gambieter schreef op dinsdag 24 januari 2017 @ 00:29:
[...]
Da's echt veel te gemakzuchtig geredeneerd. Het gaat ook om een stukje bewustwording dat onze geschiedenis niet zo mooi en lief is als dat men graag gelooft. Zie Balkenende met zijn VOC mentaliteit, daar zijn ze in het verre oosten natuurlijk nog steeds blij mee, of de slavenhandel waar Nederlanders graag aan mee deden (of het bekendste nederlandstalige woord "apartheid").
Je preekt gemakzuchtige redeneringen maar wat je zelf hier neerpent zijn juist gemakzuchtige redeneringen...
De eerste stap van bewustwording zou achterhalen zijn wat de VOC nu werkelijk was en hoe het zakenmodel van 's werelds eerste NV functioneerde.
We beginnen met het verschil tussen de WIC en VOC. Pak de wereldkaart erbij en trek een lijn recht naar beneden vanaf Nederland. Alles ten westen was WIC monopoly, alles ten oosten VOC monopoly. De slavenkust valt zo in het WIC gebied. VOC vloten komen daar dus alleen ter passage naar de kaapkolonie. De kaapkolonie, gesticht als een bevoorradingshaven voor de vloot, was de eerste echte VOC post. Ceylon de volgende en daarna nog posten in India en uiteindelijk Java en de Molukken.
Voordat de VOC kon beginnen met uberhaupt winst te maken moesten de Portugezen eerst verdreven worden. Portugal had zich redelijk gewelddadig gevestigd in de 16de eeuw met eigen factorijen. Portugal verkocht lokale handelaren beschermingspapieren. Werd je op zee gezien door een Portugees schip dan hielden ze je aan. Veel grotere schepen en vaak ook sneller dus ontsnappen zat er meestal niet in. Had je geen bescherming betaald, tja, dan ging je naar de bodem. Bescherming werd dus betaald. Het tweede element van de handel, want bescherming zelf betaalde de omkosten niet, was handel in Azië zelf. Men nam simpelweg een deel van de regionale scheepshandel over. Met die winsten werden vervolgens de specerijen van Azië naar Lissabon verscheept. Die vloten waren anders ook niet te betalen.
Toen de VOC arriveerde hebben ze de eerste jaren zeer vakkundig het Portugezen handelsnetwerk gesloopt en overgenomen en ook de beschermingdienst. Vanuit Batavia opererende voerde er schepen naar India, Indochina, China en af en toe ook naar Japan. China was een probleemgeval want die wouden alleen maar zilver. Gezien het mercantilisme was het onacceptabel om zilver of goud te exporteren dus werd dit ook vermeden tenzij het niet anders kon. Besparen was ook altijd mogelijk. De VOC stond er bekent om absolute baggerkwaliteit thee te kopen in China, de laagste kwaliteit en dit voor flinke winsten te verkopen in Europa. De Britten kwamen hierachter en gingen toen zelf maar halen. De rest van Europa had weinig keuze dan Amsterdam. Toch opvallend dat de Britten zo belachelijk veel thee dringen tegenwoordig en de rest van Europa minder.
India, daar kon je ook met andere goederen betalen, goederen uit China of elders zoals de specerijen van de Molukken. Wederom werd de Aziatische handel gebruikt om specerijen naar Europa te krijgen, Amsterdam dus.
Hoe werkte dit in de praktijk? Slavernij bestond gewoon in alle gebieden waar de VOC opereerde dus introduceren was niet nodig. Er was ook geen tekort aan arbeidskrachten waardoor met name lokale bevolkingen werden gebruikt. Java en de Molukken, waar Javaanse arbeidskrachten werden ingezet, waren de productiegebieden. Slavernij in deze gebieden was alleen meer te vergelijken met lijfeigenschap dan onze associatie met slavernij. Je had enige rechten als slaaf. Je kon niet zomaar gedood worden, overwerkt worden of mishandeld. Er was wetgeving vanuit de VOC om de meeste misstanden te voorkomen. Verder op Java gold dat het lokale heren waren die een afdracht moesten betalen en de lokale boeren deze lieten opbrengen. De VOC was hier niks meer dan een bovenlaag. De Molukken was meer onder controle van de VOC en daar was het directer.
Wat hebben we dus geleerd? VOC werkte formeel gezien met slaven, maar onder heel andere omstandigheden. Verder was het niet de "core business", nee dat was de regionale handel in Azië. Vervolgens kan ik je verklappen dat bijna niemand in Azië de VOC zal kennen. De macht van de VOC was aan het einde van de 18de eeuw gebroken en toen ging de boel failliet. Na dik 200 jaar zijn ze het allang vergeten.
De WIC was een heel andere organisatie. De WIC bestond bij de gratie van de driehoekshandel tussen Europa, Afrika en de Nieuwe Wereld. Vanuit Europa werden WIC schepen afgeladen met ruilgoederen voor de slavenkust. Dat waren voor een deel luxeproducten, een deel vuurwapens maar met name kleding, zeer uitbundig gekleurde kleding want dat was en is nog altijd in trek. Denk daar maar eens aan als je aan Surinaamse klederdracht denkt. Dat is dus de kleding waar de slavernij mee gefaciliteerd werd. Is ook cultureel erfgoed en dat staat dan weer niet ter discussie.
Terug naar de handel. Een goede kapitein ging helemaal niet naar de slavenforten want die waren veel te duur. Nee, men voer rustig de kust af en wist wanneer er waar slaven te kopen waren. Die werden geleverd door lokale stammen of vaak Arabische handelaren. Je voer in principe tot je schip vol was. Kreeg je het ruim niet vol aan het einde van de slavenkust dan moest je naar een fort, weg winst. Was het windstil dan ging het vullen te langzaam, braken er al snel ziekten uit en dat liep slecht af, voor zowel de slaven in het ruim als vaak ook voor de bemanning. De bemanningen waren in de regel dan ook de meest kansarmen, vaak Duitse migranten.
Was het schip vol dan maakte je de overtocht. Hier speelt iets anders een belangrijke rol. Bij het verdrag van Tordesillas uit 1494 werd de wereld verdeeld tussen Spanje en Portugal qua handelsrechten door Paus Alexander VI, ja Rodrigo Borgia. De rest van zeevarend Europa had daar lak aan maar het is wel belangrijk. Door de verdeling kreeg Spanje bijna den hele Nieuwe wereld toegewezen en Portugal haar uitbreidende handelsnetwerk in Azië, dat netwerk verloren ze dus in de 17de eeuw in rap tempo.
Omdat Spanje geen toegang had tot de Afrikaanse slaven vanwege het verdrag van Tordesillas werd dit uitbesteed. Dit was het zogenaamde Asiento. De prijs voor de slaven zelf was quitte spelen op zijn best maar zo werd wel toegang verkregen tot de Spaanse koloniën. Daar konden winsten worden gemaakt. Na het beëindigen van de 80 jarige oorlog verkreeg de WIC het Asiento. Dat is het moment dat de WIC echt in de slavenhandel kwam. Tot 1713 had de WIC zo toegang tot de Spaanse koloniën om goederen naar Europa te verschepen. Dat was allemaal smokkel omdat men officieel alleen slaven mocht leveren en dan op moest rotten maar die schepen vertrokken echt niet leeg naar Europa. Na 1713 ging het voor 30 jaar over naar GB als onderdeel van de Vrede van Utrecht. De WIC, heropgericht nadat ze in 1674 al failliet gingen, ondank het Asiento, kon zich richten op de paar eilandjes die ze hadden en Suriname. Dat was oke, geen bijzonder vetpot maar ze gingen er niet meteen weer failliet aan.
Dus wat leren we hiervan? Het idee dat Amsterdam of Nederlandse welvaart is opgebouwd is met winsten uit de slavenhandel is pure onzin. Het was zo winstgevend dat de WIC er failliet aan ging. Verder opereerde de WIC met name uit Middelburg wat nou niet beschreven kan worden als een grootste Europese stad.
Voor de VOC gold iets vergelijkbaars. Er werden zeker behoorlijke winsten binnengehaald toen ze eenmaal hun dominantie hadden gevestigd maar het is wederom niet de bron van Nederlandse welvaart, en al helemaal niet van slavernij.
Nee, de echte welvaart van Nederland kwam uit de handel met de Oostzee. Daar werden enorme winsten geboekt. De zee was in de 17de eeuw en in iets mindere mate ook de 18de eeuw een Nederlandse binnenzee. Overal Nederlandse schepen die graan, hout, ijzer, wapens, baggerkwaliteit thee, koffie, specerijen, porselein, kleding, huiden, zout en ander stapelgoederen verhandelden. Daar werd winst gemaakt en hoe ook. Amsterdam was de thuishaven van veel van deze handelaren. Dat zat er de hele 16de eeuw er al aan te komen en Antwerpen dat door Alva werd ingenomen in 1585 versnelde het proces alleen maar. Amsterdam had de Hanze vleugellam gemaakt aan het einde van de 15de eeuw door de graanhandel over te nemen en kon hierna de rest overnemen, en dat deden ze heel snel.
Ja, ik word echt strontziek van elke keer weer mensen die komen aanzetten met VOC, slavernij en Nederlandse welvaart. Zijn dat je argumenten dan neem ik je niet serieus meer omdat je overduidelijk geen idee hebt waar het het over hebt.
Never argue with an idiot. He will drag you down to his own level and beat you with experience.