Het referendum over het Oekraïne-verdrag was het eerste referendum dat onder de WRR werd gehouden. Het is dus niet onlogisch dat iedereen daar enigszins onwennig mee omging. Het kabinet besloot het in eerste instantie kleiner te maken door het straal te negeren, de oppositie haalde er zaken bij die wellicht niet allemaal even relevant waren.
Toen het kabinet doorhad dat de 'weg-lach' politiek waarschijnlijk niet werkte werden er op het laatst (net als bij het Europese Grondswetsreferendum 10 jaar eerder) allerlei doemscenario's geschetst wat er wel niet zou kunnen gebeuren als er een Nee stem zou komen.
Zoals we weten kwam die Nee-stem er, en zoals we ook allemaal hebben kunnen zien stonden zowel het CDA als D66 direct om het hardst te schreeuwen dat ze er niet blij mee waren, maar dat de wil van het volk gerespecteerd diende te worden. Wat iedereen die de politiek een beetje kent wel voorvoelde kwam natuurlijk later uit; via diverse geitenpaadjes en wat geknutsel met verkiezingen en de Eerste Kamer kwamen beide partijen mooi onder die plechtige belofte uit.
Verder heeft Rutte niet gedaan wat de wet hem opdroeg (de uitslag verwerpen of opvolgen), maar heeft hij naar eigen zeggen een geitenpaadje gevonden om 'recht te doen aan de nee-stem'.
Wat dan wel weer bevreemd is dat gisteren als argument om de WRR af te schaffen werd aangevoerd dat de burger niet zou begrijpen dat er niks met zijn stem wordt gedaan

. Tja, wat is het nu? Is er nu wel wat gedaan met die stem zoals Rutte beweert? Of is er niks mee gedaan (wat de burger niet zou begrijpen) wat dan door diezelfde mensen die er niks mee doen als rechtvaardiging wordt aangegrepen om het referendum af te schaffen?
Het is een verhaal dat kant noch wal raakt.
Nog zo'n 'mooie': een andere motivatie was dat ook het burgemeestersreferendum niet op veel enthousiasme kon rekenen onder de bevolking. Hoe zou dat toch komen? Misschien omdat de bevolking bij de term 'burgemeestersreferendum' aan iets anders denkt dan aan de voorgekookte keuze tussen een blanke mannelijke PvdA'er geboren in 1952 of in 1960?
Het instrument 'referendum' is nieuw in Nederland en krijgt helaas geen kans om tot wasdom te komen. Van Raak maakte gisteren aan het eind van zijn verder uitstekende betoog ook de fout door burgers op te roepen om bij het komende referendum over de sleepwet tegen te stemmen om 'te laten zien dat we wel macht hebben'. Hoewel deze oproep in de doodstrijd van hetzelfde referendum wellicht te begrijpen is, is dit niet de juiste motivatie en zal deze uitspraak ter zijner tijd ongetwijfeld mede gebruikt worden om een eventueel negatieve uitslag terzijde te schuiven.
In Zwitserland zijn vele referenda per jaar. Moet bekennen dat ik me er niet erg in verdiept heb, maar ik kan me niet voorstellen dat als het instrument al jarenlang zo ingeburgerd is mensen nog vaak tegen stemmen omdat ze het op andere beleidsterreinen oneens zijn met de zittende politiek.
Helaas heeft onze politiek niet datzelfde vertrouwen in haar burgers.