Volgens mij zijn er drie hoofdoorzaken die leiden tot het onbestaan van het middeninkomen:
1) Relatief gezien, te hoge belasting op arbeid in verhouding tot belasting op vermogen
Zoals Z____Z eerder al aangaf, wordt arbeid veel zwaarder belast dan inkomen uit vermogen.
Op dit moment bestaat ongeveer 88% van de inkomsten van de overheid effectief uit inkomsten op arbeid. Terwijl de arbeid 73,5% van het BNP beslaat. De rest is dan inkomen uit kapitaal, aandelen, dividend, vennootschapsbelasting etc.
https://www.rijksoverheid...t-en-loonontwikkeling.pdf
Cijfers 2020: |
BBP | 810 | miljard |
AIQ | 73.5% | - |
BBP arbeid | 595.35 | miljard |
BBP 'vermogen' | 214.65 | miljard |
Inkomsten overheid | 293 | miljard |
Inkomsten overheid uit arbeid | 257.84 | miljard |
Inkomsten overheid uit vermogen | 35.16 | miljard |
Belastingdruk inkomsten uit arbeid[ | 43.31% | - |
Belastingdruk inkomsten uit vermogen | 16.38% | - |
Nu is het denk ik redelijk om aan te nemen dat inkomen uit vermogen vooral de meer welgestelde Nederlanders zal betreffen, dus je zou verwachten dat daar zwaardere belasting op wordt geheven dan op arbeid, niet andersom. Hierdoor hebben mensen die voornamelijk leven van inkomsten uit arbeid zwaarder worden belast dan nodig, waardoor het nivelleren zelf voor een belangrijk deel bij de middeninkomens vandaan moet komen, waardoor er feitelijk geen middeninkomens meer overblijven.
2) Het percentage van het inkomen dat opgaat aan vaste lasten is voor de meeste inkomens onder modaal te hoog.
Iedereen heeft vaste lasten, wonen, eten/drinken, verzekeringen, gas/water/electra etc. Het vrij besteedbaar inkomen is hierdoor laag, hierdoor kan door deze enorme groep mensen weinig geld apart gezet worden of kapitaal opgebouwd worden, wat bij tegenvallers in het leven al snel leidt tot een negatieve spiraal met schulden en alle gevolgen van dien.
Huizenprijzen, zowel huur als koop is een werking van vraag en aanbod, waarbij er al heel wat jaren een structureel tekort aan aanbod is ontstaan. Doordat er een tekort is, gaan mensen niet alleen de waarde van het huis betalen(vervangingswaarde bijvoorbeeld) maar veel meer. Voor nieuwbouwhuizen vertaald dat zich in een sterk stijgende grondprijs en voor bestaande woningen in overwaarde voor de huizeneigenaar.
Er zijn bij stijgende huizenprijzen/schaarste een paar partijen die daar voordeel van hebben:
- Huizeneigenaren (eigen gebruik/verhuur) die hun kapitaal zien groeien (particulier, investeerders etc).
- Verhuurders kunnen hogere huren vragen, wederom niet in verhouding tot gemaakte kosten en risico
- Gemeenten/Projectontwikkelaars, die hogere grondprijzen kunnen rekenen die in geen verhouding staan tot de gemaakte kosten.
- Banken, die het hele feest financieren, hun inkomsten schalen mee met de grootte van de schuld die wordt aangegaan.
Net als bij het zwaardere belasten van arbeid, zijn hier de belangrijkste belanghebbenden degenen die het vrij goed hebben. Voor overheden is dit in mijn optiek een onwenselijke manier om de begroting rond te krijgen omdat het een belasting betreft op een eerste levensbehoefte, waar dit sterk onwenselijk is.
Boven de vervangingswaarde is de huizenmarkt grotendeels alleen maar lucht. Huizenprijzen worden nu niet alleen door schaarste hoog gehouden, maar ook door de leencapaciteit te vergroten (specifiek hierbij is sponsoring door ouders, HRA etc). Iedereen heeft woonruimte nodig, wanneer deze eerste levensbehoefte voor iedereen goedkoper wordt door aanbod te vergroten en leencapaciteit te verkleinen is dat wellicht eenvoudiger dan het lijkt. Maar dat proces beheerst doorlopen is het uitdagende (wanneer de huizenmarkt in 5 jaar met 60% zou dalen ontstaan er hele andere problemen).
Wanneer dit gerealiseerd is, is er minder nivellering nodig, wat gunstig is voor iedereen maar ook zeker de middeninkomens.
3) Hier kun je wel 20 scenario's schrijven maar komen in allerlei vormen neer op het volgende. Het systeem van nivellering, heffingen en toeslagen, controlerende partijen, maar ook indirect vanuit ondersteuning om die processen allemaal uit te leggen/incasso wereld wanneer het fout gaat/rechterlijke macht wanneer het echt fout gaat etc kost extreem veel geld. Hiervoor creëren wij zelf de noodzaak maar produceert niets.
Hier komt bij dat er nu allerlei wonderlijke situaties ontstaan met hoge marginale belastingdruk in specifieke inkomensgebieden. Ook is het lastig om intuïtief te weten wat de impact is op je netto inkomen bij een verhoging van je bruto inkomen waardoor mensen ook fouten gaan maken in hun uitgavenpatroon.
Hierbij zijn allerlei oplossingsrichtingen mogelijk van vlaktaks tot basisinkomen of complete herziening van ons belastingsysteem. Het voordeel is dat het proces inzichtelijker zou moeten zijn, waardoor controle eenvoudiger is en mensen ook minder snel verkeerde keuzes maken doordat het zo ingewikkeld is geworden. Waardoor de hele infrastructuur rondom schulden hopelijk grotendeels verdwijnt.
Combineer je bovenstaande drie elementen, dan kan er een hoop ruimte gecreëerd worden voor middeninkomens en het sociale stelsel wat ook gunstig is voor het draagvlak voor het sociale stelsel wat in het huidige systeem langzamerhand lijkt af te brokkelen.
Make it fool proof and someone will make a better fool.