Zoals met elke energiediscussie, is het altijd goed om te beseffen dat alle belangrijke vormen van energie als bron een commodity zijn waarbij de afgeleiden qua proces of product een input is voor de kapitalistische economie. Deze eigenschappen werken verstorend op een van de belangrijkste economische indicatoren waarop we beslissing nemen: de prijs van opwekking alsmede infrastructuur voor energie uitgedrukt in geld.
Dit is problematisch want we zitten door de crisis met klimaatverandering met een substitutieprobleem. We moeten het liefst zo snel mogelijk volledig af van fossiele brandstoffen. Veel landen vertrouwen grotendeels op de kapitalistische markteconomie om via marktwerking deze transitie met beperkte overheidsinvloed te laten verlopen. In dit proces vertrouwen ze erop dat prijs van energie voor opwekking en infrastructuur uitgedrukt in geld een adequaat middel voor het bereiken van market clearing voor alternatieve energie, d.w.z. de z.g.n. vrije kapitalistische markt levert ons de producten die ons volledig zullen af helpen van fossiele brandstoffen.
In mijn ogen is dat een verkeerde assumptie een (er zijn er meerdere uiteraard) van de belangrijkste redenen waarom we nog nauwelijks vordering maken met het uitfaseren van fossiele brandstoffen en we inmiddels al boven de 1.5 graden grens zitten.
Er zijn hiervoor een aantal redenen:
Er is voor de eindconsumptie nog nauwelijks differentiatie in energiebronnen, de marktprijs voor energie wordt hierdoor nog steeds voornamelijk bepaald door fossiele brandstoffen. Stel je voor je zou energie af kunnen nemen per bron, dan krijg je inzicht in de werkelijke kosten. Stel je voor je zou een intermittent energiebron op hetzelfde service level willen leveren als fossiele brandstoffen, dan zul je zowel moeten investeren in opslag van energie alsmede in overcapaciteit om zowel die opslag alsmede normale levering te kunnen garanderen.
Die kosten opslag en overcapaciteit bepalen de totale investering en uiteindelijk marktprijs van zo'n energiebron, maar die kosten zijn nu niet inzichtelijk. Immers, voor overcapaciteit en opslag hebben we nu fossiele brandstoffen.
Het probleem is dat "in de vrije markt" er geen incentives zijn om overcapaciteit of opslag te ontwikkelen, omdat ze met de concurrentie van fossiele brandstoffen niet rendabel zijn.
Daarnaast is prijs tevens geen goede indicator voor investeringen, aangezien de prijs voor investeringen niet de waarde van energie reflecteert in de economie. Energie is qua opbrengt bijna direct gekoppeld aan onze GDP als force multiplier, hoe meer energie hoe meer productie, wat uiteindelijk een veelvoud is van kosten van energie in geld. De gevolgen zagen we met de Oekraïne oorlog, als er niet genoeg energie is, dan explodeert de prijs vanwege inelastische eigenschappen en krimpt een deel van de economie omdat economische activiteit moet worden afgestoten.
Het probleem is ook hier weer fossiele brandstoffen, de bestaande infrastructuur van fossiele brandstoffen zorgt ervoor dat een concurrerende infrastructuur moeilijk kan concurreren. Die infrastructuur moet wel gebouwd worden willen we ooit van fossiele brandstoffen afkomen.
Belangrijk voor bovenstaande discussie is dat het aantal fossiele brandstoffen in economie nog zeer groot is:
World in data: Energy consumption by source
World in data: Share of energy consumption by source, Netherlands
D.w.z. in 2021 zat het aandeel niet fossiel in Nederland nog maar op ongeveer 7 procent van de energiemix.
Concluderend verstoort zowel de aard van energie als kapitalisme een energie transitie. Het is een van de redenen waarom kapitalistische landen in oorlog hun productie niet overlaten aan de vrije markt, maar overschakelen tot een command and control economie. En dat is wat er imho moet gebeuren, een fixed percentage van de economie moet gewoon worden ingericht voor afschakeling van fossiele brandstoffen. Een methode die minder effectief is maar ook werkt is een carbon tax.
Bovenstaande past in kernenergie discussie in de energiemix, aangezien kernenergie last heeft van dezelfde problemen qua commodity, kapitalistische markteconomie en bestaande infrastructuur van fossiele brandstoffen. De prijs van kernenergie is vaak het belangrijkste argument om het niet te overwegen, maar de prijs is gebaseerd op een door fossiele brandstoffen gedomineerde kapitalistische economie.