dere12 schreef op dinsdag 27 mei 2014 @ 06:32:
Vraagje: waarom schrijven onze media niet duidelijker over de inmenging van kozakken en Tsjetsjenen in Oost-Oekraïne? Ze schrijven over seperatisten, maar mij maak je niet wijs dat die over zulke goede uitrusting, wapens en militaire tactieken/planning zouden beschikken. Het zijn overduidelijk goed opgeleide troepen die de grens oversteken.
Media zijn altijd een element waarbij een intrinsiek spel aanwezig is van externe druk, interne aanjagers en de relaties die daartussen optreden. Nederland kent geen echt geïnternaliseerde traditie van journalistiek die - ongeacht externe factoren - achter de zaken aan zit. Dat zie je al in de opleidingen, maar onderschat ook niet de impact van commerciële media (in eigendom van investeringsgroepen en particulier-financiële initiatieven) op de verhoudingen tussen politiek, economie en de traditionele publieke omroep en de traditionele commerciële media met oude "roots" in de naweeën van verzuiling.Hoe lang duurde het wel niet voordat men in de Nederlandse journalistiek zich vastbeet in de vastgoed affaire (iets waarbij men tegenwoordig nog steeds hele sectoren van onderzoek doet vermijden vanwege grotere verbanden), hoe open was men voor de redelijkheid van overleg rond Bernhard, hoe zorgvuldig was men om de rol van Nederlandse banken bij het ontstaan en het verloop van de bankencrisis beperkt in het daglicht te stellen. De lijst is lang. Je kan veel meer over escapades van en binnen Nederland vinden, met uitgebreide achtergronden en verbanden, in Duitse media dan in de Nederlandse. Het poldermodel was vrij universeel in eigen land.
De beïnvloeding van politiek perspectief op de publieke omroep vanuit economische belangen (het grote debat van vermeende oneerlijke concurrentie geïnstigeerd vanuit de belangengroepen achter de moderne commerciële media) is net zo goed een factor. Het is niet zonder oorzaken dat programma's zoals Netwerk van de buis verdwenen zijn, zogezegd, net zoals andere vernieuwingen onder druk die hebben geresulteerd in een grotere focus op een perspectief op nieuws wat ondanks alle technologische vernieuwingen bij de Publieke Omroep toch ook geleid hebben op een insteek van "lowest common denominator" en "rapid sales turnover".
In een meer algemeen perspectief kun je dat laatste ook in brede zin zien, een van de consequenties van de internet revolutie op nieuws en media is een ondergraving van gevestigde structuren geweest, iets waarbij de traditionele media moeite hadden - en hebben - om te innoveren en zich aan te passen aan met name de veranderende commerciële druk in de slag om zowel klant als platform. Er is een natuurlijke evolutie die zorgt voor een grotere focus op hoeveelheid en snelheid van berichtgeving ten koste van ruimte voor journalistiek. Veel van die evolutie is kunstmatig, en niet reëel, het is het probleem van scheppen van een markt ten koste van een bestaande markt. Altijd een moeilijke balans, maar goed. Er komt een punt van omslag op de curve waarbij je consumptiepatronen bewerkstelligd hebt die enkel nog die "nieuwe" markt willen dragen. Of dat zo verstandig is, voor een samenleving, dat is een andere vraag. Misschien zou je juist moeten willen dat je bevolking zich slim doet oriënteren in informatievoorziening en toetsing / onderzoek, er zijn duidelijke verbanden tussen draagvlak van dat soort en aanverwant gedrag van een samenleving en vermogens tot innovatie en economische efficiency - maar goed. Korte termijn gewin versus lange termijn gezondheid.
Een filosoof zou daar bij opmerken dat het om een debat gaat over het vermogen tot zelfbestemming en groei van het individu als deel van ordening en productieve samenleving. In Rusland is dat debat al lang voorbij. Nederland zit er midden in, al is dit geen publiek debat. Zelfs binnenkamers is het zeer beperkt, logisch ook, het is ongewenst. Het grote experiment van demos cratos is gepasseerd door een vierde zuil die zich boven de drie andere gesteld heeft inmiddels. Altijd weer een geschiedkundige cyclus, op zich niets opmerkelijks, al is de schaal en verwevenheid in moderne tijden wel weer zeer afwijkend van het oude patroon.
Een andere factor is dat media in Nederland best gevoelig zijn, ongeacht individuele en institutionele wil, voor externe druk vanuit belangen. Het is iets wat ik toch best vaak opmerk bij met name de grotere projecten van consultatie, er zijn vaststaande wegen om grenzen en kaders te bespreken voor aandacht op kwesties van grotere interesse. Of dat nu om de toxiciteit van beleggingen in vastgoed gaat, of zoals we recent hebben gezien de kwestie van de grote winsten van bepaalde instellingen op Russische staatsleningen & obligaties (let op de 10 jaar issues) tijdens deze crisis (even heel simpel gesteld, we hadden belang bij het zo beperkt houden van aandacht op veel aspecten van deze crisis, om verloop van handel te beïnvloeden). Het is niet zonder reden dat JP Morgan Chase het Nederlandse voorbeeld volgde, echter waar dit wel in de Amerikaanse en Duitse pers kwam, zagen we dit in Nederland niet. Het FD "zag af" van onderzoek. Prima zo. Je wil niet weten hoe vaak aan verschillende tafels men heel zorglijk en heel "redelijk" was de afgelopen tijd over hoe men toch de hoofdjes van Jan Dubbel Modaal koel moet houden in deze tijd van mogelijk maar heel kwetsbaar economisch herstel. Heel redelijk. Vanuit dezelfde mentaliteit, en middels de natuurlijke neiging tot overleg, komt ook besluitvorming binnen media om geen aandacht te geven aan de interacties tussen Putin's schoonzoon en MinBuZa, of de rol van Timmermans' Secretaris-Generaal bij het grote overleg en participaties van belangen bij het South Stream initiatief. Laten we de zaken niet gecompliceerd maken, we hebben het toch al moeilijk genoeg, en we zien immers toch al lang dat we het zo moeilijk hebben omdat mensen de hand op de knip houden omdat men geen vertrouwen heeft in waar men vertrouwen in geacht heeft te hebben zonder er over na te denken?
We hebben een collectieve neiging tot het onder de tafel redeneren van zaken die ons eigenlijk enkel selectief dienen, patronen die op algemeen belang ons echter collectief enkel altijd van korte termijn nut zijn, onder het grote mom van "zo zijn we klein heel groot geworden". We spiegelen ons zelf veel voor, en redeneren vervolgens dat het goed is, ook al zijn we in onze geschiedenis telkens opnieuw geconfronteerd met de enorme kosten van dergelijke vergissingen. Of we dan nu kijken naar de overlap tussen politieke patronen voorafgaand aan WOI en de trend na de Koude Oorlog ten aanzien van collectieve externe afhankelijkheden, of op kleinere schaal naar de bubbels van pensioenfondsen en het barsten van de vastgoed bel over een paar jaar.
Dat is echter allemaal intern gedoe. Een feitelijk nog grotere factor is het onvermogen van media om zich bewust te zijn van extern gebruik van media. Een structureel enorm grote component van het verhaal van beeldvorming is zichtbaar, met enig onderzoek, in tactisch en strategisch slim gebruik van verschillende componenten / bronnen van informatie door het Kremlin, van de complementaire inzet van Lavrov in beeld versus de traditionele "triggers" zoals focus op troepenverplaatsingen tot het instrumenteel en zeer specifiek gebruik van terminologie en taalpatronen die kopieergedrag instigeren. Rusland is er op zeer goedkope maar zeer effectieve wijze in geslaagd om reactiepatronen in de pers te bewerkstelligen die in effectieve zin de westerse media (en dus ook de Nederlandse) tot instrument gereduceerd hebben, enkel omdat men geïnvesteerd heeft in het zoeken naar pressiepunten van menselijk en commercieel gedrag.
Dat is echter niet gewoon een kwestie van wat en hoe je iets in beeld brengt, er zit ook een structurele component van lobby aan vast, met name op macro-economisch vlak wat zich vervolgens trouw vanuit gedeelde belangen op nationale politiek deed richten om gewenste patronen te stimuleren. Heel redelijk, heel gevoelig, echter wel manipulatief. In Duitsland hebben we gezien hoe dat tegen de muur aanliep, iets wat daar tot een maatschappelijke discussie heeft geleid in het licht van wat men inmiddels het "Schroeder netwerk" noemt. In Nederland is er op MinBuZa geen mens die iets wil zeggen over het overleg tussen functionarissen van dat ministerie, een tweetal andere en de kring rond de getrouwe GasUnie en twee andere investeringsgroepen. Het is ongeveer hetzelfde als in de afgelopen tien jaar een handtekening zetten onder een rapport over de verschuivingen in focus van buitenlands beleid van Rusland, of de modernisering van de Russische strijdkrachten, of de rapportages omtrent de onsmakelijkheden van de bomaanslagen in Moskou die Putin de vrije hand gaven voor herinrichting van de samenleving, of de witboeken rond de chantage- en economische gijzelname affaires rond Nederlandse zakelijke belangen in Kamtsjatka en andere gebieden & sectoren in Rusland. Beroepsmatige zelfmoord, mag gerust gezegd worden.
Natuurlijk is dit allemaal heel simpel gesteld, en in het algemeen is men zich ook niet bewust van samenhangen. De oorzaak daarvan is echter minder te vinden in de aanwezigheid van selectieve belangenbehartiging dan het een kwestie is van het typische vermogen tot eigen desinformatie. Kijk naar hoe moeilijk men het op politieke niveau's nog steeds heeft met het accepteren van het niet correct zijn van oude aannames. Het idee van alles af kunnen kopen. Het idee van grenzen als verouderd concept. Het idee van geen noodzaak tot behartiging van collectieve belangen. Het idee van moeten toegeven dat de onsmakelijke attitude jegens voormalig "Oostblok" landen als Polen bij het toetsen van informatie vanuit Rusland gebaseerd waren op arrogantie, en niet superioriteit van stabiliteit of langere vrijheid. Ga zo door.
Nederland is een mooi voorbeeld hoe makkelijk het is voor een externe factor om beeldvorming in gewenste banen te laten leiden, zonder al te veel directie sturing. Instrumenteel gebruik van belangen, commerciële ontwikkelingen, zwakheden en culturele neigingen tot aannames alsmede spanne van aandacht en richting van aandacht op het niveau van samenleving. Het idee enkel al dat een partij, ongeacht traditioneel van natie of - ongekend - van macro-economisch niveau, überhaupt een dergelijke activiteit zou ontplooien of plannen is op elk niveau van Nederlandse organisatie ridicuul. Toch zijn wij er zelf niet onbekend mee. We passen het zelf toe, vanuit politiek, vanuit financiële belangen, zowel tegenwoordig als historisch. Nederland is er echter beter in om dat soort instrumentele focus toe te passen op bondgenoten dan op andere externe elementen. Lockheed affaire, geniaal spel. De "samenwerking" in belangen rond de strijd tegen piraterij. Het Internationaal Strafhof en het nieuwe Cyber centrum voor de Nato versus het op niveau houden van contributie. De vervanger van de F-16 als nieuw smeermiddel in het ontsnappen aan investeringen voor behartiging externe afhankelijkheden. De voorbeelden zijn legio. We zijn er goed in. Maar we maken er ons zelf ook blind mee.
De media in Nederland zijn van zeer beperkt nut. Ze zijn geen bron meer van toetsbare informatie, door de bank genomen is men ook niet meer zelf daartoe in staat. En maar al te vaak meent men zelf ook heel oprecht dat het niet noodzakelijk of lonend is om daar wel in te voorzien. Om echter het vingertje naar enkel media te wijzen is wel heel koud. Politiek voorziet ook niet meer in een wil of vermogen tot toetsing of onderzoek van informatie, kijk naar het grote debat rond de zorg. Welke ministeries onderzoeken nog wie eigenaar is van het advies- of onderzoeksbureau van hun laatste rapport? Welk departement vraagt nog wie sponsor is van het academisch instituut waar men mee samenwerkt? Politiek meent oprecht dat het zorgverzekeraars gaat om kostenbeheersing, waar het in feite om een volume markt gaat. Kwestie van vermogen en wil tot toetsing aannames en stromen van informatie. Maar ook de goede burger zelf is een punt van aandacht. Wie toetst tegenwoordig zelf nog of de campagne slogan van deze of gene partij wel haalbaar is? We stemmen meer nog vanuit vermeende noodzaak om neuzen dezelfde kant uit te laten wijzen (algemeen belang gaat toch altijd boven selectief belang?) dan vanuit frustratie of onvrede.
Nog een paar dagen geleden zat beste Frits bij een journalistiek programma met focus op de Europese verkiezingen. Daarbij kwam de opkomst van een Ant-Europese trend in Polen aan bod. Men vroeg zich af hoe dat toch kwam, en zowel presentator als gast merkten op hoe vreemd dat toch was aangezien het land zo ontzettend veel nut gehad had bij de EU. Hoe ondankbaar! De dag erna loop ik in de wandelgangen tegen grapjes aan hoe leuk dat moment wel niet was, en hoe goed het was om een vraag te laten vallen die voor complicaties en verwarring gezorgd zou hebben. Zou er een verband bestaan tussen het verschil in visie op het beleid en handelen van Putin in de afgelopen jaren tussen landen als Polen - met hun recente herinneringen (vergeet ook niet die infameuze vliegtuigcrash een paar jaar geleden, alsmede de economische druk rond de Oblast Kaliningrad vanuit Moskou, ga zo door) en historische ervaringen - en het traditionele "westelijke" perspectief van de EU die de zorgen van Polen afdeed als "reactionaire paranoia"? Zou het kunnen dat het onvermogen van Europese instellingen om met deze en vorige crises om te kunnen gaan op constructieve wijze vanuit de blokkades van de "westelijke" nationale regeringen in Polen geleid heeft tot een zeker wantrouwen ten aanzien van die "westelijke" landen en hun invloed op de ontwikkeling van de Unie? Zo kregen zowel Timmermans als Rutte in Poolse media herhaaldelijk en volledig correct flinke vegen uit de pan bij de Europese debatten in Polen ten aanzien van veiligheid, financiële belangen en tegenwerking van Europese initiatieven op punten van energie, Navo e.d. Maar goed, het is makkelijker om een beeld te scheppen dan dat het nuttiger is om de burger zelf na te laten denken.
De rol van media is instrumenteel, maar ook een symptoom.
Maar om het nog eenvoudiger te stellen:
- er zijn te grote selectieve belangen aanwezig om een publieke opinie nuchter naar de verbanden met Rusland te laten kijken
- er is een cultuur van overleg die zorgt voor een terughoudendheid in onderzoek
- er is een veel grotere rol aanwezig van en voor berichtgeving dan voor journalistiek
- men is institutioneel extreem kwetsbaar vanuit de afwezigheid van middelen en stimulans om informatie te onderzoeken alvorens het over te nemen in berichtgeving
[
Voor 15% gewijzigd door
Virtuozzo op 27-05-2014 10:23
]
Populisme: de weigering van complexiteit en de poging om simplistische antwoorden te formuleren op ingewikkelde vraagstukken middels gebruik van elke mogelijke prikkel van gedrag - i.p.v. moeite te doen voor gezonde participatie.