NiGeLaToR schreef op vrijdag 25 november 2016 @ 09:08:
[...]
Goed, laat ik nu niet full-illuminati gaan, maar de vraag is wel of de bijwerkingen van de huidige 'klikker'-insteek niet ernstiger zijn geworden dan de voordelen van mensen het gevoel geven dat ze daadwerkelijk een koekje krijgen.
Dat is een discussie die gevoerd wordt, echter niet in de politiek. Wel op niveau's van beleid en bestuur. Aan de basis ligt een van de traditionele staatkundige vereisten van continuïteit: conformistisch gedrag. De instrumentatie daarvoor is de afgelopen drie à vier decennia niet zozeer onder druk komen te staan, er is wel meer druk door ontstaan. De menselijke psychologie op het niveau van het individu is berekenbaar, zowel op detail als op niveau van afgeleiden en abstracte kaders zoals een overheid deze dient te berekenen, en er voor te voorzien (tevens gebruik van te maken).
Er zitten echter grenzen aan de mate en indringendheid van gebruik daarvan, net als bij alle andere aspecten van gedrag boven het niveau van het individu zitten er omslagpunten bij: punten waarbij groepsgedrag verschuift ten aanzien van stimuli. Klassiek voorbeeld is de politieke focus tijdens de recente kredietcrisis, trek de broekriem aan - effecten worden toebedeeld aan de groep, dus het individu dient een rol daar in te vervullen. Doe je dit onder omstandigheden die al druk geven, is het al niet slim. Doe je dit wanneer de druk reeds hoog is (perceptie is daarbij leidend), dan ga je over zo'n omslagpunt heen. Met als gevolg een voorspelbaar maar niet erkend probleem: de knip ging collectief op de beurs. Wat eigen effecten op tafel deed leggen, waar de ingezette beleidsmaatregelen dus niet voor ontworpen waren.
Dat zie je ook met wat in de volksmond het begrip angst heet (onderdeel van instrumentatie emotioneel bereik). De staat heeft, als voorbeeld, het monopolie op geweld, politiek maakt graag gebruik (vrij verklaarbaar) van perceptieproblematiek die daar bij hoort. Zet je daar te hard op in, kweek je niet langer reactief of passief gedrag, maar schep je de voorwaarden voor gedrag wat zich afzet tegen wat ervaren wordt als een beklemmende perceptie. Dat mes snijdt aan meer dan één kant, het schept groepsgedrag wat verschillende vormen kan aannemen, maar opnieuw niet langer conformistisch. Dit zie je net zo goed bij domeinen gerelateerd aan veiligheid als zekerheid. Of het nu de inzet is op minder blauw op straat, of het grotere bereik van schuld, of de toegenomen vereiste voor toegang van participeren in schuld, het is exact dezelfde toepassing.
Enfin, de discussie waar je naar verwijst wordt gevoerd. Het is echter geen gesprek waar veel mensen voor open staan. Een deel daarvan is verklaarbaar, weerstand tegen verandering, problematiek van of volgend uit toetsing van aannames, en ja, we mogen best eerlijk zijn - het is kwestie van verdeling van belangen. Die zijn nu eenmaal niet klein, we hebben het over iets wat gesteld wordt als fundamenteel aspect van organisatie en verdeling op niveau's van onderdelen van het sociaal-economisch bestel. Logisch aldus dat sommige discussies niet gezien willen worden.
Toch ligt het op tafel. Echter vooralsnog niet bij politieke partijen, dat kan ook niet. Zeker niet in een tijd voorafgaand aan verkiezingen. Niet enkel is dit de tijd waarin de compromissen gesloten worden, het is nooit een slim idee om heilige huisjes te raken. Misschien hebben mensen het artikel bij de Correspondent van Thijs Roes gelezen aangaande zijn deelname aan VVD overleg en het onderwerp van gedoogbeleid, nu is de focus daarvan niet hetzelfde als dit onderwerp, maar het biedt wel een uitermate helder inzicht in hoe discussies van toegenomen relevantie, welke raken aan gevestigde modellen, binnen de aansluitende (interne) politieke interactie worden afgeserveerd. Heel oprecht, het geeft heel goed inzicht in een stuk realiteit van belangenbehartiging (al is Thijs zo wijs om het precieze bij dat onderwerp niet te benoemen, hij richt zich op het scheppen van inzicht in de oefening, de toepassing), de moeite waard om ook eens bij dit soort discussies in het achterhoofd te houden.
Nu zou ik zeggen, juist de tijd dus om aan de traditionele progressieve linkse hoekjes het potentieel te zien. Maar ja, die kunnen enkel nog in eigen vijvertjes kijken, en in eigen valstrikken van conformistisch reactief gedrag lopen. Ook politici zijn mensen
Ik kan de illuminati verwijzing niet goed plaatsen, misschien mis ik iets. Maar goed, ik denk dat mensen onderschatten hoe diep de berekening en beweging van staatkundige inrichting en instrumentatie ingaat op zaken waar men eigenlijk zelden echt over nadenkt. Of het nu het stimuleren van mortaliteitsratio's is binnen beleidsonderzoek voor clusters van zorgoverleg, of dit. Het zijn zaken waar het Rijk, waar een regering slechts een klein aspect van is, waar politiek zoals mensen het waarnemen in beeld en in campagnes een nog kleiner onderdeel van is, wel zich mee bezig moet houden - en er in moet investeren. Dit schept een enorme inertie, ook een enorme interne gevoeligheid ten aanzien van "moeilijke verkenningen". Dat is niet zonder redenen.
Dit gezegd zijnde, soms krijg je te maken met neveneffecten uit consequenties van beleid en te langdurige, brede of diepe inzet op stimuli van conformistisch gedrag als vereiste voor continuïteit en/of verdeling. En soms, in de menselijke geschiedenis echter met regelmaat, komt die cyclus samen met de even zo reguliere cyclus van vereiste aanpassing van gevestigde systemen aan veranderende omstandigheden en collectieve verschuivingen in gedrag en/of perceptie. Komen die cycli samen, dan is dat eigenlijk best een behoorlijk teken aan de wand dat de moeilijke discussies - waar je eigenlijk wel van weet dat ze gevoerd worden, maar het kan niet gezien worden - op een ander niveau gezet moeten worden.
Bot gezegd, we zitten heel dicht bij een dergelijke vork in de weg. Het beste wat mensen kunnen doen is nog altijd hetzelfde: zelf consistent deelnemen aan politieke processen, enkel die participatie kan de opgebouwde inertie op constructieve wijze afbouwen.
Als je echt wenst te weten of klikker en koekje nog werken als altijd, beste advies wat ik je kan geven is zoeken naar interviews met mensen die in recente tijden bij de SER zijn weggelopen, een andere insteek is letten op uitspraken van mensen die de afgelopen 2 à 3 jaar bij CBS en CPB zijn vertrokken. Mathijs Bouman is er vorig jaar een aantal malen op ingegaan, dit jaar is het vooralsnog geen onderwerp geweest.
Populisme: de weigering van complexiteit en de poging om simplistische antwoorden te formuleren op ingewikkelde vraagstukken middels gebruik van elke mogelijke prikkel van gedrag - i.p.v. moeite te doen voor gezonde participatie.