In hoeverre hier valt te extrapoleren is een gevoelige maar noodzakelijke verkenning, dat gezegd, er is inmiddels best veel onderzoek gedaan naar vergelijkbare trends in andere landen waar door rechts/conservatief de deur open gezet werd voor radicaal / extreem - waarna (!) de verbindingen consolideerden en het consumptief-politiek gedrag van verbondenen in rigiditeit ontaarde.
Even heel simplistisch gesteld, het is ook in de VS en VK topics voorbij gekomen, een paar patronen vielen op:
1. Gecultiveerd individualisme resoneert met gecultiveerde machteloosheid. Het maakt daarbij niets uit of het reëel of in perceptie is, het maakt niets uit of condities actueel of verwacht/gevreesd worden. Bepalende factor is gevoel wat middels beeldvorming herhaald wordt.
2. Gecultiveerd individualisme resoneert met gecultiveerde afhankelijkheden. Exact dezelfde caveat als hierboven.
Nogmaals, heel sterk gesimplificeerd. Ja, er is terdege bewustzijn van kern en essentie van dat waar men zich aan doet verbinden. Er is geen ontkenning mogelijk in deze, al wordt wel heel bewust (!) bias toegepast.
Maar, hier spelen twee trends die zowel in samenspel als op zich zelf effectief herleidbaar zijn tot wat "traditioneel" rechts/conservatief beleid genoemd werd de afgelopen veertig jaar. Dat heeft zowel sociaal-economische condities geschapen als kaders voor gedrag gevormd / omgevormd.
Heel bruut gesteld, zonder dit geen fundament voor radicaal / extreem.
En dan komt het, er is een trenddynamiek waar machteloosheid heerst, waar onder de streep toegegeven wordt aan predisposities (die bewust geactiveerd zijn geworden, maar het moet opgemerkt worden, niet door extreem / radicaal, maar de afgelopen veertig jaar in toenemende mate). If my village has to be saved, it has to burn.
Die tweede trenddynamiek is eigenlijk meer verontrustend, want dit betreft niet de lagen en segmenten die al getroffen zijn door consequenties en effecten van beleid de afgelopen decennia. Maar geodemografie die het relatief tot zeer goed heeft maar voelt / ziet / vreest dat de lijnen naar hen zullen opschuiven.
Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar de boomers, heel eigen topic. Maar, wederom erg gesimplificeerd, hier zit iets van wat men in de sociologie pervers en gulzig gedrag noemt, en egocentrisme wat in predisposities dominant is. De ander moet bloeden want dan ik niet.
Beide segmenten hebben nog iets gemeen, dynamica van selectorale aard worden bij die trenddynamica dominant. Vrij voorspelbaar, maar goed. Eenvoudig gezegd, men beweegt zich vanzelf richting een hiërarchie van voeding. Je zou kunnen zeggen dat men een plek zoekt in een parasitair systeem, in historische zin kan ook gesteld worden dat men meer bescherming ziet in een equivalent van feodale aard.
De ironie hier is dat dit draait om geloofsgedrag wat zelf gecultiveerd wordt, tegen alle beter weten in. Daar wordt nog veel onderzoek naar gedaan, want het idee dat trickle down kerken werken, het is volledige fictie, het is juist het faciliteren van hyperparasitisme. En dat eindigt gewoon nooit goed voor degenen die het faciliteren.
Een kennis had het laatst op een voordracht over een bijzondere adaptatie van stockholm syndroom in groepsdynamica en sociaal--economische strata. Daar zit wel wat in, de analoog ligt er.
Enfin, de crux is dat het bewustzijn t.a.v. xenofobie er is, maar het is niet de driver. Althans, niet de primaire. Men consumeert het, gebruikt het, zowel passief als actief (cognitief onbewust / bewust), maar de kennis is er, en het keuzegedrag is er.
Maar de drivers, die zitten vooral in het geen blootstelling willen hebben aan consequenties - en dat is inclusief het meetbare gegeven van hoeveel van die consequenties het product zijn van eigen keuzes - faciliteren in het verleden.
Waar de meeste focus in beeldvorming op ligt is niet de kern van deze verstoringen. De spreekwoordelijke boze burger is niet het draagvlak of bereik van een radicaal / extreem. Ja, de initiële hefboom komt uit niches, van uit het systeem gewerkte mensen zonder toegang tot gelijke kansen / potentieel. De tweede hefboom daarbij komt zoals altijd uit oud cultisme wat ruimte krijgt en resonantie heeft omdat het altijd dicht bij het vuur van specifieke predisposities zit. Maar draagvlak en bereik zijn bewust gedrag, absoluut op basis van beeldvorming en gevoel, maar het is bewust gedrag.
De crux daarbij is dat wanneer we naar "de" PVV kiezer verwijzer als stereotype we best veel schade toevoegen. Want "de" PVV kiezer bestaat buiten die initiële en uiterst marginale hefbomen niet. De PVV is een hefboom, en die is precies in de openingen geschapen door a) neoliberalisme / individualisme en b) cumulatief stemgedrag van midden tot hogere sociaal-economische strata over tijd.
Dit wijkt allemaal niet zo veel af van vorige cycli van autoritarisme. Het is echt niet zonder reden dat de enigen die de trend kunnen breken, diegenen zijn die de trend mogelijk maken. Het gaat hierbij niet om "de bevolking", maar specifieke stukken. En wat dat aangaat zijn er veel overeenkomsten tussen VK en het Nederlandse.
Daar trok de stabiele / gegoede rechts/conservatieve kiezer de stekker er uit. En aangezien dat het draagvlak / bereik was, viel de basis van extreem / radicaal weg. Rest de niche, het cultisme en de parasieten in positie, maar dat is marginaal.
Waar gestemd wordt op een PVV wordt niet weggelopen van consequenties. Men zoekt ze, zolang als men er van overtuigd is dat het, afhankelijke van welke algemene trend, iedereen dan wel de ander is die komt te bloeden.
Ik kan niet duidelijk genoeg onderstrepen hoe gevaarlijk het is voor een land als genoeg van geodemografie, meestal iets tussen de 15 en 20% maar het beeld kan vestigen vanuit wat we toxic majoritarianism noemen. De perceptie van might makes right cause we are the majority.
En dat heeft te maken met de realiteit van sociale psychologie, maar dan niet van het individu, maar van groepsdynamica. In de basis volgt de mensen tussen kleine bubbels van agency. Kaders die in collectieve perceptie echt lijken worden ook als echt genomen. En dat is wat processen van toestemming schept.
De eerste historische les daarbij is dat men met dit alles juist de lijnen naar zich toe trekt, zodat men komt te bloeden.
De tweede historische les hierbij is dat het echte gevaar niet bij de PVV kiezer zit. Maar bij de traditioneel rechts / conservatieve kiezer. Dat is waar de vraagstukken van timing, tempo en toestemming zich concentreren.
Bot gezegd, in termen van Nederlands spectrum van politieke economie: VVD, CDA, D66, CU, SGP e.d. - met voor het stukje economisch een specifieke en bijzondere hoofdrol voor de strata van de Parade van Pen.
En dat is ook logisch. Dat is waar alle hefbomen op gericht zijn. De spreekwoordelijke PVV kiezer is daarbij slechts wegwerpgereedschap.
Populisme: de weigering van complexiteit en de poging om simplistische antwoorden te formuleren op ingewikkelde vraagstukken middels gebruik van elke mogelijke prikkel van gedrag - i.p.v. moeite te doen voor gezonde participatie.