rustig een paar maanden op vakantie kan om in maart of zo weer eens te komen kijken hoe het er mee staat...

Die lacht zich straks een hoedje bij de gemeenteraadsverkiezingen en daar hoeft hij vrijwel niks voor te doen, behalve een beetje twitteren...

[dawg]

Bernard0343 schreef op woensdag 19 november 2025 @ 16:29:
[...]

OK, het wordt een minderheidskabinet. Maar in welke samenstelling? Wil een minderheidskabinet werken, moet de coalitie zowel via oppositiepartijen linksom als rechtsom een meerderheid in de kamer kunnen krijgen. GLPvdA in de coalitie is, dus, ingewikkeld, daarmee levert het kabinet zich uit aan rechts. Dus hoe stellen we een kabinet samen met tenminste 56 zetels, zonder zowel de VVD als GLPvdA? Wie levert die 12 zetels?

D66 & CDA. Als GLPvdA erbij betrokken wordt loopt men risico dat VVD niets gaat steunen want “wij gaan geen links kabinet steunen”.

En dan degelijke, goed onderbouwde wetsvoorstellen indienen, die daadwerkelijk zaken oplossen. Daarmee kan men de goedkeuring van burgers verwachten wat het wederom lastiger maakt voor oppositiepartijen om te traineren of saboteren. Want we weten dat mensen het waarderen als partijen zaken echt trachten op te lossen zelfs al zouden ze zelf een andere oplossing gekozen hebben. Het gaat ze om de daadkracht die al ~25 jaar mist in politiek Den Haag.

[RobinHood]

Fiber schreef op woensdag 19 november 2025 @ 16:37:
Ik denk trouwens dat Geert Wilders nu rustig een paar maanden op vakantie kan om in maart of zo weer eens te komen kijken hoe het er mee staat...

Die lacht zich straks een hoedje bij de gemeenteraadsverkiezingen en daar hoeft hij vrijwel niks voor te doen, behalve een beetje twitteren...

Nouja, zo geweldig doet de PVV het vaak niet in de gemeenteraad, omdat zijn kiezers niet komen opdagen.

En juist met een aanklotende overheid, of het gebrek aan overheid, zullen mensen nog minder vertrouwen hebben in welke overheid dan ook, en dus minder snel stemmen. Ik verwacht dat het geen leuke verkiezingen gaan worden voor partijen als SP en PVV.

Kan het natuurlijk mis hebben, maar dat BBB het zo goed deed bij de gemeenteraads en provinciale verkiezingen was vrij uniek, en ik betwijfel of ze dat weer lukt eigenlijk.

Specifiek bij de PVV helpt het ook gewoon niet dat het nauwelijks een partij te noemen is. Het is allemaal ontzettend top-down, terwijl bij eigenlijk iedere andere partij de lokale afdelingen praktisch op zichzelf staan.

---

Qua formatie blijf ik gewoon heel koppig van mening dat we over god weet hoeveel maanden "gewoon" weer een soort Rutte 1 scenario hebben. De VVD, zowel top als leden, gaat liever in zee met Geert dan met GL-PvdA, voor Ja21 is het sowieso geen probleem, en het CDA vind samenwerking met radicaalrechts duidelijk geen probleem op Euopees niveau, dus landelijk komt het ook wel "goed" .

Iets met "verantwoordelijkheid nemen" en "de kiezer heeft gekozen" mompelen, mensen mét ruggegraat wegzetten als "dissidenten" en het circus is compleet.

Dat of alles links van GL-PvdA stapt over hun eigen schaduw heen en slaat de handen ineen, maar dat vind ik minder realistisch.

dawg schreef op woensdag 19 november 2025 @ 16:44:
[...]

Want we weten dat mensen het waarderen als partijen zaken echt trachten op te lossen zelfs al zouden ze zelf een andere oplossing gekozen hebben. Het gaat ze om de daadkracht die al ~25 jaar mist in politiek Den Haag.

Niet lullig bedoeld, maar, waaruit blijkt dat?

Want ik zou zeggen: in ieder geval niet door de verkiezingsuitslagen van de afgelopen jaren

[dawg]

RobinHood schreef op woensdag 19 november 2025 @ 16:51:
[...]

Niet lullig bedoeld, maar, waaruit blijkt dat?

Want ik zou zeggen: in ieder geval niet door de verkiezingsuitslagen van de afgelopen jaren

Dat hoor/zie ik weleens voorbijkomen in paneldiscussies. Kan zo niet uit mijn hoofd zeggen welke want ik kijk er nogal wat.

En de uitslagen afgelopen jaren, daaruit blijkt dat juist wel vind ik. Als mensen tevreden zouden zijn zouden ze niet als sprinkhanen van de ene naar de andere partij hoppen. Dat ze vervolgens veelvuldig kiezen voor partijen die niets op gaan lossen komt omdat veel mensen simpelweg niet zo goed geïnformeerd zijn. Daar ligt vooral een taak bij de reguliere (publieke) media.

De ironie wil echter dat de parlementaire pers gewoon weigert aan zelfreflectie te doen. Dat bleek wel uit het feit dat Michiel van Nispen (SP) bij zijn afscheidsrede in de Kamer de parlementaire pers daarop aansprak. De volgende dag was Wijersgate.

[dawg]

Dit is overigens wat ik denk en vind. Niet wat ik verwacht. Ik verwacht dat D66 & CDA toch zwichten en een coalitie gaan vormen met in elk geval VVD en misschien JA21. En of dat wel of niet de rit gaat uitzitten is niet zo relevant. Men zal op de grote dossiers ((arbeids)migratie, stikstof, klimaat) geen grote doorbraken bewerkstelligen.

[Helixes]

dawg schreef op woensdag 19 november 2025 @ 17:11:
Dit is overigens wat ik denk en vind. Niet wat ik verwacht. Ik verwacht dat D66 & CDA toch zwichten en een coalitie gaan vormen met in elk geval VVD en misschien JA21. En of dat wel of niet de rit gaat uitzitten is niet zo relevant. Men zal op de grote dossiers ((arbeids)migratie, stikstof, klimaat) geen grote doorbraken bewerkstelligen.

Dat zou werkelijk desastreus zijn.

Ik zit nog eens te rekenen aan de uitslag. Buiten haar eigen zijn er eigenlijk maar 66 Zetels die de VVD om één of andere reden niet uitsluit (D66; CDA; JA21; BBB; SGP; CU; 50Plus; Volt). Daarvan vallen de laatste vier om praktische redenen af (want: te klein, of willen niet). Dat rest ons met een schamele 57 zetels waarmee de VVD een coalitie wil smeden. Samen met hun eigen 22 kom je dus op een bereik van 79 zetels waaruit je dan een meerderheid van eigenlijk minimaal 76 zetels probeert te vormen.

Dat is van de zotte.

A propos; het lijstje van partijen dat door VVD expliciet of impliciet wordt uitgesloten: FvD; PVV; GL-PvdA en alles links daarvan - dus PvdD; DENK; SP. Dat zijn 62 zetels - maar vier minder dan het aantal waarmee ze wellicht zouden willen samenwerken.

[Bernard0343]

dawg schreef op woensdag 19 november 2025 @ 16:44:
[...]

D66 & CDA. Als GLPvdA erbij betrokken wordt loopt men risico dat VVD niets gaat steunen want “wij gaan geen links kabinet steunen”.

En dan degelijke, goed onderbouwde wetsvoorstellen indienen, die daadwerkelijk zaken oplossen. Daarmee kan men de goedkeuring van burgers verwachten wat het wederom lastiger maakt voor oppositiepartijen om te traineren of saboteren. Want we weten dat mensen het waarderen als partijen zaken echt trachten op te lossen zelfs al zouden ze zelf een andere oplossing gekozen hebben. Het gaat ze om de daadkracht die al ~25 jaar mist in politiek Den Haag.

Hoe 'goed' wetsvoorstellen ook zijn, je kan niet om de politieke realiteit heen. En die is, dan, als volgt:

Een progressief/midden minderheidskabinet levert het beleid uit aan een versplinterd rechts blok dat ab-so-luut niet wil dat progressief/midden een succes behaald en dat maar al te graag elkaar de maat wil nemen, mocht één van hen toch een kabinetsvoorstel steunen. De populistische reflex om te saboteren, vertragen en verergeren zal de boventoon op rechts voeren. Hoe goed wetsvoorstellen ook zijn, het ontbreekt rechts aan de politieke wil om samen te werken.

[Bernard0343]

dawg schreef op woensdag 19 november 2025 @ 17:11:
Dit is overigens wat ik denk en vind. Niet wat ik verwacht. Ik verwacht dat D66 & CDA toch zwichten en een coalitie gaan vormen met in elk geval VVD en misschien JA21. En of dat wel of niet de rit gaat uitzitten is niet zo relevant. Men zal op de grote dossiers ((arbeids)migratie, stikstof, klimaat) geen grote doorbraken bewerkstelligen.

Eén klein sprankje hoop: Yesilgöz stapt, om welke reden dan ook, op en wordt opgevolgd door iemand die van mening is dat de kiezer verantwoordelijkheid nemen, beloont.

[ericplan]

Bernard0343 schreef op woensdag 19 november 2025 @ 19:15:
[...]
Eén klein sprankje hoop: Yesilgöz stapt, om welke reden dan ook, op en wordt opgevolgd door iemand die van mening is dat de kiezer verantwoordelijkheid nemen beloont.

Of ze wordt weggestuurd door ledenraad, bestuur of ander gremium. In tegenstelling tot de PVV heeft de VVD meer dan één lid en die leden zullen vast ook iets vinden van haar zwakke optreden.

[Cheezborger]

dawg schreef op woensdag 19 november 2025 @ 16:44:
[...]

D66 & CDA. Als GLPvdA erbij betrokken wordt loopt men risico dat VVD niets gaat steunen want “wij gaan geen links kabinet steunen”.

En dan degelijke, goed onderbouwde wetsvoorstellen indienen, die daadwerkelijk zaken oplossen. Daarmee kan men de goedkeuring van burgers verwachten wat het wederom lastiger maakt voor oppositiepartijen om te traineren of saboteren. Want we weten dat mensen het waarderen als partijen zaken echt trachten op te lossen zelfs al zouden ze zelf een andere oplossing gekozen hebben. Het gaat ze om de daadkracht die al ~25 jaar mist in politiek Den Haag.

Het kabinet-Rutte I had er in 2010 52 en werd gedoogd door de PVV, maar een minderheidskabinet van 44 zetels lijkt me op dit moment niet realistisch en ook niet de voorkeur om vanuit de eerste verkenningsfase op te starten. Ik denk dat de Kamer er eerder voor kiest om eerst met een nieuwe verkenner verder te onderzoeken.

Maar goed, op die manier blijven we natuurlijk allemaal speculeren. En iedereen heeft daar zo zijn eigen visie en gedachten over.

[NMH]

HEY_DUDE schreef op woensdag 19 november 2025 @ 15:00:
[...]


Tot nu toe spreken Jette en Bontebal met experts om een plan vorm te geven. De kans lijkt me nihil dat rechts zich kan vinden in de mening van experts.

Vooral op het gebied van migratie is er inderdaad vaak een pijnlijke discrepantie tussen wat deskundigen aanraden en wat (voornamelijk rechtse) politici voorstellen. Als je bijvoorbeeld kijkt naar het beleid en de plannen van het uitgaande kabinet, dan zie je onder andere:

• Het voornemen om de spreidingswet in te trekken. Dat leidt er nu al toe dat gemeentes terughoudend worden met het bieden van ruimte aan nieuwe asielzoekerscentra, ondanks dat de wet formeel nog van kracht is. Minder opvangcapaciteit zorgt niet voor minder migratie maar wel voor het verder vastlopen van de keten.
• Het voornemen om gemeentes te verbieden statushouders prioriteit te geven bij het toewijzen van woningen. Dat helpt amper om de wachtlijsten te verkorten, maar het zorgt er wel voor dat de uitstroom uit AZCs stokt en daarmee het verder vastlopen van de keten.
• Het voornemen om te komen tot een tweestatussstelsel dat de Raad van State gekraakt heeft omdat er geen bewijs is dat het de instroom beperkt en er wel aanwijzingen zijn dat het de belasting van de IND en de rechtspraak vergroot. Ook dat zou leiden tot het verder vastlopen van de keten.

Wat je dus feitelijk ziet is dat men doet alsof men streng is maar eigenlijk het probleem erger maakt in plaats van het op te lossen. En de cynicus in mij vermoedt dat sommige politici dat eigenlijk niet erg vinden omdat je moeilijk kunt verkopen dat er een crisis is als alles soepel loopt. Maar als de mensen in Ter Apel in het gras moeten slapen dan creëer je wel de perceptie dat de boel over stroomt.

[Bernard0343]

ericplan schreef op woensdag 19 november 2025 @ 19:20:
[...]

Of ze wordt weggestuurd door ledenraad, bestuur of ander gremium. In tegenstelling tot de PVV heeft de VVD meer dan één lid en die leden zullen vast ook iets vinden van haar zwakke optreden.

Volgens mij lopen de leden, nog, met haar weg. Als de kiezer op 18 maart bij de VVD wegloopt, zou het anders kunnen worden (of ze moet voor het einde van dit jaar een enorme fout maken).

[Bernard0343]

Cheezborger schreef op woensdag 19 november 2025 @ 19:29:
Maar goed, op die manier blijven we natuurlijk allemaal speculeren. En iedereen heeft daar zo zijn eigen visie en gedachten over.

En daarmee kunnen we elkaar heerlijk bezighouden, net als de sportief wat beter behepte Tweakers eindeloos kunnen doorneuzelen over de opstelling van het derde elftal van FC Grootegast komend weekend.

[Sjah]

Net had ik Pauw opstaan, Coenradie zat daar. Ze straalde iets uit van IK ben de grote vrouw van JA21. Daar heeft ze reden toe, met de winst; maar of dat goed blijft gaan, Joost is de kapitein toch?

[Bernard0343]

Sjah schreef op woensdag 19 november 2025 @ 23:10:
Net had ik Pauw opstaan, Coenradie zat daar. Ze straalde iets uit van IK ben de grote vrouw van JA21. Daar heeft ze reden toe, met de winst; maar of dat goed blijft gaan, Joost is de kapitein toch?

Eerdmans is de grote roerganger. Nanninga denkt dat zij de eerste stuurvrouw is. Coenradie mag het dek zwabberen, volgens mij was dat het idee van zowel J als A. Maar als Coenradie ineens ook wil meesturen, kan dat nog weleens héél interessant worden.

[Sjah]

Bernard0343 schreef op woensdag 19 november 2025 @ 23:28:
[...]

Eerdmans is de grote roerganger. Nanninga denkt dat zij de eerste stuurvrouw is. Coenradie mag het dek zwabberen, volgens mij was dat het idee van zowel J als A. Maar als Coenradie ineens ook wil meesturen, kan dat nog weleens héél interessant worden.

Nou, dat ze wil sturen vraag ik me af, maar dat ze zegsvrij is, denk ik wel, daar verwacht ik problemen mee. Dat ze nooit zegt "maar Joost bepaalt dat" .

[PatrickC]

Sjah schreef op woensdag 19 november 2025 @ 23:10:
Net had ik Pauw opstaan, Coenradie zat daar. Ze straalde iets uit van IK ben de grote vrouw van JA21. Daar heeft ze reden toe, met de winst; maar of dat goed blijft gaan, Joost is de kapitein toch?

Ze zat er ook omdat ze één van de drie genomineerden is voor de Thorbeckeprijs 2025. De andere 2 genomineerden zijn Rob Jetten en Jimmy Dijk. Ze waren alle drie uitgenodigd volgens Pauw, maar Jetten had het te druk met Bontenbal en Dijk was ziek.
Volgens Wikipedia heeft ze al gewonnen, maar dat is wat voorbarig volgens mij?
Wikipedia: Thorbeckeprijs

[ Voor 12% gewijzigd door PatrickC op 20-11-2025 00:34 ]

[RobinHood]

dawg schreef op woensdag 19 november 2025 @ 17:06:
[...]

Dat hoor/zie ik weleens voorbijkomen in paneldiscussies. Kan zo niet uit mijn hoofd zeggen welke want ik kijk er nogal wat.

En de uitslagen afgelopen jaren, daaruit blijkt dat juist wel vind ik. Als mensen tevreden zouden zijn zouden ze niet als sprinkhanen van de ene naar de andere partij hoppen. Dat ze vervolgens veelvuldig kiezen voor partijen die niets op gaan lossen komt omdat veel mensen simpelweg niet zo goed geïnformeerd zijn. Daar ligt vooral een taak bij de reguliere (publieke) media.

Nouja, uiteindelijk wil natuurlijk iedereen daadkracht en minder problemen, niemand zegt "doe mij maar een zak hooi die Borsele een synoniem voor Chernobyl maakt, eigenhandig".

Maar als je vervolgens de mensen vraagt "...en wat je wil je ervoor opgeven? Wat mag het kosten?" dan gooit men de kont tegen de krib en gaan ze op populisten stemmen die gratis bier beloven. Die daadkracht en minder problemen zijn dan niets meer dan holle woorden.

En dat afdoen met "ze zijn niet goed geïnformeerd" vind ik in het tijdperk van de interwebs altijd een beetje te simpel. Ja, natuurlijk heb je algoritmes, fake news, matige journalistiek en wat al niet meer. Maar ik ben ook cynisch genoeg om te zien dat veel mensen het gewoon niet willen weten.

Zit natuurlijk ook weer allerlei extra psychologie achter, maar ik vind dat ergens ook te makkelijk en te laatdunkend over kiezers, "ze zijn gewoon te dom om het in te zien", als ook dat je ze ontslaat van enige verantwoordelijkheid, "ze kunnen er niks aan doen, het is allemaal de schuld van Facebook, we moeten het gewoon beter uitleggen!"

Het is een deel van de uitleg en de reden, maar als mensen echt daadkracht en minder problemen wilden, dan hadden we nu geen spook van autoritair-rechts ronddwalen Europa. Dan was het Overton-Window niet keihard naar rechts geschoven.

[olympusdenk]

PatrickC schreef op donderdag 20 november 2025 @ 00:32:
[...]

Ze zat er ook omdat ze één van de drie genomineerden is voor de Thorbeckeprijs 2025. De andere 2 genomineerden zijn Rob Jetten en Jimmy Dijk. Ze waren alle drie uitgenodigd volgens Pauw, maar Jetten had het te druk met Bontenbal en Dijk was ziek.
Volgens Wikipedia heeft ze al gewonnen, maar dat is wat voorbarig volgens mij?
Wikipedia: Thorbeckeprijs

Grappig hoe snel narratieven zich vormen - Wikipedia heeft Coenradie al als winnaar van de Thorbeckeprijs 2025, terwijl de uitreiking pas 24 november is. Niet de eerste keer dat ik eerder al tegen onjuistheden aanliep over haar politieke carrière - neergezette informatie zoals hoe lang ze bij de VVD zat en welke partij haar voorgedragen had als staatssecretaris die volledig niet klopten, maar die wel een misleidend beeld geven over haar staat van dienst.

De Thorbeckeprijs gaat naar politici die zich onderscheiden door welsprekendheid, als ik mij niet vergis in de Tweede Kamer. Dat zou wel frappant zijn want ze zit (dan tel ik de periode vanaf 2024 als staatssecretaris niet mee) in de Tweede Kamer nog maar net, ter verhouding: Kees van der Staaij won na 18 jaar Kamerlidmaatschap, Pieter Omtzigt destijds na 19 jaar. Het lijkt mij onevenredig dat iemand die nog maar net in de Kamer zit genomineerd wordt voor zo’n prijs.

[PatrickC]

olympusdenk schreef op donderdag 20 november 2025 @ 07:13:
[...]

Grappig hoe snel narratieven zich vormen - Wikipedia heeft Coenradie al als winnaar van de Thorbeckeprijs 2025, terwijl de uitreiking pas 24 november is. Niet de eerste keer dat ik eerder al tegen onjuistheden aanliep over haar politieke carrière - neergezette informatie zoals hoe lang ze bij de VVD zat en welke partij haar voorgedragen had als staatssecretaris die volledig niet klopten, maar die wel een misleidend beeld geven over haar staat van dienst.

De Thorbeckeprijs gaat naar politici die zich onderscheiden door welsprekendheid, als ik mij niet vergis in de Tweede Kamer. Dat zou wel frappant zijn want ze zit (dan tel ik de periode vanaf 2024 als staatssecretaris niet mee) in de Tweede Kamer nog maar net, ter verhouding: Kees van der Staaij won na 18 jaar Kamerlidmaatschap, Pieter Omtzigt destijds na 19 jaar. Het lijkt mij onevenredig dat iemand die nog maar net in de Kamer zit genomineerd wordt voor zo’n prijs.

Nee, in het kabinet zitten of gezeten hebben telt ook mee,

De Thorbeckeprijs voor politieke welsprekendheid is te beschouwen als een van de meest prestigieuze prijzen die een Nederlandse politicus die ten tijde van de uitreiking van deze prijs zitting had of heeft in het kabinet en/of in de Eerste of Tweede Kamer in zijn vakgebied te beurt kan vallen.

Ik zie hier ook niets staan over dat dat voor langere tijd zal moeten zijn. De prijs gaat over de meest welbespraakte politicus van het afgelopen jaar. En dan kan ik me prima vinden in het feit dat ze één van de genomineerden is, net als Jimmy Dijk en Rob Jetten trouwens.

De wikipedia pagina is inmiddels wel al aangepast zag ik, want er staat geen winnaar meer voor 2025.

[W1ck1e]

Bernard0343 schreef op woensdag 19 november 2025 @ 23:28:
[...]

Eerdmans is de grote roerganger. Nanninga denkt dat zij de eerste stuurvrouw is. Coenradie mag het dek zwabberen, volgens mij was dat het idee van zowel J als A. Maar als Coenradie ineens ook wil meesturen, kan dat nog weleens héél interessant worden.

Als we dan toch kreten uit die hoek gebruiken, dan moet ik aan de Titanic denken. En dan heeft Nanninga de rol van de ijsberg

[Bernard0343]

W1ck1e schreef op donderdag 20 november 2025 @ 08:55:
[...]

Als we dan toch kreten uit die hoek gebruiken, dan moet ik aan de Titanic denken. En dan heeft Nanninga de rol van de ijsberg

Vraag is, in hoeverre heeft Coenradie steun binnen de fractie. En die fractie is tot nu toe een 'black box'.

Overigens geldt datzelfde voor Yesilgöz. pas als de fractie haar beu is, kan er iets gebeuren. En volgens mij worden de messen nog niet geslepen op de VVD-gang in de Kamer.

[Vrietje]

dawg schreef op woensdag 19 november 2025 @ 16:04:
[...]

Het eerste. Uit diverse peilingen blijkt dat pakweg ~85% van VVD-stemmers absoluut niet met GLPvdA in een coalitie wil. De motivatie van deze mensen kan ik slechts naar gissen.

Maar los daarvan denk ik gewoon dat het voor het landsbelang beter is wanneer VVD aan de zijlijn blijft staan. De ontwikkelingen afgelopen weken laten namelijk zien dat er sprake is van elite capture bij VVD, en dat is nog los van de analyses aangaande VVD van zeer gewaardeerd forumlid @Virtuozzo.

En er moet toch echt substantiële voortgang geboekt worden op enkele grote dossiers.

Ja kijkend naar hier lijken veel mensen te denken dat GroenLinks nog steeds een extreem linkse partij is. En dat de combi geen middenweg is tussen de PvdA en GroenLinks maar een totale overname.
Natuurlijk mede gevormd door de aandacht die een stel oude PvdA prominenten die hun partij niet willen zien verdwijnen in de media krijgen. En dat op dit moment alle hoge leiderschapsposities in de combi op dit moment door groenlinksers lijken ingenomen.

Daarnaast is het natuurlijk een heel progressieve partij.
Maar dan zouden de vvd stemmers ook absoluut niet met d66 moeten willen.
Opvallend dat ze daar dan relatief weinig tegen hebben, want conservatief rechts en radicaal rechts categoriseert d66 altijd als links.

[Cid Highwind]

Vrietje schreef op donderdag 20 november 2025 @ 10:26:
[...]

Ja kijkend naar hier lijken veel mensen te denken dat GroenLinks nog steeds een extreem linkse partij is. En dat de combi geen middenweg is tussen de PvdA en GroenLinks maar een totale overname.
Natuurlijk mede gevormd door de aandacht die een stel oude PvdA prominenten die hun partij niet willen zien verdwijnen in de media krijgen. En dat op dit moment alle hoge leiderschapsposities in de combi op dit moment door groenlinksers lijken ingenomen.

Daarnaast is het natuurlijk een heel progressieve partij.
Maar dan zouden de vvd stemmers ook absoluut niet met d66 moeten willen.
Opvallend dat ze daar dan relatief weinig tegen hebben, want conservatief rechts en radicaal rechts categoriseert d66 altijd als links.

Mogelijk komt dat ook vanuit het beeld dat de D66 wel te sturen / beheersen valt, en dus makkelijker meebuigt met de VVD. Historisch gezien niet onwaarschijnlijk, maar daar dient wel bij gezegd te worden dat D66 in die gevallen altijd een significant kleiner aandeel had in de regering dan de VVD. Gezien de houding van de VVD lijkt het tot nog toe niet geheel te zijn ingedaald dat de rollen dit keer zijn omgedraaid.

Groenlinks (PvdAGL) heeft in dat opzicht een heel ander precedent vanuit het perspectief van de VVD. De partij staat in de basis reeds verder verwijderd van de VVD en er is geen idee de partij te kunnen beheersen, daar waar D66 nog wel eens wat van hun kroonjuwelen prijs heeft gegeven. Tel daar nog eens de algehele demonisering bij op en het is logisch dat de weerstand een stuk groter is dan tegen samenwerking met D66.

[Bernard0343]

Vrietje schreef op donderdag 20 november 2025 @ 10:26:
[...]

Ja kijkend naar hier lijken veel mensen te denken dat GroenLinks nog steeds een extreem linkse partij is. En dat de combi geen middenweg is tussen de PvdA en GroenLinks maar een totale overname.
Natuurlijk mede gevormd door de aandacht die een stel oude PvdA prominenten die hun partij niet willen zien verdwijnen in de media krijgen. En dat op dit moment alle hoge leiderschapsposities in de combi op dit moment door groenlinksers lijken ingenomen.

Daarnaast is het natuurlijk een heel progressieve partij.
Maar dan zouden de vvd stemmers ook absoluut niet met d66 moeten willen.
Opvallend dat ze daar dan relatief weinig tegen hebben, want conservatief rechts en radicaal rechts categoriseert d66 altijd als links.

Die 'overname' waar dinosaurussen als Melkert en Spekman over beuzelen valt érg mee. Natuurlijk zijn er accent- en cultuurverschillen, maar geen, grote, inhoudelijke verschillen. En die overname? Tja.. Jesse Klaver zou heel goed een tussenpaus kunnen zijn die opgevolgd wordt door een nieuw gezicht waar minder een rode of groene 'nestgeur' omheen hangt. Wat wél een risico van de (in mijn ogen onvermijdelijke) fusie is, is dat het een poging is om een 'big tent' beweging te zijn, waar (bijna) alle linkse krachten zich verenigen. En dát kan wel eens een misrekening zijn, Nederland is een land van schisma's en afsplitsingen.

Terug naar de VVD. Lang waren ze, ook na de opkomst van Wilders, de enige, geloofwaardige, 'rechtse' bestuurderspartij. Wilders en Baudet snoepten wel een paar stemmen weg bij de VVD, maar de meeste PVV- (en FvD) stemmen kwamen van 'nomaden', bijvoorbeeld kiezers die vanuit die eerst teleurgesteld waren in de PvdA, er achter kwamen dat de SP ook niet kon leveren, en, dus, dan maar hun hoop op Wilders vestigden. Maar door de opkomst van Ja21 is er iets fundamenteels veranderd aan de rechterkant van het spectrum. Op dit moment is Eerdmans een geloofwaardig alternatief voor de VVD. De VVD ziet Ja21, op dit moment, als de grootste electorale dreiging. Eigenlijk is Ja21 voor de VVD wat de SP begin deze eeuw voor de PvdA was.

Als de VVD alléén in een kabinet stapt, zal Eerdmans de rol van oppositieleider toebedeeld krijgen. Tuurlijk, Wilders is bijna 3x zo groot, maar zie hem maar eens aan een talkshowtafel te krijgen. Eerdmans is een graag geziene gast bij praatprogramma's (en anders speelt Coenradie wel een mopje op de piano). Daarmee wordt Eerdmans de rechtse 'Jan Marijnissen' die bij iedere moeilijke kabinetsbeslissing weer een zeteltje bij de VVD wegsnoept. Dus, Eerdmans moet zijn 'handen vuil maken' door ook in het kabinet te stappen. Daarmee kan de VVD zich opstellen als de leider van het 'rechtse smaldeel' in het kabinet en is het 'gevaar Eerdmans' uitgeschakeld. Ja21 wordt medeverantwoordelijk voor alle kabinetsmaatregelen die minder goed vallen bij de rechtse kiezer.

Ik heb de PVV en de FvD al genoemd, deze worden minder als een bedreiging gezien. De SGP heeft een dusdanig specifieke achterban dat zij geen bedreiging voor de VVD zullen zijn. Blijft er nog één partij over, de BBB. Naast dat het 'rommelt' binnen de BBB (leiderschap door van der Plas, de ruk naar rechts), zal de BBB, het verwijt krijgen dat zij kiezen voor de boeren en niet voor bouwen. De gehele coalitie, van D66 tot aan Ja21 zullen dit frame gebruiken. Daarnaast, natuurlijk heeft een kabinet met D66, CDA, VVD en Ja21 één zetel tekort. Maar er zullen voldoende partijen zijn (ChristenUnie, 50Plus) waarmee een deal te sluiten is.

Overigens, je zou kunnen stellen dat kabinetsdeelname (in een D66, CDA, VVD kabinet) door GLPvdA even risicovol is. Ergens klopt dat, teveel naar rechts schuiven is ook voor deze partij een risico. Máár... Jimmy Dijk is geen Jan Marijnissen.

Tot slot, teveel mensen tellen tot 75 zetels. Maar je kan (en moet) ook dóórtellen. Een mogelijkheid is, maar daar kan Yesilgöz, op dit moment, nog niet in meegaan, is een 'brede coalitie' of een 'nationaal kabinet', bestaande uit D66, CDA, VVD, Ja21 en GLPvdA. Dit kabinet heeft 95(!) zetels in de Kamer, waarvan de VVD 22 zetels in handen heeft, waarmee ze behoorlijk wat in de melk te brokkelen hebben. Stapt Ja21 uit het kabinet, geen nood, er is nog een meerderheid, stapt GLPvdA of het CDA uit het kabinet, kan het kabinet niet vallen, want er blijven 75 zetels over. Alleen D66 en de VVD kunnen de stekker uit deze coalitie trekken. Daarnaast, als de VVD uit het kabinet stapt, zullen ze dat samen met Ja21 doen, om daarna de 'schuld' van de kabinetsval bij Eerdmans te leggen.

Twee problemen, Yesligöz en een regeerakkoord. Laat ik met het laatste beginnen. Op een paar partijen aan de rechterkant van het politieke spectrum (lees: FvD en SGP) na, zijn inhoudelijke verschillen altijd overbrugbaar geweest. Inhoudelijk zal het wat loven en bieden worden, maar daar is uit te komen zolang de politieke wil er is. Zover liggen de standpunten niet uiteen. Dan probleem Yesilgöz, dat is ook oplosbaar, hetzij doordat zij een andere baan krijgt (burgemeester van Uddel oid) hetzij doordat zij vervangen wordt. Is het naar de (VVD) kiezer te verantwoorden? Mogelijk wel, doordat Ja21 meedoet én doordat de 'druk' om een nieuw kabinet te installeren groter wordt met het verstrijken van de tijd. Daarnaast 'snakt' de kiezer naar stabiliteit, naar een kabinet dat de 'grote problemen' aanpakt. Wat is nu mooier om begin maart 2026, kort voor de gemeenteraadsverkiezingen deze wens van de kiezer in te willigen door een 'grote coalitie' te presenteren die 'Nederland weer op weg helpt'. Alle inhoudelijke kritiek van de oppositie kan dan ook in de kiem gesmoord worden door te roepen dat de oppositiepartijen 'geen verantwoordelijkheid willen nemen', 'niet over hun schaduw durven springen' etc, etc.....

Maar voordat zo'n kabinet in beeld komt, zal er eerst een lange formatie aan vooraf moeten gaan om de geesten hiervoor rijp te maken.

[Virtuozzo]

Bernard0343 schreef op dinsdag 18 november 2025 @ 11:17:
[...]

Imho is dit een teken van de verhoudingen tussen, in ieder geval, de VVD en Ja21. Ze willen niet 'alleen' omdat 'de concurrent' hen vanuit de oppositie zal bestoken (en stemmen zal trekken). Wat ik me dan afvraag, als deze partijen samen in de coalitie stappen, hebben ze dan de moed om 'de ander' een succesje te gunnen? Of nemen ze dit wantrouwen mee het kabinet in? Als dat zo is, zal het kabinet Jetten maanden, geen jaren, zitten.

Overigens denk ik dat Eerdmans de mogelijkheid van een coalitie met D66, CDA, GLPvdA en Ja21 niet overwogen heeft. Toen de verkenner deze optie opperde, moest Eerdmans dit zsm de grond in boren.

Zie het niet als vlaggetjes.

Zie het als ecosysteem. De tijd van vlaggetjes is voorbij. "rechts annex conservatief" in the politieke spectrum is geen identitaire distributie meer. Er is een splitsing gekomen vanuit het onzelfstandig worden van politieke organisaties ten aanzien van belangenconcentraties, dat is niet iets nieuws, voorafgaand aan WOII was er een vergelijkbaar patroon, het is kort terug geweest na WOII maar goed, toen hadden we het geld niet om te doen alsof het business as usual kon worden (plus drama van oligarchie, figuren met gedachten over staatsgrepen e.d.). Lang verhaal kort, het is meer gecompliceerd geworden omdat de politieke actoren onzelfstandig zijn geworden, zowel ten aanzien van narratieven binnen het ecosysteem, als ten aanzien van geconsolideerd accelerationisme and populisme, als ten aanzien van concentratie van belangen economische activitieit.

De VVD zelf is daar al een goed voorbeeld van. De politieke schil doet wat het wil, totdat het aan de oren getrokken wordt en zijn koers krijgt. Mark Rutte kreeg een jaar om te spelen, toen was het voorbij. Yesilgoz loopt hetzelfde draaiboek af. Bij een JA21 zie je vergelijkbaar patroon van spelen en roepen en never waste a crisis bankieren, amateuristisch dan well, maar net zo giftig.

Binnen de algemene distributie van "rechts - conservatief" zijn er enkel nog twee vlaggetjes die hun zelfstandigheid hebben. SGP, en tja, hoe meer Dominionisme zich daar nestelt hoe groter dat vraagstuk. En een CU, die niet volledig op de as van rechts / conservatief past vanuit aanwezigheid van jongere dynamiek maar ook focus op onderwerpen die buiten de reguliere assen vallen. Het CDA, tja, dat blijft zwabberen totdat er óf schoongemaakt wordt van menecas en mentor syndromen, of niet.

Onder de streep ligt hier gewoon een reflex van ecosysteem selectief belang + schil van politiek accelerationisme versus conforme politiek, waar vlaggetjes wel zoals vereist functioneren (wat we ook van de vlaggetjes zelf kunnen vinden).

[Virtuozzo]

dawg schreef op woensdag 19 november 2025 @ 16:17:
[...]

Natuurlijk, maar dan kan VVD de boel niet saboteren of laten klappen. Dan worden ze op de inhoud gedwongen te acteren, wat het ook makkelijker maakt (voor mensen, voor media) daar kritisch naar te kijken en te beoordelen.

VVD is momenteel een niet-conforme machtspartij die politiek bedrijft middels strategie en positiebepaling t.b.v. het partijbelang en het belang van hun broodheren. Dat moet doorbroken worden.

Dat hangt volledig af van de Talkshows.

Talkshows -> perceptie -> columnisten circuit -> redacties -> narratief distributie.

Het is best interessant om eens een media analyse van dit moment uit te voeren, want de informatiestrategie is reeds actief. Van verguisde advocaten die in beeld gebracht worden om het gevaar van de linkse media rond te pompen tot de circuits van radio om de memes te introduceren.

Narrative Warfare.

Even heel serieus, oprechte vraag, herken je hier niet gewoon 1 op 1 waar Bolkestein mee terug kwam van RAND?

Denk dan even na waar dit soort genormaliseerde strategieën toe leiden. Het gedragseffect op eigen kern alleen al is dermate toxisch dat het voor de meeste mensen een reflexief onvoorstelbaar maar wel meetbaar gegeven is. En dus, hypernormalisatie.

Ja, de VVD is nodig. Maar alleen een VVD die onder dermate druk staat van collectieve en continue toetsing die zo waarheidsgericht is dat de VVD - voor de verandering - eens moet werken in plaats van passief lullen en uitvoeren wat ze ingegoten krijgen vanuit de stichting en de goede vrienden, alleen een dergelijke VVD kan non-toxisch en non-accelerationistisch zijn.

Het alternatief is nog steeds het dominante pad van hypernormalisatie. En vergeet ook niet, binnen het ecosysteem van de spreekwoordelijke Parade van Pen met zijn politieke hefboompjes is nog steeds het streven rigide actief om van de Nederlandse politieke een show van binaire verlamming te maken.

Rechtse vlaggetjes. Linkse vlaggetjes.
Rechtse stroming. Linkse stroming.
Groot Rechts. Groot Links.

De tijdlijnanalyse komt gewoon uit.

Waar kennen we dat concept toch van, die binaire valstrik? Welkom in de VS.

[Marrtijn]

Bernard0343 schreef op donderdag 20 november 2025 @ 12:22:
[...]

Die 'overname' waar dinosaurussen als Melkert en Spekman over beuzelen valt érg mee. Natuurlijk zijn er accent- en cultuurverschillen, maar geen, grote, inhoudelijke verschillen

Dat komt omdat de rode kikker langzaamaan gekookt is geworden, en nu de fusie officieel wordt krijgen de kikkers pas door dat het water wel erg heet is. Het feit dat de Groenen en Sociaaldemocraten al een aantal jaar precies dezelfde partijprogramma's inleverden is juist het probleem, helemaal gezien de gemiddelde stemmer conservatiever wordt en 'gematigd links' nu juist een progressieve ruk heeft gemaakt.

En dat zie je helaas ook terug in de verkiezingsuitslag.

[dawg]

RobinHood schreef op donderdag 20 november 2025 @ 02:45:
[...]

Nouja, uiteindelijk wil natuurlijk iedereen daadkracht en minder problemen, niemand zegt "doe mij maar een zak hooi die Borsele een synoniem voor Chernobyl maakt, eigenhandig".

Maar als je vervolgens de mensen vraagt "...en wat je wil je ervoor opgeven? Wat mag het kosten?" dan gooit men de kont tegen de krib en gaan ze op populisten stemmen die gratis bier beloven. Die daadkracht en minder problemen zijn dan niets meer dan holle woorden.

En dat afdoen met "ze zijn niet goed geïnformeerd" vind ik in het tijdperk van de interwebs altijd een beetje te simpel. Ja, natuurlijk heb je algoritmes, fake news, matige journalistiek en wat al niet meer. Maar ik ben ook cynisch genoeg om te zien dat veel mensen het gewoon niet willen weten.

Zit natuurlijk ook weer allerlei extra psychologie achter, maar ik vind dat ergens ook te makkelijk en te laatdunkend over kiezers, "ze zijn gewoon te dom om het in te zien", als ook dat je ze ontslaat van enige verantwoordelijkheid, "ze kunnen er niks aan doen, het is allemaal de schuld van Facebook, we moeten het gewoon beter uitleggen!"

Het is een deel van de uitleg en de reden, maar als mensen echt daadkracht en minder problemen wilden, dan hadden we nu geen spook van autoritair-rechts ronddwalen Europa. Dan was het Overton-Window niet keihard naar rechts geschoven.

Ik denk dat dat niet klopt. Mensen zullen best wat op willen geven, zolang dat maar rechtvaardig gebeurt en dus iedereen wat op moet geven. Ook de hogere klassen en bedrijven. Natuurlijk zal er altijd een percentage van de bevolking zijn die het niets interesseert en uiterst rechts blijft stemmen omdat ze dat ze ook zijn, maar dat is niet de meerderheid.

Ik zeg ook niet dat mensen niet geïnformeerd zijn maar niet goed. Kahnemann heeft laten zien dat mensen in eerste instantie op hun gevoel vertrouwen en daar komt de (disfunctionele) media in beeld die daar voorbij zouden moeten gaan en politici ook zo zouden moeten bevragen, zodat politici niet wegkomen met framing, vingerwijzen of liegen, maar simpelweg op inhoud bevraagd worden.

En last but not least. Ik blijf ervan overtuigd dat de neoklassieke doctrine, kapitalisme dé motor is achter het succes van uiterst rechts. De groeiende ongelijkheid, het ongelijke speelveld wat men “de markt” noemt alwaar er slechts een klein groepje “winnaars” is. En dat is heel erg lastig te keren want alle gangbare economen, politici en media behandelen het alsof het natuurwetten betreft. Dit specifieke maar fundamentele onderwerp is voor mensen zelf heel erg moeilijk te doorgronden. Ik neem ze dat niet kwalijk.

[Bernard0343]

Virtuozzo schreef op donderdag 20 november 2025 @ 12:44:
[...]


Zie het niet als vlaggetjes.

Zie het als ecosysteem. De tijd van vlaggetjes is voorbij. "rechts annex conservatief" in the politieke spectrum is geen identitaire distributie meer. Er is een splitsing gekomen vanuit het onzelfstandig worden van politieke organisaties ten aanzien van belangenconcentraties, dat is niet iets nieuws, voorafgaand aan WOII was er een vergelijkbaar patroon, het is kort terug geweest na WOII maar goed, toen hadden we het geld niet om te doen alsof het business as usual kon worden (plus drama van oligarchie, figuren met gedachten over staatsgrepen e.d.). Lang verhaal kort, het is meer gecompliceerd geworden omdat de politieke actoren onzelfstandig zijn geworden, zowel ten aanzien van narratieven binnen het ecosysteem, als ten aanzien van geconsolideerd accelerationisme and populisme, als ten aanzien van concentratie van belangen economische activitieit.

De VVD zelf is daar al een goed voorbeeld van. De politieke schil doet wat het wil, totdat het aan de oren getrokken wordt en zijn koers krijgt. Mark Rutte kreeg een jaar om te spelen, toen was het voorbij. Yesilgoz loopt hetzelfde draaiboek af. Bij een JA21 zie je vergelijkbaar patroon van spelen en roepen en never waste a crisis bankieren, amateuristisch dan well, maar net zo giftig.

Binnen de algemene distributie van "rechts - conservatief" zijn er enkel nog twee vlaggetjes die hun zelfstandigheid hebben. SGP, en tja, hoe meer Dominionisme zich daar nestelt hoe groter dat vraagstuk. En een CU, die niet volledig op de as van rechts / conservatief past vanuit aanwezigheid van jongere dynamiek maar ook focus op onderwerpen die buiten de reguliere assen vallen. Het CDA, tja, dat blijft zwabberen totdat er óf schoongemaakt wordt van menecas en mentor syndromen, of niet.

Onder de streep ligt hier gewoon een reflex van ecosysteem selectief belang + schil van politiek accelerationisme versus conforme politiek, waar vlaggetjes wel zoals vereist functioneren (wat we ook van de vlaggetjes zelf kunnen vinden).

Je bedoelt met de "identitaire distributie" t/m halverwege / eind jaren zestig de verzuiling, waarin generaties lang, men de eigen (religieuze of levensbeschouwelijke) bubbel niet uitkwam? Het verschil met heden, is dat er aan de 'top' van de zuilen men de noodzaak tot samenwerking zag, denk hierbij aan de Rooms-Rode coalities.

Ik heb het gevoel dat deze verzuiling een totaal ander fenomeen was dan de maatschappelijke 'verbubbeling' waar (imho) nu sprake van lijkt te zijn. De zuilen waren 'top-down' georganiseerd. Binnen de zuilen zélf was een duidelijk venster op de wereld, men las dezelfde krant, luisterde naar dezelfde radio-omroep, ging naar dezelfde kerk, vakbond en geitenfokvereniging. Men werd geboren in een zuil en stierf in dezelfde zuil.

Ik heb nu het gevoel dat er sprake is van een maatschappelijke 'verbubbeling', waarbij het mogelijk is om van bubbel naar bubbel te springen. Het venster op de wereld wordt niet meer 'top down' opgelegd, maar onderling bepaald, vooral door social-media, die dat wereldbeeld enorm bevestigen. Daarnaast kunnen 'statelijke actoren' en 'randfiguren', door het handig bespelen van de onderliggende algoritmes, hun boodschap extreem versterken en zo tweespalt zaaien.

Vraag is, in hoeverre is 'het bedrijfsleven' een speler hierin. Ik denk dat het incident rondom Hans Wijers precies dat is, een incident. Dat hierin, mogelijk(!), (een) ondernemer(s) een rol hebben gespeeld, is van minder belang. Ik denk dat persoonlijke rancune en narcisme vanuit degene(n) die naar NRC 'gelekt' hebben een grotere rol speelden. In Nederland hebben we, gelukkig, geen Peter Thiel die zijn vermogen inzet om duidelijk omschreven doelen na te streven. Voor zover 'het bedrijfsleven' iets wil, is dat vooral rust en stabiliteit. ASML zit niet te wachten op de gekkigheid die de populisten voorstaan. Tuurlijk gaat de ondernemerslobby klagen als er aan de vennootschapsbelasting wordt gemorreld, maar stabiliteit gaat boven een procentje meer of minder aan belastingen. Uitzondering hierin is de agro-industrie die, imho, een kwalijke rol speelt hierin. Maar grosso modo zal 'het bedrijfsleven' even goed met een centrum-links als centrum-rechts kabinet kunnen leven, men wil vooral geen maatschappelijke onrust.

Wat drijft 'de politiek' op dit moment dan? Ik denk dat dit angst is. Angst voor de slechte peiling, angst voor de volgende verkiezingen, angst voor de electorale concurrent. Zeker bij rechts. En meer specifiek voor de VVD,: in 2012 had deze partij 41(!) zetels in de Tweede Kamer. Nu zijn ze bijna gehalveerd. Als grote partijen krimpen, krimpt de wereld met hen mee, de horizon van zo'n partij reikt dan niet verder dan het electorale eigenbelang. Pas nadat men zichzelf 'hervonden' heeft, wordt die horizon weer verruimd, leert het diepe dal waar het CDA eerder doorheen is gegaan.

[dawg]

Marrtijn schreef op donderdag 20 november 2025 @ 13:11:
[...]


Dat komt omdat de rode kikker langzaamaan gekookt is geworden, en nu de fusie officieel wordt krijgen de kikkers pas door dat het water wel erg heet is. Het feit dat de Groenen en Sociaaldemocraten al een aantal jaar precies dezelfde partijprogramma's inleverden is juist het probleem, helemaal gezien de gemiddelde stemmer conservatiever wordt en 'gematigd links' nu juist een progressieve ruk heeft gemaakt.

En dat zie je helaas ook terug in de verkiezingsuitslag.

En waarom wordt de kiezer conservatiever volgens u? Oprechte vraag, ook al heb ik daar zelf wel ideeën over.

[Bernard0343]

Marrtijn schreef op donderdag 20 november 2025 @ 13:11:
[...]


Dat komt omdat de rode kikker langzaamaan gekookt is geworden, en nu de fusie officieel wordt krijgen de kikkers pas door dat het water wel erg heet is. Het feit dat de Groenen en Sociaaldemocraten al een aantal jaar precies dezelfde partijprogramma's inleverden is juist het probleem, helemaal gezien de gemiddelde stemmer conservatiever wordt en 'gematigd links' nu juist een progressieve ruk heeft gemaakt.

En dat zie je helaas ook terug in de verkiezingsuitslag.

Ik denk dat het duidelijk is dat ik de opinie van Melkert cs niet deel, ondanks dat ik al ruim 35 jaar mij thuisvoel binnen de sociaal-democratie. De PvdA is opgericht als brede beweging, de partijen die samengingen in deze partij waren niet alleen de sociaal democraten, maar ook een links-liberale (VDB) en een (vrijzinnig) christelijke partij (CDU). Niet alle huidige Groenlinksers zullen Morgenrood, de Socialistenmars of zelfs de Internationale kunnen meezingen. Dat is jammer. Maar uiteindelijk staan beide 'bloedgroepen' binnen de fusiebeweging voor hetzelfde heilig ideaal: een eerlijke, rechtvaardige en duurzame wereld. En dát doel hadden, ook Melkert en de zijnen voor ogen moeten houden, niet de oude vormen en gedachten waar zij nu zo naar terugverlangen.

[Yaksa]

dawg schreef op donderdag 20 november 2025 @ 13:56:
[...]En waarom wordt de kiezer conservatiever volgens u? Oprechte vraag, ook al heb ik daar zelf wel ideeën over.

Omdat mensen steeds dommer worden en teveel in hun eigen wereldje leven. We zijn decadent geworden, doen niet meer aan zelfreflectie, zijn lui, narcistich en egoistisch. Concentratie is door constante afleiding van social media en communicatiemiddelen compleet om zeep geholpen dus het aandachtig doorlezen van alle partijprogramma's is zowat niet meer aan de orde. Mensen weten niet meer wat de 'waarheid' is en grijpen daarom terug op het bestaande, bang dat ze zijn voor de (voor hen) onbekende verandering.

[mekkieboek]

dawg schreef op donderdag 20 november 2025 @ 13:41:
En last but not least. Ik blijf ervan overtuigd dat de neoklassieke doctrine, kapitalisme dé motor is achter het succes van uiterst rechts. De groeiende ongelijkheid, het ongelijke speelveld wat men “de markt” noemt alwaar er slechts een klein groepje “winnaars” is. En dat is heel erg lastig te keren want alle gangbare economen, politici en media behandelen het alsof het natuurwetten betreft.

Ik vermoed dat ze cherry-picken uit de natuurwetten. De 2e natuurwet vd thermodynamica stelt dat entropie (wanorde) altijd toeneemt over tijd. Ik durf te stellen dat dat strijdig is met de immer toenemende concentratie van rijkdom.

[FunkyTrip]

Yaksa schreef op donderdag 20 november 2025 @ 14:15:
[...]

Omdat mensen steeds dommer worden en teveel in hun eigen wereldje leven. We zijn decadent geworden, doen niet meer aan zelfreflectie, zijn lui, narcistich en egoistisch. Concentratie is door constante afleiding van social media en communicatiemiddelen compleet om zeep geholpen dus het aandachtig doorlezen van alle partijprogramma's is zowat niet meer aan de orde. Mensen weten niet meer wat de 'waarheid' is en grijpen daarom terug op het bestaande, bang dat ze zijn voor de (voor hen) onbekende verandering.

Vroeger las je ook de partijprogramma's niet door en stemde je op wat papa en mama stemden.

[pingkiller]

Marrtijn schreef op donderdag 20 november 2025 @ 13:11:
[...]


Dat komt omdat de rode kikker langzaamaan gekookt is geworden, en nu de fusie officieel wordt krijgen de kikkers pas door dat het water wel erg heet is. Het feit dat de Groenen en Sociaaldemocraten al een aantal jaar precies dezelfde partijprogramma's inleverden is juist het probleem, helemaal gezien de gemiddelde stemmer conservatiever wordt en 'gematigd links' nu juist een progressieve ruk heeft gemaakt.

En dat zie je helaas ook terug in de verkiezingsuitslag.

Mijn analyse is dat het door de impopulariteit van Frans Timmers kwam. Ook als de PVDA en GL niet waren samengegaan had de PVDA met Timmermans flink verloren. Niet geholpen door het feit dat Rob Jette zich profileerde als een wat linksige D66'er.

[dawg]

mekkieboek schreef op donderdag 20 november 2025 @ 14:29:
[...]

Ik vermoed dat ze aan het cherry-picken uit de natuurwetten. De 2e natuurwet vd thermodynamica stelt dat entropie (wanorde) altijd toeneemt over tijd. Ik durf te stellen dat dat strijdig is met de immer toenemende concentratie van rijkdom.

Ik vermoed dat ze het zo framen omdat TINA. zie mijn sig.
De gangbare economische theorie staat boordevol aannames, en er wordt veelvuldig gebruik gemaakt van rekenkundige modellen waarin deze aannames verwerkt zijn. Dat rekenkundige maakt dat het betrouwbaar lijkt en het dus net als een natuurwet een onveranderlijk, vastomlijnd iets is. Echter is economie een gedragswetenschap.

Ze cherry-picken dus niet, ze misleiden (al dan niet met opzet).

[Bernard0343]

pingkiller schreef op donderdag 20 november 2025 @ 14:54:
[...]

Mijn analyse is dat het door de impopulariteit van Frans Timmers kwam. Ook als de PVDA en GL niet waren samengegaan had de PVDA met Timmermans flink verloren. Niet geholpen door het feit dat Rob Jette zich profileerde als een wat linksige D66'er.

De tragiek van Timmermans is dat hij het 'slimste jongetje van de klas' is. En daar houden 'we' niet van. Dit frame is heel effectief tegen hem gebruikt.

[Marrtijn]

pingkiller schreef op donderdag 20 november 2025 @ 14:54:
[...]

Mijn analyse is dat het door de impopulariteit van Frans Timmers kwam. Ook als de PVDA en GL niet waren samengegaan had de PVDA met Timmermans flink verloren. Niet geholpen door het feit dat Rob Jette zich profileerde als een wat linksige D66'er.

Jetten heeft zich juist als conservatief gepresenteerd met zijn vlaggetjes en de rant over regenboogpaden. En de dalende trend onder links was al voor Timmermans ingezet.

dawg schreef op donderdag 20 november 2025 @ 13:56:
[...]

En waarom wordt de kiezer conservatiever volgens u? Oprechte vraag, ook al heb ik daar zelf wel ideeën over.

Is dat relevant? Het maakt niet uit of het een natuurlijke golfbeweging is, of het zoeken naar houvast, of dat men zich bedreigd voelt door de globaliserende wereld, of domweg omdat ze immigratie uit de klauwen vinden lopen. Onderzoeken geven ook aan dat er zelfs een kentering plaats vindt bij de jongste generatie. Het is nu eenmaal een gegeven dat de kiezer conservatiever is geworden en ook gaat worden, en daar moet je moet iets mee doen als je toch een keertje zou willen winnen.

Het punt is dat de partijen de kiezers alleen kunnen vertegenwoordigen, niet opvoeden. Niet voor niets is D66 slim nationalistisch campagne gaan voeren met minder migratie en Nederlandse vlaggetjes. Die partij zag dat hun waarden afweken van de grote massa en zijn daadwerkelijk 'het volk' meer gaan vertegenwoordigen.

Je kan met die wetenschap dus twee dingen doen: de D66/CDA route en het maar omarmen, maar wel op een democratische manier; of, zoals @Yaksa treffend doet: ze voor dom, narcistisch, egoïstisch en lui wegzetten en dan achteraf huilen dat je als partij de verkiezingen verliest.

[ErnstH]

Marrtijn schreef op donderdag 20 november 2025 @ 17:35:
[...]


Jetten heeft zich juist als conservatief gepresenteerd met zijn vlaggetjes en de rant over regenboogpaden. En de dalende trend onder links was al voor Timmermans ingezet.


[...]


Is dat relevant? Het maakt niet uit of het een natuurlijke golfbeweging is, of het zoeken naar houvast, of dat men zich bedreigd voelt door de globaliserende wereld, of domweg omdat ze immigratie uit de klauwen vinden lopen. Onderzoeken geven ook aan dat er zelfs een kentering plaats vindt bij de jongste generatie. Het is nu eenmaal een gegeven dat de kiezer conservatiever is geworden en ook gaat worden, en daar moet je moet iets mee doen als je toch een keertje zou willen winnen.

Het punt is dat de partijen de kiezers alleen kunnen vertegenwoordigen, niet opvoeden. Niet voor niets is D66 slim nationalistisch campagne gaan voeren met minder migratie en Nederlandse vlaggetjes. Die partij zag dat hun waarden afweken van de grote massa en zijn daadwerkelijk 'het volk' meer gaan vertegenwoordigen.

Je kan met die wetenschap dus twee dingen doen: de D66/CDA route en het maar omarmen, maar wel op een democratische manier; of, zoals @Yaksa treffend doet: ze voor dom, narcistisch, egoïstisch en lui wegzetten en dan achteraf huilen dat je als partij de verkiezingen verliest.

Wel frappant dan dat juist links iets aan globalisering en immigratie wil doen. Jammer genoeg werkt de marketing/demonisering te goed..

[Waaj]

pingkiller schreef op donderdag 20 november 2025 @ 14:54:
[...]

Mijn analyse is dat het door de impopulariteit van Frans Timmers kwam. Ook als de PVDA en GL niet waren samengegaan had de PVDA met Timmermans flink verloren. Niet geholpen door het feit dat Rob Jette zich profileerde als een wat linksige D66'er.

Dat verklaart niet dat de SP ook zwaar verloren heeft. Ik denk dat de les die van de afgelopen verkiezingen geleerd moet worden is dat links de kiezer niet meer weet te bereiken. Daar moet op gefocust worden en lessen uit worden getrokken voor volgende verkiezingen. Het imago van Timmermans heeft waarschijnlijk ook niet meegeholpen, maar met alleen poppetjes vervangen is het probleem nog lang niet opgelost.

[evilution]

Wilders heeft zichzelf beschikbaar gesteld voor chef koffie en wc-papier bij het presidium:
https://www.bnr.nl/nieuws...s-reserve-kamervoorzitter

Op X schrijft Wilders dat 'iemand ervoor moet zorgen dat het Presidium zich klein maakt en zich vooral - bij voorkeur alleen - met zaken als koffie en wc-papier bezighoudt'.

Ik ga ervan uit dat hij het goede voorbeeld geeft en zich niet bemoeit met andere zaken binnen het presidium.

Naast Wilders en Paulusma zijn ook de Kamerleden Marjolein Moorman (GroenLinks-PvdA), Harmen Krul (CDA), Joost Eerdmans (JA21) en Ingrid Michon-Derkzen (VVD) toegetreden tot het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer.

[skimine]

Marrtijn schreef op donderdag 20 november 2025 @ 17:35:
[...]
Is dat relevant? Het maakt niet uit of het een natuurlijke golfbeweging is, of het zoeken naar houvast, of dat men zich bedreigd voelt door de globaliserende wereld, of domweg omdat ze immigratie uit de klauwen vinden lopen. Onderzoeken geven ook aan dat er zelfs een kentering plaats vindt bij de jongste generatie. Het is nu eenmaal een gegeven dat de kiezer conservatiever is geworden en ook gaat worden, en daar moet je moet iets mee doen als je toch een keertje zou willen winnen.

Het punt is dat de partijen de kiezers alleen kunnen vertegenwoordigen, niet opvoeden. Niet voor niets is D66 slim nationalistisch campagne gaan voeren met minder migratie en Nederlandse vlaggetjes. Die partij zag dat hun waarden afweken van de grote massa en zijn daadwerkelijk 'het volk' meer gaan vertegenwoordigen.

Ja dat is wel relevant, en wel om wat er in die tweede alinea staat.

Een partij die een groep conservatieve kiezers goed wil vertegenwoordigen zal ook moeten weten waarom deze conservatief zijn.

Als een partij vol inzet op anti-abortus vertegenwoordigt zij mogelijk niet de groep die wel onder de paraplu 'conservatief' valt maar daar juist vooral zit vanwege anti-buitenlander, anti-stikstof, anti-wetenschap, etc.


Dit illustreert mijns inziens vooral dat 'conservatief' een te platgeslagen label is.

Je kan met die wetenschap dus twee dingen doen: de D66/CDA route en het maar omarmen, maar wel op een democratische manier; of, zoals @Yaksa treffend doet: ze voor dom, narcistisch, egoïstisch en lui wegzetten en dan achteraf huilen dat je als partij de verkiezingen verliest.

Dit is een vals dilemma. Er zijn veel meer opties dan A de partijkoers omgooien voor electoraal gewin of B een deel van het electoraat wegzetten als van alles en nog wat.

Bijvoorbeeld de groep in laten zien dat de partij die claimt hen wel te vertegenwoordigen er helemaal geen belang bij heeft om hun problemen op te lossen (en evt. zelfs (mede)veroorzaker is van deze problemen).

[PatrickC]

evilution schreef op donderdag 20 november 2025 @ 20:25:
Wilders heeft zichzelf beschikbaar gesteld voor chef koffie en wc-papier bij het presidium:
https://www.bnr.nl/nieuws...s-reserve-kamervoorzitter

[...]

Ik ga ervan uit dat hij het goede voorbeeld geeft en zich niet bemoeit met andere zaken binnen het presidium.

Naast Wilders en Paulusma zijn ook de Kamerleden Marjolein Moorman (GroenLinks-PvdA), Harmen Krul (CDA), Joost Eerdmans (JA21) en Ingrid Michon-Derkzen (VVD) toegetreden tot het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer.

Hij gaat nu dus ook 2e Kamer debatten voorzitten als Van Kampen en Paulusma (D66) niet beschikbaar zijn. Dat wordt dan nog ‘interessant’…

[Bernard0343]

Waaj schreef op donderdag 20 november 2025 @ 19:43:
[...]

Dat verklaart niet dat de SP ook zwaar verloren heeft. Ik denk dat de les die van de afgelopen verkiezingen geleerd moet worden is dat links de kiezer niet meer weet te bereiken. Daar moet op gefocust worden en lessen uit worden getrokken voor volgende verkiezingen. Het imago van Timmermans heeft waarschijnlijk ook niet meegeholpen, maar met alleen poppetjes vervangen is het probleem nog lang niet opgelost.

Dat klopt, er moeten lessen geleerd worden. Maar mag ik je uitdagen om van dit punt een komma te maken? Ik ben benieuwd naar wat jij (en anderen) ‘missen’ bij links. Maar vooral, hoe links het verhaal van sterkste schouders, zwaarste lasten, solidariteit en geen rechten zonder plichten kan vernieuwen zodat het in het tweede kwart van deze eeuw de kiezer wél weer aanspreekt?
(Dus niet weer een litanie over welke kansen links heeft laten liggen, we zijn goed genoeg in onszelf kastijden. ).

[Dennis]

Bernard0343 schreef op donderdag 20 november 2025 @ 22:44:
Maar vooral, hoe links het verhaal van sterkste schouders, zwaarste lasten, solidariteit en geen rechten zonder plichten kan vernieuwen zodat het in het tweede kwart van deze eeuw de kiezer wél weer aanspreekt?

Ten eerste: hetgeen wat jij schrijft en wat ik even dikgedrukt gemaakt heb wordt niet uitgedragen - focus weer eens daarop in plaats van alle andere groene zaken waar de kiezer denk ik minder behoefte aan heeft.

En ten tweede (en misschien wel belangrijker): niet continu vertellen dat 'we' steeds minder mogen (we moeten minder vliegen / we moeten minder vlees eten / we moeten minder autorijden en alleen nog elektrisch). De perceptie kan dan zijn dat de overheid allemaal precies bepaalt wat je wel en niet mag en ik denk dat dat niet populair is onder kiezers.

[Waaj]

Bernard0343 schreef op donderdag 20 november 2025 @ 22:44:
[...]

Dat klopt, er moeten lessen geleerd worden. Maar mag ik je uitdagen om van dit punt een komma te maken? Ik ben benieuwd naar wat jij (en anderen) ‘missen’ bij links. Maar vooral, hoe links het verhaal van sterkste schouders, zwaarste lasten, solidariteit en geen rechten zonder plichten kan vernieuwen zodat het in het tweede kwart van deze eeuw de kiezer wél weer aanspreekt?
(Dus niet weer een litanie over welke kansen links heeft laten liggen, we zijn goed genoeg in onszelf kastijden. ).

Analyseer om te beginnen eens hoe radicaal rechts de kiezer benadert en gebruik de lessen die je daarvan leert. Mijn leken-analyse : negativisme werkt, focus op 1 onderwerp, communiceer een simpel begrijpbare oplossing en blijf dat herhalen.

Bij de afgelopen verkiezingen had de boodschap bijvoorbeeld kunnen zijn: "Rechts werkt niet!". Veiligheid? Rechts werkt niet! Wooncrisis? Rechts werkt niet! Asielzoekers? Rechts werkt niet! Etc.

(Ik zie zelf ook liever een positieve verkiezingscampagne, ik weet ook dat zwart-wit oplossingen niet bestaan en dat er een degelijke onderbouwing van je standpunten nodig is, maar nuance en onderbouwing lijkt aan een groot deel van de kiezers niet besteed.)

[alexbl69]

Waaj schreef op vrijdag 21 november 2025 @ 07:25:
[...]

Analyseer om te beginnen eens hoe radicaal rechts de kiezer benadert en gebruik de lessen die je daarvan leert. Mijn leken-analyse : negativisme werkt, focus op 1 onderwerp, communiceer een simpel begrijpbare oplossing en blijf dat herhalen.

Bij de afgelopen verkiezingen had de boodschap bijvoorbeeld kunnen zijn: "Rechts werkt niet!". Veiligheid? Rechts werkt niet! Wooncrisis? Rechts werkt niet! Asielzoekers? Rechts werkt niet! Etc.

(Ik zie zelf ook liever een positieve verkiezingscampagne, ik weet ook dat zwart-wit oplossingen niet bestaan en dat er een degelijke onderbouwing van je standpunten nodig is, maar nuance en onderbouwing lijkt aan een groot deel van de kiezers niet besteed.)

Denk eerder dat de combinatie van standpunten links opbreekt.

Het 'verhaal van sterkste schouders, zwaarste lasten, solidariteit' zal best wel veel mensen aanspreken, maar je krijgt daar dan ook vastomlijnde standpunten over onder andere immigratie en milieu bij, alsmede een vrij eenzijdig zwart/wit standpunt over het meest complexe conflict dat we in de moderne geschiedenis hebben. Als iemand die 'sterkste schouders. zwaarste lasten' wel ondersteunt op één (of meerdere) van die andere zaken andere gedachten heeft wordt een stem op links plotseling een stuk onaantrekkelijker.

[Marrtijn]

skimine schreef op donderdag 20 november 2025 @ 22:26:
[...]

Bijvoorbeeld de groep in laten zien dat de partij die claimt hen wel te vertegenwoordigen er helemaal geen belang bij heeft om hun problemen op te lossen (en evt. zelfs (mede)veroorzaker is van deze problemen).

*knip*, graag niet het topic zo aanspreken, ook niet als grap.

Maar serieus; zo lang je zelf geen alternatief aantrekkelijk verhaal daar tegenover stelt, blijft men hoop houden dat 'het de volgende keer wel misschien kan lukken'.

Het idee dat na jaren incompetentie 'Nederland verandert te veel''-stemmers uiteindelijk wel zullen zwichten voor de 'die verandering van Nederland is juist een kracht''-partijen is waanzinnig naïef. Er komt gewoon een nieuwe partij die 'verandering is slecht' gaat roepen.

Dat is waarschijnlijk ook de reden dat het huidige immigratiebeleid 'links' wordt genoemd, ook al zit er al meer dan tien jaar geen linkse bestuurder aan de knoppen.

[ Voor 5% gewijzigd door NMH op 21-11-2025 11:24 ]

[Cid Highwind]

Bernard0343 schreef op donderdag 20 november 2025 @ 13:50:
[...]

Je bedoelt met de "identitaire distributie" t/m halverwege / eind jaren zestig de verzuiling, waarin generaties lang, men de eigen (religieuze of levensbeschouwelijke) bubbel niet uitkwam? Het verschil met heden, is dat er aan de 'top' van de zuilen men de noodzaak tot samenwerking zag, denk hierbij aan de Rooms-Rode coalities.

Ik heb het gevoel dat deze verzuiling een totaal ander fenomeen was dan de maatschappelijke 'verbubbeling' waar (imho) nu sprake van lijkt te zijn. De zuilen waren 'top-down' georganiseerd. Binnen de zuilen zélf was een duidelijk venster op de wereld, men las dezelfde krant, luisterde naar dezelfde radio-omroep, ging naar dezelfde kerk, vakbond en geitenfokvereniging. Men werd geboren in een zuil en stierf in dezelfde zuil.

Ik heb nu het gevoel dat er sprake is van een maatschappelijke 'verbubbeling', waarbij het mogelijk is om van bubbel naar bubbel te springen. Het venster op de wereld wordt niet meer 'top down' opgelegd, maar onderling bepaald, vooral door social-media, die dat wereldbeeld enorm bevestigen. Daarnaast kunnen 'statelijke actoren' en 'randfiguren', door het handig bespelen van de onderliggende algoritmes, hun boodschap extreem versterken en zo tweespalt zaaien.

Vraag is, in hoeverre is 'het bedrijfsleven' een speler hierin. Ik denk dat het incident rondom Hans Wijers precies dat is, een incident. Dat hierin, mogelijk(!), (een) ondernemer(s) een rol hebben gespeeld, is van minder belang. Ik denk dat persoonlijke rancune en narcisme vanuit degene(n) die naar NRC 'gelekt' hebben een grotere rol speelden. In Nederland hebben we, gelukkig, geen Peter Thiel die zijn vermogen inzet om duidelijk omschreven doelen na te streven. Voor zover 'het bedrijfsleven' iets wil, is dat vooral rust en stabiliteit. ASML zit niet te wachten op de gekkigheid die de populisten voorstaan. Tuurlijk gaat de ondernemerslobby klagen als er aan de vennootschapsbelasting wordt gemorreld, maar stabiliteit gaat boven een procentje meer of minder aan belastingen. Uitzondering hierin is de agro-industrie die, imho, een kwalijke rol speelt hierin. Maar grosso modo zal 'het bedrijfsleven' even goed met een centrum-links als centrum-rechts kabinet kunnen leven, men wil vooral geen maatschappelijke onrust.

Wat drijft 'de politiek' op dit moment dan? Ik denk dat dit angst is. Angst voor de slechte peiling, angst voor de volgende verkiezingen, angst voor de electorale concurrent. Zeker bij rechts. En meer specifiek voor de VVD,: in 2012 had deze partij 41(!) zetels in de Tweede Kamer. Nu zijn ze bijna gehalveerd. Als grote partijen krimpen, krimpt de wereld met hen mee, de horizon van zo'n partij reikt dan niet verder dan het electorale eigenbelang. Pas nadat men zichzelf 'hervonden' heeft, wordt die horizon weer verruimd, leert het diepe dal waar het CDA eerder doorheen is gegaan.

Goede punten, maar ik denk dat je de invloed van media en industrie in Nederland onderschat. Het is wellicht niet zo opzichtig als in de VS, maar de dividendbelasting zijn we nog niet vergeten hoop ik? De Unilevers en Shells hebben een dikke vinger in de pap. De hele constructie voor de exploitatie van Groningen is natuurlijk ook een mooi voorbeeld.

Daarnaast denk ik dat het hele (aan)sturen op bubbels een 21e-eeuwse vorm van top down verzuiling is. Je hebt het idee dat het van beneden komt en dat er een vrije keuze is, maar hoe vrij is het werkelijk wanneer media door een klein, ultrakapitalistisch clubje beheerd worden, aangevuld met big tech?

Het probleem met een tegengeluid is dat de ene kant moraal en principes heeft, terwijl het voor de andere kant winst boven alles is. Daar is geen eerlijke concurrentie mogelijk.

Net zoals wanneer je gratis bier toestaat in interviews en debatten, er geen mogelijkheid is eerlijk te concurreren met rechts georiënteerde populisten, die de ogen sluiten voor eventuele gevolgen van keuzes, al dan niet voor “anderen”.

Zeg je er wel wat van, dan krijg je de standaard reacties zoals op het bericht van @Yaksa.

De juiste keuze is niet altijd de leukste, laat staan de leukste voor het individu.

[Virtuozzo]

alexbl69 schreef op vrijdag 21 november 2025 @ 07:35:
[...]

Denk eerder dat de combinatie van standpunten links opbreekt.

Het 'verhaal van sterkste schouders, zwaarste lasten, solidariteit' zal best wel veel mensen aanspreken, maar je krijgt daar dan ook vastomlijnde standpunten over onder andere immigratie en milieu bij, alsmede een vrij eenzijdig zwart/wit standpunt over het meest complexe conflict dat we in de moderne geschiedenis hebben. Als iemand die 'sterkste schouders. zwaarste lasten' wel ondersteunt op één (of meerdere) van die andere zaken andere gedachten heeft wordt een stem op links plotseling een stuk onaantrekkelijker.

Het is veel meer dat het narratief - want dat is het geworden - niet langer resoneert omdat de lading omgepoold is. De sterkste schouders staan - in spreekwoordelijke zin - beneden, waar het hardste werk gedaan wordt, en daar wordt juist disproportioneel meer geknepen en vooral geprikkeld, en de schouders die het 't meest eenvoudig hebben, waar niet echt gewerkt wordt in traditionele zin, daar wordt juist geprikkeld op verleiding van het beter zijn, en alles daartussen wordt verleid met de Uitgestelde Belofte van het Rentenieren.

Het is een kerk-narratief van gulzige prikkels geworden waar niets progressief of links nog enige beheersing over of invloed op narratief en lading daarvan heeft.

Bij de Correspondent is daar ooit een wat diepere focus op geweest, de grootste uitkeringstrekkers staan aan de top - het Angelsaksische model van prioriteit geven aan predisposities van sociopathie, zoals dat in sociologie en economie heet. Maar in tegenstelling tot bij het SCP toen Kim Putters daar nog zat, wordt nergens nog nagedacht over gedragseffecten.

Het is een rigide Amerikaans model. Dat verhaal van "sterkste schouders, zwaarste lasten" is in de basis een model van collectieve stelsels en dan solidariteit. In die volgorde. Het is volstrekt logisch dat wanneer je collectieve stelsels uitholt en onderuit haalt en gedragseffecten van heel .. andere .. orde normaliseert, dat de basis onder solidariteit uitvalt.

Dit proces is trouwens niet door de VVD gestart, dat moet ik wel opmerken. Dit heeft zijn oorsprong buiten de politiek, en het gaat terug tot de grote conflicten tussen Groot-Zakelijk en Vakbonden einde jaren '70. Het heeft gewoon een tijd van kikkers koken geduurd voordat het vacuum - na het breken van de toenmalige overlegstructuren en politiek-economische invloed van sectorale belangenorganisaties - gevuld werd door politiek-cultureel narratief.

[Virtuozzo]

Cid Highwind schreef op vrijdag 21 november 2025 @ 08:49:
[...]
Goede punten, maar ik denk dat je de invloed van media en industrie in Nederland onderschat. Het is wellicht niet zo opzichtig als in de VS, maar de dividendbelasting zijn we nog niet vergeten hoop ik? De Unilevers en Shells hebben een dikke vinger in de pap. De hele constructie voor de exploitatie van Groningen is natuurlijk ook een mooi voorbeeld.

Daarnaast denk ik dat het hele (aan)sturen op bubbels een 21e-eeuwse vorm van top down verzuiling is. Je hebt het idee dat het van beneden komt en dat er een vrije keuze is, maar hoe vrij is het werkelijk wanneer media door een klein, ultrakapitalistisch clubje beheerd worden, aangevuld met big tech?

Het probleem met een tegengeluid is dat de ene kant moraal en principes heeft, terwijl het voor de andere kant winst boven alles is. Daar is geen eerlijke concurrentie mogelijk.

Net zoals wanneer je gratis bier toestaat in interviews en debatten, er geen mogelijkheid is eerlijk te concurreren met rechts georiënteerde populisten, die de ogen sluiten voor eventuele gevolgen van keuzes, al dan niet voor “anderen”.

Zeg je er wel wat van, dan krijg je de standaard reacties zoals op het bericht van @Yaksa.

De juiste keuze is niet altijd de leukste, laat staan de leukste voor het individu.

Het is altijd grappig om te zien hoe blind mensen zich in het Nederlandse vaak instinctief en reflexief houden vanuit het geloof in de marketing van Nederlands Exceptionalisme. Het is niet zonder reden dat tien jaar geleden de Belastingdienst nog zwaar onder vuur lag om het hele PR model van de Parade van Pen met creatief herdefiniëren uit het oog weg te halen ...

Nederland is - achter de PR van nota bene Uitgestelde Beloftes (waar kennen we dat van) - een land met diepe en toxische predisposities van regentisme en parasitisme wat telkens weer te makkelijk de kop opsteekt, en wat dan ook elke keer weer een hoge prijs op doet leggen. Dat is een consistent historisch patroon, wat eigenlijk louter door oorlogen en externe spanningsvelden gecorrigeerd is kunnen worden. Van het eeuwen lang afbetalen van de schulden van een VOC, helemaal door tot aan doodnormaal bespreken van pogingen tot staatsgrepen en perikelen van netwerkcorruptie in de 20e en 21e eeuw.

Het is echt niet zonder reden dat de grondslagen van de meest gruwelijke, perverse en gulzige (in socio-economische zin) organisaties - die we overal weer voorbij zien komen bij disfuncties en disrupties - in het Nederlandse liggen, en dat het Nederlandse telkens weer spil dan wel poortwachter dan wel doorgeefluik blijkt te zijn. Van de gestoorde Amerikaanse en Britse denktanks die in het Nederlandse hun historische oorsprong hebben, tot de religieus-terroristische bewegingen die tussen VS en Rusland bewegen, ook daar weer historische oorsprong. Maar erger, de kapitaalstromen en de kennisstromen zijn bruut actueel.

We doen dat graag af als "wil niet weten -> conspiracy" maar van OESO rapportages tot Corruptie Monitors tot VN studies en Interpol rapportages, het is toch wel elke keer weer zo dat we absoluut niet zo werken als de PR en marketing van het Nederlandse doet geloven. En dat is best historisch consistent.


Het zou echt zo verkeerd niet zijn als we gewoon eens wat meer eerlijk zouden zijn over het verschil tussen het algemene reflexieve geloof - de perceptie, en de realiteit, zowel historisch als actueel. Immers, we hebben de afgelopen jaren toch best goed kunnen zien elders hoe eenvoudig dat hard fout gaat, en hoe bijna onmogelijk het is om vanuit scheef bankieren nog te herstellen, zelfstandig.

[Cid Highwind]

Virtuozzo schreef op vrijdag 21 november 2025 @ 09:23:
[...]
Het zou echt zo verkeerd niet zijn als we gewoon eens wat meer eerlijk zouden zijn over het verschil tussen het algemene reflexieve geloof - de perceptie, en de realiteit, zowel historisch als actueel. Immers, we hebben de afgelopen jaren toch best goed kunnen zien elders hoe eenvoudig dat hard fout gaat, en hoe bijna onmogelijk het is om vanuit scheef bankieren nog te herstellen, zelfstandig.

Ik denk, en daar moet ik sommigen hier wel tegemoet komen, het gewoon erg lastig is voor velen om zich daar mee bezig te houden, laat staan er begrip voor op te brengen.

Dat heeft meerdere oorzaken. Teveel om hier nu echt voor de diepte in te gaan, maar de verkiezingen leggen hiervan wel een flink stuk bloot: Een groot deel is wat je objectief gezien kunt zien als "klein zeer"*, simpelweg omdat we decennia hebben gehad zonder tegenspoed, waarin het eventjes collectief opbrengen van solidariteit na een weekje voor sommigen al teveel gevraagd was in de corona tijd, om maar een voorbeeld te noemen.

Er is een bittere realiteit waar men in Nederland gewoon niet aan wil: Er is te lang op de pof geleefd. Groningen is dicht, de massa renteniert, sociologisch gezien bijna letterlijk, qua kapitaal gezien eveneens. Er zijn investeringen nodig, de cost gaet voor de baet uyt. Maar, hoe krijg je hier draagvlak en mandaat voor, wanneer zelfs bij het vooruitschuiven daarvan de vooruitzichten al niet al te rooskleurig zijn en men er grosso modo op achteruit gaat?

Insert de hele "mij gaat het ook slechter dan voorheen" mentaliteit waardoor we in een soort van wedstrijdje verpissen zijn geraakt over wie er het zieligst is en zich daarom aan een collectief schouders er onder mag onttrekken.

En ondertussen houden zekere partijen zich heel, heel erg stil. Want liever laat je het electoraat het onder elkaar uitzoeken, bij voorkeur met een anti-EU sentiment, want stel je voor dat men inene wel allen de gelijke kant opkijkt? Nee, dan liever verdeeldheid, zo lang het gaat.

Dat laatste is natuurlijk ook goed terug te zien in hoe de VVD, als politiek verlengstuk van de stille partijen, zich de afgelopen jaren heeft opgesteld.

offtopic:
* niet om werkelijke zorgen te bagatelliseren. Maar het is slechts sinds de wooncrisis werkelijk breder wordt gevoeld, dat er eindelijk stemmen opgaan om er werkelijk wat aan te willen doen, na decennia van "niet mijn probleem", dwarsliggen bij procedures, etc. Klimaat en milieu beginnen nu langzaam toch als nijpend ervaren te worden, nu men werkelijk merkt dat ook die gifbeker niet aan de Nederlander voorbij gaat. Problemen die op den duur toch echt groter zijn dan de keuze te moeten maken of ik 500 of 600 Euro in aandelen stop deze maand, omdat de boodschappen duurder zijn geworden of dat men iemand met een hoofddoek op straat is tegengekomen.

[ Voor 13% gewijzigd door Cid Highwind op 21-11-2025 09:55 ]