Virtuozzo schreef op woensdag 11 juli 2018 @ 11:35:
Tja, het volgende zal misschien vreemd klinken, maar dat alles is ook slechts het resultaat van menselijke keuzes en het scheppen van patronen. Enkel de observatie van de omstandigheden en variabelen nu geeft al aan dat die anders zijn dan ze waren, net zoals ze dus anders kunnen zijn.
Ik geloof dat je een veel te romantisch beeld hebt van 'hoe het was'. Toen in de jaren '60 en '70 allerlei autoritaire schoolbesturen werden gedemocratiseerd had je wel discussie over het een en ander, maar dat is snel daarna verstomd. Gewoon omdat een school een school is, en geen politieke pleisterplaats.
Ik heb inderdaad op het gymnasium ooit nog les gehad van leraren die vergelijkbare initiatieven als tegenwoordige programma's als over de streep of omgang met marketing en politiek gedrag niet enkel als onderdeel van de opdracht zagen, maar die vanuit de aanwezige richtlijnen en doelstellingen die zaken ook als onderdeel van het curriculum hadden. Mijn toenmalige beste vriend, die op een andere school (Mavo) zat, kreeg net zo goed die dingen voor de kiezen. Bij zo ongeveer elk vak op activiteit zat er wel een component die tegenwoordig volledig afwezig is.
Dan heb je gewoon mazzel gehad met die school (scholengemeenschap?), want ik heb in een grijs verleden ook op een gymnasium gezeten en daar ontbrak deze component volledig. Je had wel een of twee informele clubjes bezet door enorm geëngageerde alternatievelingen; en wat de ouders buiten de school om deden was hun zaak... maar ik heb nul komma nul les gehad in omgang met marketing en politiek gedrag. Mijn kennissen en vrienden van over heel Nederland zullen dit beamen. Leren omgaan met
snake oil was absoluut geen algemeen curriculum!
En tegenwoordig is er nauwelijks tijd om dat soort dingen aan te leren, laat staan kundige docenten. Het belangrijkste doel op het VO is echt nog steeds het examen: je mag blij zijn als leerlingen na al die tijd de stof een beetje hebben doorgewerkt en begrepen. Er is weliswaar ruimte voor diverse projectweken, maar leerlingen zie die vooral als stupide bezigheidstherapie; en voor maatschappelijk kaf van koren leren scheiden is het veel te weinig tijd. Nog meer toevoegen aan het toch al overvolle curriculum gaat niet. Dan moet je echt keuzes gaan maken en vakken gaan weglaten, hetgeen op net zoveel weerstand stuit want leerlingen moeten allround goede burgers blablabla worden. Ik zou zeggen dat er voor ouders een belangrijke rol is weggelegd, maar velen hebben sterk de neiging om te denken dat hun opvoeding eindigt op het moment dat het kind naar het VO gaat.
Daarnaast is het tegenwoordig echt een tikkeltje link geworden om leerlingen kritisch te leren kijken naar de maatschappij. Denk aan die bekend links-activistische leraar die in 2017 zijn leerlingen een stuk van Baudet gaf. Ook al waren zijn vragen neutraal geformuleerd: dit soort activiteiten schoot 'weldenkend rechts' onmiddellijk in het verkeerde keelgat. (Overigens is elke politieke stroming gevoelig voor kritische beschouwing, maar voor FvD ligt het een pietsie anders: niet alleen moeten ze zich nog bewijzen als groep, maar FvD staat ook voor meer bevoegde leraren voor de klas.) Een universiteit kan nog wel enigszins wegkomen met een beleefd 'fuck off' jegens de schuimbekkende hordes als een medewerker zoiets doet, maar een simpel VO-schooltje echt niet meer.
Nu ja, we hebben er in navolging van het Angelsaksische model voor gekozen om op ideologische basis de condities te scheppen voor gulzig gedrag in ontwikkeling van richtlijnen voor onderwijs, compleet met het scheppen van condities voor sociaal-economische segregatie en meetbaarheid van het individu voor het invullen van - opnieuw ideologisch geïnspireerde - targets voor projecties van arbeidsmarkten.
Dit idee zit ingebakken in het Nederlandse onderwijssysteem sinds Thorbecke in 1863 de HBS invoerde. Hoe verleidelijk het ook is om alles op het conto van het verfoeide Angelsaksische model te zetten... we hebben ook echt een hoop aan onszelf te danken! We zijn wel steeds transparanter gaan opereren, ook omdat docenten dat noodzakelijk (en eerlijk) achtten; we hebben de Mammoetwet ingevoerd om scholing maatschappelijk eerlijker te maken—met succes, trouwens; maar daarna kozen we een regering die Jo Ritzen aanstelde om onderwijs een knoertharde uppercut te verkopen onder het mom van bezuinigingen. Hiervan zijn we nog steeds aan het herstellen. En dan eigenlijk alleen omdat voor het eerst
veel ouders zeer nadrukkelijk worden geconfronteerd met nare docententekorten en overvolle klassen. Namens mijn nageslacht ondervind ik het zelf ook: het is geen pretje. Maar hoor je een mea culpa van degenen die stelselmatig voor accetabel-geachte afbraak stemden? Natuurlijk niet.
Met alle uitdagingen van de vroege 21e eeuw die inmiddels duidelijk beginnen te worden beginnen ook de effecten van onze keuzes vanaf de jaren '80 vorige eeuw duidelijk te worden.
Net zo goed als onze keuzes nu pas duidelijke effecten zullen hebben rond 2040, 2050: vergrijzing, pensioenen, leegloop platteland, Brexit, PIS, Fidesz, Pruitt, Trump, Venezuela, blablabla. Mensen zijn niet in staat om de effecten van handelen over 30 jaar in te schatten. Scholing, zeker op het VO waar je van toeten noch blazen weet, heeft daar niets aan veranderd en gaat daar niets aan veranderen. Je kunt hooguit proberen de zaak weer wat recht te trekken in termen van maatschappelijke kansen, maar dat is een proces dat wederom decennia vereist.
Regelmatige scholing aan volwassenen daarentegen... wie weet. Maar er is geen land ter wereld dat zo'n systeem ooit heeft ingevoerd.
Brexit is een pijnlijk punt van studie in dit alles. Veel fundamenten van zowel politieke als sociaal-economische stabiliteit onderhevig aan de kwestie zijn direct te herleiden tot keuzes voor herinrichting gemaakt in de twee voorafgaande decennia.
En niemand kon het voorspellen, laat staan verpakken in een vuist die indruk had gemaakt om stemgedrag significant te beïnvloeden. Je hebt het continu over gedrag in deze, maar je vergeet dat
leren impliceert dat je fouten maakt. Vanzelfsprekend zijn sommigen sneller in leren en hebben ze minder fouten nodig. Maar dat geldt beslist niet voor iedereen: velen leren nu eenmaal slecht; en niet eens omdat ze van kwade wil zijn. Ze begrijpen dingen gewoon niet en spelen op safe, of waarvan ze hopen dat het safe is. Je hoopt natuurlijk ook dat de fallout (haha) niet zo wijdverspreid is. En ja, dan is het slikken als grote, stabiel geachte systemen kneiterharde kaakslagen te verwerken krijgen; en dat complete landen in chaos ten onder (dreigen te) gaan.
Dat maakt de meest pijnlijke les van Brexit ook de meest eenvoudige: dit krijg je als je als samenleving basale investeringen niet meer doet behartigen. En dan te bedenken dat Brexit een van de minst slechte scenario's van de mogelijke escalaties in dat soort cycli is.
Je zou bijna zeggen: gelukkig maar.
Brexit is een teken aan de wand (of zou het moeten zijn) voor veel zaken waar we heel lang niet over nagedacht hebben. Het is een heel veel opzichten een vrij harde spiegel voor eigen keuzes in inrichting, fundamenten daarvan en prikkels voor omgang ermee. Daar hoeven we niet de koffer van psychologie of economie voor in te duiken, als we enkel al kijken naar de mechanismen en het zichtbare gedrag en dat als spiegel gebruiken dan is dat een best goede oefening.
Daarover kunnen we het eens zijn.
We zouden wat minder met de vinger mogen wijzen, en wat meer in de spiegels mogen kijken.
Dan moet er ten eerste worden geïnformeerd over hoe maatschappelijke systemen in elkaar zitten (hoe we dénken dat ze in elkaar zitten) en dat is bepaald geen sinecure. Helemaal niet als partijen aan allerlei zijden van het spectrum elkaar de tent uitvechten en vrijwel weerloze leraren en andere data-verzamelende of -doorgevende instituten te grazen nemen omdat het altijd eenvoudiger is de boodschapper aan te pakken dan de boodschap zelf. We leren bovendien nu ook zoveel over de wereld om ons heen dat er geen verstoppen voor allerhande natuurlijke processen meer is. Ook dat besef heeft veel tijd nodig om door te sijpelen in de maatschappij.