En de druk op D66 is enorm. Alle gekheid op een stokje, ik zie dezelfde tekenen van vergeldingsmachine klaar staan als bij GL, en die was behoorlijk. Dat levert ook behoorlijk schade op voor de partij, en D66 heeft net zo min als GL netwerk om tegenwicht uit te kunnen oefenen op de beeldenstorm beeldvorming.
Dat soort schade is niet zozeer iets van hier & nu, maar iets wat uitwerking heeft op termijn, en dat vergeten politici nog wel eens. Waar D66 gedecimeerd wordt per traditie maar ook vanuit blootstelling aan oriëntatie die op zijn minst niet goed ligt bij de stemmers die van - bijvoorbeeld - een Pvda naar D66 gegaan zijn mag voor zich spreken. Voeg daar aan toe de impact op perceptie ten aanzien van collectieve perceptie (groepen, deelgroepen, algemeen publiek beeld, ga zo door) en er ligt enorme druk op Pechtold om de kruimeltjes én de rol van bijzit te accepteren.
A choice between the lesser of many evils - daar komt het voor hem op neer. Er wordt hier heel, heel hoog spel gespeeld (voornamelijk vanuit het gebrek aan beweging door CDA, maar ook in hoge mate door te grote focus op concurrentiestrijd daarmee bij een VVD - i.p.v. dat te vermijden, maar ja, valstrik van zelf opgebouwde marketing). Als je dit in termen van concepten als collectief of landsbelang zet, dan zegt de huidige situatie ergens best wel wat over welke prioriteit dat geniet bij deze twee partijen. Bitter weinig, behalve dan vanuit het deel van de ideologische voet.
Als ik eerlijk mag zijn, ik zie weinig mogelijkheden voor Pechtold om anders te eindigen als óf bijzit, óf als partij in reparatie vanuit oppositie. Ja, scenario's van minderheidskabinet zijn er, ook gewoon heel functionele, zelfs zonder een CDA, maar dan zit je wel meteen weer keihard bij die valstrik waar de VVD in zit - en ook daar zit menige hoge drempel.
Dat de focus van beide machtspartijen a) onrealistisch is op kritieke punten en b) getuigt van een onvermogen (voor een deel ook onwil) maar voornamelijk volledig andere focus dan welke overige partij dan ook - ja, dat mag zijn. Maar het is en blijft het spel van machtspolitiek. Dus het is wat het is. Elke optie door Schippers voorgedragen aan Willink rust op de combinatie van VVD + CDA. Dat mag best frappant zijn, maar ook dit is wat het is. De procedurele focus van Willink stap nooit buiten zijn opdracht, daar is hij de man niet naar.
Die druk op D66 blijft toenemen. Al met al heeft Pechtold geen enkele sleutel juist. Elk pad is er een van negatieve effecten. Voor elk daarvan is hij afhankelijk van, tja, VVD en CDA. Dus nee, D66 mag misschien de sleutel hebben voor het verschil tussen wat Schippers aan Willink heeft aangereikt als opdracht en Willink's drie uitdagingen - maar binnen een motorblok (daar gaan we weer) van CDA/VVD/D66 heeft Pechtold geen enkele sleutel of waarde behoudens dan van het vetrandje wat bij het vlees moet zitten.
Als ik dan kijk naar de essentie van de verkiezingen, die gingen eigenlijk om een diepere keuze dan partijpolitiek, kleurtjes, emoties, Erdogan incidenten en zo meer. Als je alles op een rijtje zet en de traditionele labels en beeldvorming van terminologie weet te vermijden, dan kwam die essentie neer op een keuze tussen conservatief-vertegenwoordigend versus progressief-behartigend.
Als ik daar de uitslagen naast zet, het blijft moeilijk. Om te beginnen omdat er geen homogene PVV stem is, tevens slechts weinig inzicht in welk deel welk profiel volgt voor welke motivatie. Dat maakt het heel, heel moeilijk om die "stem" uit te splitsen. Je kan het ook moeilijk gewoon wegstrepen. Ja, in politiek opzicht wel, en dat moet ook, maar dat is iets anders. Maar ook los van dit blijft het moeilijk, omdat we door de bank genomen ons nog steeds veel te veel door traditionele concepten en beeldvorming laten leiden, terwijl de ontwikkelingen en verschuivingen van dien aard zijn dat er hoe dan ook sprake is van a) noodzakelijkheid van systemische innovatie (dus iets anders dan gewoon de status quo) en b) een rap naderend failliet van traditionele vormen en scholen van politiek. De directe conclusie daaruit is dat het een stuk verstandiger is om niet op getalletjes blind te staren, maar om in termen van onderwerpen en systemen te denken. Ongeacht kleur of smaak. En al helemaal los van overtuiging / ideologie.
Het is moeilijk om aldus een verdeling te maken, gevaarlijk natuurlijk ook, op die lijnen van conservatie/progressief en vertegenwoordigend/behartigend. Maar goed, misschien is het beter te omschrijven als een keuze tussen vasthouden aan wat is met kleine aanpassingen aan de oppervlakte, versus voorbereiding op wat komt met structurele aanpassingen. Krimpende taart snijden versus taart bakken.
Enfin, geen enkel scenario door Schippers aangereikt voorziet in enige verkenning vanuit die invalshoek.Dat is best jammer, zeker als je naar effectontwikkeling op termijn kijkt, het zet ons vast in een perspectief van partijpolitiek, het sluit uit de mogelijkheid van perspectief zoals we dat voorafgaand aan de huidige cyclus ooit uitgewerkt hebben: beheersing door voorsprong, voorbeeld en stimulans.
Nu mag duidelijk zijn dat ik persoonlijk weinig brood zie in enige focus op status quo. In dat opzicht kan ik me heel goed vinden in de drie grote uitdagingen door Willink geïdentificeerd. Maar elk van die drie is een uitdaging van progressief en behartigend perspectief. De noodzakelijke insteek is daar niet mee verenigbaar, bijkomend probleem is dat het ook nog eens haaks staat op a) de motorblok beeldvorming (geschapen ver buiten de politiek nota bene) en b) de dominante school van politiek handelen.
Voor inzet op de opdracht zoals aangereikt kan Willink niet anders dan de druk op D66 a) toestaan en b) verhogen. Voor inzet op die uitdagingen dient hij echter D66 ruimte te geven om uit het proces te stappen.
Arme Pechtold. Nu begrijp ik vanuit signalen dat intern er reeds afscheid genomen is van Pia's Heilig Huis als kernstuk van identiteitspolitiek (wat hoe dan ook failliet is als school, maar ja, Pechtold lijkt het nog niet te weten). Als dat correct blijkt te zijn, dan is de partij ongeacht scenario nog steeds bijzit wat uiteindelijk geslachtofferd wordt omdat er geen garanties gegeven worden bruikbaar tegen inzet van partijpolitieke dolken (in de rug, zoals Willink dat noemde). Zo niet, dan vraag ik me heel serieus af of de volgende ronde niet gewoon wegstrepen wordt.
Nu liet Willink al blijken in zijn interactie met de aanwezige (best luie) pers niet happy te zijn met de beeldvorming van motorblok. Hoewel dat best frappant genoemd mag worden, zit hij er voor opdracht wel aan vast totdat Pechtold en/of Segers duidelijk laten blijken er geen brood in te zien zonder dat wat GL niet kreeg: garanties tegen machtspolitiek spel. Grotendeels op andere terreinen, dat klopt, maar dan nog. Voor zowel CU als D66 zijn bepaalde domeinen ook iets wat niet onderhevig kan of mag zijn aan dergelijk spel. En ook zij zitten individueel met scenario's van wat er volgt als je de bijzit blijkt te zijn. En dat ze dat zijn, enkel al de dominantie van beeld van motorblok en de vervormde perceptie ten aanzien van een CDA als groot, stabiel en midden (alle drie veel te makkelijk om onderuit te halen), tja, enkel dat legt een mogelijke rol van CU / D66 hoe dan ook vast.
Al denk ik nog steeds dat Buma zijn theater van staatsmanschap zal uitspelen voor het CU scenario, het CDA heeft immers een groot deel van CU's electorale basis broodnodig. In hoeverre dat überhaupt realistisch is, dat is vers twee. Maar hoe dan ook, de vlucht naar voren van het CDA - zonder stabiele of zelfs maar effectief groeiende demografische basis - blijft Buma in zijn loopgraaf houden.
De druk neemt niet enkel op D66 toe, maar ook op CU.
Ik vraag me bij die laatste af hoe weerbaar men daartegen is. Nu heeft de partij wel eigen netwerk, maar intern gericht, binnen gelieerde groepen, demografie en consumptie van informatie - maar of dat genoeg is tegen een vergeldingsmachine zoals we gezien hebben, of genoeg tegen smaakmakerij om het over de streep te trekken? Ik weet het niet. Ik vraag me ook oprecht af hoe CU leden én kiezers tegen dat scenario van bijzit aankijken, en of ze door het politieke spel van Buma heen prikken. Ik zie tenslotte behoorlijk wat verschillen tussen de traditionele CU en CDA kiezer, of ze blij zijn met samenwerking met een andere partij die hen zelf als kiezer wenst? Moeilijk.
Om de huidige situatie weer gezond te maken zouden we eigenlijk een manier moeten vinden om van de gevestigde perceptie af te komen. Dat "motorblok" heeft ontzettend veel schade toegevoegd aan zowel proces als perceptie als potentieel. Heel knap, maar schadelijk.
Gemene gedachte. Gezien de gezamenlijk oorsprong en netwerk van VVD en Pvda alsmede de traditionele vervaging van grenzen tussen kleuren bij kleine kern van elk en mecenaten heb ik een klein stemmetje in het achterhoofd wat zich afvraagt hoe stevig Asscher in zijn stoel zit. En hoe duur die is.
Populisme: de weigering van complexiteit en de poging om simplistische antwoorden te formuleren op ingewikkelde vraagstukken middels gebruik van elke mogelijke prikkel van gedrag - i.p.v. moeite te doen voor gezonde participatie.