teacup schreef op zondag 13 november 2022 @ 17:53:
[...]
Had je het mij vanmorgen gevraagd, toen in mijn bed uitkwam, had ik dat denk ik ook gezegd: "Vecht nog maar even door". De huidige realiteit is wel dat de balans van het conflict ten gunste van Oekraïne kantelt. Het voorstel van de zakenman eerder gepost illustreert dit. Dat het voor Oekraïne gewenste resultaat met onderhandelingen bereikt zou kunnen worden was tot voor heel kort voor mij ondenkbaar. Nu weet ik dat niet meer zo goed.
Denk alleen dat Oekraïne pas zal willen onderhandelen zodra ze de grenzen van 24 februari terughebben. Pas zodra de AFU voor de Krim staat en bij de Donbas van 2014 kan er onderhandeld worden.
Politicoloog Hein Goemans legt uit wat er nodig is om te kunnen onderhandelen:
Goemans ontwikkelde een theorie over het beëindigen van oorlogen. Volgens hem spelen daarbij drie factoren een beslissende rol: informatie, binnenlandse politiek en vertrouwen. En die bieden op dit moment zelfs niet in de verste verte een kans op succes. ,,Je kunt pas gaan onderhandelen als je precies weet hoe sterk de tegenpartij is’’, zegt hij over de eerste factor. ,,Alleen met die kennis kun je een juiste inschatting maken van het verloop van de strijd en van je eigen positie.’’
Klinkt logisch, maar waarom zijn we nog niet op dat punt?
Het probleem op dit moment is dat iedereen voortdurend verrast wordt door de ontwikkelingen op het slagveld. In het begin leek Rusland alles en iedereen te overrompelen. In die periode waren Kiev en Moskou wel degelijk met elkaar in gesprek, en was de eerste overduidelijk de onderliggende partij. Oekraïne was naar verluidt bereid tot verregaande concessies, zoals het opgeven van delen van de oostelijke Donbas-regio en het zuiden van het land. Er zou zelfs sprake zijn geweest van het ‘leasen’ van de Krim aan de Russen. Een slimme constructie: Oekraïne zou het gebied hiermee niet definitief opgeven en Rusland zou nog even de baas blijven op het schiereiland dat het in 2014 annexeerde.
Daarna gebeurden er twee dingen. De Russen slaagden er niet in Kiev in te nemen en lieten het beleg van de hoofdstad voor wat het was. Dat was een opsteker voor Oekraïne. Vervolgens kwamen ook de Russische gruweldaden in Boetsja en Irpin aan het licht. Die deden Kiev besluiten dat de soevereiniteit niet onderhandelbaar is, zei Michailo Podoljak, een belangrijk adviseur van Zelenski, daar toen over. ,,Oekraïne zal doorvechten, haar land verdedigen en nooit op de knieën gaan voor de Russen.’’ Daarmee kwam een abrupt einde aan de gesprekken die het geweld moesten stoppen.
En we zien keer op keer verrassingen op het slagveld:
Het bleef verrassingen regenen. De Russen rukten succesvol en met grof geweld op in het oosten, maar slaagden er niet in alles te veroveren. Vervolgens herpakten de Oekraïners zich en heroverden langzaam maar zeker gebied terug. Hun recente opmars in de belangrijke zuidelijke regio Cherson, en de nog vage Russische terugtrekking daar, luidden een nieuwe fase van de strijd in. ,,Ze weten dus nog steeds niet van elkaar, en van zichzelf, wat er mogelijk is op het slagveld’’, zegt Goemans. ,,Pas als je dat wel weet, sta je sterk. Tot die tijd, en dat kan nog heel lang duren, zal er niet worden gepraat.’’
Dan is er nog de binnenlandse politiek:
Dan de binnenlandse politiek. Of en wanneer een oorlog eindigt, hangt af van het regeringssysteem, stelt Goemans. ,,Als het niet goed gaat op het slagveld en de leider is democratisch gekozen, dan kan hij gedwongen worden tot een wapenstilstand of tot aftreden, of hij verliest gewoon de volgende verkiezingen. Klaar. Hebben we het over een dictator die sterk genoeg is, dan kan hij een oorlog verliezen en toch overleven. Kijk naar Saddam Hoessein, die vermoordde na zijn nederlaag in de Eerste Golfoorlog gewoon iedereen die hem in eigen land kon bedreigen en bleef zo aan de macht. Poetin zit daar ergens tussenin. Ik kan niet helemaal inschatten of hij de macht heeft om zijn binnenlandse tegenstanders uit te schakelen. Wel heb ik het gevoel dat hij niks te verliezen heeft. Een kleine nederlaag is voor hem net zo erg als een grote nederlaag. Alleen al daarom zal hij blijven doorvechten.’’
Voor Zelenski is het een ander verhaal, denkt Goemans. Mocht die uiteindelijk de oorlog verliezen, dan gaat hij niet dood. ,,Nee, want hij is een held. Hij heeft zijn land tot het uiterste verdedigd. De druk die Poetin waarschijnlijk voelt, de angst dat zijn leven in gevaar is en dat hij alles kwijt kan raken, die heeft hij niet.’’ Wat dat betreft is het dus makkelijker onderhandelen voor iemand als Zelenski dan voor Poetin. Het is vanuit dit oogpunt zeer onwaarschijnlijk dat de laatste zal aanschuiven voor gesprekken.
En als laatste, vertrouwen:
Het vertrouwen is misschien wel het meest heikele punt. En dat heb je wel nodig als je met iemand afspraken moet maken over een staakt-het-vuren of over vrede. ,,Niemand vertrouwt Poetin nog. Niemand. Hij heeft in 2008 Georgië aangevallen, in 2014 de Krim geannexeerd, dus wie zegt dat hij het na een eventuele vredesovereenkomst niet nog een keer zal proberen? Wat voor vrede zou Oekraïne kunnen sluiten? De enige garantie die het kan krijgen is van de Navo. En dat gaat niet gebeuren.”
Om af te sluiten zegt Goemans dat Europa kan helpen door niet meer bang te willen zijn voor Rusland:
Het zou volgens Goemans alvast iets kunnen schelen als Europa niet zo bang zou zijn voor de nucleaire dreiging uit Rusland. ,,Rusland is helemaal geen grootmacht meer. Het is een pompstation met een maffiabaas. Laat iedereen hetzelfde zeggen: wij zijn niet bang voor je. Maar dat gebeurt nu niet.’’ De druk en de wil om door te vechten blijft van alle kanten erg groot, zegt de politicoloog bedrukt. ,,Ik zou willen dat het anders was.’’