De EL-kroeg - Deel 3

[WVL_KsZeN]

LiquidSmoke schreef op zondag 23 oktober 2011 @ 22:11:
Ben bezig met een klein alarm systeem te bouwen, en wil de 'zones' onafhankelijk kunnen schakelen. Iemand een idee hoe ik met een logic gate het volgende kan bereiken:

monitored	status	ready
0	0	1
0	1	1
1	0	0
1	1	1

Dus een zone moet gesloten zijn als ie gemonitored word om een ready te geven (ik wil bijv. bepaalde ramen kunnen openen en sluiten zonder dat het alarm af gaat).

Je output lijkt erg op input 2.

Ik zeg : ready = output2 OR !(output1 OR output2), dus 2x OR en één keer NOT.

output2

0
0
1
1

output1 OR output2

0
1
1
1

!(output1 OR output2)

1
0
0
0

output2 OR !(output1 OR output2)

1
0
1
1

[Sprite_tm]

Met nands kan je alles maken, net als lego In dit geval heb je genoeg aan 2 ervan, aka een halve 7400. Knoop de inputs van 1 nand aan elkaar, dan heb je een NOT-gate, waarmee je 'status' inverteert. Knoop daarna dat signaal en je 'monitored'-ingang aan de tweede nand en je hebt je uitgangssignaal.

[Verwijderd]

LiquidSmoke schreef op zondag 23 oktober 2011 @ 22:11:

monitored	status	ready
0	0	1
0	1	1
1	0	0
1	1	1

Even aangenomen dat je output rechts staat:
Op de karnaugh manier (maar 1 verandering tussen transities) opgeschreven:

monitored	status	ready
0	0	1
0	1	1
1	1	1
1	0	0

In vet weergegeven dat er een 2 "blok" is waarin een input gelijk is: input 2 hoog,
en met underscore een 2 "blok" weergegeven waarin een input gelijk is: input 1 laag.
Dan kom je dus op input 2 hoog of input 1 laag.
dus:
(!monitored) OR status

[TheBlasphemer]

Ik probeer een 433mhz klik-aan-klik-uit afstandsbediening aan te sluiten op een ATTiny2313, maar kom in de problemen met het voltage. De afstandsbediening werkt volledig op 12v, terwijl de ATTiny2313 op 5v draait.
Ik heb op de afstandsbediening de GND gevonden, de VCC voor het zendgedeelte, en het signaal-lijntje.
Het zendgedeelte aan en uitzetten kan ik volgens mij wel door een mosfetje bij de GND te zetten die ik open kan zetten, maar het signaal gedeelte heb ik eigenlijk een pinnetje nodig dat van 0v naar 12v kan schakelen tov GND.

Heeft iemand enig idee hoe ik zoiets zou kunnen doen?
Ik zat zelf te denken aan een de 12V met een resistor aan het signaal binden, en dan een mosfetje om hem naar GND te trekken (soort pull-up). Die onderdelen heb ik zo in huis, maar het lijkt me alleen dat ik zo wel veel onzinnig verstook

[Verwijderd]

Optocoupler?

[DaWaN]

Verwijderd schreef op dinsdag 25 oktober 2011 @ 16:27:
Optocoupler?

En dat is zuiniger
Je moet even kijken hoeveel het verbruik is met een pull-up, wanneer de ingangsstroom klein genoeg is kun je misschien wel af met een 100kOhm pull-up, het verbruik t.o.v. de ATTiny valt dan bijna in het niets

[Fuzzillogic]

TheBlasphemer schreef op dinsdag 25 oktober 2011 @ 15:54:
Ik probeer een 433mhz klik-aan-klik-uit afstandsbediening aan te sluiten op een ATTiny2313, maar kom in de problemen met het voltage. De afstandsbediening werkt volledig op 12v, terwijl de ATTiny2313 op 5v draait.

Heeft iemand enig idee hoe ik zoiets zou kunnen doen?
Ik zat zelf te denken aan een de 12V met een resistor aan het signaal binden, en dan een mosfetje om hem naar GND te trekken (soort pull-up). Die onderdelen heb ik zo in huis, maar het lijkt me alleen dat ik zo wel veel onzinnig verstook

Die 433MHz-zendmodules werken normaal gesproken op een behoorlijke spanningsbereik, van 3V tot 12V. Best kans dat deze ook op 5V ook werkt.

[SA007]

@Fussilogic: Dan raak je heel erg veel bereik kwijt, als het al werkt.

@TheBlasphemer: Ik weet niet hoe je zit met je voeding, maar wat je ook kan doen is de +12V van je ontvanger aan de +5V van je microcontroller hangen, en dan met een pnp transistor de spanning omhoog trekken.
Dan heb je een pull-down ipv een pull-up op de ingang en hoef je dus geen vermogen te verstoken om de zender uit te houden.

Overigens praat je hier wel over hele lage vermogens (~1,44mW met een 100k weerstand)

[VincentG]

Snap er echt geen kont van.
De VU meter helemaal opnieuw lopen maken, wederom niet veel soeps. Leds flikkeren meer, dan dat het een mooie vu meter visualiseert, ongeacht bar of dot mode. Als muziek flink hard staat, gaan meer ledjes mee knipperen, maar nog steeds niet het gewenste resultaat.
Maar eens aan een docent vragen wat het probleem (steeds) is.

[Fuzzillogic]

SA007 schreef op dinsdag 25 oktober 2011 @ 18:10:
@Fussilogic: Dan raak je heel erg veel bereik kwijt, als het al werkt.

Ik gebruik zo'n zender al een tijdje (zie sig ) en op 5V geen problemen met bereik binnenshuis...

[LED-Maniak]

VincentG schreef op dinsdag 25 oktober 2011 @ 20:25:
Snap er echt geen kont van.
De VU meter helemaal opnieuw lopen maken, wederom niet veel soeps. Leds flikkeren meer, dan dat het een mooie vu meter visualiseert, ongeacht bar of dot mode. Als muziek flink hard staat, gaan meer ledjes mee knipperen, maar nog steeds niet het gewenste resultaat.
Maar eens aan een docent vragen wat het probleem (steeds) is.

ruis? Brom?

[ Voor 95% gewijzigd door LED-Maniak op 25-10-2011 20:31 ]

[VincentG]

Lijkt me sterk, probeer het zowel via de iPhone als MBP, als via m'n mixer met andere kabel.

[base_]

Ik weet niet wat voor VU meter je gebouwd hebt, maar je weet dat je het audiosignaal moet gelijkrichten en afvlakken met een prettig afleesbare snelheid? Als je een audiosignaal op een VU ic/schakeling zet zonder deze afvlakking krijg je inderdaad een sterk flikkerend resultaat.

[VincentG]

Heb deze schakeling gemaakt: http://www.national.com/images/pf/LM3915/00510401.pdf, ofwel deze: http://www.circuitsonline...9/audio/led-vu-meter.html.
Op YT zie ik vele video's waarin ie naar behoren werkt, bij mij echter niet vreemd genoeg.

Nog even gekeken. Lijkt (wat ik ook bij vorige versie had) of ie bij hoogste punt (bijv 6e of 7e led) soort van blijft hangen. De eerste 5 leds branden dan permanent, ook als muziek even wegvalt, 6 en 7 knipperen op de muziek. Zet ik geluid wat zachter, blijft ie soms hangen (5 leds branden dan bijv nog steeds) en andere keer zakt ie wel terug. Zet ik geluid hard, dan gaan de laatste 2 / 3 leds knipperen en blijven de leds ervoor hangen.

Lijkt wel of ie op de een of andere manier niet steeds terug gaat naar het begin, om met de volgende beat weer op te lopen. Alleen waar zit dan de fout. Heb de - van audio aan de - van schakeling en linker en/of rechter kanaal van audio (is mono schakeling) aan port 5.

Resultaat lijkt op eerdere versie, alleen nu niet dat er een ledje in het midden blijft hangen (waarschijnlijk slecht soldeerpunt op ic bij deze versie geweest): [YouTube: http://www.youtube.com/watch?v=T1-yv1fu0uE]

[ Voor 68% gewijzigd door VincentG op 25-10-2011 23:03 ]

[base_]

juist, dat ziet eruit als een niet gelijkgericht signaal met een gelijkspanning (deze onstaat in e.v.t. uitgangscondensator). Probeer eerst eens een weerstand van 10k tussen de ingang en massa te plaatsen. zie hier een voorbeeld met optionele gelijkrichter en voorversterker: http://sound.westhost.com/project60.htm

[VincentG]

Op de volgende manier: ?

[Flake]

LiquidSmoke schreef op zondag 23 oktober 2011 @ 22:11:
Ben bezig met een klein alarm systeem te bouwen, en wil de 'zones' onafhankelijk kunnen schakelen. Iemand een idee hoe ik met een logic gate het volgende kan bereiken:

monitored	status	ready
0	0	1
0	1	1
1	0	0
1	1	1

Dus een zone moet gesloten zijn als ie gemonitored word om een ready te geven (ik wil bijv. bepaalde ramen kunnen openen en sluiten zonder dat het alarm af gaat).

Simpel Karnaugh diagrammetje geeft

R = ready, M = monitored en S = status
R = S + !M

Want als R=1 bij M=0 en S=1. Easy

/edit: Spuit 11, damn

[Verwijderd]

een andere benadering is met de Morgan:
ready is 0 alss (als en alleen als) status = 0 en monitored = 1

!ready = (!status) AND monitored

De Morgan zegt: een EN met beide ingangen en de uitgang geinverteerd is een OF (en vice versa)

Dus:
!!ready = (!!status) OF (!monitored)

NOT NOT = TRUE

ready = status OF (!monitored)

[ Voor 9% gewijzigd door Verwijderd op 26-10-2011 13:34 ]

[VincentG]

Heb er een potmeter tussen, die zijn werk juist lijkt te doen, maar nog geen fatsoenlijke bar of dot mode. Als het vanavond beetje donker is, en leds beter te zien zijn als die branden, zal ik nieuw filmpje maken.

[CyBeR]

Ah, ik heb wat printjes van ITead binnen. Ongevraagd (maar welkom, daar niet van; had alleen geen zin om er $10 extra voor te betalen ) hebben ze er ENIG van gemaakt en 't zijn er 12 ipv 10 geworden. Ze stellen dat ze niet echt doen aan non-plated through holes maar als je in de gerbers aangeeft dat bepaalde gaten NPTH moeten worden komen ze ook gewoon netjes zo tevoorschijn.

[ Voor 7% gewijzigd door CyBeR op 26-10-2011 15:12 ]

[VincentG]

Potmeter doet nu, wat ik al verwachte, niet veel anders dan wat ik met mijn mixer deed (signaal zwakker/sterker maken).
Even filmpje gemaakt, waarin ik op mijn mixer loop te spelen met gain, volume en 2nd master output volume, om meer/minder leds te laten branden (wat ook met de potmeter kan, maar die gaat te stroef om tijdens filmpje te bedienen). Verschil tussen dot en bar mode is ook niet spectaculair.

[YouTube: http://www.youtube.com/watch?v=LfQWVHC7vM4]
Denk dat ik mn hand/vinger (deels) op mic hield tijdens filmen, waardoor geluid nogal zacht is...

Lijkt alsnog op lange na niet op het gewenste resultaat, zoals bijv. in dit filmpje te zien is:
YouTube: Stereo VU Meter (LM 3915)

[Gwannoes]

VincentG schreef op woensdag 26 oktober 2011 @ 18:48:
Potmeter doet nu, wat ik al verwachte, niet veel anders dan wat ik met mijn mixer deed (signaal zwakker/sterker maken).
Even filmpje gemaakt, waarin ik op mijn mixer loop te spelen met gain, volume en 2nd master output volume, om meer/minder leds te laten branden (wat ook met de potmeter kan, maar die gaat te stroef om tijdens filmpje te bedienen). Verschil tussen dot en bar mode is ook niet spectaculair.

[video]
Denk dat ik mn hand/vinger (deels) op mic hield tijdens filmen, waardoor geluid nogal zacht is...

Lijkt alsnog op lange na niet op het gewenste resultaat, zoals bijv. in dit filmpje te zien is:
YouTube: Stereo VU Meter (LM 3915)

"echte" muziek heeft heel veel en snelle niveauwisselingen. Wat jij wilt is een wat "smoothere" weergave. Dan moet je je audio-signaal eerst gelijkrichten en dan een afvlakcondensator erachter, zodat je minder snelle variaties krijgt.

[VincentG]

Mja, ongeacht of ik snelle of langzame muziek afspeel of een filmfragment met traag gepraat oid, blijft meer geknipper dan een mooie, rustige, smooth balk weergave. Potmeter ertussen zorgt hoogstens voor meer / minder brandende ledjes (wat ik ook kan realiseren door op mn mixer wat anders te zetten qua volume/gain ed).

Op vrijwel elk YT filmpje met deze IC zie ik echter een smooth bar weergave en vaak ook zonder extra poespas of wijzigingen in het schema (gelijkrichten/afvlakken audio signaal).

[TEAMIKKE]

Ik heb een korte vraag over het PWM'en van een schuifregister (de welbekende 74HC595). Ik heb een 74hc595 aan mijn pic gehangen (16f628a). Achter de 74hc595 hangt een uln2803a (darlington array). Aan de 2803a hangen een aantal led groepen.

Door pin 13 (OE = Output Enabled) van het schuifregister 0 te maken geeft het schuifregister zijn waardes door aan de uln2803a. Dit werkt allemaal prima. Ook het inklokken gaat gewoon netjes door als OE een 1 is. Het is dus niet zo dat de 74hc595 'uit' gaat o.i.d. door OE 1 te maken. Kortom: Eigenlijk werkt het allemaal perfect. Door pin 13 te PWM'en kan ik de led-groepen dimmen.

Wat is dan de vraag denk je? Wel: Is de manier waarop ik deze schakeling dim legitiem? Of zal er naar verloop van tijd een of andere schade optreden aan de schakeling? Zolang pin 13 maar niet zwevend is gebeuren er geen gekke dingen voor zover ik kan testen. De datasheet zegt helaas niks over PWM vandaar dat ik jullie vraag

[base_]

VincentG schreef op woensdag 26 oktober 2011 @ 20:13:
Mja, ongeacht of ik snelle of langzame muziek afspeel of een filmfragment met traag gepraat oid, blijft meer geknipper dan een mooie, rustige, smooth balk weergave.

Heeft niks met potmeter te maken, weerstand naar massa haalt eventueel zwevende spanning naar nul. De leds zullen altijd zo blijven flikkeren zonder gelijkrichting en enige afvlakking.

[CyBeR]

VincentG schreef op woensdag 26 oktober 2011 @ 20:13:
Mja, ongeacht of ik snelle of langzame muziek afspeel of een filmfragment met traag gepraat oid, blijft meer geknipper dan een mooie, rustige, smooth balk weergave.

Al 's gekeken naar hoe een audiosignaal eruit ziet?

[VincentG]

CyBeR schreef op woensdag 26 oktober 2011 @ 23:02:
[...]


Al 's gekeken naar hoe een audiosignaal eruit ziet?

Nope. Simplistisch is het een sinusvormige golfbeweging, maar zal met muziek ed wel wat complexer zijn.

base_ schreef op woensdag 26 oktober 2011 @ 22:58:
[...]

Heeft niks met potmeter te maken, weerstand naar massa haalt eventueel zwevende spanning naar nul. De leds zullen altijd zo blijven flikkeren zonder gelijkrichting en enige afvlakking.

Mja, toch vreemd dat dat dan niet in het schema is opgenomen.
Ga zeer waarschijnlijk een diode en 1 µF condensator tussen signaal en gnd zetten, voor gelijkrichting en afvlakking. Andere optie is om een grotere condensator (220 µF) tussen + en gnd te zetten en kijken of dat het signaal al beter afvlakt.

[base_]

een condensator tussen + en gnd gaat je signaal niet afvlakken, je voedingsspanning wel. en een sinus waarvan je alleen de bovenste helft ziet flikkert ook behoorlijk, maar muziek lijkt kwa signaal echt niet op een sinus hoor (ja een heleboel door elkaar )

[VincentG]

Dat wordt grotere condensator nog even laten zitten en eerst proberen met diode en condensator tussen signaal en gnd.

[CyBeR]

VincentG schreef op woensdag 26 oktober 2011 @ 23:16:
[...]


Nope. Simplistisch is het een sinusvormige golfbeweging, maar zal met muziek ed wel wat complexer zijn.

Wel, als een instrument op, zeg, 440Hz speelt, dan heb je dus 440 keer per seconde een piek omhoog en omlaag.

[base_]

lees de datasheet van de 3915 even op pagina 10 en 11 (application hints): http://www.national.com/ds/LM/LM3915.pdf

[SA007]

TEAMIKKE schreef op woensdag 26 oktober 2011 @ 20:15:
Ik heb een korte vraag over het PWM'en van een schuifregister (de welbekende 74HC595). Ik heb een 74hc595 aan mijn pic gehangen (16f628a). Achter de 74hc595 hangt een uln2803a (darlington array). Aan de 2803a hangen een aantal led groepen.

Door pin 13 (OE = Output Enabled) van het schuifregister 0 te maken geeft het schuifregister zijn waardes door aan de uln2803a. Dit werkt allemaal prima. Ook het inklokken gaat gewoon netjes door als OE een 1 is. Het is dus niet zo dat de 74hc595 'uit' gaat o.i.d. door OE 1 te maken. Kortom: Eigenlijk werkt het allemaal perfect. Door pin 13 te PWM'en kan ik de led-groepen dimmen.

Wat is dan de vraag denk je? Wel: Is de manier waarop ik deze schakeling dim legitiem? Of zal er naar verloop van tijd een of andere schade optreden aan de schakeling? Zolang pin 13 maar niet zwevend is gebeuren er geen gekke dingen voor zover ik kan testen. De datasheet zegt helaas niks over PWM vandaar dat ik jullie vraag

Dit is helemaal prima hoor, wel 2 punten om rekening mee te houden:
- De OE aansluiting zet de uitgangen niet uit, maar gooit ze in high-impedance (effectief niet verbonden). De ULN2803 interpreteert dit als '0' omdat deze stroom trekt van deze aansluiting waardoor het signaal inzakt.
Dit gaat overigens niet snel en zou ervoor kunnen zorgen dat hoge snelheids PWM de waarde afwijkt van wat je zelf insteld.
- Meestal wordt dit niet gebruikt omdat je dan de groepen niet individueel kan dimmen maar alleen allemaal tegelijk.
Om dit op te lossen wordt vaak heel erg snel nieuwe waardes in de 595 te zetten en zo te pwm'en. Je kan de interne SPI gebruiken om de 595 erg snel te vullen met data, die dingen kan je met tot wel 20MHz vullen met data, wat genoeg zou zijn om er 80 in serie te hangen en tegen de 100Hz in 8 bit te PWM'en. Getallen waar je meestal niet aan komt

[TEAMIKKE]

Bedankt voor je reply SA007 Je aangehaalde punten zijn voor mij geen probleem: Alle led-groepen moeten op dezelfde manier gedimd worden, niet slechts enkele losse gropen. En ook hoge snelheden heb ik niet nodig. Het gaat er enkel om dat de led-groepen dimmen als het donkerder wordt en feller worden als er meer licht is. Ik maak denk ik een stuks of 10 standen en die zijn weer afhankelijk van het dag-licht en dat verandert gelukkig niet zo snel

Bedankt voor je reactie

[VincentG]

Net elco en diode ertussen, maar niet bepaald gewenst resultaat.
Moet audio signaal nu dusdanig ver opkrikken, voordat ik wat te zien krijg. Diode houdt denk te veel tegen, waardoor signaal niet altijd boven het min. signaal uitkomt. iPhone voluit geeft nog niet genoeg spanning, mixer master volume 2 en gain voluit gaat nog wel redelijk.
Als het vanavond donker is weer ff kijken. Wellicht haal ik dan wel weer wat componenten eruit en hou ik op met de VU-meter. Klopt gewoon niet dat het resultaat beroerd is, terwijl het zonder poespas goed moet kunnen zijn.

[base_]

@VincentG: zie mijn vorige post(s)!!

[VincentG]

Gisteravond even snel doorgekeken, maar zag nog zo snel niets om te wijzigen. Draden zijn niet lang en schema is goed, andere weerstanden lijkt me ook niet de oplossing.
Kan het zijn dat ik verkeerde condensators heb gebruikt, elco's ipv gewone condensators?

[base_]

Datasheet pagina 10:

A
simple silicon diode rectifier won’t work well at the low end
due to the 600 mV diode threshold. The half-wave peak
detector in Figure 1 uses a PNP emitter-follower in front of
the diode. Now, the transistor’s base-emitter voltage cancels
out the diode offset, within about 100 mV. This approach is
usually satisfactory when a single LM3915 is used for a 30
dB display

+ schema

[LiquidSmoke]

Verwijderd schreef op woensdag 26 oktober 2011 @ 13:33:
een andere benadering is met de Morgan:
ready is 0 alss (als en alleen als) status = 0 en monitored = 1

!ready = (!status) AND monitored

De Morgan zegt: een EN met beide ingangen en de uitgang geinverteerd is een OF (en vice versa)

Dus:
!!ready = (!!status) OF (!monitored)

NOT NOT = TRUE

ready = status OF (!monitored)

Ik heb even alle reacties doorlopen, en deze kwam voor mij het meest logisch over (bestaat dat?) en werkt als een trein; ik probeer dit in een uC te krijgen mbv Bascom (ja ik weet het), en heb het er zo in gezet:

QBasic:

Zone_temp = Not Zone_monitor
System_ready = Zone_status Or Zone_temp

alles kleiner dan 255 is dan niet in de haak...

Tnx voor de input, ik had de Wiki over logic gates wel doorgenomen, maar had Morgan's Law nog niet gezien

[TheBlasphemer]

Vraagje over MOSFETs. Vandaag gelezen dat er eigenlijk geen tot nauwelijks stroom loopt van de gate naar drain, en dat het puur om het voltageverschil tussen die twee gaat.
Is het in dat geval dan nog nodig om, zoals bij normale transistors, een weerstandje voor de gate te hangen? of kan gate direct aan een microcontroller pin zonder extra tussen componenten ?

[LED-Maniak]

Als de microcontroller voldoende stroom kan leveren om snel die kleine condensator in de gate op te laden, dan gaat dit prima zonder weerstand. Vaak plaats ik hem er echter wel voor om stroompieken te voorkomen als ik veel fet's er aan heb zitten.

[Ethnocentrix]

Even een vraagje waar ik nu al twee avonden niet uit kom. Ik heb op een breadboard het volgende circuitje bebouwd:

Links een CNY70, rechts een JeeNode (Arduino-achtig AVR bord op 3.3volt)

Het doel hiervan is het uitlezen van de draaischijf van mijn elektriciteitsmeter. Ik krijg helaas met geen mogelijkheid een zinnige waarde uitgelezen. Als ik de cny70 bedek met een stuk zwart papier dan meet ik op de ADC 1023 (3.3 volt dus). Houd ik een stuk wit papier voor de sensor dan zakt de gemeten waarde naar 1019.

Zou de gemeten waarde op de ADC niet veel verder moeten zakken? Op deze manier ga ik natuurlijk nooit een klein zwart streepje op de elektriciteitsmeter meter ;P Weet iemand wat ik fout doe?

[B_FORCE]

Het transistor deel zou ik eerder als een emitter volger (buffer) schakelen (dus weerstand aan de emitter)
Ook wel een voltage buffer.

Anders is je verband redelijk weg ivm de versterking van de transistor.

[bobo1on1]

B_FORCE schreef op vrijdag 28 oktober 2011 @ 23:21:
Het transistor deel zou ik eerder als een emitter volger (buffer) schakelen (dus weerstand aan de emitter)
Ook wel een voltage buffer.

Dat maakt in dit geval helemaal niets uit, aangezien de emitterspanning niet afhankelijk is van een basisspanning, die bied je namelijk helemaal niet aan.

Ik zou eerst eens controleren of collector en emitter niet verkeerd om zitten, of dat je de led en transistor om hebt gedraaid etc.

[ Voor 5% gewijzigd door bobo1on1 op 29-10-2011 22:27 ]

[Flake]

TheBlasphemer schreef op donderdag 27 oktober 2011 @ 23:16:
Vraagje over MOSFETs. Vandaag gelezen dat er eigenlijk geen tot nauwelijks stroom loopt van de gate naar drain, en dat het puur om het voltageverschil tussen die twee gaat.
Is het in dat geval dan nog nodig om, zoals bij normale transistors, een weerstandje voor de gate te hangen? of kan gate direct aan een microcontroller pin zonder extra tussen componenten ?

Van gate naar source loopt een stroompje wat ergens in de pA's ligt. Verwaarloosbaar dus. Ugs (Gate-Source spanning) bepaalt idd hoever dat ding openklapt. De gate kun je in principe meteen op de GPIO van een microcontroller hangen. Als je een MOSFET met logic level gate gebruikt met source aan ground, dan hoeft er idd geen weerstand tussen GPIO en gate. Die MOSFETs zijn ontworpen voor die toepassing. Kijk wel uit dat je de maximale drain-source current niet overschrijdt.

[Verwijderd]

Kan iemand me vertellen waarom 's avonds onze lampen duidelijk minder fel worden als bv. de waterkoker aangaat?

[mux]

Gloeilampen? Slechte bedrading. Spaarlampen? Magie.

[Verwijderd]

Gloeilampen inderdaad. Maar dat betekent dat de draden niet genoeg stroom kunnen vervoeren? 't Is een nieuw huis, en de elektriek is niet zelf gebeund.

[maikel]

Laatst weer eens een schema zitten bedenken voor een printje om vanaf een PC door middel van RS485 LED-strips aan te sturen.


Klopt dit een beetje of heb ik er nog hele rare dingen in zitten? Het printje wordt aangesloten op een 12V-voeding en de RS485-out zorgt ervoor dat ik gemakkelijk meerdere printjes in serie aan elkaar kan hangen.
Ik zit zelf nog te twijfelen of ik er een paar microswitches tussen zet om het ID van de microcontroller te kunnen bepalen. Aan de andere kant: dat kan ik net zo makkelijk even erin programmeren.

En zo zou het er dan uit moeten komen te zien:

Hier ontbreekt overigens nog wel de output.

En ja, die Atmega8 is overkill, maar die heb ik gewoon een hoop liggen.

[ Voor 18% gewijzigd door maikel op 01-11-2011 13:34 ]

[mux]

Verwijderd schreef op dinsdag 01 november 2011 @ 11:49:
Gloeilampen inderdaad. Maar dat betekent dat de draden niet genoeg stroom kunnen vervoeren? 't Is een nieuw huis, en de elektriek is niet zelf gebeund.

Ook de leidingen in je huis hebben wat weerstand, in de orde van tientallen milliohms per meter. Als er een hele lange leiding vanaf je meterkast naar de waterkoker ligt, en vervolgens de verlichting verderop ook aan die leiding zit, zo dus:

[meterkast] ---------------------------------------------------------- [waterkoker]----[licht]

zal de weerstand van die kabel samen met de stroom door die kabel een spanningsval veroorzaken. Een draad van 20 meter heeft bijvoorbeeld zo'n 0.5 ohm weerstand. Als je waterkoker daarop aanstaat zal de spanning over de waterkoker en daarmee ook het licht een paar volt inzakken, in het geval van een waterkoker van 1kW bijvoorbeeld ongeveer 9.5V. Dat betekent dat je licht ongeveer 9% minder vermogen verstookt en zo 9% donkerder lijkt te zijn.

Dit is anders dan inductieve pieken die af en toe het licht een klein moment donkerder maken.

[base_]

maikel schreef op dinsdag 01 november 2011 @ 13:32:
..
Klopt dit een beetje of heb ik er nog hele rare dingen in zitten?
...

Ik zie niks vreemds, als je het heel betrouwbaar wilt hebben kan je nog overwegen een optionele galvanische/optische scheiding voor de rs485 op de print aan te brengen misschien?

[Biersteker]

Vraagje. Ben bezig met het repareren van een backlight inverter van een 32 inch tv. Er zitten 5 zekeringen. (4 x 2.5A/16V, en 1 keer 1A/76V.) De 1A/76V volt geeft een weerstand van 940 kilo Ohm. Die lijkt me dus stuk. Dus de kleine vraag, kan ik hem bypassen met een stukje soldeer? (aangezien er toch nog 4 zekeringen achter deze staan)

[mux]

Die zekering zit er niet voor niets hè Als die zekering is gesprongen en de anderen niet, dan zit er blijkbaar nog iets dat stuk is gegaan.

Ideetje: vervangen door een andere zekering?

[Verwijderd]

Dank je, mux!

[Biersteker]

Tsja het is echt een klein dingetje.

[ Voor 8% gewijzigd door Biersteker op 01-11-2011 14:42 ]

[base_]

Biersteker schreef op dinsdag 01 november 2011 @ 14:30:
...
Dus de kleine vraag, kan ik hem bypassen met een stukje soldeer? (aangezien er toch nog 4 zekeringen achter deze staan)
...

Meestal werkt dat heel goed; er gaan dan vanzelf nog wat dakjes van een paar componenten af waardoor je meteen weet welke er stuk zijn
Als je pech hebt fikt echter ook een deel van de voeding door en dan ben je echt veel verder van huis.
Zoals gezegd wordt zekeringen gaan meestal niet zonder reden kapot, waarschijnlijk is er een driver/fet en/of trafo kapot.

[mux]

Zeker weten dat je er goed bij kon met je multimeter, en he tniet een meetfout is? Dat type zekering faalt meestal een stuk catastrofaler.

[Biersteker]

Net nog even gemeten. Maar hij geeft echt een belachelijk hoge weerstand. Maar de weerstand is zo klein, dat ik niet echt vertrouwen in mijn soldeerkunsten heb. De tv is trouwens al 7 jaar oud.

[ Voor 9% gewijzigd door Biersteker op 01-11-2011 14:51 ]

[maikel]

base_ schreef op dinsdag 01 november 2011 @ 14:20:
[...]


Ik zie niks vreemds, als je het heel betrouwbaar wilt hebben kan je nog overwegen een optionele galvanische/optische scheiding voor de rs485 op de print aan te brengen misschien?

In welk opzicht zou dat het geheel betrouwbaarder maken dan? Vanwege eventuele storingen van het PWM-signaal dat naar de uitgang gaat?

[WeaZuL]

Biersteker schreef op dinsdag 01 november 2011 @ 14:47:
Net nog even gemeten. Maar hij geeft echt een belachelijk hoge weerstand. Maar de weerstand is zo klein, dat ik niet echt vertrouwen in mijn soldeerkunsten heb. De tv is trouwens al 7 jaar oud.

ff warmstoken en vervolgens loshalen i.c.m. een hete luchtstation en los doormeten, dan weet je voldoende!

[Biersteker]

Ik heb hem los kunnen solderen, en vervangen door een soortgelijke zekering, maar dan met pootjes. Om het makkelijk te maken. Hij draait nu wel als een zonnetje . Tnx voor het advies om het te vervangen, voelt toch een stuk netter.

[TEAMIKKE]

Ik heb een vraag over deze adapter, namelijk of deze stabiel genoeg is voor een permanente schakeling. Op CO heb ik gelezen dat als je de voeding onbelast meet, en het voltage is stabiel, dan zou de voeding ook stabiel moeten zijn. Ik gebruik deze i.c.m. een breadbordje om een een schakeling te testen. Dit werkt allemaal prima en stabiel. Ik gebruik een 47uf condensator ter extra stabilisatie. Verder enkele 100n condensatoren bij de PIC en bij enkele andere chips. Het doel van de schakeling is om de tijd bij te houden dus het moet wel een beetje stabiel werken.

Nu de schakeling goed werkt op het testboardje wil ik de schakeling permanent gaan maken. Daarbij zullen ook nog een stuk of 30 leds gevoed moeten worden. Totale consumptie zal dan op ~650mA komen. Ik heb de leds nog niet binnen, anders kon ik het wel testen. Maar mijn vraag is: moet ik nog andere componenten of grotere condensatoren gebruiken om deze schakeling stabiel te voeden? Zodat ook over langere tijd de schakeling betrouwbaar blijft werken?

[SA007]

Waar je vooral rekening mee moet houden is je ripple.

Als je die 650mA gepulst (PWM) gaat aansturen kan dat wel problemen gaan geven.
Als je ze alleen aan/uit zet hoef je je daar geen zorgen over te maken.

Hoe betrouwbaar de adapter over lange tijd is is natuurlijk moeilijk te zeggen, maar over het algemeen houden die dingen het best wat jaren vol.

[TEAMIKKE]

Bedankt voor je antwoord SA007! Ik heb nog nooit van ripple gehoord maar na enig googlen is het me iets duidelijker. Het idee is volgens mij dat het ripple effect ervoor zorgt dat je spanning niet stabiel is. Belangrijk is dus dat je het kan tegengaan met een condensator. De vraag is voor mij: Hoe groot moet die condensator zijn? Ik gebruik dus al enkele 100n condensator bij de Ic's. Zou de 47uf condensator genoeg zijn om de rest van het circuit op te vangen? Kan ik dit schatten of benaderen?

Het is idd. wel de bedoeling dat de leds ge'PWM'ed worden. Hierbij zal het circuit zelf ~50mA gebruiken en de leds ~600mA bij vol vermogen. De leds hangen wel achter een ULN2803, ik weet niet of dat nog iets uitmaakt?

Ik heb gelezen dat hoe hoger de ripple frequentie (lijkt me linear afhangen van de PWM frequentie?) hoe kleiner de condensator hoeft te zijn. Ik PWM met een frequentie van 250 Hz, wat me niet bijzonder hoog lijkt. Als ik het goed begrijp en de PWM frequentie verhoog, dan zou het ripple effect dus kleiner moeten worden.

Of is het beter om gewoon alles op te bouwen en gewoon te proberen? Wellicht is het allemaal niet zo'n exacte wetenschap als het nu op mij overkomt

De betrouwbaarheid van de adapter zit ik niet zo over in. Ik bedoelde meer of de adapter een spanning kon leveren die betrouwbaar genoeg is voor het circuit.

[ Voor 5% gewijzigd door TEAMIKKE op 02-11-2011 13:28 ]

[SA007]

Het is geen heel exacte wetenschap, je heb nogal veel marge.

Een hogere PWM frequentie is inderdaad een goed idee.
De ULN maakt heirvoor niets uit, dat is simpelweg iets wat je leds schakelt, het filtert niets.

Het is wel zo dat je met kleinere condensators weg kan op hogere frequenties, maar je moet wel condensators met een lagere parasitaire weerstand hebben.(low-esr) anders 'reageert' de consandator niet snel genoeg. Maar daaar hoef je je op 250Hz geen zorgen over te maken.

Ik zou aanraden om nog een condensator een maatje groter dan 47µF erbij te zetten, bijv een 470 of 1000µF.

Mocht je problemen krijgen als je gaat PWM'en kan je altijd nog extra filters ofzo toevoegen, maar de kans daarop is klein.

[TEAMIKKE]

Heel erg bedankt voor je antwoord SA007 Ik zal eerst even testen hoe het gaat als het bordje gebouwd is. Werkt het niet lekker kan ik de PWM frequentie verhogen. Mocht het dan alsnog niet goed zijn heb ik ook nog ruimte zat om nog een condensator toe te voegen. Bedankt!

[Sissors]

Laten we zeggen 250Hz, 50% duty cycle. Dan staat de handel 2ms lang aan, 600mA trekkend. De lading die dat gebruikt is 1.2mC. Als we een condensator het willen laten opvangen met een maximale rippel van 100mV, dan heb je 12mF nodig. Oftewel erg opschieten doen de bovengenoemde capaciteiten nog niet. Als je dan ook nog je PWM frequentie zwaar omhoog gooit lukt het wel ja, maar zelf zou ik gewoon eens uitproberen hoeveel last je er in de praktijk van hebt. Goede kans dat adapter dat redelijk kan opvangen.

Heb je trouwens meerdere LEDs die je altijd tegelijk aandoet? Oftewel die je in serie kan schakelen?
Dan kan je namelijk ook een 12V voeding gebruiken.

Ik heb zelf LED verlichting die op 12V werkt, en waarbij de microcontroller dus via een 7805 een aparte voeding heeft. Daar trekt de verlichting op 12V een paar ampere uit mijn hoofd, en dat werkt prima zonder ontkoppeling behalve hetgene wat nodig is om de 7805 stabiel te houden. Wat rippel dan op de 12V lijn maakt weinig uit. En ook weer uit mijn hoofd, maar volgens mij is de PWM frequentie rond de 100Hz, 120Hz misschien.

[ Voor 3% gewijzigd door Sissors op 02-11-2011 16:36 ]

[TEAMIKKE]

Bedankt voor het meedenken furby-killer Ik heb idd. bepaalde groepen leds die ik aan en uit schakel. Deze staan via de genoemde uln achter een schuifregister geschakeld. Ik zou idd. wat groepen nog in serie kunnen zetten mocht dit allemaal niet werken. Maar ik denk dat het allemaal wel meevalt na wat rond gelezen te hebben. Ik ga het gewoon eerst proberen, zoals je ook al adviseert. Ik weet nu wel een stukje beter wat er speelt dus ik kan ook wat beter inspelen op de eventuele problemen

[bobo1on1]

Crosspost uit het grappige plaatjes topic:



Dat is nou echt een zelfbouw trafo

[Boudewijn]

Gaaf, wel diehard. Hoe efficient zou die trafo nog zijn?

[Puch-Maxi]

Iets zegt me dat ze zich daar totaal niet druk om zullen maken (net zoals veiligheid).

[Boudewijn]

Tuinslang isoleert toch?

[Puch-Maxi]

Vandaag kwam ik een videokaart tegen die af en toe uitviel. Het viel me op dat drie elco's wat hoger stonden dan de overige elco's. Nu heb ik heel wat condensatoren vervangen omdat ze bol stonden of lekten, maar deze stonden dus niet bol. Ik heb ze er maar even af gesoldeerd en vervangen, hierna werkte de videokaart weer naar behoren (voor zolang het duurt).

Bij het verwijderen sneuvelde er een elco, normaliter is de binnenkant altijd een soort bruin 'gewikkeld' papier met 'aluminiumfolie'. Maar in dit geval kwam het prutje er zwart verkoold uit, komt dit vaker voor? Ik denk dat het een slechte batch of namaak is geweest oid, de capaciteit en voltage klopte wel.


De kaart in kwestie, een 'Medion' Geforce 6700XL. De elco's die ik heb vervangen zijn de drie gele (laten dat nu nét drie non solid caps zijn ).

[Bestla]

Lekker prutsen aan een jukebox uit 1981 (Rowe Ami R88)
Ding stopte ineens met spelen, en nu blijkt dat de voeding 1 kanaal mist (28 Volt AC ). Deze zorgt voor de stroom voor de hele afspeelunit.
Nu ligt mijn multimeter in mijn amerikaan die half uit elkaar ligt, en op zondag kan ik er niet bij ivm de zondagsrust.
Wel zie ik een weerstandje die schijnbaar erg heet is geworden, en die deel uit maakt van het 28vac circuit. Dus van de week maar een nieuw weerstandje er in solderen, en kijken of hij weer speelt. Blijft wel leuk zo'n 30 jaar oud stukje techniek.

[Boudewijn]

Puch-Maxi schreef op zaterdag 05 november 2011 @ 15:47:
Vandaag kwam ik een videokaart tegen die af en toe uitviel. Het viel me op dat drie elco's wat hoger stonden dan de overige elco's. Nu heb ik heel wat condensatoren vervangen omdat ze bol stonden of lekten, maar deze stonden dus niet bol. Ik heb ze er maar even af gesoldeerd en vervangen, hierna werkte de videokaart weer naar behoren (voor zolang het duurt).

Bij het verwijderen sneuvelde er een elco, normaliter is de binnenkant altijd een soort bruin 'gewikkeld' papier met 'aluminiumfolie'. Maar in dit geval kwam het prutje er zwart verkoold uit, komt dit vaker voor? Ik denk dat het een slechte batch of namaak is geweest oid, de capaciteit en voltage klopte wel.

[afbeelding]
De kaart in kwestie, een 'Medion' Geforce 6700XL. De elco's die ik heb vervangen zijn de drie gele (laten dat nu nét drie non solid caps zijn ).

De ESR zal wel waardeloos zijn geworden, dat zegt meer dan de capaciteit.

[LauPro]

bobo1on1 schreef op donderdag 03 november 2011 @ 01:02:
Dat is nou echt een zelfbouw trafo

Ik zag hem inderdaad ook. Bedenk overigens dat van die 10kV->110V transformatoren die ze in de VS aan die houten palen hebben hangen ook gewoon wikkelingen gescheiden met papier hebben. Het verschil is wel dat het geheel in olie zit om te koelen en te isoleren.

Als ik dit zo zie zou het best wel eens uit een 10kV transformator kunnen komen maar dan in- en uitgang omgedraaid oid.

[dalus]

Nog mensen die zin hebben mijn teslacoil te zien? Hij staat @ glow op de TU/e campus. Bij deze een voorproefje:

[VincentG]

Vet!

[Sprite_tm]

Als ik met hi-speed differentiele signalen (USB, SATA, PCIE) bezig ga ben ik altijd redelijk voorzichtig. Netjes de juiste impedantie berekenen als het op printspoortjes aankomt, bij kabels toch minimaal een poging tot twisten wagen, netjes de kabellengte precies hetzelfde houden... Blijkbaar zijn niet alle fabrikanten zo net.



PCIE, een extreem high-speed differentieel signaal, maar desalniettemin kunnen we het prima over een bandkabel van twee cent heengooien. Afscherming, impedantie, twistten, wa's dat?

Edit: Gaaf speeltje, Dalus

[mace]

Sprite_tm schreef op donderdag 10 november 2011 @ 13:12:
Afscherming, impedantie, twistten, wa's dat?

Voor mietjes.

[Verwijderd]

Aaah dus dat hoorde ik gisteren misschien ga ik nog ff kijken doe elektrotechniek op de Tu/e dus dan moet ik eigenlijk wel even langskomen.

Eerst alle camera's en tripods ontwijken.....(iedereen is opeens professioneel fotograaf @ Glow)

[mux]

Algemene frustratie:

Uur lang bezig geweest met circuit in elkaar solderen, power on test gaat in één keer goed

"yay! het werkt"

doe één meting waardoor blijkt dat iets totaal anders reageert dan je zou verwachten

"oh, het werkt toch niet :@"

[Flake]

Klinkt hier als de normale gang van zaken hoor. Eerste proto voldoet nooit precies aan wat jij wilt, of het moet lekker simpel zijn.

[M a r c o]

w00t, nieuw speelgoed op mijn werk

[wesleytjuh]

M a r c o schreef op vrijdag 11 november 2011 @ 14:01:
w00t, nieuw speelgoed op mijn werk

[afbeelding]
[afbeelding]

Veel plezier ermee, is erg fijn spul van JBC

[mux]

Wat ik me nou afvraag: waarom zou je ooit die minituit zoals afgebeeld op die heteluchtbout gebruiken? Alles wat SMD is wordt er zelfs op de laagste stand door weggeblazen. Sterker nog, zelfs de grootste opening geeft nog keiveel lucht en moet je op 10+ cm afstand gebruiken.

[M a r c o]

Op 10% air valt de luchtstroom op zich wel mee leek me, maar ik heb geen tijd meer gehad om hem echt uit te proberen vandaag.
Hoofddoel van deze set zal zijn om IC's te vervangen.
Om volledige (proto) printen te solderen heb ik nog een kleine reflow oven staan al.

[DP Kunst]

Hhmm..., op mijn werk hebben ze van de week ook een nieuw JBC apparaat gekocht. Blijkt toch niet zo fijn te zijn als de Metcals die ze al hebben staan... Zijn wel gewone soldeerbouten, geen hetelucht

[Sphere-]

Ben zelf dik tevreden met mijn JBC station. Moet toegeven dat ik niet bijzonder veel ervaring heb met andere merken om een vergelijking te maken.

[nick_haak]

jbc heteluchtstations heb ik nooit gebruikt, maar we hebben op de zaak 2 gewone soldeerstations staan van jbc, en die werken imo toch wel erg fijn hoor.

metcal ken ik wel, maar nooit mee gewerkt, dus kan ik niet over oordelen, hoor ik wel veel positieve dingen over.

laatste weller waar ik mee heb gesoldeerd was de ws81, en die was fijn, maar toch zijn de JBC's die we hebben staan (imo) fijner.

vooral het wisselen van punten is geniaal puntwissel en opnieuw opwarmen duurt (als je het vaker doet, en dus geoefend bent xD) nog geen 5 sec

[M a r c o]

soldeerbouten hebben we behoorlijk oude van Ersa staan. Maar die werken op zich nog prima.
Ik ga nog wel eens kijken of ik niet nog zo'n micro smd bout van JBC kan lospeuteren bij mijn baas.
Die zou ik ook nog wel willen hebben voor het fijne werk. (0402 solderen enzo)

[Corn]

Was gisteren even in de Bart Smit voor een grote doos lego, kwam ik het volgende tegen:

Een wireless adapter, afgeprijsd van €10 naar €2. Ik wist dat de Wii gebruik maakt van i2c om met de nunchuck te praten, dus ik had heel even de hoop dat ik hiermee een goedkope wireless i2c bridge in handen had.



Echt €2 euro soldeerwerk. Abah abah. Overal grote klodders en viezigheid. Waar ik al een beetje op hoopte: een losse module voor de draadloze verbinding

Even snel wat meuk-printjes aan elkaar geknoopt om te kijken of er een transparante i2c verbinding zou zijn... Blijkt echter niet zo makkelijk, de twee units koppelen niet eens aan elkaar als er niet een Wii-like i2c handshake gaande is. Waarschijnlijk werken deze units alleen maar als de nunchuck geaddresseerd wordt.

Voor €2 krijg je wel twee leuke modules;



Op de achterkant staat SGN6210, een rf transceiver ic van het ondertussen waarschijnlijk failliete Signia Tech. Op Baidu staan de application notes en de datasheet met een referentie pcbtje. Verschilt echter nogal van de echte pcb, vanmiddag maar eens de logic analyzer er aan hangen om te kijken welke pins wat zijn. In ieder geval een bijzonder goedkope manier om eens met wat draadloos te klooien.

Voor de geinteresseerden dus; voor 2 euro bij de Bart Smit krijg je een leuke set wireless modules!

Datasheet
Application Note

[Corn]

Voor de geinteresseerden:


Kan nog niet echt wijs worden uit de application notes, geen idee hoe je nou naar registers schrijft.. Dit is wat ik oppik als de wii-mote kant probeert te pairen:



Ineens een verdubbeling van spi snelheid, best vreemd...

[mux]

Is dat eenmalig of komt het regelmatig voor?

[LED-Maniak]

Leuk dit, heb een (lege) random reader van de rabobank open gemaakt, zit een 8 pins header op met de namen "sclk, sdata, vcc-sc". Vraag me af of daar nog iets nuttigs mee te doen valt.

[DP Kunst]

LED-Maniak schreef op zondag 13 november 2011 @ 19:10:
Leuk dit, heb een (lege) random reader van de rabobank open gemaakt, zit een 8 pins header op met de namen "sclk, sdata, vcc-sc". Vraag me af of daar nog iets nuttigs mee te doen valt.

Ben dr bang voor, worden die dingen niet compleet useless als ze geopend worden?

[LED-Maniak]

Hij geeft defect aan, maar met een beetje googlen kom ik al sites tegen waar ze de buspirate er aan hebben gehangen om er mee te praten. baud van 2860.

Als ik het zo lees, is het niets anders dan een standalone smartcard reader(microcontrollertje) met een bepaalde shared key.

[ Voor 29% gewijzigd door LED-Maniak op 13-11-2011 19:23 ]

[CyBeR]

Corn schreef op zondag 13 november 2011 @ 17:27:
Voor de geinteresseerden:
[afbeelding]

Kan nog niet echt wijs worden uit de application notes, geen idee hoe je nou naar registers schrijft.. Dit is wat ik oppik als de wii-mote kant probeert te pairen:

[afbeelding]

Ineens een verdubbeling van spi snelheid, best vreemd...

Welke logic analyser is dat?

(En als ik 't zo zie halveert 't toch juist?)

[Rubu]

CyBeR schreef op zondag 13 november 2011 @ 23:46:
[...]


Welke logic analyser is dat?

(En als ik 't zo zie halveert 't toch juist?)

Zo te zien is dat een OLS, een openbench logic sniffer, een opensource hardware 200Mhz Logic analyzer, mooi ding. meer info hier. (Logic Sniffer bij projects)

Ziet er inderdaad meer uit als een halvering dan een verdubbeling

[ Voor 3% gewijzigd door Rubu op 14-11-2011 00:15 ]

[Corn]

Eh, ja is een verdubbeling ineens, of een halvering, net waar je naar zit te kijken. Ten opzichte van het eerdere signaal is het wel weer een verdubbeling; komt er in ieder geval op neer dat de communicatie niet met gelijke klok verloopt.

Is dat eenmalig of komt het regelmatig voor?

Je kunt de klok er op gelijk zetten, dit signaal herhaalt zich constant.

Goed gespot idd, is een OLS. Zou voor dit soort dingen niet meer zonder kunnen!

[CyBeR]

Corn schreef op maandag 14 november 2011 @ 01:12:
Eh, ja is een verdubbeling ineens, of een halvering, net waar je naar zit te kijken. Ten opzichte van het eerdere signaal is het wel weer een verdubbeling; komt er in ieder geval op neer dat de communicatie niet met gelijke klok verloopt.

Ah, ja. Twee keer zo langzaam versus twee keer zo snel "Verdubbeling van de snelheid" impliceert dat laatste

[ Voor 6% gewijzigd door CyBeR op 14-11-2011 01:18 ]