Bonsaiboom schreef op vrijdag 9 april 2021 @ 13:07:
Ik vind de opmerkingen van @
Virtuozzo mooi dat democratie "georganiseerd wantrouwen" is. Dat klinkt alsof je basisaanname mag zijn dat iedereen liegt, bedriegt, en tracht meer voor zichzelf en zijn groep voor elkaar te krijgen dan dat 'eerlijk' is.
De basis volgt uit de gegeven historische lessen, plus nogal wat inzichten vanuit ervaring en toetsing die we opgebouwd hebben:
1. Wanneer we een machtsdynamiek inrichten op basis van vertrouwen (normatief stelsel) volgt links- of rechtsom altijd menige collectieve en individuele rekening plus structuurschok.
Anders gezegd, het loopt altijd bloedig af. Na vele excessen van segregatie van samenleving tot concentratie van machtsmiddelen en beperking van welvaartsmiddelen in een patroon waar wat onder het plafond zit geknepen wordt en het plafond steeds meer omhoog gaat door de strata van samenleving.
2. Voor mensen onderling is vertrouwen zoeken en geven het punt niet, al blijkt ook daar dat er inherente vereiste is voor het kaderen daarvan, zonder dat loopt het ook daar mis zodra er sprake is van belangen.
Anders gezegd, ondanks dat er sprake is van een opmerkelijk epistemisch fenomeen van zoeken en scheppen van sociale orde (denk bijvoorbeeld aan stoplichten, er zijn niet genoeg agenten om de functie te controleren toch houden we ons er aan vanuit sociale functie) blijkt dat er vereiste is van regels en sancties.
3. Ondanks dat we flink wat beeld en perceptie hebben vanuit systemisch denken en daar allerlei aannames bij aangeleerd hebben gekregen in onze vorming komt alles van menselijke creatie altijd neer op gedrag. En gedrag is een spectrum.
Anders gezegd, we kunnen allerlei aannames maken, maar het volledige spectrum zal altijd vertegenwoordigd en aanwezig zijn. Dat wil dus zeggen dat we heel goed rekening moeten houden met hoe ons gedrag werkt, en niet hoe we denken dat ons gedrag werkt.
4. Omdat er een gat ligt tussen perceptie en realiteit, zowel voor psychologie als gedrag als aanwezige condities is alles wat mensen scheppen inherent kwetsbaar voor beoordeling en implementatie niet vanzelfsprekend voorzien van fundament in de realiteit, maar wel reflexief geworteld in onze perceptie daarvan.
5. En dan nog het volgende, er is een bijzondere complicatie bij ons moderne denken en geloven. Het idee van zelfherstellend vermogen van wat we scheppen. Dat is een geloof wat diep zit, van ons marktdenken tot onze omgang met informatiestromen, maar menselijke groepsdynamica corresponderen daar niet aan.
We kunnen prima systeem ontwikkelen, toepassen en onderhouden. Het zal nooit perfect zijn, maar er is wel ruimte voor bestendige continuïteit - vanuit proces en perspectief op de realiteit en bewustzijn van onze inherente kwetsbaarheden.
Maar daar wringt de schoen. Ondanks dat we de lessen meermaals in het gezicht gekregen hebben bewegen we ons binnen condities en gedragslijnen waar we daar niet naar kijken, maar volgen in een command & control kader wat de afgelopen decennia zich verplaatst heeft naar een plek in de overlap tussen conservatisme en autoritarisme.
Vertrouwen? De les was juist dat het geven van vertrouwen zonder georganiseerd wantrouwen tot precies dat soort motor van destabilisatie leidt.
Er zit wel enige ironie hier, Mark heeft geschiedenis gestudeerd.
Al het benoemen van "we zoeken vertrouwen" van de partijen lijkt dan ook de plank mis te slaan. Het gaat niet om vertrouwen, het gaat om verantwoordelijkheid afleggen, want als dat op een correcte manier gebeurd, is vertrouwen niet meer (zo nadrukkelijk) ter sprake.
Velen weten ook gewoon niet beter. Even cru, maar als je eens kijkt naar wat politici aan trainingen krijgen, of wat bij een VNG geleerd wordt over politiek functioneren, daar ligt gewoon een Grand Canyon van gebrek aan kennis en perspectief. Die niet veel anders is dan wat op tafel komt bij verkenning van het onderwerp onderwijs als hoeksteen van samenleving (wat iets anders is dan vorming als component economische activiteit).
Daarbij, hier ligt ook wel wat op het bord van de burger. Complexiteit is bah. Saai. Elitair. Spel. Subversief. Moeilijk. Het moet simpel. En simpel is hellend vlak naar populisme. Want simpel verkoopt beter.
Zoals altijd is ook dit niet zwart-wit, maar een balans en grijs-vraagstuk. Een keuze tussen een notoir leugenaar, of 100% transparantie is ook een binaire valstrik (en overigens geeneens een zuivere keuze).
Ik verwacht niet van een MP dat hij 100% eerlijk is, of 100% transparant. Er zijn zaken die niet transparant te maken zijn, en er zijn zaken waar niet 100% eerlijk over te zijn is. Wat er wel moet zijn is een mechanisme waarin een bewindspersoon (of ambtenaar) verantwoording aflegt aan uiteindelijk 'het volk', of dit nu direct of indirect is, en waarbij dat proces niet verstoord kan worden door degene die verantwoording af moet leggen.
Als eerste, Mark liegt pur sang. Zowel binnen de dynamiek van partij als daarbuiten. Niet eens bij omissie of met wiebelen. Maar als toepassing binnen machtsdynamiek. Daar gaat het al fout want de gedragslijn is subversief. Wanneer dat de basis is dan is het ook niet vreemd dat bij focus van machtsdynamiek het gedrag ook subversief is. Krijgt dat de ruimte, dan ontstaat een bestuurscultuur die al snel gulzig wordt, en vrij makkelijk pervers. Sociologische zin, het gaat zich richten op eigen vreten eerst en grensoverschrijdend gedrag als vereist mechanisme.
Nu ja, dit is meetbaar, zichtbaar, toetsbaar. En dat is iets heel anders dan de complexiteit van macht en informatie en relatie in processen en structuren waar het om leiding geven aan mechanismen gaat. Het is iets wat het vermogen tot functioneren van systeem ondermijnt.
Even alle gekheid op een stokje, ik sprak gisteren met een een aantal personen van een bestuursraad van een grote pensioenverzekeraar waar ambtenaren aan hangen. Het perspectief daar was vrij nuchter. Als dit een zakelijke omgeving was, dan was Mark al lang en breed verwijderd naar functie elders, tenzij de bestuursdynamiek zelf reeds gulzig en pervers was. Ook daar viel de opmerking van verbazing bij benadering door media en publiek debat van politiek als iets anders dan gewoon een arena van het volledige spectrum van menselijk gedrag.
Populisme: de weigering van complexiteit en de poging om simplistische antwoorden te formuleren op ingewikkelde vraagstukken middels gebruik van elke mogelijke prikkel van gedrag - i.p.v. moeite te doen voor gezonde participatie.