defiant schreef op vrijdag 31 mei 2024 @ 00:58:
De mogelijkheid van een gepolitiseerd constitutioneel hof raakt aan een standpunt wat ik altijd graag aanhaal: je kan de democratische rechtstaat niet beschermen met extra instituties of controles. Elke democratisch of rechtsstatelijke instituut waar mensen werken kan worden gepolitiseerd en later worden gecorrumpeerd. Op kleine schaal zie je dat natuurlijk ook al met de rol van de eerste kamer.
Ik vind het zelfs een onhoudbare stelling dat instituties in een rechtstaat apolitiek
kunnen zijn. Zelfs als men volledig robotisch en neutraal de wet volgt (wat zelden kan), dan nog is die wet opgesteld door politici uit het verleden. Politici met hun eigen vooroordelen, belangen, en afwegingen.
Artikel 23 van de Grondwet, vrijheid van onderwijs, is bijvoorbeeld ontstaan door pure koehandel. In ruil voor steun voor bijzonder onderwijs kregen de liberalen steun voor het Algemeen (mannen)kiesrecht.
De voorloper van het algemeen kiesrecht laat ook zien hoe belangrijk interpretatie kan zijn. Artikel 76 van de grondwet van 1848.
De leden der Tweede Kamer worden in de kiesdistricten, waarin het Rijk verdeeld wordt, gekozen door de meerderjarige ingezetenen, Nederlanders, in het volle genot der burgerlijke en burgerschapsregten, en betalende in de directe belastingen eene som, die overeenkomstig met de plaatselijke gesteldheid, doch niet beneden het bedrag van f 20, noch boven dat van f 160, in de kieswet zal worden vereischt.
Dit is aangevochten door dr. Aletta Jacobs. Zij was immers meerderjarig, en betaalde ruim dit bedrag aan belasting. Waarom zou zij niet mogen stemmen? De wettekst bood de rechtbank alle gelegenheid het vrouwenkiesrecht te legaliseren. Toch hebben ze besloten dat met "ingezetenen" duidelijk "mannen" werden bedoeld. Voor ons onbegrijpelijk en oneerlijk, maar vanzelfsprekend in de 19e eeuw.
Dit soort instellingen geven ons in het beste geval een dialoog met het verleden. Als we iets willen doen dat ingaat tegen de beslissingen van mensen in 1917, mogen we ons tenminste afvragen wáárom dat zo is. Maar het is niet zo dat de grondwet een eeuwig geldend kader voor de Nederlandse wetgever moet zijn.
In die zin vind ik een constitutioneel hof interessant, als we ons maar beseffen wat de beperkingen zijn.
defiant schreef op vrijdag 31 mei 2024 @ 00:58:
Want zoals eerder aangehaald, als een aanzienlijk gedeelte van mensen in de samenleving al niet meer geloven in instituties van de democratische rechtstaat, dan komt vanzelf de weg vrij voor afbraak ervan. Dit roept dan ook geen weerstand meer op bij de groep die er toch al niet meer in geloofd. Amerika en Hongarije zijn hiervan al voorbeelden van.
Ik weet te weinig over Hongarije om daar commentaar op te durven geven, maar denk je dat men in de VS niet meer gelooft in democratie en rechtstaat? Ik zie juist twee kampen die allebei vurig geloven dat
zij, en
hun kandidaat, het volk zal beschermen tegen de snode plannen van de ander. Ik zie rechters aan het hogerechtshof die oprecht geloven dat ze de "schade" moeten terugdraaien die is berokkend door een al te voortvarende interpretatie van de grondwet in het verleden.
Op het moment is het zo dat de verkiezingen een momentopname zijn. Een terroristische aanslag of natuurramp kan ervoor zorgen dat we ineens een gigantische PVV-fractie hebben, of juist een gigantische zege voor GL/PvdA. Ik denk dat het helemaal niet zo gek is om daar een controlemechanisme op te hebben. Een gepolitiseerde Eerste Kamer vind ik juist zeer wenselijk. En ook nu zie je al dat de verhoudingen in de Eerste Kamer (ook al is daar óók een rechtse meerderheid) ervoor zorgen dat het nieuwe kabinet niet al te voortvarend wetten kan invoeren.