icecreamfarmer schreef op dinsdag 05 januari 2016 @ 18:52:
[...]
Ah op die fiets. Daar kan ik mij in vinden, de baantjescarrousel, de nevenfuncties, de bouwfraude, etc. dat mag van mij hard aangepakt worden. Daarentegen heb/had ik niet het idee dat dat in het verleden zoveel beter was maar misschien ben ik te jong. Jij hebt het dan over de jaren 60/70?
Wat je noemt is iets wat - ongeacht moraliteit of zakelijk gezond verstand - in meer of mindere mate altijd aanwezig is, ongeacht maatschappelijke ordening. Dat laatste zorgt dan ook voor instrumentatie voor balans en kaders, anders ontsporen zaken. Zowel balans en kaders hebben echter vereisten, je zou best kunnen stellen dat het processen zijn die investering, onderhoud en innovatie vereisen. Dit is iets waar de trends vanuit een gegroeide en stringente focus op korte termijn cycli & interacties van schaal sinds de jaren '80 in negatieve zin omgebogen zijn. Niet zonder perverse effecten, zoals dat heet. Politiek vraagt zich dan nog wel eens af in correspondentie of beleidsstukken "of er misschien een perverse prikkel nodig is", zonder veel nut aangezien dat zelden of nooit draagvlak vindt tegenwoordig.
Enfin, dat is altijd een cyclus an sich. Van grotere relevantie is het wegvloeien van de room, om het zo maar even te zeggen. Heel bruut gesteld, er wordt altijd wel ergens iets afgeroomd - in toenemende mate stroomt dat echter minder snel terug naar waar het gemaakt wordt, en de laatste vijftien jaar zelfs ronduit weg. In dit opzicht valt Nederland inderdaad in opvallende mate negatief op, het is een van de landen waar kapitaalstromen (even simpel gesteld) heel makkelijk ver boven de traditionele concepten en vormen van ordening kunnen gaan. Dit is een trend die niet enkel zichtbaar is in de diversificatie van vermogen richting buitenland maar ook in financieel bestel en groot-zakelijke excessen.
Een kennis uit het Limburgse heeft daar laatst een leuke opmerking over gemaakt. Ze merkte op dat de Bokkenrijders weer helemaal terug waren. Afromen onder menig mom van preken voor eigen kerk, het tafelzilver meenemen en vervolgens het geld uitgeven in de dure hotels van Parijs en aan zaakjes van status en plezier. Beetje boute uitspraak, maar ik kan de parallellen wel zien. In ieder geval de ondertoon, in veel opzichten is onze hedendaagse focus op korte termijn bijvoorbeeld absoluut een terugkeer naar veel oudere tijden zonder veel kaders, en met weinig balans.
In dat opzicht kan ik wel zien wat de hint van de uitspraak was. Het valt ook niet echt te ontkennen. Waar in de jaren '90 vorige eeuw het graaien in aanbestedingen bij de beerput van Rijkswaterstaat resulteerde in een secondaire cyclus kwamen de zaken middels omwegen wel terug binnen het amalgaam van het Nederlandse bestel. Tegenwoordig stroomt het naar Dubai (als voorbeeld) en vandaar uit naar private equity buiten de Europese Unie. Als je ziet hoe de grijze beloningsstructuren van IT projecten verkocht aan een overheid doorstroming vinden dan valt het op dat de voetafdruk daarvan lokaal uitermate klein is, veelal zonder enige afdracht of consumptief aandeel. En als ik zie hoe vaak bedrijven zich "on the side" wijsmaken dat ze tegen of onder kostprijs werken kunnen compenseren met valuta transacties van creatieve aard, tja, te vaak hoor ik dan de opmerking "moet wel, wij kunnen geen commissariaat aanbieden voor die aanbesteding".
Nu zijn dit soort ontwikkelingen niet louter typisch Nederlands. Op de een of andere manier is men er echter makkelijker en sneller mee, geworden. Op de een of andere manier zijn excessen regel geworden, vanuit gebrek aan balans zelfs onderdeel van kaders. Dit is een verschuiving. Er was een tijd waarin een bank geconsulteerd werd over ontwerpteksten voor wetgeving, er was een tijd waarin de reacties getoetst werden door een SER en andere organen, er is een tijd waarin twee hogere ambtenaren reageren in een mail op een door een bank geschreven ontwerptekst. Het is maar een klein doch voor trendanalyse significant voorbeeld. Meer significant is echter het perspectief van een minister in deze, de huidige procedure wordt gelijkgesteld aan consultatie. Zonder externe toetsing. Die evolutie is opvallend.
Het andere punt hierin is dat van publiek-collectief aandeel voor participatie in structuren van belangenbehartiging. Nederlanders zijn steeds minder politiek actief, zijn ook nauwelijks nog geëngageerd in controle van politieke verdelingen (waarbij wel opgemerkt dient te worden dat op lokale niveau's dit een tijd lang juist toegenomen is, naarmate echter functies en verantwoordelijkheden van nationale overheid naar lokale overheden verschoven zijn is dat weer afgenomen). Een SER is enkel nog een goedkope stempel, vakbonden hebben nauwelijks nog maatschappelijk aandeel - hebben eigenlijk zelfs vergelijkbare problematiek van draagvlakken en zuilen achterban als politieke partijen op provinciaal / landelijk niveau. Media hebben steeds minder kleur, verslaggeving is dominant, journalistiek is steeds meer een zeldzaamheid.
Prachtig voorbeeld is het drama van cao's. Enorm verschil ten opzichte van vroegere tijden. Logisch ook, de macht is weg immers het draagvlak is weg - en veel van bewustzijn van verbanden en afhankelijkheden is ook weg. Een ander voorbeeld is een zorgsector. Er is geen ander Europees land te vinden waar een lobby groep er in geslaagd is om zelf de hele sector opnieuw in te richten met bonus stempel van overheid er overheen.
Een pijnlijk voorbeeld is de overtuiging in de wandelgangen dat een zekere Eurlings het bij het rechte eind had voor hoe het in de toekomst ging werken voor politieke carrière, hoe afspraken en steun vereist zijn om "juiste" zaken voor elkaar te krijgen. Rood, blauw, groen, die andere groen, geen verschil.
Als je dit afzet tegen landen als Bulgarije, ja dan vallen snel verschillen op. Aan de andere kant, die landen hebben uitdagingen en problematiek van zowel sociaal-economische als politieke aard al lang niet meer gezien in Nederland. Praktisch voorbeeld uit een ander topic, de politieke ontwikkelingen van een hoogste niveau in de spreekwoordelijke pocket van Gazprom welke herinrichting naar Russisch voorbeeld voorstaan, een parlement waar burgerlijk mandaat zich verzet, en media die continu posities vertalen en vingers aan de polsen moeten houden omdat ze zelf onder druk staan.
Ik denk niet dat je kan spreken van "beter / slechter" als we vergelijkingen maken van heden / verleden. Wel "anders" - waarbij de verschuivingen steeds minder getoetst worden voor effecten langere termijn en grotere schaal.
Een zeker aandeel van stromen binnen inrichting zijn altijd van grijze aard. Nuttiger is het om te kijken naar hoe een samenleving daar mee omgaat, dit is tenslotte wat kaders daarvoor doet bepalen - eigenlijk zelfs om te zien wat het aandeel van fundamenten van bestel daar (nog) in is.
In dit opzicht kan ik de genoemde stelling eigenlijk best volgen: Nederlanders praten veel, wijzen veel, doen zelf echter veel minder dan in vroegere tijden. Dat heeft ook effecten, vrij logisch.
Het komt eigenlijk neer op iets heel simpels, alles is een dans van belangen. Als algemene belangen geen draagvlak hebben vanuit afwezigheid participatie en zekering dan is welk ander selectief belang wat dit wel krijgt heel makkelijk dominant te maken. In België is het in veel opzichten chaos en complex, de participatie is er echter wel. Zeker niet vrij van corruptie, verre van, maar die dans van belangen is actief. Dat voorbeeld van Bulgarije is nog simpeler. Zo corrupt als de pest vanuit oude chaos, wel onderhevig aan ontwikkelingen waarin op toch vrij fundamentele wijze op zowel selectief als algemeen niveau invloed op uitgeoefend wordt.
Dat kwam ook in die rapportage van het IMF vorig jaar naar voren waar een aantal tikken op de vingers werden uitgedeeld, er was sprake van negatieve ontwikkelingen van potentieel trendmatige effecten. Dat is discrete bestuurlijke taal voor "afbraak van bewerkstelligd positief potentieel vanuit ruimte laten voor negatieve effecten".
Enfin, daar kunnen we een heel eigen topic over maken, nut heeft het niet.
Populisme: de weigering van complexiteit en de poging om simplistische antwoorden te formuleren op ingewikkelde vraagstukken middels gebruik van elke mogelijke prikkel van gedrag - i.p.v. moeite te doen voor gezonde participatie.