Het probleem is in het algemeen is dat beleidstechnisch gezien men 40/50 jaar geleden met de geboorte van GenX dat het duidelijk werd dat er geen vervolg werd gegeven aan de babyboom. Vanaf dat moment wist men eigenlijk al dat er een zogenaamde grijze golf zou ontstaan.
Wat je echter ziet als je kijkt in de parlementaire geschiedenis, is dat door de decennia heen men relatief weinig preventieve maatregelen heeft getroffen. Het is in die zin interessant om op te merken dat de vergrijzing politiek gezien een van de meest voorspelbare problemen ooit is geweest, maar dat dat zich niet verhoud met een ditto vooruitziende blik van politiek en beleidsmakers.
Als opmerking hierbij, observeer dat in de jaren 80 de opkomst was van de z.g.n. technocratie, neoliberalisme en derde weg weg ideologie bij politieke partijen die vanaf die tijd hebben geregeerd, wat een deel van de verklaring voor bovenstaande is.
Je zag dat hierdoor dat er werd gekozen beleidsbeslissingen omtrent AOW, pensioenen en andere vergrijzingsproblemen uit te stellen tot het moment van crisis, waarna men de kiezer kan confronteren met voldongen feiten. De huidige pensioenhervorming is daar een van. Niet onderdeel van dit topic, maar het laten dalen van het voorzieningen niveau van de ouderenzorg is eigenlijk ook al in volle gang.
Het is echter goed om te merken dat er wel degelijk alternatieven waren in plaats van het forceren van crisismomenten. Eigenlijk begint dat met analyse van de impact van demografische onevenwichtigheden op voorzieningen die betaald worden door middel van een omslagstelsel.
Kijk naar de AOW, er waren grofweg denk ik twee keuzes:
- Demografische onbalans binnen de AOW vereffenen binnen generaties.
- Het AOW stelsel hervormen van een omslagstelsel tot een (gedeeltelijk) investeringsfonds.
Bij optie 1 wordt er gekozen voor solidariteit tussen generaties, hierbij betaald de babyboom mee de surplus aan kosten van de AOW. Dit kan eigenlijk alleen in progressieve zin, aangezien niet iedereen een tweede pijler pensioen heeft. Het voordeel zou zijn als dit in 1970/80 zou zijn ingevoerd, dat dit verzekeraarde bedragen zouden zijn geweest en mensen op het moment dat ze verdienvermogen hadden zouden kunnen anticiperen.
Bij optie 2 wordt er gekozen de AOW premie te beleggen op het moment van inning, individueel of collectief. Met als grote voordeel dat de AOW dan relatief demografisch neutraal wordt opgezet. Eventuele tekorten en onbalansen zijn dan significant veel lager dan bij een omslag stelsel.
Optie 1 is politiek voorgesteld, maar zowel politiek als electoraal werd dat afgeschoten. Optie 2 was imho ver weg de beste optie, maar daarvoor is het nu een paar decennia te laat.
Het is imho dit achteraf gezien nog eens te beschouwen, want het laat de impact zien van politieke ideologie en kwaliteit en visie van het landsbestuur op belangen gebieden van ons leven in Nederland En aangezien we in een democratische rechtstaat leven, zijn we als burgers dan ook verantwoordelijk voor zowel controle als keuze hierin. Het is dat al altijd goed om te evalueren waarom we bepaalde keuzes zijn gemaakt in het verleden.