CornermanNL schreef op dinsdag 11 maart 2025 @ 09:26:
@
Virtuozzo toch even een kanttekening, als alles volgens de (ik vat het even samen) de “never waste a crisis” strategie gaat en het kabinet doet niets omdat dat stemmen kost, dan kunnen wij hier nog pagina’s land de mechanismen erachter benoemen bij elke stap die het kabinet neemt.
En dat is deels interessant en belangrijk maar als het gros van de kiezers daar helemaal geen zicht op heeft, het nooit ziet of uitgelegd krijgt en zelfs dan het misschien niet eens begrijpt of wil begrijpen dan schieten wij er niets mee op.
Met andere woorden, welke maatschappelijke organisaties of burger initiatieven zijn er of kunnen er ontstaan om deze tendens te breken en terug te gaan naar een landschap van samenwerking om de grote problemen in de maatschappij op te lossen.
Wij zijn hier zo’n klein niche clubje dat hoe interessant de wetenschap erachter het zich niet vertaald naar praktische raamwerken om iets voor elkaar te krijgen, of danwel de bewustwording in de samenleving te vergroten.
Je hebt het laissez-faire drama, en het never waste a crisis drama, beide zijn inherent verweven, want de eerste functioneert als dekking voor de tweede.
Maar inderdaad, hier ligt een gat, in die zin, de burger krijgt de vertaalslag niet. Wat is het verschil tussen uitspraak en handeling, waarom volgt welke uitspraak voor welk effect, is een actor conform, of non-conform - ga zo door.
In de basis is dit een functie van media. Dit is die Poortwachter functie. In het Nederlandse is dit er vrij gradueel uitgehaald, voornamelijk vanuit twee brede invloeden. Enerzijds die van neoliberalisme, anderzijds het idee dat autoritarisme iets uit het verleden is, kan niet terug komen, dus Poortwachter functies waren niet langer nodig.
Dat verdween uit curricula, en dus vanzelf uit bewustzijn. Eerst bij vorming voor media, toen langzaam ook gewoon uit verder onderwijs.
In het Nederlandse is het idee van poortwachter functies vervolgens gedumpt, minst slechte woord, op civiele organisaties. Denk bijvoorbeeld aan ProDemos. Maar, dat soort organisaties en initiatieven zijn op volstrekt logische wijze vanuit diezelfde processen langzaam maar zeker in oriëntatie verschoven. De theorie van demos cratos, de functies van politiek - systemisch denken is dominant geworden, ook hier. Geen slechte initiatieven, maar systeem /= gedrag. En bij dat laatste wringt het hem, want dat is altijd de arena. Ook wanneer er geen cyclus van autoritarisme is.
Heel cru gesteld, er zijn in het Nederlandse zat signaalmechanismen en organisaties die als Poortwachter zouden kunnen functioneren. Maar, men kent het concept niet langer. In hoge mate is het zelfs zo dat waar men zich er wel bewust van is, dit enkel nog in termen van systemische dynamiek ziet, waarbij alles, maar dan ook alles en iedereen, op magische wijze conform is - het bestel onderschrijft - want het neemt deel aan.
Het potentieel daarbij is enorm. Immers, er is een divers media landschap. Er zijn heel veel sociale en politieke organisaties, van een Divosa tot ProDemos, van een SER tot Onderzoeksinstellingen als een SCP.
De crux is bewustzijn van concept. Bewustzijn van taak kan enkel daar op volgen. En ja, gebruikers hier zijn de outliers. Maar wel allemaal potentieel netwerkfenomeen. Heel basaal en simplistisch gesteld is de Nederlandse samenleving al heel lang vergeten dat ook de burger een poortwachter en signaalmechanisme is. Het is wie je kent, wordt vaak gezegd. En dat is ook zo. Dat is een basale functie bij propageren ten gunste van stabiliteit, en processen van correctie, zelfs weerstand.
Het is pur sang niet complex of magisch, eigenlijk is dat wat we vergeten zijn iets wat we opvallend genoeg wel als term / begrip kennen. Elite Capture. We hebben die ruimte laten vallen, en dus is de ruimte gevuld. Nota bene met exact wat de burger en mensen werkzaam voorheen gewoon deden vanuit doodnormale participatie in het bestel en het propageren ten gunste van stabiliteit bij maatschappelijk, media en politiek debat.
Nu is Elite Capture pur sang is toepassing van subversie. Immers, zowel pathos als empathie is er bewust uit gehaald, voor raamwerk van beïnvloeding en misbruik van normale menselijke eigenschappen en gedrag. Toch zijn de basale mechanismen werkzaam. Geen narratief dan, maar verhaal. Geen abstractie, maar korte afstand. Geen systeem, maar persoonlijk.
In praktische zin ligt er een uitdaging van het herintroduceren van dat concept van poortwachter functies. Lukt dat, dan ligt er een divers landschap botweg klaar om dat uit te dragen. Dat is op dit moment voornamelijk een uitdaging van relaties, tussen burger en media, tussen burger en organisaties, tussen burger en politici. De lijn loopt die richting uit.
En als dat moeilijk en complex lijkt, het is het eigenlijk niet. Kijk eens goed naar hoe extreem en radicaal al die ruimte hebben weten te vullen en misbruiken de afgelopen decennia in toenemende mate. Een handjevol randfiguren die zich zelf continu herhaalden, elke deur uitprobeerden, en daar consistent mee doorgingen.
Populisme: de weigering van complexiteit en de poging om simplistische antwoorden te formuleren op ingewikkelde vraagstukken middels gebruik van elke mogelijke prikkel van gedrag - i.p.v. moeite te doen voor gezonde participatie.