Analyse over PVV stemmers:
Hoe de PVV deze week niet alleen groter, maar ook breder werdDat Wilders bij deze jonge kiezers als „politiek-correct” geldt, laat zien dat zogeheten ‘kiesmaagden’, een Nederlands synoniem voor first-time voters, Wilders en zijn partij beoordelen zonder de voorkennis van zeventien jaar PVV. Toen anti-islamfilm Fitna (2008) onder islamitische medeburgers tot grote beroering leidde, waren zij nog peuters . De reputatie van Wilders als stokebrand van het ‘nepparlement’ kennen ze alleen van horen zeggen.
Wat opvalt is bovendien de rol die stemwijzers spelen bij jonge kiezers die hun zorgen over betaalbare woningen, inflatie en hun studiefinanciering stevig lieten meetellen bij het invullen van deze keuzehulpen. Ook bij een drietal vriendinnen die voor de ingang van de school staat te kletsen, wees de stemwijzer duidelijk PVV aan.
PVV-politici wijzen er geregeld op dat ook migranten op hun partij stemmen, ook die van Turkse en Marokkaanse afkomst. Kiezersonderzoek bevestigt dat. Maar het gaat in overgrote meerderheid om migranten van buiten de islamitische wereld, zoals Nederlanders van Aziatische komaf (India, China).
Ongeveer 15 procent van de PVV-kiezers, woensdag, was afkomstig van de VVD. Langere tijd opgekropte frustraties vonden een uitweg: over Europa dat het migratieprobleem niet oplost, over stijgende lasten, over het veranderend straatbeeld.
Wat ook een rol speelde bij de gepensioneerde Van den Boogaard: lange tijd was een stem op Wilders „een weggegooide stem”, zegt hij. „Want de andere partijen boycotten hem toch. Nu is de kans veel groter dat er een kabinet met de PVV komt en Wilders premier wordt.
De twee belangrijkste punten uit dit onderzoek zijn imho de invloed van stemwijzers en de normalisering van de PVV.
Persoonlijk heb ik al heel lang kritiek op stemwijzers, zoals ook verwoord in de topic start van het stemwijzer topic hier:
Stemhulpen en stemadvies bij "Wees kritisch op stemwijzers".
Het probleem is namelijk dat stemwijzers vaak gebaseerd zijn op het wegen van de problemen t.o.v. verkiezingsprogramma's. Maar politiek gaat vooral over de oplossing en met welke ideologie politieke partijen de problemen oplossen. Dit komt in stemwijzers helemaal niet naar voren.
Stemwijzers hebben dus een normaliserend effect op extreme partijen. Maar dat gebeurd niet alleen door stemwijzers, politieke partijen zoals de VVD en de media/journalistiek werken hier ook aan mee. Hierdoor krijgt de kiezer het signaal dat de PVV een geaccepteerde partij is en kans maakt op meeregeren of zelfs de premier leveren.
Analyse met experts over de uitslag:
De verkiezingswinst van Wilders is een test voor het politieke middenDe VVD wilde niet meer verder. Daarmee gebeurde precies wat de VVD wilde, maar op de verkeerde manier: asiel en migratie gingen centraal staan in de hoofden van kiezers. Maar het was de PVV die daarvan profiteerde.” Dat heeft te maken met wat politicologen ‘issue ownership’ noemen. Kiezers associëren een thema primair met één partij, zoals migratie bij de PVV hoort. Gaat het gesprek over dat thema, dan profiteert vooral die partij.
Het kabinet-Rutte IV gaf dus twee cadeautjes aan de PVV. De vier coalitiepartijen benadrukten hun incompetentie én ze gaven ruim baan aan migratie als verkiezingsthema.
De nieuwe partijleider Dilan Yesilgöz zette de deur naar de PVV in augustus verder open. Meteen daarna steeg de PVV in de peilingen. Kiezers leken de boodschap te snappen dat een stem op de PVV niet langer een verloren stem was.
Het ging om meer dan alleen tactiek, zegt Matthijs Rooduijn. „De VVD legitimeerde de opvattingen van de PVV ook steeds meer, bijvoorbeeld over migratie schoven ze meer naar rechts op. Er zat alleen een slot op de deur voor samenwerking, maar dat viel ook weg.”
Die legitimering, of normalisatie, van de PVV was opeens overal, niet alleen bij de VVD, zegt Sarah de Lange, hoogleraar politiek pluralisme aan de Universiteit van Amsterdam. „Politieke partijen en media namen vrij kritiekloos het frame over dat Wilders gematigder was geworden. ‘Geert Milders’ bepaalde het perspectief. Dat lag ook aan gewenning: hij zit al zo lang in de Kamer, dat het consequentieloos is wat hij zegt. Terwijl het programma vrijwel identiek is aan het vorige. Hij bood ruimte voor compromissen, maar dat lijkt me niet meer dan een basisingrediënt voor een democratie. Hij had het in zijn overwinningsspeech nog steeds over een asieltsunami.”
Het politieke midden is „niet gealarmeerd genoeg” over haar eigen zwakte, zegt Catherine Fieschi. „Het lijkt op een spook: we beelden ons in dat het er is, maar het is een illusie. We wachten op een wederopstanding van het centrum, maar dat gebeurt niet zomaar.”
Inkapseling is een recept voor de ondergang van het politieke midden, en een bedreiging voor de democratie, schrijven Harvard-politicologen Steven Levitsky en Daniel Ziblatt in het invloedrijke boek How Democracies Die, dat in 2018 verscheen. „Extremistische demagogen komen in alle samenlevingen van tijd tot tijd op. De essentiële test voor democratieën is niet óf ze opkomen, maar of politieke leiders hun best doen om te voorkomen dat ze überhaupt macht krijgen.” Het centrum is, zo schrijven ze, verplicht aan ‘gatekeeping’ te doen, de poort gesloten te houden voor radicaal-rechts.
Catherine Fieschi zegt dat het politieke midden „volwassen moet worden”, en een nieuwe manier moet vinden om te leren omgaan met radicaal-rechts.
Ook de experts wijzen naar de strategie van de VVD als een van de belangrijkste oorzaken van de grote winst van de PVV. Het breken over en agenderen van migratie als item en op dit onderwerp expliciet de deur openzetten naar de PVV zorgde dat de partij werd gelegitimeerd. Kiezers gaan altijd naar de eigenaar van het onderwerp, op het gebied van migratie is dat niet de VVD maar de PVV.
Het tweede punt wat ze maken is dat legitimering en inkapseling juist niet werkt. Dit is wel de huidige strategie tot nu toe in Nederland. Wat je vervolgens ziet is een overton window verschuiving. Het traditionele midden van centrum-links en centrum-rechts heeft steeds minder betekenis, Dit zie je niet alleen met rechts, bijvoorbeeld de PvdA is een traditionele middenpartij, maar wordt door centrum-rechtse partijen uit het midden geduwd.
Het resultaat zie je terug in landen waar het proces al verder is, landen waarin gematigde partijen het extremisme omarmen worden er zelf door geconsumeerd. Zie bijvoorbeeld het VK met de tories of de republikeinen in de VS.
[
Voor 42% gewijzigd door
defiant op 26-11-2023 01:05
]