We zullen het zien of Omtzigt de valstrik wil / weet te vermijden.
Er is denk ik maar 1 mogelijkheid om de pvv buiten spel te zetten, en dat is een soort cordon sanitaire te vormen om te voorkomen dat de pvv een meerderheid kan krijgen.
Zolang als het publieke debat vervormd wordt door de frames zoals gevestigd vanuit neoliberalisme en de Derde Weg politieke school zal het politieke landschap gedomineerd worden door rechts-conservatief, wat hoe dan ook altijd doorschuift naar rechts-radicaal. Het is niet leuk om het hier over te hebben, of er over na te denken, maar dit is een constante.
En dat probleem van perceptie bij onderwerpen en beleid, hoe we daarbij in een binaire valstrik zitten, en eigenlijk als sinds Lubbers vastzitten in frames die niet-rechts/conservatief veroordelen tot óf oppositie óf faciliteren onder het mom van proberen te compenseren voor rechts/conservatief.
Kijk, in mijn tijd van primaire VVD netwerken waren mensen hier nog eerlijk over. Regeren vanuit minderheid, zo luidde de stelling. En "links" mag dan zowel het puin ruimen als de rekening betalen, ik hoor het Willem Hoekzema nog zeggen op de bijeenkomsten. En hij absoluut niet als enige.
Inmiddels is het heel ver doorgeschoten.
Pvda/gl zal dan als 2e partij aan de bak moeten om een kabinet te vormen. Maar of dat gaat lukken?
De vraag is meer of men beseft dat het zelf-destructief zou zijn om een herhaling te doen van de periode van de Derde Weg school. Zeker, de huidige generatie is niet de Wim Kok generatie, maar dat historische trauma is en blijft een blinde vlek binnen met name links. Een PvdA wil er gewoon niet aan, zelfs personen als een Gerard Bosman sluit die deur.
Voor wie het een nieuw concept is, de politieke school van de Derde Weg was een stroming geïntroduceerd binnen de segmenten van het politieke spectrum van sociaal-democratisch en progressief. Dit was voorafgaand aan de jaren '90 en werd breed gedragen vanuit het in toenemende mate delen van netwerken van politieke economie door personen en organisaties met focus op het uiteindelijk deelnemen aan de politieke arena - simplistisch voorbeeld, niet enkel de CDA man werkte bij de grote verzekeraar, maar de aankomend PvdA man ook. Het probleem zat hem niet zozeer nog in hoe geloof in marktmechanismen geïnternaliseerd was in die stroming en de school, maar in hoe, en waar het van afkomstig was.
Het is een van de historisch best gekende toepassingen van Elite Capture in Nederland. Het idee om van sociaal democraten af te komen door ze bij beleid en bestuur te betrekken kwam uit de kokers van met name consultancy met voeten in de aarde van de oude Bloemendaal lobby, lang bepalend voor Nederlandse politieke economie, en mede bron van vele rechts-conservatieve denktanks ver buiten het Nederlandse sinds al voor de Tweede Wereldoorlog.
Lang verhaal kort, men zat nog met een trauma van Den Uyl, had de toenmalige perceptie van links als goed voor bestuur en beleid weten te breken met hulp van de toenmalige grote multinationals en gericht gebruik extern, bijvoorbeeld oliecrises) / scheppen (intern, loonbeleid e.d.) van crises. Maar, als je het stokje overneemt dan is er risico dat het beleid wat je instigeert conflicteert met bevolking vanuit de onvermijdelijke consequenties van rechts-conservatief beleid gestoeld op command economics in dienst van selectief belang (indertijd). Men kwam er vrij snel achter dat je een patsy nodig hebt, en betere marketing, beide aansluitend bij cultuur-maatschappelijke dynamiek.
En dus gingen consultants stoelen bezetten bij voorheen onafhankelijke / neutrale onderzoeksinstellingen en adviesbureaus, en werd er flink gecoöpteerd voor verticale politieke mobiliteit. En zo kwam de Derde Weg school tot stand, waar bij het idee van "nieuwe tijden, nieuwe generatie" flink aan deelgenomen werd. Het is op gegeven moment zelfs een soort van exportproduct geworden, naar VK en VS.
Enfin, dan krijg je dus de generatie Paars. En onder de streep werd consoliderend neoliberalisme effectief verkocht met blinde vlekken door een ogenschijnlijke balans tussen rechts en links. Met de blinde vlekken dus voor wat de excessen en normalisatie effecten van loslaten van marktmechanismen zouden kunnen zijn. Nu ja, er werd wel gewaarschuwd, maar het waren nieuwe tijden. Koude Oorlog was voorbij, de wereld was weer stabiel, iedereen was magisch individu, je kon alles uit jezelf halen wat je maar wilde.
Veel van wat we tegenwoordig zien van voedingsbodems voor radicaal-rechts is vrij eenvoudig en direct herleidbaar tot de consequenties van een aantal decennia aan neoliberalisme. Het traditionele "links" heeft daar een rol in gespeeld, en het maakt tegenwoordig weinig nog uit of dat actief of passief was, vanuit geloofsgedrag of wat dan ook, onder de streep zijn de consequenties wat ze zijn.
En daar zitten lessen in voor alles niet-rechts/conservatief. Tegenwoordig dus alles wat wel conforme politiek is.
Een van die grote lessen zit hem in het samenwerken met non-conforme politieke actoren. Het eindigt nooit goed. Een andere grote les is dat als je niet in staat bent om hoe er over je gedacht wordt - en wat je aangerekend wordt voor bestuur en beleid - te beheersen je een levensgroot probleem hebt van toegang tot en perspectief op jou door de signaalmechanismen die het publieke debat vorm geven.
En dus richting geven aan dat debat, of het theater is, of inhoudelijk. Die dus ook aldus richting geven aan gedrag binnen en vanuit publiek debat.
Zolang als de oude framing dominant blijft, zolang als conforme politieke actoren niet kunnen bouwen op media die serieus als poortwachters functioneren, zolang zullen de aanwezige conforme politieke actoren op geen enkele wijze overleven in eventuele samenwerking met rechts-conservatieve politieke actoren die zich presenteren als conform, maar al lang iets heel anders zijn geworden / gebleken. Tenzij men vanuit electoraal proces in een positie komt waar men geen rechts-conservatief nodig heeft om te regeren, is het voor conforme politiek zelf-destructief om het toch te proberen.
Dit is zuur, maar het is de realiteit.
Ik zie weinig tekenen in het media landschap van bewustzijn of besef in deze. Ze zijn er, maar het is dan vooral iets wat in dat publieke debat niet als "neutraal" gezien kan worden (wederom, het oude framing probleem).
Ik zie het wel binnen zakelijke landschappen, maar vooral na de grote confrontatie met de realiteit van drama bij de buren - Brexit. Ik zie het ook in zekere mate bij jongere groot-zakelijke economische activiteit, maar onvoldoende. Het groeiende besef dat de huidige koers een herhaling van geschiedenis zoekt en schept die absoluut niet gunstig was voor ondernemend Nederland, dat zit eigenlijk enkel nog bij de echte multinationals - het MKB.
In het politieke landschap? Tja, nee. De nieuwe generatie daar heeft volgens mij geschiedenisles gehad van Mark Rutte.
Populisme: de weigering van complexiteit en de poging om simplistische antwoorden te formuleren op ingewikkelde vraagstukken middels gebruik van elke mogelijke prikkel van gedrag - i.p.v. moeite te doen voor gezonde participatie.