Elektriciteit opwekken met zonnepanelen (PV) Deel 4

[Verwijderd]

Rol-Co schreef op zaterdag 30 mei 2015 @ 17:31:
[...]


Ik heb ook pal zuid (180 graden) maar doordat er huizen op oost staan en de zon schuin achter je huis op komt is het bij helder weer een tijdje laag vermogen, al lijkt het bij jou vrij lang. Misschien liggen de panelen wat laag bij de grond? Of is er iets anders waar de zon eerst voorbij moet.
Je ziet het aan die linker punt, die is vrij lang, en aan je voltage die dezelfde tijd hoog blijft. Met bewolking zal je dit niet hebben.

Zie mijn 24e pal zuid, ik heb dat puntje ook , zowel links als rechts, jouw linkse is wat groot.

http://pvoutput.org/intra...2038&sid=9982&dt=20150524

Nou, het is eigenlijk juist een behoorlijk hoog dak. Wij hebben een van de hoogste huizen in de buurt. Tsja.

Speedy-Andre schreef op zaterdag 30 mei 2015 @ 17:37:
[...]


Wat mij opvalt op 24 mei (absolute topdag) is dat je vrij laat op 1000W zit, ik had om 9:00 al 1000W en na 18u kwam ik onder de 1000W.
Een verschil is dat ik 10 panelen heb van 235Wp en dus een hogere spanning van 300V gemiddeld.
Met mijn productie zit ik regelmatig in de Tweakerrs top-10 bij pvoutput dus ik doe het relatief goed
Die 45 graden is nu nog geen reden voor grote verschillen, mijn broer in Epe heeft exact hetzelfde systeem als ik met 45 graden, ik heb 25 graden en we scoren vaak gelijk.
Ik denk dat je panelen wel goed aangesloten zijn, anders was de spanning bijna 35V lager geweest.

Piek spanning ligt rond de 260-270, maar de gemiddelde spanning lag op 24 mei rond de 220. Nu is de 275 Wp ook een piekwaarde, en zal het gemiddelde daar dus weinig over zeggen.

Wat hebben jullie binnengehaald in kWh/kWp in maart, april en mei? Mijn waarden:

- Maart: 76.12
- April: 115.65
- Mei (laatste dag geschat): 105.45

[MichielFRL]

Verwijderd schreef op zaterdag 30 mei 2015 @ 17:09:
Dit is een plaatje van de spanning (V) en de opbrengst (W) van vandaag en van 24 mei, toen het een zeer zonnige dag was. Nogmaals: dit zou een 2200 Wp installatie moeten zijn.

[afbeelding]

Ik vind vooral de pieken op 30 mei erg tegenvallen.
Mijn set doet vandaag pieken van 1104W (1040Wp set).

Voltage ligt ook hier vandaag hoger, maar dat komt omdat de panelen minder warm worden. Het verschil is echter niet zo groot als bij jou set.

24-05

30-05


24-05

30-05


Edit: Plaatjes toegevoegd.

[ Voor 19% gewijzigd door MichielFRL op 30-05-2015 18:09 ]

[Verwijderd]

MichielFRL schreef op zaterdag 30 mei 2015 @ 17:55:
[...]


Ik vind vooral de pieken op 30 mei erg tegenvallen.
Mijn set doet vandaag pieken van 1082W (1040Wp set).

Voltage ligt ook hier vandaag hoger, maar dat komt omdat de panelen minder warm worden. Het verschil is echter niet zo groot als bij jou set.

Ja, ik weet dat de pieken bij mij relatief lager liggen dan bij menig ander Tweaker. De vraag is waar dat aan kan liggen?

En wat voor piekvoltage zou ik kunnen verwachten met bijvoorbeeld 8*250 Wp? Aangezien de specs van de panelen zelf niet te achterhalen zijn. Ze zouden 275 Wp moeten zijn, maar ja, ik heb geen handleiding ofzo gekregen.

De recordpiek ligt rond de 270 en volgens SpeedyAndre zou dat rond de 284V moeten liggen.

[Speedy-Andre]

Verwijderd schreef op zaterdag 30 mei 2015 @ 18:03:
[...]

Ja, ik weet dat de pieken bij mij relatief lager liggen dan bij menig ander Tweaker. De vraag is waar dat aan kan liggen?

En wat voor piekvoltage zou ik kunnen verwachten met bijvoorbeeld 8*250 Wp? Aangezien de specs van de panelen zelf niet te achterhalen zijn. Ze zouden 275 Wp moeten zijn, maar ja, ik heb geen handleiding ofzo gekregen.

De recordpiek ligt rond de 270 en volgens SpeedyAndre zou dat rond de 284V moeten liggen.

Die 284V is volgens de specs van een paneel met hetzelfde merk cellen onder ideale omstandigheden (lab).
Van die cellen ligt het rendement op een vrij lage 14,1%.
Het verschilt ook nog waar je in het land zit, aan de kust heb je meer kans op hoge waardes.

[Verwijderd]

Speedy-Andre schreef op zaterdag 30 mei 2015 @ 18:09:
[...]


Die 284V is volgens de specs van een paneel met hetzelfde merk cellen onder ideale omstandigheden (lab).
Van die cellen ligt het rendement op een vrij lage 14,1%.
Het verschilt ook nog waar je in het land zit, aan de kust heb je meer kans op hoge waardes.

Ok, thnx voor de info.

Overigens zijn het zwarte panelen, en hebben zwarte panelen een lagere piekopbrengst doordat ze sneller opwarmen. Daar kan het mee te maken hebben dat ze wat minder pieken.

[MichielFRL]

Verwijderd schreef op zaterdag 30 mei 2015 @ 20:07:
[...]

Ok, thnx voor de info.

Overigens zijn het zwarte panelen, en hebben zwarte panelen een lagere piekopbrengst doordat ze sneller opwarmen. Daar kan het mee te maken hebben dat ze wat minder pieken.

Bij pieken speelt warmte niet zo'n grote rol.
De panelen worden warm als het de hele dag mooi weer is.

PS De ZnShine panelen van mij zijn ook zwart.

[Verwijderd]

migjes schreef op zaterdag 30 mei 2015 @ 13:55:
[...]

sorrie, het grafiekje wat ik daar gebruik klopt niet helemaal.
had toen wat last met de logging, daar door lopen de tijden niet helemaal gelijk tussen de dagen.
ik moet een nieuwe maken ik weet het, maar er zijn maar erg weinig dagen dat de bewolking stabiel genoeg is om het voor langere tijd in een grafiek te krijgen. (zeldzaam dat het langer is als een uur of 3.)

Kan gebeuren... dan willen we nog wel eens keer het echie uitgebreider (dan onder je boven zien) zien..... anders wek je toch een scheve indruk....

jep daar komt het op neer, ik zou hem alleen niet zo uit rekenen je krijgt te veel afrondings-verschillen.

De lijn liep op die grafiek tot aan de knik van de kerk bijna linear op... dus de integratie was super makkelijk... heb er nog wat marge bij opgeteld en dat was het... Dat gaat je iig niet 20-30% meer opleveren... mss 5%....

....oost van 7:19 tot 15:39 in de zon zit wat ongeveer 75% van de dag is.
en west van 10:39 tot 19:49 wat ongeveer ook 75% van de dag is.
vandaar dat de tabel die je geeft ook 75% aan geeft bij 45 graden. (alleen die nemen het diffuus licht verhaal van de bewolking niet mee dus je komt nog wat hoger uit.)

ik zelf haal maar 72% van wat een oost west zou moeten doen.
terwijl de tabel een 75% aan geeft.

Ok nu even met je eigen getallen uitrekenen.... obv de opgegeven uren.....
7:19 tot 15:39 : afgerond 8.5 uren opbrengst daarna amper wat <75W schreef je..
Dus van 15:39 tot 20.39... want zover loopt de dag in jouw grafiek en dan pas is ie uit.
Das dus 5 uren....
Dus..... je installatie brengt dus 100*8.5/(8.5+5)= 62.96% dus 63% van de tijd energie op...
Zelfs als je een uur eerder stopt.... dan is het nog 100*8.5/(8.5+4)= 68.0% van de tijd....
Ik kom niet aan jouw 72%

De tabel die ik presenteerde ging overigens over ca 75% van de opbrengst... niet over 75% van de tijd...
Want het kan zijn dat de situatie agv lokale verschillen (je schreef zelf al... lage bebouwing tussen hoge gebouwen...) over de dag heen niet symmetrisch is...

Eigenlijk is het dus veel netter om uit te gaan van de echte gemeten opbrengst in procenten ipv de procent-tijd...

[ Voor 0% gewijzigd door Verwijderd op 31-05-2015 10:17 . Reden: Typo... ]

[Andre1973]

Atrax schreef op zaterdag 30 mei 2015 @ 15:48:
[...]

Lijkt me niet best. Ik heb ook een platdak opstelling (20 graden helling), en daarbij liggen ze 110 cm uit elkaar. Volgens mij had ik toen berekend dat ze meer dan 120 cm uit elkaar moesten als ze geen schaduw op elkaat mochten werpen.
Vorig jaar heb ik 875 Wh/Wp gehaald.
Gebruik deze methode en deze gegevens. Kom je er vast uit wat de ideale afstand moet zijn.

Standaard in nederland voor plaatsing op zuid is dat je 3x het hoogte verschil houd tussen de panelen.dus het hoogte verschil tussen waar t glas begint, verticaal gemeten tot aan de bovenkant van het paneel verticaal gemeten. dan heb je nog wel wat schaduw, maar dan staat de zon dermate op O of W en staat ie zo laag dat er weinig verliezen zijn.

[mrmrmr]

toxict schreef op zaterdag 30 mei 2015 @ 17:06 op Jouw productie, afgelopen maand...ofzo:

Aftoppen zie ik nu eigenlijk alleen gebeuren met bewolking en zon afwisselend.

Ik merk hetzelfde, al is het geen aftopping (mijn omvormer is overmaats), maar wel dat als bewolking door volle zon wordt afgewisseld, het opgewekte vermogen op dat moment veel hoger is dan op een zonnige dag. Helaas vertaald zich dat niet in een goede dagopbrengst, maar het verschil is groot, tot zo'n 25%. In mijn geval kortdurende pieken ergens tussen 3800W tot 4300W bij plotselinge zon, versus 2800W tot 3200W op een zonnige dag.

Mijn systeem is oost/west ("dome") 3920Wp 15 graden. Bij een hoge temperatuur zet ik een ventilator aan, die de temperatuur terug kan brengen tot onder de 50 graden. Dan zou geen derating moeten plaatsvinden. De omvormer is een Power One PVI-4.2-OUTD.

Nu ik eraan denk moet ik nog een temperatuursensor het aanzetten van de ventilator laten regelen.

[migjes]

Verwijderd schreef op zaterdag 30 mei 2015 @ 21:12:
Ok nu even met je eigen getallen uitrekenen.... obv de opgegeven uren.....
7:19 tot 15:39 : afgerond 8.5 uren opbrengst daarna amper wat <75W schreef je..
Dus van 15:39 tot 20.39... want zover loopt de dag in jouw grafiek en dan pas is ie uit.
Das dus 5 uren....
Dus..... je installatie brengt dus 100*8.5/(8.5+5)= 62.96% dus 63% van de tijd energie op...
Zelfs als je een uur eerder stopt.... dan is het nog 100*8.5/(8.5+4)= 68.0% van de tijd....
Ik kom niet aan jouw 72%

De tabel die ik presenteerde ging overigens over ca 75% van de opbrengst... niet over 75% van de tijd...
Want het kan zijn dat de situatie agv lokale verschillen (je schreef zelf al... lage bebouwing tussen hoge gebouwen...) over de dag heen niet symmetrisch is...

Eigenlijk is het dus veel netter om uit te gaan van de echte gemeten opbrengst in procenten ipv de procent-tijd...

jep en de tabel geeft een 75% van de jaar opbrengst.
dat is dus inclusief de uren die in de schaduw liggen.
de tijd die je uitrekent is voor die dag zo, maar door het jaar heen verschilt het aardig.

mijn 72% is ook jaar opbrengst + diffuse licht.
(en Sins kort een correctie, ik het de max opbrengst voor mijn lokatie moeten verhogen van 1000kWh/kwp naar 1080kWh/kWp. die had ik ook niet verwacht .
ik ben zelfs aan het puzzelen en het zoeken naar een juist dak om de 1100kWh/kWp te gaan proberen te breken. )

voor oost of west klopt de tabel wel, voor oost-west is hij iets te laag geschat.
maar 10 jaar geleden waren de panelen ook veel te duur om oost-west te doen.
met de huidige prijzen is er veel meer mogelijk en maken kleine inefficiënties niet uit.

maar als je beter gegevens kunt vinden voor diffuse licht tegen over blauwe lucht, graag.
ik ga mijn set verbouwen en dan kan ik het niet meer betrouwbaar meten.
(de omvormer gaat 5660Wp krijgen, en dan zijn de metingen te afwijkend.
ik ga per ongeluk zwaar onder dimensioneren)

[migjes]

mrmrmr schreef op zondag 31 mei 2015 @ 01:07:
[...]


Ik merk hetzelfde, al is het geen aftopping (mijn omvormer is overmaats), maar wel dat als bewolking door volle zon wordt afgewisseld, het opgewekte vermogen op dat moment veel hoger is dan op een zonnige dag. Helaas vertaald zich dat niet in een goede dagopbrengst, maar het verschil is groot, tot zo'n 25%. In mijn geval kortdurende pieken ergens tussen 3800W tot 4300W bij plotselinge zon, versus 2800W tot 3200W op een zonnige dag.

Mijn systeem is oost/west ("dome") 3920Wp 15 graden. Bij een hoge temperatuur zet ik een ventilator aan, die de temperatuur terug kan brengen tot onder de 50 graden. Dan zou geen derating moeten plaatsvinden. De omvormer is een Power One PVI-4.2-OUTD.

Nu ik eraan denk moet ik nog een temperatuursensor het aanzetten van de ventilator laten regelen.

er al aan gedacht om een paar van deze in het koelrib te lijmen met loctide warmte lijm?
https://www.conrad.nl/nl/...8-mm-x-400-mm-189231.html
om zo de koeling passief te houden?

(zelf even rond zoeken naar een beter prijs.
je hebt eigenlijk niet eens een sinter heatpipe nodig, een gladde binnen kant doet het ook al met de power-one )

[Verwijderd]

Ik denk er over om nog wat panelen te laten leggen op het schuurtje. Ik ben volgens mij enigszins aangestoken door het enthousiasme hier

Dit is ie:



Afmetingen zijn 1.90m bij 4.30m. Ik wil de panelen volledig vlak leggen, dit vind ik het mooist. Plus, vanwege de regel dat de panelen even ver van de dakrand verwijderd dienen te zijn als zij hoog zijn, kom ik anders in de knel. Schuine panelen zouden richting Oost of West moeten worden georienteerd.

Het schuurtje ligt behoorlijk vrij, er valt een groot deel van de dag zon op. Deurzijde is Zuid.

Er zijn 2 mogelijkheden:
1. 500 Wp installatie (2 panelen waarschijnlijk), zodat er geen nieuwe groep hoeft te worden aangelegd in de meterkast. Dit zou 300-500 euro extra kosten.
2. 1000-1200 Wp installatie (4 panelen waarschijnlijk), dan hebben we ons hele stroomverbruik ongeveer gecovered.

Zijn er nog haken en ogen waar ik geen rekening mee houdt?

Wat vragen die bij me opkomen:
- Moeten de panelen worden aangesloten in de meterkast in het huis? Of zijn er andere oplossingen denkbaar? Het is een heel eind door de tuin.
- Ik las hier wel eens dat kabellengte van invloed is op het een en ander. Welke kabels betreft dit?
- Op het schuurtje blijft wel eens wat water staan omdat de afvoer niet super efficiënt is. Kan dit problematisch zijn? Kun je dan wel gaten door het dak boren vanwege mogelijke lekkages etc.?
- Hoe ga je om met viezigheid die ophoopt onder de zonnepanelen? Met 4 panelen van 1.65mx1.00m zal zo'n beetje het hele dak worden bedekt.
- Kun je zonnepanelen tegen elkaar aan leggen als je ze vlak legt, hoeveel onderlinge afstand is er? Zoals gezegd, het schuurtje is 4.30m lang, met een schuine rand aan 1 kant. Daar verlies je een cm of 5 tot 10 denk ik. Blijft er 4.20m lengte over. Kun je daar 4 panelen van een meter breed plaatsen?

Nadeel van platte ligging is dat de opbrengst een stukje lager zal zijn. Met 1000 Wp misschien 800 kWh in het jaar? Voordeel vind ik dat onze huidige 2200 Wp installatie op het Zuiden ligt, op een schuin dak, en ze beiden een andere curve zullen hebben. Als de salderingsregels worden veranderd, wordt het mogelijk belangrijker om zo veel mogelijk zonne-energie direct te verbruiken, als de panelen op het schuurtje een stukje langer zon vangen, of eerder, dan kan dat gunstig uitpakken.

P.S. 1: deze keer bega ik niet de fout om voor merkloze panelen te gaan. Gewoon Yingli Panda's ofzo. Weet iemand welke fullblack panelen van minimaal 250 Wp zoal aan te raden zijn?

P.S. 2: het rose tuinbankje vind ik net zo lelijk als jullie dat vinden, dat zijn we aan het schilderen

[ Voor 6% gewijzigd door Verwijderd op 31-05-2015 12:11 ]

[Verwijderd]

migjes schreef op zondag 31 mei 2015 @ 11:02:
[...]jep en de tabel geeft een 75% van de jaar opbrengst.
dat is dus inclusief de uren die in de schaduw liggen.
de tijd die je uitrekent is voor die dag zo, maar door het jaar heen verschilt het aardig.

mijn 72% is ook jaar opbrengst + diffuse licht.

Bij mijn berekening ben ik uit gegaan van jouw grafiek als voorbeeld. Van aan tot uit. Die uren zullen in een ander seizoen uiteraard anders zijn.... De tabel geeft aan wat je maximaal aan opbrengst mag verwachten. Als ik voor die dag op 63% (tijd met met maximale opbrengst, even daarvan uit gaan) uit kom van aan tot uit..... dan moet je wel heel veel compenseren op andere dagen om aan die gemiddelde 72% te komen. Toch?

[marcop23]

Heeft je schuur een eigen groep? Zo ja, dan kan je een onderverdeler maken

In de woning plaats je een nieuwe zekering, 20A denk ik, en in het schuurtje maak je dan een verdeler met 2 16A groepen. Als de zekering in de woning een C kar heeft, is het ook nog selectiever, moet je wel eerst kijken wat de waarde van je hoofdzekering is. Op die manier mag je gewoon zoveel invoeren op die groep als mogelijk, zonder een nieuwe kabel te trekken.

Als je schuur geen eigen groep heeft, kan je die natuurlijk altijd maken, wat ook niet ingewikkeld hoeft te zijn als de kabel naar de schuur al in de meterkast uitkomt.

[ Voor 16% gewijzigd door marcop23 op 31-05-2015 12:19 ]

[Rol-Co]

Als er 2,5 kwadraat in de schuur zit en kabel van huis naar de schuur loopt kan je ook een enkele beveiliging van 6A tussen de kabel van de omvormer en in de schuur koppelen.
Dan kan er max 22A over de kabel komen wat geen probleem is, geen overbelasting.
Is een verandering in de meterkast niet nodig.

[migjes]

Verwijderd schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:07:
Ik denk er over om nog wat panelen te laten leggen op het schuurtje. Ik ben volgens mij enigszins aangestoken door het enthousiasme hier

P.S. 2: het rose tuinbankje vind ik net zo lelijk als jullie dat vinden, dat zijn we aan het schilderen

scoor op markt plaats 4x 250Wp (hoeft niet duurder te zijn als 150€ per paneel. en heb je nog merk ook )
en hang dit op een steca500.
gewoon plat met 2 stangen alu er onder met wat stenen, is ook nog erg goedkoop montage materiaal.
zeer kosten effectief, ruimt onder de 1€/Wp
en zal zeker flink wat meer geven als 500kWh per jaar.

(en ja bankje is lelijk. )

Verwijderd schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:13:
[...]
Bij mijn berekening ben ik uit gegaan van jouw grafiek als voorbeeld. Van aan tot uit. Die uren zullen in een ander seizoen uiteraard anders zijn.... De tabel geeft aan wat je maximaal aan opbrengst mag verwachten. Als ik voor die dag op 63% (tijd met met maximale opbrengst, even daarvan uit gaan) uit kom van aan tot uit..... dan moet je wel heel veel compenseren op andere dagen om aan die gemiddelde 72% te komen. Toch?

probleem is waar moet ik die 72% van pakken.
wat is de maximum van mijn lokatie?
heb hem zelf al een aantal keer moeten bij stellen, en denk nu dat een 1100kWh/kWp mogelijk is.
hoe hoger dat getal word hoe lager het % van mijn set.
dus ik zou er niet veel waarde aan hangen.
het is wel dat ik +/-744kWh/kWp haal met mijn oost-west.

kun je zelf bepalen hoeveel % dat is.

[revolution-nl]

Rol-Co schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:24:
Als er 2,5 kwadraat in de schuur zit en kabel van huis naar de schuur loopt kan je ook een enkele beveiliging van 6A tussen de kabel van de omvormer en in de schuur koppelen.
Dan kan er max 22A over de kabel komen wat geen probleem is, geen overbelasting.
Is een verandering in de meterkast niet nodig.

Is volgens mij niet conform de NEN norm. Dus wat als er brand ontstaat in de schuur? Ik ben
benieuwd wat de verzekering daarvan vindt.


Meest makkelijk is volgens mij de schuur afmonteren op een aparte 16A groep en deze in de schuur met een aparte schakelkast onder te verdelen met één 16A zekering voor verbruik en één 16A zekering voor opwek.

migjes schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:28:
[...]

scoor op markt plaats 4x 250Wp (hoeft niet duurder te zijn als 150€ per paneel.)
en hang dit op een steca500.
gewoon plat met 2 stangen alu er onder met wat stenen, is ook nog erg goedkoop montage materiaal.
zeer kosten effectief, ruimt onder de 1€/Wp

Ik had ook 920WP op een Soladin 600 maar dat topt wel heel erg af. Eigenlijk doodzonde. Ik heb nu een SMA1200 aangesloten en gister zag ik al 800 watt voorbij komen.

[ Voor 26% gewijzigd door revolution-nl op 31-05-2015 12:31 ]

[Rol-Co]

revolution-nl schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:28:
[...]


Is volgens mij niet conform de NEN norm. Dus wat als er brand ontstaat in de schuur? Ik ben
benieuwd wat de verzekering daarvan vindt.


Meest makkelijk is volgens mij de schuur afmonteren op een aparte 16A groep en deze in de schuur met een aparte schakelkast onder te verdelen met één 16A zekering voor verbruik en één 16A zekering voor opwek.

Ik zou niet weten waarom niet.

Wat jij beschrijft kan er in geval van volle belasting 32A over de bekabeling komen in de schuur voordat er 1 zekering uit komt.
16A van de panelen, 16A van het net

[marcop23]

Rol-Co schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:31:
[...]


Ik zou niet weten waarom niet.

Wat jij beschrijft kan er in geval van volle belasting 32A over de bekabeling komen in de schuur voordat er 1 zekering uit komt.
16A van de panelen, 16A van het net

Nee hoor, daar is zijn verbruikersgroep in de schuur voor. Daardoor kan er niet meer stroom verbruikt worden dan 16A.

Misschien dat het niet mag omdat de installatie op deze manier niet meer 'overzichtelijk' is, dat is ook een eis.

[revolution-nl]

Rol-Co schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:31:
[...]


Ik zou niet weten waarom niet.

Wat jij beschrijft kan er in geval van volle belasting 32A over de bekabeling komen in de schuur voordat er 1 zekering uit komt.
16A van de panelen, 16A van het net

Bij kortsluiting en een onderverdeling van verbruik en opwek met een 16A automaat kan er nooit een hogere stroom lopen dan 16A.

Voorwaarde is wel dat je schuur dan op een aparte groep zit in de meterkast en dat je in de schuur een groepenkastje plaatst waar de kabel binnenkomt. Daarop plaats je twee automaten één waar alle verbruikers achter zitten en één waar je opwek achter zit.

Als je niet meer invoed dan 1000watt dan zal het gevaar ook wel meevallen gezien je met een fossiele WTTK wel 1000watt mag invoeden op een bestaande groep

[ Voor 10% gewijzigd door revolution-nl op 31-05-2015 12:39 ]

[migjes]

revolution-nl schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:28:
Ik had ook 920WP op een Soladin 600 maar dat topt wel heel erg af. Eigenlijk doodzonde. Ik heb nu een SMA1200 aangesloten en gister zag ik al 800 watt voorbij komen.

jep, dat is zo.
het heeft zeker iets zondens.
maar ach zo een klein setje zo erg is dat nu ook weer niet.
en als ik het zelf samen stel kom ik op 750€
en een tvt van minder als 4,5 jaar. (pessimistisch geschat.)
ook geen moeilijke groep en nem discussie voor nodig, lol

[Verwijderd]

marcop23 schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:15:
Heeft je schuur een eigen groep? Zo ja, dan kan je een onderverdeler maken

In de woning plaats je een nieuwe zekering, 20A denk ik, en in het schuurtje maak je dan een verdeler met 2 16A groepen. Als de zekering in de woning een C kar heeft, is het ook nog selectiever, moet je wel eerst kijken wat de waarde van je hoofdzekering is. Op die manier mag je gewoon zoveel invoeren op die groep als mogelijk, zonder een nieuwe kabel te trekken.

Als je schuur geen eigen groep heeft, kan je die natuurlijk altijd maken, wat ook niet ingewikkeld hoeft te zijn als de kabel naar de schuur al in de meterkast uitkomt.

Dit is de situatie in onze meterkast en for the record, ik heb hier helaas bitter weinig verstand van:

Aardlekschakelaar 1 (2p/40A/30mA):
1. Wasmachine
2. PV installatie 2200 Wp
3. Hal, toilet, overloop, licht zolder, 2 slaapkamers
4. Oven

Aardlekschakelaar 2 (2p/40A/30mA):
5. Vaatwasser
6. Woonkamer, schuur, 2 slaapkamers (bomvolle groep op het eerste gezicht)
7. Quooker
8. Keuken, 1 slaapkamer

migjes schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:28:
[...]

scoor op markt plaats 4x 250Wp (hoeft niet duurder te zijn als 150€ per paneel.)
en hang dit op een steca500.
gewoon plat met 2 stangen alu er onder met wat stenen, is ook nog erg goedkoop montage materiaal.
zeer kosten effectief, ruimt onder de 1€/Wp
en zal zeker flink wat meer geven als 500kWh per jaar.

(en ja bankje is lelijk. )

Probleem met MP panelen, is dat ik er zelf dus niets mee kan. Ik moet het laten installeren en denk niet dat de animo bij installateurs erg groot is om elders gekochte meuk te komen leggen, die willen hun eigen materiaal installeren. Tenzij iemand hier het heel graag zwart wil komen doen

En als ik er 4 panelen op laat gooien, dan wil ik het liefst wel 1000 Wp want dan is ons verbruik gecovered (nu 2200 Wp, verbruik rond de 2800-2900 kWh/jaar). Mjah, dat betekent wel een extra groep en dat schijnt vrij duur te zijn...
Idee is wel interessant, maar ik zie nog niet hoe ik daar gebruik van zou kunnen maken.

[Rol-Co]

marcop23 schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:34:
[...]

Nee hoor, daar is zijn verbruikersgroep in de schuur voor. Daardoor kan er niet meer stroom verbruikt worden dan 16A.

Misschien dat het niet mag omdat de installatie op deze manier niet meer 'overzichtelijk' is, dat is ook een eis.

Zelfde als die onderverdeling, maar dan met 1x6A er in, bij beide is een groepen indeling in de buurt wel beter, heb ik in mijn gewone meterkast ook.

[revolution-nl]

migjes schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:39:
[...]

jep, dat is zo.
het heeft zeker iets zondens.
maar ach zo een klein setje zo erg is dat nu ook weer niet.
en als ik het zelf samen stel kom ik op 750€
en een tvt van minder als 4,5 jaar. (pessimistisch geschat.)
ook geen moeilijke groep en nem discussie voor nodig, lol

Het bloed kruipt waar het niet gaan kan, met dat idee begon ik ook met mijn schuurtje en dat liep ook weer helemaal uit de hand

Ik was inderdaad ook rond de 750 euro kwijt voor de 920wp set

De schuur gaat hier onderverdeeld worden met een aparte groepenkast waar verbruik en opwerk gescheiden wordt. De kosten zijn het niet en het is makkelijk zelf te doen.

De schuur heb ik al wel op een aparte groep gezet. Appeltje eitje

[ Voor 17% gewijzigd door revolution-nl op 31-05-2015 12:57 ]

[migjes]

Verwijderd schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:41:
Probleem met MP panelen, is dat ik er zelf dus niets mee kan. Ik moet het laten installeren en denk niet dat de animo bij installateurs erg groot is om elders gekochte meuk te komen leggen, die willen hun eigen materiaal installeren. Tenzij iemand hier het heel graag zwart wil komen doen

En als ik er 4 panelen op laat gooien, dan wil ik het liefst wel 1000 Wp want dan is ons verbruik gecovered (nu 2200 Wp, verbruik rond de 2800-2900 kWh/jaar). Mjah, dat betekent wel een extra groep en dat schijnt vrij duur te zijn...
Idee is wel interessant, maar ik zie nog niet hoe ik daar gebruik van zou kunnen maken.

ach op dat schuurtje kun je het echt zelf doen hoor.
steca is gewoon een stekker in het stopcontakt steken.
en de leverancier waar je de panelen haalt maakt wel een kabel voor je.
en dan is het echt niet meer moeilijk en echt hoog op dak hoef je ook niet.
(met lego spelen is moeilijker, lol)

een beetje vertrouwen in je zelf hebben en het komt goed.
het word dan wel je leukste setje, want die heb je zelf gedaan.

revolution-nl schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:41:
[...]
Het bloed kruipt waar het net gaan kan, met dat idee begon ik ook met mijn schuurtje en dat liep ook weer helemaal uit de hand

Ik was inderdaad ook rond de 750 euro kwijt voor de 920wp set

ja precies daarom.
een schuurtje lekker zelf doen, en er lol van hebben.
is niet hoog en totaal niet duur.

ik kan de schuur ook nog eens een keer op een eigen groep zetten.
maar ik heb eigenlijk al genoeg Wp (en toch komt er meer.)
dus de schuur word iets moois, zit er zwaar aan te denken om heel het dak er af te slopen en dan semi doorzichtige panelen te gaan gebruiken voor het dak.

[ Voor 24% gewijzigd door migjes op 31-05-2015 12:51 ]

[Rol-Co]

Tja, tot een 1500Wp zou ik geen probleem mee hebben op een schuur groepje, en ja daar zit een verbruiker op inderdaad, een lampje en stopcontact, boeie.

[migjes]

Rol-Co schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:51:
Tja, tot een 1500Wp zou ik geen probleem mee hebben op een schuur groepje, en ja daar zit een verbruiker op inderdaad, een lampje en stopcontact, boeie.

ja en nee.
het hangt dan wel af van wat voor kabel er naar het huis loopt en hoe.

mijn kabel van de schuur zit verwerkt in de isolatie van de buiten muur.
als ik die uit de isolatie zou halen en dan doorverbind, boeie,
maar zo als hij nu zit, nee liever niet.
ik merk daar al te vaak een warmte plek als ik flink bezig ben geweest in de schuur.

[hrt]

En die warmte word niet meer gegenereerd als het in de schuur word opgewekt, beter dus!

[MichielFRL]

Verwijderd schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:07:
Ik denk er over om nog wat panelen te laten leggen op het schuurtje. Ik ben volgens mij enigszins aangestoken door het enthousiasme hier

Tijdje terug heeft iemand foto's gepost van een oost-west setje op zijn berging op een zelf gemaakt frame van hardhout.
Misschien is dat een idee. Vanaf de straat valt het dan bijna niet op.

[wmeester]

Dan maak je er gewoon een puntdak van met zonnepanelen... :-)

[stat]

PClop schreef op zaterdag 30 mei 2015 @ 01:15:
[...]
Liggen de panelen nu echt op 225° ( Z W ) of meer zuid of west ?
Als het werkelijk op Z W ligt is dit wel de minst slechte richting met deze paneel hoek.

Dus van af zonsopkomst, tot de tweedehelft van de middag zullen de panelen mekaar
niet in de schaduw zetten, dat is dan je winst, echter liggen de panelen dan t.o.v. het dak
op 0 graden, en niet op 15 graden wat dan je winst zou zijn in de zomer ( max instraling )

Daarna krijg je het probleem dat als de zon de tweede helft van de middag jou Z W gerichte
panelen vol zouden moeten beschijnen, en dan ook de volle winst zouden moeten leveren
je deze winst meteen weer weggooit door de schaduw van de panelen onderling, wat nu nog
geen drama is, maar wel in de late zomer tot en met het late voorjaar.

Wat ik zo ( ik mis de ervaring met solaredge ) niet kan beredeneren, is wat de SE omvormer
daar nog aan kan repareren, daar kunnen anderen je hier waarschijnlijk wel een antwoord
op geven, die zelf een SE omvormer hebben.

Wat ik nog bijna vergeet is je te vertellen dat de meest ideale verhouding voor hoogte paneel
t.o.v. de achterliggende panelen, ongeveer 1 : 3 is, dus als de hoge kant van de voorste panelen
20 cm is, moet de volgende rij daar 60 cm achter liggen, bij jou is dat eerder omgekeerd, 3 : 1
dus erg nadelig.

Als ik op mijn ervaring af ga, zul je met de opbrengst blijven steken op max 700 KWh/KWp
als het meer wordt zal dat de verdienste zijn van de SolarEdge omvormer.

Atrax schreef op zaterdag 30 mei 2015 @ 15:48:
[...]

Lijkt me niet best. Ik heb ook een platdak opstelling (20 graden helling), en daarbij liggen ze 110 cm uit elkaar. Volgens mij had ik toen berekend dat ze meer dan 120 cm uit elkaar moesten als ze geen schaduw op elkaat mochten werpen.
Vorig jaar heb ik 875 Wh/Wp gehaald.
Gebruik deze methode en deze gegevens. Kom je er vast uit wat de ideale afstand moet zijn.

Andre1973 schreef op zaterdag 30 mei 2015 @ 22:19:
[...]

Standaard in nederland voor plaatsing op zuid is dat je 3x het hoogte verschil houd tussen de panelen.dus het hoogte verschil tussen waar t glas begint, verticaal gemeten tot aan de bovenkant van het paneel verticaal gemeten. dan heb je nog wel wat schaduw, maar dan staat de zon dermate op O of W en staat ie zo laag dat er weinig verliezen zijn.

Medetweakers, dank voor het meedenken. Ivm tijdelijke verhuizing naar UK is mijn antwoord wat verlaat.
1) de panelen liggen zijn nu op ZO-gericht, niet helemaal pal, met dan nog een graad of 6 naar het oosten extra.
2) Ik begrijp niet helemaal met wat je bedoelt dat ze tov het dak niet in 0 graden liggen, kan je dat verduidelijken?
3) Ik ben me ervan bewust dat het grotere afstand tussen de panelen wenselijker zou zijn, maar het dak is nou eenmaal beperkt. Alternatief is een portrait opstelling op het zuid-westen (90 graden gedraaid dus, in 2 rijen van 5), in die richting is het dak 3.8 m dus ook dan geldt dat ze te dicht op elkaar staan. Van die opstelling heb ik gegevens van een buurtgenoot die vorig jaar 925 Wh/Wp scoorde (zonder Solaredge overigens).

Dus je zou zeggen: waarom dan niet voor de portraitopstelling gekozen? Omdat me ter plekke verzekerd werd dat de opbrengst vergelijkbaar zou zijn en de portraitopstelling risicovol is ivm wind en locatie. Eerlijk gezegd vind ik 700 Wh/Wp wel echt een andere orde van grootte. Ik ga maar de afspraak maken dat ze als het zo tegenvalt alsnog de boel in portrait monteren... Eerst maar eens aankijken. In september klop ik wel weer eens aan als de zon wat lager komt te staan.

[Verwijderd]

revolution-nl schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:28:
[...]


Is volgens mij niet conform de NEN norm. Dus wat als er brand ontstaat in de schuur? Ik ben
benieuwd wat de verzekering daarvan vindt.


Meest makkelijk is volgens mij de schuur afmonteren op een aparte 16A groep en deze in de schuur met een aparte schakelkast onder te verdelen met één 16A zekering voor verbruik en één 16A zekering voor opwek.


[...]


Ik had ook 920WP op een Soladin 600 maar dat topt wel heel erg af. Eigenlijk doodzonde. Ik heb nu een SMA1200 aangesloten en gister zag ik al 800 watt voorbij komen.

WTF hoe kan je dan 920wp op 600 soladin aansluiten dan mis je zon 50% op piek. ik heb al moeite om 1000wp(4x250) op 1kwp omvormer aan te sluiten i.v.m pieken

[ Voor 3% gewijzigd door Verwijderd op 31-05-2015 23:01 ]

[Verwijderd]

migjes schreef op zondag 31 mei 2015 @ 12:28:
[...]probleem is waar moet ik die 72% van pakken.
wat is de maximum van mijn lokatie?
heb hem zelf al een aantal keer moeten bij stellen, en denk nu dat een 1100kWh/kWp mogelijk is.
hoe hoger dat getal word hoe lager het % van mijn set.
dus ik zou er niet veel waarde aan hangen.
het is wel dat ik +/-744kWh/kWp haal met mijn oost-west.
[afbeelding]
kun je zelf bepalen hoeveel % dat is.

Tja... het wordt ihmo alleen maar verwarrender zo.... je schrijft nu
"probleem is waar moet ik die 72% van pakken." ...

Die tabel van alle windrichting geeft aan wat je verwachten kunt aan opbrengst van een PV tov de opbrengst onder ideale omstandigheden (zuiden en dan onder de meest ideale hellingshoek).
Alles wat anders is ... verlaag de opbrengst in meer of minder mate en dat geeft imho de tabel alleen weer.

Maar zelf onder de meest ideale omstandigheden... hebben we natuurlijk niet altijd zon... dus kun je nooit precies aangeven wat het geweest had kunnen zijn.... immers zelfs dan heb je alleen de praktijkwaarde in kWhr.
Als de tabel dan bij aangeeft dat je bij een andere windrichting/hoek plaatsing max 75% kunt halen... dan is dat tov die meest ideale omstandigheden.
Lokale omstandigheden, bijv gebouwen (je noemde het) kunnen zoveel invloed hebben dat je dat % dus niet haalt...
Dus best lastig om exact aan te geven hoe hoog het % opbrengst nu werkelijk is.
Met software zou je een redelijke benadering van de max opbrengst onder ideale omstandigheden kunnen maken. Immers een kwestie van de theoretisch zonuren per dag voor het gegeven PV systeem integreren en vervolgens all dag opbrengsten optellen.

De %-tijd berekening die je toepaste van jouw bijzondere situatie geeft imho een veel te positief beeld van de opbrengst...

[PClop]

stat schreef op zondag 31 mei 2015 @ 21:32:
[...]


[...]


[...]


Medetweakers, dank voor het meedenken. Ivm tijdelijke verhuizing naar UK is mijn antwoord wat verlaat.
1) de panelen liggen zijn nu op ZO-gericht, niet helemaal pal, met dan nog een graad of 6 naar het oosten extra.
2) Ik begrijp niet helemaal met wat je bedoelt dat ze tov het dak niet in 0 graden liggen, kan je dat verduidelijken?
3) Ik ben me ervan bewust dat het grotere afstand tussen de panelen wenselijker zou zijn, maar het dak is nou eenmaal beperkt. Alternatief is een portrait opstelling op het zuid-westen (90 graden gedraaid dus, in 2 rijen van 5), in die richting is het dak 3.8 m dus ook dan geldt dat ze te dicht op elkaar staan. Van die opstelling heb ik gegevens van een buurtgenoot die vorig jaar 925 Wh/Wp scoorde (zonder Solaredge overigens).

Dus je zou zeggen: waarom dan niet voor de portraitopstelling gekozen? Omdat me ter plekke verzekerd werd dat de opbrengst vergelijkbaar zou zijn en de portraitopstelling risicovol is ivm wind en locatie. Eerlijk gezegd vind ik 700 Wh/Wp wel echt een andere orde van grootte. Ik ga maar de afspraak maken dat ze als het zo tegenvalt alsnog de boel in portrait monteren... Eerst maar eens aankijken. In september klop ik wel weer eens aan als de zon wat lager komt te staan.

Ik volg het even niet meer, nu opeens liggen ze op Z. O. gericht
( op de foto vond ik het er ook al vreemd uit zien, dat wel )
tewijl je eerst nog aangaf dat het Z. W. was

stat schreef op donderdag 28 mei 2015 @ 21:09:
[...]


Ze zijn gelegd: het legplan is op het laatste moment nog gewijzigd op advies van de installateur. Het zijn 5 rijen 2xlandscape geworden, gericht op het Zuid-westen, ipv de 2 portrait rijen van 5 op het zuid-oosten. Dit vanwege de risico's ivm hoog dak aan de kust. Het ziet er mooi uit, je ziet ze namelijk (bijna) helemaal niet van de straat.
Nu vraag ik me alleen af of de panelen niet te dicht op elkaar staan zo. Het dak is 5.6 m lang in die richting.
Ik heb dus even gekeken op PVoutput. Vandaag heb ik een efficiency gehaald van 10.9 kWh/2.65 kWp = 4.11. Als ik dan in de buurt kijk (Leiden, 2332) dan zie ik vergelijkbare waarden voor vandaag. Mag ik daaruit de conclusie trekken dat het allemaal wel losloopt met de schaduw en ik een behoorlijke jaaropbrengst mag verwachten? Of is dat te kort door de bocht.

Met die 0 graden bedoelde ik te zeggen, dat als de zon zijdelings op de panelen staat, de panelen niet onder een dakhoek liggen van 15 graden gerekent naar de zonnekant, maar op 0 graden liggen.
Hoe leg je dat uit aan een .....

Wat blijft, is dat de paneel rijen te kort achter elkaar liggen, en de SolarEdge flink z,n best zal
moeten doen om daar nog iets van te bakken.

Ik hoop voor jou dat de wonderen de wereld nog niet uit zijn.

[PClop]

Verwijderd schreef op zondag 31 mei 2015 @ 22:59:
[...]

WTF hoe kan je dan 920wp op 600 soladin aansluiten dan mis je zon 50% op piek. ik heb al moeite om 1000wp(4x250) op 1kwp omvormer aan te sluiten i.v.m pieken

Because we can, anders, verdiep je even in het hoe en waarom revolution-nl dat zo heeft geinstalleerd.
Als je je wat beter in leest zijn die krachttermen ook overbodig.

[Verwijderd]

PClop schreef op maandag 01 juni 2015 @ 00:59:
[...]


Because we can, anders, verdiep je even in het hoe en waarom revolution-nl dat zo heeft geinstalleerd.
Als je je wat beter in leest zijn die krachttermen ook overbodig.

Er is geen enkele situatie te bedenken waarom je een omvormer zo zou willen overdimensioneren(wellicht 3wintermaanden en dan oversluiten naar een andere omvormer). De enige omvormer waarbij het nog logisch overkomt is het een solar edge omvormer, kijk 10 of 15% overdimensie ok. Maar dubbel het vermogen ophangen gaat natuurlijk nergens over. Je stopt ook geen 13inch velgen onder een suv of 8 wielen onder een twingo. Is gewoon nuts. De soladin 600 is onder de kap maar 500ish watt omvormer.

[ Voor 14% gewijzigd door Verwijderd op 01-06-2015 01:11 ]

[mrmrmr]

Dat valt wel mee. Er zijn mensen die ruimte inplannen voor toekomstige uitbreiding. Dat kan ook prima als omvormers meerdere strings en trackers hebben. In mijn geval heb ik een omvormer aangeschaft die net wat te groot was omdat die voor veel minder geld beschikbaar was dan een kleinere omvormer. Zo simpel is het soms, je hebt als koper het niet altijd voor het kiezen.

Het kan ook best zo zijn dat iemand een 2e hands of uitverkoop omvormer koopt die 2 keer "te groot" is om maar 1 van de strings te gebruiken.

Hoe dan ook, meestal geeft een iets kleinere omvormer een betere opbrengst omdat het rendement bij een gunstigere spanning piekt, al is dat niet altijd zo.
Er zijn overigens ook omvormers met die nauwelijks optimaal inzetbaar zijn omdat de beste spanning te hoog is voor doorsnee kristalijne panelen.

[gysman11]

Nou ik was er helemaal uit. Vakantiegeld binnen, geld terug van de belasting, dus: zonnepanelen. Twijfel nou wel heel erg vanwege mogelijke salderingswijzigingen. Terugverdientijd met huidige regels: 7 a 8 jaar. Maar als straks opgewekte stroom minder waard blijkt te zijn, dan wordt het natuurlijk wel een heel ander verhaal. En om het nou alleen voor het milieu te doen....

De vraag is dus: wel of niet doen?

[databeestje]

gysman11 schreef op maandag 01 juni 2015 @ 07:57:
Nou ik was er helemaal uit. Vakantiegeld binnen, geld terug van de belasting, dus: zonnepanelen. Twijfel nou wel heel erg vanwege mogelijke salderingswijzigingen. Terugverdientijd met huidige regels: 7 a 8 jaar. Maar als straks opgewekte stroom minder waard blijkt te zijn, dan wordt het natuurlijk wel een heel ander verhaal. En om het nou alleen voor het milieu te doen....

De vraag is dus: wel of niet doen?

Dat is helemaal aan jou, de regeling loopt tot 2017, wordt hervormd wat gereed moet zijn in 2020. In het slechtste geval 2 jaar in het gunstigste geval 5 jaar.

Let wel, vooralsnog gaan de meesten er vanuit dat deze regeling overgaat in een nieuwe invoedings regeling van tussen de 10 en 15 cent per kWh, hierbij kost afname dus meer. Opbrengst gestuurde afname, accu systemen maar gewoon algemeen verhoging van het eigengebruik wordt dan belangrijker.

Het is wel zo dat met een invoedingsregeling het weer interessant wordt om een veel grotere installatie dan het eigen gebruik neer te leggen, want dat wordt dan ook betaald. Op dit moment wordt aangeraden niet meer te installeren dan het eigen verbruik.

Ik heb het niet alleen voor het milieu, maar het is wel leuk als hobby.

[Engineer Stewie]

migjes schreef op donderdag 28 mei 2015 @ 14:42:
[...]

die elektrische kachel geef je ook niet op he bij de bouw
die koop je gewoon los bij als het klaar is. (hebben ze geen f.... mee te maken, lol)

een simpele lucht-water of lucht-lucht(airco) warmtepomp is helemaal niet zo heel erg duur hoor.
(voor lucht-lucht koop je er eigenlijk al bijna geen gasketel voor)
maar het heeft allemaal zo zijn voordelen en nadelen.

maar een simpele airco die ook kan verwarmen, mag je gewoon toevoegen aan je huis.
en kan makkelijk voor 1500€
en met een goede isolatie geef ik je zelfs een goede kans dat je er je huis mee kunt verwarmen.
en heb je het overschot weggewerkt (misschien zelfs nog niet eens, lol)

Accumulatoren kan je perfect verstoppen, maar niet na de bouw. Een elektrische kachel in een verder strak interieur zetten gaat het hem niet worden. Daar weegt de besparing toch niet tegenop.
Lucht/lucht waterpomp kan ook niet omwille van vloerverwarming en een lucht/water warmtepomp was flink duurder dan een ketel+aansluiting combinatie (SOD gebouwd, dus hang je vast aan hun prijzen).
Dus de eerste 20 jaar ofzo zal het gas blijven, ook perfect betaalbaar met 30€ per maand. Het is niet dat een warmtepomp geen energie verbruikt (maar wel een pak minder idd).

Ik heb dus gekozen voor zonnepanelen met een ROI van 5 jaar zonder 1kWh op te wekken, dus in werkelijkheid is de terugverdientijd nog korter.

Bijverwarmen met een aircomodule tussen de ventilatie zou wel kunnen in de tussen seizoenen, de inkomende lucht wordt al eens verwarmd door een warmtewisselaar (met de uitgaande lucht) en in de zomer zouden we dat kunnen koelen. Daar zie je voor de rest niets van want dat staat op zolder.
In de winter is dat redelijk nutteloos daar je dan de warmte van de vloerverwarming wil.

[migjes]

Verwijderd schreef op maandag 01 juni 2015 @ 00:00:
[...]
Tja... het wordt ihmo alleen maar verwarrender zo.... je schrijft nu
"probleem is waar moet ik die 72% van pakken." ...

Die tabel van alle windrichting geeft aan wat je verwachten kunt aan opbrengst van een PV tov de opbrengst onder ideale omstandigheden (zuiden en dan onder de meest ideale hellingshoek).
Alles wat anders is ... verlaag de opbrengst in meer of minder mate en dat geeft imho de tabel alleen weer.

Maar zelf onder de meest ideale omstandigheden... hebben we natuurlijk niet altijd zon... dus kun je nooit precies aangeven wat het geweest had kunnen zijn.... immers zelfs dan heb je alleen de praktijkwaarde in kWhr.
Als de tabel dan bij aangeeft dat je bij een andere windrichting/hoek plaatsing max 75% kunt halen... dan is dat tov die meest ideale omstandigheden.
Lokale omstandigheden, bijv gebouwen (je noemde het) kunnen zoveel invloed hebben dat je dat % dus niet haalt...
Dus best lastig om exact aan te geven hoe hoog het % opbrengst nu werkelijk is.
Met software zou je een redelijke benadering van de max opbrengst onder ideale omstandigheden kunnen maken. Immers een kwestie van de theoretisch zonuren per dag voor het gegeven PV systeem integreren en vervolgens all dag opbrengsten optellen.

De %-tijd berekening die je toepaste van jouw bijzondere situatie geeft imho een veel te positief beeld van de opbrengst...

ja ik snap de verwarring.
wat zou de max zijn van een setje die op perfect zuid licht in mijn omgeving?
(heb nu 1 set die scoort 1080kwh/kWp, 2de set lijkt richting de 1050kWh/kWp te gaan.
dus ik ben ook zoekend naar de max)
veel mensen zijn al blij als ze 900kWh/kWp halen, maar als je echt alles goed doet denk ik dat 1000kWh/kWp eigenlijk overal in nederland te halen is.
kust streken gaan over de 1200kWh/kWp.
en als je dichter bij de evenaar zit dan zijn getallen van 1400kWh/kWp makkelijk mogelijk.
dus ja waar pak je de 75% van(of de 72% die ik gok vanwege de hoge gebouwen)?

maar je moet niet proberen een getal wat voor een jaar geld, te gebruiken voor een dag.
dat werkt niet zo, helaas.
er zijn teveel variabelen die je dan ook nog moet mee nemen.
het tabelletje klopt wel in grote lijnen (alleen oost-west is iets te laag, als je die goed doet kom je hoger.
ook op noord heb ik iets wat twijfels, maar te weinig gegevens om te checken.)

software: sunnydesign geeft mij aan dat ik eigenlijk 660kWh/kWp zou moeten scoren.
pvgis geeft aan dat ik de 700kWh/kWp zou moeten scoren.
(pvgis berekend het vrij aardig goed als je een setje op oost, zuid of west hebt.
maar oost-west maakt hij een te pessimistische schatting.)

Engineer Stewie schreef op maandag 01 juni 2015 @ 08:41:
[...]


Accumulatoren kan je perfect verstoppen, maar niet na de bouw. Een elektrische kachel in een verder strak interieur zetten gaat het hem niet worden. Daar weegt de besparing toch niet tegenop.
Lucht/lucht waterpomp kan ook niet omwille van vloerverwarming en een lucht/water warmtepomp was flink duurder dan een ketel+aansluiting combinatie (SOD gebouwd, dus hang je vast aan hun prijzen).
Dus de eerste 20 jaar ofzo zal het gas blijven, ook perfect betaalbaar met 30€ per maand. Het is niet dat een warmtepomp geen energie verbruikt (maar wel een pak minder idd).

Ik heb dus gekozen voor zonnepanelen met een ROI van 5 jaar zonder 1kWh op te wekken, dus in werkelijkheid is de terugverdientijd nog korter.

Bijverwarmen met een aircomodule tussen de ventilatie zou wel kunnen in de tussen seizoenen, de inkomende lucht wordt al eens verwarmd door een warmtewisselaar (met de uitgaande lucht) en in de zomer zouden we dat kunnen koelen. Daar zie je voor de rest niets van want dat staat op zolder.
In de winter is dat redelijk nutteloos daar je dan de warmte van de vloerverwarming wil.

denk "out-of-the-box", en verzin iets leuks.
elektrische verwarming kan zonder problemen in een strak interieur.
of een simpele elektrische vloerverwarming set rond de buis van de ingeblazen lucht hangen etc etc...
gebruik je fantasie en er gaat een wereld open aan mogelijkheden.
zie niet te veel beren op de weg, maar zoek naar mogelijkheden.

[NovapaX]

Verwijderd schreef op maandag 01 juni 2015 @ 01:06:
[...]

Er is geen enkele situatie te bedenken waarom je een omvormer zo zou willen overdimensioneren(wellicht 3wintermaanden en dan oversluiten naar een andere omvormer). De enige omvormer waarbij het nog logisch overkomt is het een solar edge omvormer, kijk 10 of 15% overdimensie ok. Maar dubbel het vermogen ophangen gaat natuurlijk nergens over. Je stopt ook geen 13inch velgen onder een suv of 8 wielen onder een twingo. Is gewoon nuts. De soladin 600 is onder de kap maar 500ish watt omvormer.

Je bedoelt natuurlijk onderdimensioneren!

Als je nou eens de cijfers/onderzoeken erop naslaat zul je zien dat er voldoende reden is om het zo te doen.
Zie onder "Piekverliezen door het nemen van een te kleine omvormer" in de openingspost en deze post: antonboonstra in "Elektriciteit opwekken met zonnepanelen (PV)"

Dan zie je dat je zo'n 85% van het potentieel aan energie gewoon binnenharkt.
Niet gek voor een klein omvormertje waar je geen extra groep en/of kabel voor hoeft aan te leggen (daar heb je gelijk de reden)

[migjes]

gysman11 schreef op maandag 01 juni 2015 @ 07:57:
Nou ik was er helemaal uit. Vakantiegeld binnen, geld terug van de belasting, dus: zonnepanelen. Twijfel nou wel heel erg vanwege mogelijke salderingswijzigingen. Terugverdientijd met huidige regels: 7 a 8 jaar. Maar als straks opgewekte stroom minder waard blijkt te zijn, dan wordt het natuurlijk wel een heel ander verhaal. En om het nou alleen voor het milieu te doen....

De vraag is dus: wel of niet doen?

de vraag stellen aan voorstanders van PV is natuurlijk het antwoord krijgen : doen!!!!!
lol, iets met een open deur.

gelukkig zijn er veel meer redenen om het te doen.
zoals hobby, lage maand lasten, millieu.
maar ook het gevoel van je eigen broek omhoog houden en zelf voor je stroom te zorgen.

maar pas op: PV leggen is een verslavende hobby, begin er niet aan.
voor je het weet betaal je helemaal geen stroom rekening meer en wil je nog meer Wp

[Snarfie31]

Rare Mei maand wat zon uren betreft. Had nou niet het idee dat het een top maand was (slecht 8x boven de 20 kw geweest) blijkt toch het geval te zijn met 172 volle zon uren in de bollenstreek. Komt vermoed ik door de temperatuur die niet al te hoog was lekker voor die panelen. http://www.zonurencalculator.nl/sun_hours_calculation

[Wailing_Banshee]

Snarfie31 schreef op maandag 01 juni 2015 @ 09:25:
Rare Mei maand wat zon uren betreft. Had nou niet het idee dat het een top maand was (slecht 8x boven de 20 kw geweest) blijkt toch het geval te zijn met 172 volle zon uren in de bollenstreek. Komt vermoed ik door de temperatuur die niet al te hoog was lekker voor die panelen. http://www.zonurencalculator.nl/sun_hours_calculation

Volle zonuren: 142. Het enige geluk wat wij hadden is dat hij vooral aan het eind van de middag toch weer tevoorschijn kwam. En met 50 graden van zuid vangen wij de avondzon tot hij onder gaat.

[Snarfie31]

Wailing_Banshee schreef op maandag 01 juni 2015 @ 09:42:
[...]

Volle zonuren: 142. Het enige geluk wat wij hadden is dat hij vooral aan het eind van de middag toch weer tevoorschijn kwam. En met 50 graden van zuid vangen wij de avondzon tot hij onder gaat.

Ja die west panelen moeten top maanden draaien ook in april vaak in de middag vertok de bewolking. Ik zit bijna pal Oost.

[Wailing_Banshee]

Snarfie31 schreef op maandag 01 juni 2015 @ 09:45:
[...]


Ja die west panelen moeten top maanden draaien ook in april vaak in de middag vertok de bewolking. Ik zit bijna pal Oost.

Toch is het 's morgens vaak ook mooi weer en tegen de tijd dat de zon op mijn panelen komt, is het betrokken (vandaag weer!) Ik wil nog wat panelen op de kont van m'n huis leggen (vrijstaand met een schuine zijkant) want die ligt dus -40 graden van zuid (iets zuidelijker dan zuid oost dus). Dan vangen we de ochtend zon ook nog en neemt de grote set op zuid west het laatste deel over.

Maar eerst moet de zolder geïsoleerd worden dit jaar...

[Snarfie31]

gysman11 schreef op maandag 01 juni 2015 @ 07:57:
Nou ik was er helemaal uit. Vakantiegeld binnen, geld terug van de belasting, dus: zonnepanelen. Twijfel nou wel heel erg vanwege mogelijke salderingswijzigingen. Terugverdientijd met huidige regels: 7 a 8 jaar. Maar als straks opgewekte stroom minder waard blijkt te zijn, dan wordt het natuurlijk wel een heel ander verhaal. En om het nou alleen voor het milieu te doen....

De vraag is dus: wel of niet doen?

Een belangrijke reden voor ons was het rendement op de investering. Als je de boel zelf kan aansluiten op bijvoorbeeld een plat dak en onder de 3500,- (ex btw) voor 4 kw/p kan komen heb je een geweldig rendement tov een spaarrekening. Ook je maandelijkse voorschot lasten heb je direct profijt van die zijn bij ons van 140 naar 70 euro per maand gegaan (gas+electra) en het ziet er naar uit dat we daar ook nog een flink deel van terug krijgen.

[Atrax]

stat schreef op zondag 31 mei 2015 @ 21:32:
[...]
Medetweakers, dank voor het meedenken. Ivm tijdelijke verhuizing naar UK is mijn antwoord wat verlaat.
1) de panelen liggen zijn nu op ZO-gericht, niet helemaal pal, met dan nog een graad of 6 naar het oosten extra.
2) Ik begrijp niet helemaal met wat je bedoelt dat ze tov het dak niet in 0 graden liggen, kan je dat verduidelijken?
3) Ik ben me ervan bewust dat het grotere afstand tussen de panelen wenselijker zou zijn, maar het dak is nou eenmaal beperkt. Alternatief is een portrait opstelling op het zuid-westen (90 graden gedraaid dus, in 2 rijen van 5), in die richting is het dak 3.8 m dus ook dan geldt dat ze te dicht op elkaar staan. Van die opstelling heb ik gegevens van een buurtgenoot die vorig jaar 925 Wh/Wp scoorde (zonder Solaredge overigens).

Dus je zou zeggen: waarom dan niet voor de portraitopstelling gekozen? Omdat me ter plekke verzekerd werd dat de opbrengst vergelijkbaar zou zijn en de portraitopstelling risicovol is ivm wind en locatie. Eerlijk gezegd vind ik 700 Wh/Wp wel echt een andere orde van grootte. Ik ga maar de afspraak maken dat ze als het zo tegenvalt alsnog de boel in portrait monteren... Eerst maar eens aankijken. In september klop ik wel weer eens aan als de zon wat lager komt te staan.

Je kan dan beter overwegen er een rij tussenuit te halen. Te dicht op elkaar is funest voor de opbrengst. Daarmee ga je echt geen 850Wh/Wp halen. Zoals gezegd, ik haal 875Wh/Wp met een tussenruimte van 120cm.

Edit:
Ik kom op een tussenruimte van 99cm bij hoek 15° als je van 21 februari tot 21 oktober geen schaduw wil hebben. Deze berekening is gedaan voor richting zuid.

[ Voor 5% gewijzigd door Atrax op 01-06-2015 10:21 ]

[wmeester]

gysman11 schreef op maandag 01 juni 2015 @ 07:57:
Nou ik was er helemaal uit. Vakantiegeld binnen, geld terug van de belasting, dus: zonnepanelen. Twijfel nou wel heel erg vanwege mogelijke salderingswijzigingen. Terugverdientijd met huidige regels: 7 a 8 jaar. Maar als straks opgewekte stroom minder waard blijkt te zijn, dan wordt het natuurlijk wel een heel ander verhaal. En om het nou alleen voor het milieu te doen....

De vraag is dus: wel of niet doen?

Als de salderingsregels minder interessant worden heb je sowieso je verbruik tijdens de opwek gedekt. Verder is het handig om een ferraris meter te behouden, dan kun je nog makkelijker je opwek en je verbruik tegen elkaar afstrepen.

Pas op: Pv bezit is verslavend. Ik ben inmiddels 6 uitbreidingen verder :-)

[revolution-nl]

Verwijderd schreef op maandag 01 juni 2015 @ 01:06:
[...]

Er is geen enkele situatie te bedenken waarom je een omvormer zo zou willen overdimensioneren(wellicht 3wintermaanden en dan oversluiten naar een andere omvormer). De enige omvormer waarbij het nog logisch overkomt is het een solar edge omvormer, kijk 10 of 15% overdimensie ok. Maar dubbel het vermogen ophangen gaat natuurlijk nergens over. Je stopt ook geen 13inch velgen onder een suv of 8 wielen onder een twingo. Is gewoon nuts. De soladin 600 is onder de kap maar 500ish watt omvormer.

Je zou je toon ook wat kunnen matigen . Ik heb uberhaubt niet het idee dat je weet hoe beperkt het effect onder dimensioneren is. Zeker bij niet optimale oriëntaties.

Hieronder de symptonen van het PV virus uiteengezet.

Na de (1200WP) set boven de dakkapel en de (1240WP) set onder de dakkapel had ik op mijn schuur (NNO) nog dakruimte vrij en er kwam een 690WP set voorbij. Ideaal plug and play setje voor een leuke prijs / wp.

Vervolgens kwam ik een goedkoop mono paneel voorbij en zag ik bij een herindeling nog ruimte om uit te breiden. Een en ander uitgerekend en tot de conclusie gekomen dat dit nog net zou passen op de Soladin. Dus.... waarom niet, gewoon omdat het kan. Iedere m2 extra PV is er één extra en zeker gezien het een NNO set is en de verliezen bij onder dimensioneren relatief wel meevallen was dat een mooie oplossing.

Vervolgens kwam ik een mooie SMA 2500HF tegen die ik praktisch kon omruilen voor één van de twee SMA 1200's van mijn ZZW set. Zogezegd zo gedaan één SMA verkocht en toen had ik nog een andere werkeloos in de kast liggen.

Soms moet je geduld hebben en kansen aanpakken die op je pad liggen. Daarnaast is het leuk om techniek op de proef te stellen. Het blijkt wel weer dat er een forse marge zit in de specificaties die de fabrikant voorschrijft en wat er in de praktijk technisch mogelijk is.

[ Voor 6% gewijzigd door revolution-nl op 01-06-2015 11:43 ]

[Verwijderd]

revolution-nl schreef op maandag 01 juni 2015 @ 11:40:
[...]


Je zou je toon ook wat kunnen matigen . Ik heb uberhaubt niet het idee dat je weet hoe beperkt het effect onder dimensioneren is. Zeker bij niet optimale oriëntaties.

Hieronder de symptonen van het PV virus uiteengezet.

Na de (1200WP) set boven de dakkapel en de (1240WP) set onder de dakkapel had ik op mijn schuur (NNO) nog dakruimte vrij en er kwam een 690WP set voorbij. Ideaal plug and play setje voor een leuke prijs / wp.

Vervolgens kwam ik een goedkoop mono paneel voorbij en zag ik bij een herindeling nog ruimte om uit te breiden. Een en ander uitgerekend en tot de conclusie gekomen dat dit nog net zou passen op de Soladin. Dus.... waarom niet, gewoon omdat het kan. Iedere m2 extra PV is er één extra en zeker gezien het een NNO set is en de verliezen bij onder dimensioneren relatief wel meevallen was dat een mooie oplossing.

Vervolgens kwam ik een mooie SMA 2500HF tegen die ik praktisch kon omruilen voor één van de twee SMA 1200's van mijn ZZW set. Zogezegd zo gedaan één SMA verkocht en toen had ik nog een andere werkeloos in de kast liggen.

Soms moet je geduld hebben en kansen aanpakken die op je pad liggen. Daarnaast is het leuk om techniek op de proef te stellen. Het blijkt wel weer dat er een forse marge zit in de specificaties die de fabrikant voorschrijft en wat er in de praktijk technisch mogelijk is.

dan heb je zoveel omvormers dan verkoop je toch alles en ruil je het in voor een solar edge lijkt mij?

[Thombias]

wmeester schreef op maandag 01 juni 2015 @ 10:09:
[...]


Pas op: Pv bezit is verslavend. Ik ben inmiddels 6 uitbreidingen verder :-)

Mijn financieelmanager(lees: vrouw) houdt uitbreidingen met een veto tegen dus helaas moet ik mijn verslaving om tot energie neutraal te komen bekoelen. :-)

[NovapaX]

En waarom zou je dat doen? Het werkt toch prima?
En hoe ga je dat alles aan elkaar knopen als niet alles op hetzelfde dak ligt? Kun je alsnog weer kabels trekken enzo.
En dan hebben we het nog weer niet over de kosten gehad....

Bij elke streep schaduw of ook maar de schijn van een mogelijk procentje verlies wordt er weer met SolarEdge gesmeten zonder de nadelen of consequenties in ogenschouw te nemen... zo vreselijk kortzichtig en makkelijk... ik walg er ondertussen van.
Met een beetje nadenken, narekenen en goed plannen kom je vaak minstens net zo ver met minder geld.

Dat is in mij ogen ongeveer net zo duurzaam als dat je naar de stad moet en standaard gewoon een taxi belt in plaats van overweegt om voor die 4 kilometer de fiets te pakken.

[ Voor 13% gewijzigd door NovapaX op 01-06-2015 11:54 ]

[revolution-nl]

Verwijderd schreef op maandag 01 juni 2015 @ 11:46:
[...]

dan heb je zoveel omvormers dan verkoop je toch alles en ruil je het in voor een solar edge lijkt mij?

Je trekt wederom te snel conclusies. Daarnaast vind ik de voorgestelde oplossingsrichting die je noemt vrij apart.

1. Solar Edge is prijzig waardoor mijn tvt door het dak gaat.
2. Hoe wil jij een schuur en een set op het dak verbinden met één solaredge string omvormer?

Ik streef niet naar maximale efficiëntie maar naar een zo laag mogelijk prijs/wp met behoud van kwalitatieve componenten. Met solaredge bereik ik de doelstelling niet en wordt mijn PV installatie stukken complexer (kan meer stuk) en financieel ook stukken minder interessant.

[ Voor 17% gewijzigd door revolution-nl op 01-06-2015 12:04 ]

[zonoskar]

Weet iemand hoe je extra PV in de EPC berekening van je huis kunt verrekenen? Er is rekening gehouden met 2600 kWh per jaar, maar onze installatie wordt ca 4200 kWh per jaar. We hebben nu een EPC van 0.17, maar op nul komen zou leuk zijn (verder ook niet, dus ik ga geen opdracht geven een herberekening te doen).

[toxict]

Thombias schreef op maandag 01 juni 2015 @ 11:51:
[...]


Mijn financieelmanager(lees: vrouw) houdt uitbreidingen met een veto tegen dus helaas moet ik mijn verslaving om tot energie neutraal te komen bekoelen. :-)

Zet je de verwarming in de wintermaanden terug op 17-18 graden.
Lampen gebruiken die eigenlijk net niet genoeg licht geven.
Verder overal extreem zuinig mee zijn qua stroom.

En zeggen dat dat allemaal nodig is om kosten te besparen.
Kijken hoe snel ze bijdraait?

[Wailing_Banshee]

toxict schreef op maandag 01 juni 2015 @ 12:41:
[...]


Zet je de verwarming in de wintermaanden terug op 17-18 graden.
Lampen gebruiken die eigenlijk net niet genoeg licht geven.
Verder overal extreem zuinig mee zijn qua stroom.

En zeggen dat dat allemaal nodig is om kosten te besparen.
Kijken hoe snel ze bijdraait?

Een lekker dikke trui, en een paar mooie (lees: dure!) dekens op de bank in de woonkamer.
Gezellig, kaarsjes aan!
Vanavond geen eten, want de oven en magnetron konden niet aan en trouwens, de koelkast staat ook alweer een tijdje uit en je hebt geen boodschappen gedaan.

Eens kijken hoe snel jij weer bijdraait

Mijn financieel manager (lees: man) heeft een beter excuus: de zolder moet nog geïsoleerd worden... Daarnaast moeten er nog wat dingen aan de mazda gedaan worden (en die heb ik zelf uitgezocht )

[Snarfie31]

Wailing_Banshee schreef op maandag 01 juni 2015 @ 13:31:
[...]

Een lekker dikke trui, en een paar mooie (lees: dure!) dekens op de bank in de woonkamer.
Gezellig, kaarsjes aan!
Vanavond geen eten, want de oven en magnetron konden niet aan en trouwens, de koelkast staat ook alweer een tijdje uit en je hebt geen boodschappen gedaan.

Eens kijken hoe snel jij weer bijdraait

Mijn financieel manager (lees: man) heeft een beter excuus: de zolder moet nog geïsoleerd worden... Daarnaast moeten er nog wat dingen aan de mazda gedaan worden (en die heb ik zelf uitgezocht )

Kijk dat is humor toch......

[Verwijderd]

revolution-nl schreef op maandag 01 juni 2015 @ 11:56:
[...]


Je trekt wederom te snel conclusies. Daarnaast vind ik de voorgestelde oplossingsrichting die je noemt vrij apart.

1. Solar Edge is prijzig waardoor mijn tvt door het dak gaat.
2. Hoe wil jij een schuur en een set op het dak verbinden met één solaredge string omvormer?

Ik streef niet naar maximale efficiëntie maar naar een zo laag mogelijk prijs/wp met behoud van kwalitatieve componenten. Met solaredge bereik ik de doelstelling niet en wordt mijn PV installatie stukken complexer (kan meer stuk) en financieel ook stukken minder interessant.

voor 3 of 4 omvormers heb je gerust wel een solar edge systeem.

[revolution-nl]

Verwijderd schreef op maandag 01 juni 2015 @ 14:44:
[...]

voor 3 of 4 omvormers heb je gerust wel een solar edge systeem.

Zucht

if you can't stand the heat get out of the kitchen :W

[KifArU]

Willen jullie eens meekijken naar een goed legplan?
Hieronder een plaatje van ons dak met maten en obstakels. (bovenkant is noord)
Als je minimaal 80cm vanaf de rand blijft, kom ik op deze indeling om zo veel mogelijk panelen kwijt te raken. De ruimte onder de lichtkoepel en dakluik ga ik later bekijken.
Iemand een betere optie?

[Snarfie31]

4Kw setje DownUnder vermoed pal noord.

[Verwijderd]

databeestje schreef op maandag 01 juni 2015 @ 08:39:
[...]

Dat is helemaal aan jou, de regeling loopt tot 2017, wordt hervormd wat gereed moet zijn in 2020. In het slechtste geval 2 jaar in het gunstigste geval 5 jaar.

Let wel, vooralsnog gaan de meesten er vanuit dat deze regeling overgaat in een nieuwe invoedings regeling van tussen de 10 en 15 cent per kWh, hierbij kost afname dus meer. Opbrengst gestuurde afname, accu systemen maar gewoon algemeen verhoging van het eigengebruik wordt dan belangrijker.

Het is wel zo dat met een invoedingsregeling het weer interessant wordt om een veel grotere installatie dan het eigen gebruik neer te leggen, want dat wordt dan ook betaald. Op dit moment wordt aangeraden niet meer te installeren dan het eigen verbruik.

Ik heb het niet alleen voor het milieu, maar het is wel leuk als hobby.

Dat is volgens mij oude info, we kunnen tot 2020 volle bak salderen:

https://www.zelfenergiepr...salderen-blijft-tot-2020/

Je krijgt dus de volle mep tot 2020. Daarna komt er een overgangsregeling, volgens minister Kamp een "nette overgangsregeling voor bestaande PV eigenaren", waarbij Vereniging Eigen Huis denkt aan een periode van 10 jaar.

Dus 5 jaar 100%, daarna wordt er geleidelijk afgebouwd. Misschien naar de 50%, of 25%, is nog niet te zeggen. En misschien wordt het wel teruggedraaid in een later stadium.

Als de terugverdientijd 7 a 8 jaar bedraagt, haal je dat er makkelijk uit. Bovendien kan je huis meer waard worden van een PV installatie, zorg dat dat hij heel netjes wordt geïnstalleerd en kies indien mogelijk voor fullblack panelen, die vindt vrijwel iedereen mooier.

Op de vraag doen of niet? Is het antwoord meestal JA!!! En hoe sneller, hoe beter.

Al kan het nog meer opleveren om je huis te laten isoleren, als je een potje hebt staan.

[migjes]

Thombias schreef op maandag 01 juni 2015 @ 11:51:
[...]


Mijn financieelmanager(lees: vrouw) houdt uitbreidingen met een veto tegen dus helaas moet ik mijn verslaving om tot energie neutraal te komen bekoelen. :-)

Mijn financieelmanager(lees: vrouw) staat met een rood gloeiende pook richting mijn onder rug (lees kont) te wijzen.
liggen nu 3kWp panelen als salon tafel in de huis kamer.
en nog 5x 190Wp op de slaapkamer.

maar kom net van iemand anders zijn dak af, bek af (een beetje verbrand) maar voldaan.
dus eigen dak moet even wachten.
nu eerst een lekker koud biertje.

[PClop]

migjes schreef op maandag 01 juni 2015 @ 18:00:
[...]

Mijn financieelmanager(lees: vrouw) staat met een rood gloeiende pook richting mijn onder rug (lees kont) te wijzen.
liggen nu 3kWp panelen als salon tafel in de huis kamer.
en nog 5x 190Wp op de slaapkamer.

maar kom net van iemand anders zijn dak af, bek af (een beetje verbrand) maar voldaan.
dus eigen dak moet even wachten.
nu eerst een lekker koud biertje.

Pas maar op dat ze John Williams niet belt, van help mijn man is ( pv ) klusser.
Dan ben je de sjaak met het hele klus team op je dak ( is het wel lekker snel klaar )

[Rol-Co]

migjes schreef op maandag 01 juni 2015 @ 18:00:
[...]

Mijn financieelmanager(lees: vrouw) staat met een rood gloeiende pook richting mijn onder rug (lees kont) te wijzen.
liggen nu 3kWp panelen als salon tafel in de huis kamer.
en nog 5x 190Wp op de slaapkamer.

maar kom net van iemand anders zijn dak af, bek af (een beetje verbrand) maar voldaan.
dus eigen dak moet even wachten.
nu eerst een lekker koud biertje.

Over virus gesproken! Een 3kWp salon tafel! , kijk dat vind je niet bij de ikea


@revolution

Ja, waarom niet gelijk solaredge gekocht, daar kan je alles op aansluiten jonguh

[migjes]

Rol-Co schreef op maandag 01 juni 2015 @ 18:10:
[...]
Over virus gesproken! Een 3kWp salon tafel! , kijk dat vind je niet bij de ikea

nop, is niet een paneel die je bij ikea zult vinden, lol

PClop schreef op maandag 01 juni 2015 @ 18:10:
[...]
Pas maar op dat ze John Williams niet belt, van help mijn man is ( pv ) klusser.
Dan ben je de sjaak met het hele klus team op je dak ( is het wel lekker snel klaar )

oei, ik heb bij deze alle afbeeldingen van tweakers geblockt.
ik unblock ze wel als ik ze wil zien
(ik zou trouwens een erg goeie zijn voor dat programma, het huis is een eeuwige klus.
maar waarschijnlijk heb ik vrij snel ruzie en gooi ik ze het huis uit met hun energie verspillende verbouwingen
typische voorbeelden van hoe het eigenlijk niet moet.)

[migjes]

Snarfie31 schreef op maandag 01 juni 2015 @ 15:58:
4Kw setje DownUnder vermoed pal noord.

[afbeelding]

hier Afrika, lol ze halen maar 80 kWh/kWp in juli en juni.
http://www.zonnestroomopb.../kuntersun/7352/7519.html

edit:
lijkt mij trouwens wel een goed afkick centrum voor pv bezitters.
(dat zou van mij best wel vergoed mogen worden )

[ Voor 16% gewijzigd door migjes op 01-06-2015 18:31 ]

[Verwijderd]

Thombias schreef op maandag 01 juni 2015 @ 11:51:
[...]


Mijn financieelmanager(lees: vrouw) houdt uitbreidingen met een veto tegen dus helaas moet ik mijn verslaving om tot energie neutraal te komen bekoelen. :-)

wat voor vrouw heb je dan kijk dat een vrouw wilt dat je niet drinkt, rookt of een gevaarlijke sport doet ok. de enige hoop die ik nog had in de mensheid had ik bij tweakers maar dit is toch man man man en dan wel aan een koudbiertje a minstens 0.50-1.50 eurocent. ik zou zeggen proost terwijl ik hier nog een corona opentrek.

[ Voor 20% gewijzigd door Verwijderd op 01-06-2015 18:39 ]

[migjes]

Verwijderd schreef op maandag 01 juni 2015 @ 18:32:
[...]

wat voor vrouw heb je dan kijk dat een vrouw wilt dat je niet drinkt, rookt of een gevaarlijke sport doet ok. de enige hoop die ik nog had in de mensheid had ik bij tweakers maar dit is toch man man man en dan wel aan een koudbiertje a minstens 0.50-1.50 eurocent

ik steek er nog eens een lekkere splif bij op, als ik een slok neem van mijn biologische biertje(geen pils).
realiserend dat hoog op dak hangen ook niet zonder gevaren is.
(corona mag ook, als je van pis houwt, geen problemen mee. )

(klote touwen, het schiet niet op met die dingen, knie beschermers, ja die heb je nodig en een paar goede klim handschoenen.)

[ Voor 4% gewijzigd door migjes op 01-06-2015 18:43 ]

[Verwijderd]

migjes schreef op maandag 01 juni 2015 @ 18:41:
[...]

ik steek er nog eens een lekkere splif bij op, als ik een slok neem van mijn biologische biertje(geen pils).
realiserend dat hoog op dak hangen ook niet zonder gevaren is.

(klote touwen, het schiet niet op met die dingen, knie beschermers, ja die heb je nodig en een paar goede klim handschoenen.)

bij het installeren van zoveel setjes dan investeer je toch ook in een steiger

[migjes]

Verwijderd schreef op maandag 01 juni 2015 @ 18:45:
[...]

bij het installeren van zoveel setjes dan investeer je toch ook in een steiger

een steiger huur je even als het nodig is, allen dit dak begon al schuin op 2,5m hoogte.
dat schiet niet op met een steiger, tuin tafel voor het aan geven van de panelen was genoeg.
(maar goed die had je ook niet kunnen weten. lol)

[franssie]

kak, dacht ik met flatfix fusion even mooi 9 extra panelen op mijn bestaande set te leggen (ZW en eraan klikken op NO) maar ik was even vergeten dat daar toch een paar dakdoorvoeren zitten Ik kan er maar drie kwijt en dat past weer niet op de power one 2000 die ik ervoor had gekocht (die hou ik als reserve).

Om kort te gaan, ik zoek een omvormer zoals een steca 500 of een soladin 600 maar dan met moderne technologie (en zonder allerlei lawaaiige fans) - wordt dat nog gemaakt?

[Verwijderd]

franssie schreef op maandag 01 juni 2015 @ 20:13:
kak, dacht ik met flatfix fusion even mooi 9 extra panelen op mijn bestaande set te leggen (ZW en eraan klikken op NO) maar ik was even vergeten dat daar toch een paar dakdoorvoeren zitten Ik kan er maar drie kwijt en dat past weer niet op de power one 2000 die ik ervoor had gekocht (die hou ik als reserve).

Om kort te gaan, ik zoek een omvormer zoals een steca 500 of een soladin 600 maar dan met moderne technologie (en zonder allerlei lawaaiige fans) - wordt dat nog gemaakt?

weinig ik heb laatst een omnik 1.0 omvormer gekocht. kweet niet of die in voltage range zit. dan is het of micro omvormer of gelijk 1kwp+ omvormer. als je een schuurtje heb zou micro omvormer een prima oplossing zijn(wel iets prijziger maar dan heb je wel per paneel monitoring).

[ Voor 8% gewijzigd door Verwijderd op 01-06-2015 20:20 ]

[Verwijderd]

migjes schreef op maandag 01 juni 2015 @ 18:25:
[...]

nop, is niet een paneel die je bij ikea zult vinden, lol
[afbeelding]


[...]

oei, ik heb bij deze alle afbeeldingen van tweakers geblockt.
ik unblock ze wel als ik ze wil zien
(ik zou trouwens een erg goeie zijn voor dat programma, het huis is een eeuwige klus.
maar waarschijnlijk heb ik vrij snel ruzie en gooi ik ze het huis uit met hun energie verspillende verbouwingen
typische voorbeelden van hoe het eigenlijk niet moet.)

do i see it correctly? zien er mooi afgewerkt uit

[migjes]

Verwijderd schreef op maandag 01 juni 2015 @ 20:23:
[...]

do i see it correctly? zien er mooi afgewerkt uit

nop, 1 paneel ligt met zijn stikker de andere kant op.
dus het zijn er 10, gewoon mono 300Wp.

edit:
had wel graag gewild.
maar was wat lastig met de mpp voor de omvormer.

edit2:
je had het bericht al geedit. lol
nu ziet het er raar uit.
je schreef eerste e19

[ Voor 23% gewijzigd door migjes op 01-06-2015 20:34 ]

[paulv1973]

migjes schreef op maandag 01 juni 2015 @ 20:27:
[...]

nop, 1 paneel ligt met zijn stikker de andere kant op.
dus het zijn er 10, gewoon mono 300Wp.

edit:
had wel graag gewild.
maar was wat lastig met de mpp voor de omvormer.

edit2:
je had het bericht al geedit. lol
nu ziet het er raar uit.
je schreef eerste e19

Mooie paneeltjes migjes...
Alleen die onderste 9 doen zo niet veel opbrengen...
Ik zou er een grotere salontafel van maken..

Eentje van 10m x 1,65m...

[franssie]

Verwijderd schreef op maandag 01 juni 2015 @ 20:20:
[...]

weinig ik heb laatst een omnik 1.0 omvormer gekocht. kweet niet of die in voltage range zit. dan is het of micro omvormer of gelijk 1kwp+ omvormer. als je een schuurtje heb zou micro omvormer een prima oplossing zijn(wel iets prijziger maar dan heb je wel per paneel monitoring).

Dank, net even gekeken en die start op op 80 volt, dat is me te krap op de 90 volt die drie paneeltjes dus net op marktplaats dan maar een soladin geregeld - scheelt wel weer een groep. Omvormer zit dan wat onder van wat de panelen kunnen leveren maar het is NO en op 13 graden dus dat geloof ik wel (zeker omdat hier nog wel gekkere vermogens op en Soladin voorbij kwamen )

[drielp]

franssie schreef op maandag 01 juni 2015 @ 22:30:
[...]
Omvormer zit dan wat onder van wat de panelen kunnen leveren maar het is NO en op 13 graden dus dat geloof ik wel (zeker omdat hier nog wel gekkere vermogens op en Soladin voorbij kwamen )

Tuurlijk, gewoon doen. Ik zie ook regelmatig 1200 Wp op een steca500 (als ik de schuur inloop) of 880 Wp op een andere steca500 (NW op mijn dak). Het vermogen wordt waarschijnlijk wel afgetopt, maar als je geen 5 minuten logging hebt zie je dat niet. En dat geeft weer rust...
Mei gaf 99 kWh op de schuur en 61 kWh op NW.

franssie schreef op maandag 01 juni 2015 @ 20:13:

Om kort te gaan, ik zoek een omvormer zoals een steca 500 of een soladin 600 maar dan met moderne technologie (en zonder allerlei lawaaiige fans) - wordt dat nog gemaakt?

De steca500 is geruisloos en wordt maar handwarm. Rendement is niet super, maar met een beetje meer Wp komt dat best goed..

[franssie]

drielp schreef op maandag 01 juni 2015 @ 22:55:
[...]

<>

Dank voor de bevestiging - we gaan het binnenkort meemaken

[ Voor 79% gewijzigd door franssie op 01-06-2015 23:18 ]

[Verwijderd]

Net over een vol jaar de standen doorgegeven, is best een feestje op deze manier en €700,- weer te investeren. Moet lukken voor de 750kWh die ik op jaarbasis nog tekort kom, omvormers genoeg, nu nog plekje vinden voor meer panelen.
Dak mag (nog) niet van de WBV, wellicht de achtergevel maar iets gaan 'isoleren'. Mooi zwart is niet lelijk.

Semi serieus ideetje, achtergevel is niet zichtbaar vanaf de openbare weg. Wellicht dat achterburen mijn 'hobby' wat minder gaan waarderen. Wat zou erop tegen zijn (afgezien van een beroerde efficiëntie en buren dus) om zoiets te proberen?

[PClop]

franssie schreef op maandag 01 juni 2015 @ 23:11:
[...]

Dank voor de bevestiging - we gaan het binnenkort meemaken
[afbeelding]

Iemand met twee rechter handen zou ze vlak aan de flatfix fusion gehangen over de
ontluchtings pijpjes heen dus onder een hoek van nul graden, kun je ze wel alle negen plaatsen.
pijnig je hersencelletjes maar even hoe dat te maken valt,

[MieJuul]

Nou, de oude set op de garage heeft plaats gemaakt voor de nieuwe set-up.

Nog even een fotootje van de situatie voor:

4x Helios Technology 105wp pal zuid

De situatie zoals ie nu is:

22x Siemens SM55, hoek 20 graden, ligging ZO (145 graden)

Het spul is inmiddels volledig operationeel, alleen moet ik nog het een en ander afwerken.
(kabels netjes leiden, waarschijnlijk door pvc pijp)

TVT = 1 jaar

[NovapaX]

Wat een schatjes!

[PClop]

MieJuul schreef op maandag 01 juni 2015 @ 23:50:
Nou, de oude set op de garage heeft plaats gemaakt voor de nieuwe set-up.

Nog even een fotootje van de situatie voor:
[afbeelding]
4x Helios Technology 105wp pal zuid

De situatie zoals ie nu is:
[afbeelding]
22x Siemens SM55, hoek 20 graden, ligging ZO (145 graden)

Het spul is inmiddels volledig operationeel, alleen moet ik nog het een en ander afwerken.
(kabels netjes leiden, waarschijnlijk door pvc pijp)

TVT = 1 jaar

Mooi bedacht, dus even geen flatfix fusion maar flatfix, model MieJuul
Maar welke verhouding heb je aan gehouden voor de tussen afstand t.o.v. de hoogte
van de voor liggende panelen 1: 1 of 1:2 ?

[MieJuul]

PClop schreef op dinsdag 02 juni 2015 @ 00:11:
[...]

Maar welke verhouding heb je aan gehouden voor de tussen afstand t.o.v. de hoogte
van de voor liggende panelen 1: 1 of 1:2 ?

Het zit er tussenin; 1:1,5
Niet ideaal, ik weet het.
De set heeft sowieso al redelijk last van schaduw in de maanden dat de zon lager staat.
We zullen zien wat het resultaat wordt ten opzichte van de vorige setup.

[Wailing_Banshee]

migjes schreef op maandag 01 juni 2015 @ 18:49:
[...]

een steiger huur je even als het nodig is, allen dit dak begon al schuin op 2,5m hoogte.
dat schiet niet op met een steiger, tuin tafel voor het aan geven van de panelen was genoeg.
(maar goed die had je ook niet kunnen weten. lol)

Toen ze de panelen bij ons hebben gelegd, hadden ze wel een klein steigertje mee (schuine dak begint op 2 meter)

Ik wil nog panelen op de kont van het huis (ZO, ik denk zo'n 40 graden), een carport met panelen (O/W, puntdak, graad of 30), nog een paneel of 6 naast de 12 die er al liggen (ZW), een paar zonneboilers onder aan het dak (ZW), mogelijk nog een paar op het platte dak (Z, zoiets als MieJuul heeft, vind ik wel mooi...) en als er dan nog wat geld over is, kan de schuur ook nog vol gelegd worden (NW, graad of 30).

Ruimte zat!

[ Voor 4% gewijzigd door Wailing_Banshee op 02-06-2015 07:44 ]

[wmeester]

Als ik alle knutsel projecten lees en mijn eigen projectjes bekijk word ik altijd jaloers op mensen met een schoon dak van 6 meter breed en 5 meter hoog, ergens tussen ZO en ZW op zo'n 30 graden....
Het vreemde is nog steeds: Ik zie voldoende van die daken met alleen Pannen erop.... Zo zonde

[Beekforel]

wmeester schreef op dinsdag 02 juni 2015 @ 08:20:
Als ik alle knutsel projecten lees en mijn eigen projectjes bekijk word ik altijd jaloers op mensen met een schoon dak van 6 meter breed en 5 meter hoog, ergens tussen ZO en ZW op zo'n 30 graden....
Het vreemde is nog steeds: Ik zie voldoende van die daken met alleen Pannen erop.... Zo zonde

Laat mijn nieuwe woning er nou ook zo uitzien... Heb een kap op de garage van 7 meter breed, hoogte durf ik niet te zeggen. ZO gericht.

Ben nu nog druk aan het verbouwen, maar weet niet waar ik moet beginnen met PV panelen. Ik acht mijzelf handig genoeg om de installatie uit te voeren. Heb een vrije groep beschikbaar (2 groepen in de bijkeuken, wasmachine en droger, hebben geen droger). Heb een Ferraris meter. Wil graag zwarte panelen, Solar Frontier vind ik wel mooi.

Dan loop ik een beetje vast. Hoeveel heb ik nodig? Waar moet ik rekening mee houden?

[migjes]

Beekforel schreef op dinsdag 02 juni 2015 @ 09:37:
[...]

Laat mijn nieuwe woning er nou ook zo uitzien... Heb een kap op de garage van 7 meter breed, hoogte durf ik niet te zeggen. ZO gericht.

Ben nu nog druk aan het verbouwen, maar weet niet waar ik moet beginnen met PV panelen. Ik acht mijzelf handig genoeg om de installatie uit te voeren. Heb een vrije groep beschikbaar (2 groepen in de bijkeuken, wasmachine en droger, hebben geen droger). Heb een Ferraris meter. Wil graag zwarte panelen, Solar Frontier vind ik wel mooi.

Dan loop ik een beetje vast. Hoeveel heb ik nodig? Waar moet ik rekening mee houden?

je hebt zoveel Wp nodig dat je je eigen gebruik kunt dekken.
en als je dan nog meer ruimte hebt, kun je in overproductie en wat meer elektrisch gaan verwarmen.
(minder kosten effectief, maar wel erg leuk)

als je ook nog een mooie plek hebt voor een zonneboiler is dat zeker een overwegen waard.
PV leg je vrij makkelijk op allerlei plaatsen, een zonneboiler heeft wat "beperkingen" om zomaar overal te plaatsen.

beginnen moet je met trias energetica.
eerst eens goed rond kijken of je niet onnodig energie verspilt.
een schakelaar op de vloerverwarmings pomp kost maar 45€ en is een stuk sneller terug verdiend als proberen te dekken met wat PV panelen.

voor de rest is het maar net wat je te pakken kunt krijgen en wat je wil.
genoeg trucjes te verzinnen die op sommige locaties leuk zijn. (zoals spreiding over de dag of de seizoenen, door verschillende richtingen te gebruiken. etc etc etc...)

[Beekforel]

Ik ga bewust met energie om en heb zoveel mogelijk besparende maatregelen genomen. Afgelopen jaar circa 3000 kWh verbruik in mijn huidige woning, ik verwacht dat dat in mijn nieuwe woning ongeveer hetzelfde zal zijn (woning is wel groter maar jonger, zuiniger en meer maatregelen genomen).

Ik zou dus met bijvoorbeeld een set als deze een goede start kunnen maken: http://www.twentezon.nl/s...rsets-170wp/powerset-3-1/ ?

Zal binnenkort het dak eens exact opmeten.

Zonneboiler zou in de toekomst wel ruimte voor komen. Zit nu nog een installatie voor heteluchtverwarming in (flinke unit in technische ruimte op 1e etage) maar deze komt op den duur te vervallen, wil er eerst een jaar gewoond hebben om beter gevoel te hebben over het klimaat in de woning.

[migjes]

Beekforel schreef op dinsdag 02 juni 2015 @ 10:30:
Ik ga bewust met energie om en heb zoveel mogelijk besparende maatregelen genomen. Afgelopen jaar circa 3000 kWh verbruik in mijn huidige woning, ik verwacht dat dat in mijn nieuwe woning ongeveer hetzelfde zal zijn (woning is wel groter maar jonger, zuiniger en meer maatregelen genomen).

Ik zou dus met bijvoorbeeld een set als deze een goede start kunnen maken: http://www.twentezon.nl/s...rsets-170wp/powerset-3-1/ ?

Zal binnenkort het dak eens exact opmeten.

Zonneboiler zou in de toekomst wel ruimte voor komen. Zit nu nog een installatie voor heteluchtverwarming in (flinke unit in technische ruimte op 1e etage) maar deze komt op den duur te vervallen, wil er eerst een jaar gewoond hebben om beter gevoel te hebben over het klimaat in de woning.

cool, net gebruik.
dat is de eerste stap.

die setjes zijn wel oke voor standaard zuid installatie.
niks mis mee.

mmm, hete lucht verwarming, die ombouwen met een airco (die ook kan verwarmen a.k.a. een warmte pomp.)
dan stook je het huis ook vrij goedkoop elektrische en heb je maar een beetje extra Wp nodig

[japser84]

Ik zie dat vannacht en gisternacht de omvormer nouwelijks uit is geweest. Even voor en na middennacht levert mijn set nog 10 watt aan het net. Egenlijk maar uurtje of 2 uit geweest. Voorgaande weken was de omvormer echt uit snachts. Hebben jullie dat ook. En zo nee, kan dit door omgevingslicht/ maanlicht komen?

[Verwijderd]

kan me niet voorstellen dat dit aan het "maanlicht" te wijten valt
weet je zeker dat tie terugleverde ?

[databeestje]

Het zal wel een eigenverbruik puls zijn geweest op de kWh meter.

[Wailing_Banshee]

migjes schreef op dinsdag 02 juni 2015 @ 10:55:
[...]

cool, net gebruik.
dat is de eerste stap.

Hmm, onze eerste stap was het plaatsen van die panelen Maar ik wil toch eens gaan kijken waar ons verbruik in zit (geen zuinig huis, zal ook nooit echt zuinig gemaakt kunnen worden zonder zeer zware ingrepen). Ik ben begonnen met het wekelijks opschrijven van de meterstanden en we zitten nu gemiddeld op 10kWh per dag. Maandag maar weer eens kijken hoeveel de vloerverwarming pomp per week kost (zit wel op een tijdschakelaar in de winter), want die staat nu uit.

japser84 schreef op dinsdag 02 juni 2015 @ 11:23:
Ik zie dat vannacht en gisternacht de omvormer nouwelijks uit is geweest. Even voor en na middennacht leverd mijn set nog 10 watt aan het net. Egenlijk maar uurtje of 2 uit geweest. Voorgaande weken was de omvormer echt uit snachts. Hebben jullie dat ook. En zo nee, kan dit door omgevingslicht/ maanlicht komen?

Die van mij gaat zo'n drie kwartier na zonsondergang uit (gisteren ergens tussen 22:30 en 22:40, zonsondergang was om 21:50). Hij is gestopt met generen op zonsondergang. Maar er komt absoluut geen kunstlicht op de panelen 's nachts.

[Wceend]

ik zou graag willen beginnen met PV maar wegens de onzekerheid van de regels durf ik dat nog niet echt.
Wat vinden jullie van een aantal kleinere losse systemen met micro omvormers voor bijvoorbeeld het schuurdak en de carport?

Dit kan volgens mij redelijk goedkoop en als je verhuisd neem je het mee.
Waar vind ik goedkoop zulke setjes?

[japser84]

databeestje schreef op dinsdag 02 juni 2015 @ 11:26:
Het zal wel een eigenverbruik puls zijn geweest op de kWh meter.

Nee, meting is via SE monitor niet via puls meter.

Zal vanvavond voor het slapen gaan de DINrail meter stand opschrijven en keer snachts kijken. (Moet er toch uit om baby te voeden)

[migjes]

Wceend schreef op dinsdag 02 juni 2015 @ 11:33:
ik zou graag willen beginnen met PV maar wegens de onzekerheid van de regels durf ik dat nog niet echt.
Wat vinden jullie van een aantal kleinere losse systemen met micro omvormers voor bijvoorbeeld het schuurdak en de carport?

Dit kan volgens mij redelijk goedkoop en als je verhuisd neem je het mee.
Waar vind ik goedkoop zulke setjes?

het probleem van kleine setjes is dat ze al snel erg duur zijn.
als je zoekt zie je soms omvormers van 5000W voor nog geen 500 euro.
een soladin/steca van 500W kost al snel 200€
(met micro omvormers is het vaak nog duurder.)

alles boven de 500W omvormer vermogen moet trouwens zijn eigen groep hebben.
dus als je iets kleins wil is dat al snel een grens.
(je hebt meerdere groepen in huis, dus een setje van 500W op de schuur en 1 op het dak kan natuurlijk.)

gewoon leggen wat je nodig hebt is het beste.
als de regels al gaan veranderen dan hoeft de verdienste niet 0 te worden
het glas is half vol niet half leeg.