jeroenkb schreef op dinsdag 29 april 2025 @ 19:40:
[...]
Misschien gebruik ik het woord herverdelen dan verkeerd. Ik zie ook dat de totale taart groter is geworden, maar dat neemt niet weg dat voor bepaalde bevolkingsgroepen er toch echt 'herverdeling' van hun banen richting het oosten is geweest.
Ik ben het met je eens dat partijen misbruik maken van het hierdoor ontstane sentiment, maar ben het niet met je eens dat er voor dat sentiment niet een valide reden is geweest bij bepaalde bevolkingsgroepen.
Ik ben er eigenlijk wel van overtuigd dat als de traditionele linkse partijen niet meegegaan waren in het globaliseringsdenken van de jaren 90 (en deze wel doorgegaan zou zijn) de aanhang van populistische partijen nu veel kleiner zou zijn
Sentiment is
juist gereedschap, want het is altijd
valide - tenzij er bewustzijnsproces en participatie voor correctie volgt, dan is het geen gereedschap, maar goede brandstof. En de condities voor destabilisering zijn er
absoluut.
Ik wijs er enkel op dat het zowel resultaat is van organisch struikelen (we hebben bepaalde ideologie geïnternaliseerd, met als resultaat termijneffecten die destabiliserend werkten - in weerwil van wat de ideologie predikte), en het product van georganiseerd misbruik maken van globalisering, waarbij opgemerkt moet worden dat dit al best lang teruggaat, in streven van het juist scheppen van condities voor destabilisering.
Dit wordt even een stukje leesvoer
Maar niet zonder reden.
Dat eerste stuk, het organisch struikelen, dat raakt aan wat jij opmerkt, het medeschuldig zijn van traditioneel progressief (wel opletten, in VS context is dat iets heel anders dan in het Nederlandse, waar traditioneel links in die valstrik liep) aan normaliseren en systemisch integreren van processen die destabiliserend werkten.
En dan komen we uit bij iets wat een beetje complex is, waar wel gelukkig best veel onderzoek bij beschikbaar is, maar relatief weinig tot geen echte media verkenning meer of publiek debat. De politieke school van de Derde Weg.
Lang verhaal kort, de Derde Weg school was het politieke antwoord uit niet-rechts en niet-conservatief (wederom een caveat, want in de VS was toenmalig confessioneel in hoge mate progressief, zie de rol van Katholieken en Baptisten bij de Civil Movements) op het niet er in slagen om politiek dominant te worden / kunnen blijven (in de VS speelden hier toen ook elementen van zelf-coups post-Nixon, in het Nederlandse de val na Den Uyl, het breken van de vakbonden middels crises en de toenmalige grote multinationals.
Eenvoudig gezegd, die Derde Weg school is (ironie) een Nederlands export product van een aantal organisaties en kringen van wat we tegenwoordig policy advisory en pr zouden noemen. Het formuleerde een antwoord op normaliserend neoliberalisme binnen cultureel-maatschappelijke trends. Sociale democratie, maar met een rol voor de markt. Voor strata van progressief tot links tot zelfs confessioneel was dat iets wat een match was met het nieuwe normaal van maatschappelijk en economisch denken, en een manier om relevant te worden / kunnen blijven.
De lobby die deze Derde Weg school verkocht, en daar wringt het hem weer (in het vorige VS topic en de verschillende NL topics is dit meermaals voorbij gekomen) was echter niet het product van diezelfde kringen. Tegenwoordig zouden we het met moderne terminologie "elite capture" noemen, in die tijd heette het gewoon nog netwerken. Het raamwerk van wat later de Derde Weg werd is voor het eerst geformuleerd binnen advieskringen van met name rechts / liberaal, maar in best redelijke overlap met onderzoeksinstellingen van conservatieve affiliatie. Het werd gepresenteerd als een oplossing van stabiliteit, vooruitgang, technisch-economisch denken, balans tussen samenleving en markt.
I know, de ironie druipt er van af. Het is dan ook een goed maar ouder voorbeeld van wat vaker hier wel voorbij komt in het tegenwoordige, het probleem van wat we "belief traps" noemen, en hoe een narratief vanuit basisontwerp zowel consequentie kan hebben, als effect kan ressorteren. En daar maken we niet vaak genoeg onderscheid tussen.
Een consequentie is een gevolg. Een effect is het resultaat van het op elkaar inwerken van gevolgen - van beleid, bestuur, op ideologische grondslag. Heeft een narratief hoekstenen met specifieke predisposities, dan kan het prima als geloofsartikel genomen worden, dan kan het zelfs de gedachte resultaten hebben, maar down the road treden effecten op die contra-indicatief zijn, zelfs avers kunnen zijn aan wat mensen geloven dat het handelen vanuit dat narratief had moeten bewerkstelligen.
We hebben dat in VS context al voorbij zien komen bij libertarisme - tegenwoordig gesynchroniseerd met autoritarisme, wat we nooit gedacht hebben totdat we achteraf pas zijn gaan kijken voor hoe dat überhaupt zo gekomen is. En dan kom je uit bij geloofsvalstrikken, rigiditeit, substitutie van narratief, activeren van gedragseffecten en het probleem wat we ook bij ordeningsmodelllen kennen ... de basisaannnames in het model annex ontwerp. De afgelopen veertig jaar hebben we nooit stilgestaan bij de gedachte dat er aanwezigheid was van non-conforme en zelfs toxische actoren in circuits van advies, pr en beïnvloeding.
Heel eenvoudig gezegd: we hebben als conforme samenleving en organisaties heel lang genavigeerd op hoe we dachten dat mensen in elkaar zaten, terwijl in specifieke non-conforme (en toxische hoeken) al decennia lang extreme focus ligt op overname van signaalmechanismen en studie van menselijk gedrag voor - zoals helaas tegenwoordig steeds meer zichtbaar wordt - subversieve doeleinden. Daar heeft men dus al veel langer veel meer inzage in de realiteit van menselijk gedrag, en daar wordt al heel lang misbruik van gemaakt. Niet vreemd, historisch niet uitzonderlijk, maar dankzij technologie is het in de huidige cyclus een heel andere orde van grootte van problematiek dan in vorige cycli.
Maar goed, of we nu kijken naar de perikelen van rechtsstatelijkheid in de VS, het toelaten van politieke organisaties die hefboom zijn van toxiciteit (context VS: zie de Tea Party, begon als normaal civiel politiek instrument, binnen zes maanden was het overgenomen en tot een PVV omgevormd om de Republikeinen als geheel op te laten schuiven)., of naar voorbeelden als een Derde Weg school, de condities waar we tegenwoordig tegen aanlopen zijn niet enkel product van menselijk struikelen, maar ook product van agenda. Non-conforme en toxische agenda, dus het bestel niet onderschrijvend en zelfs organiserend om het te compromitteren, wat gericht misbruik gemaakt heeft van samenleving en politieke organisatie.
Dat medeschuldig zijn van links / progressief / toenmalig confessioneel (die laatste is goed voorbeeld van wat volgt wanneer je post mortem van dit soort perikelen weigert, je wordt overgenomen en slaat op gegeven moment zelf door) heeft bot gezegd zijn voeten in een manipulatie die de samenleving in die tijd afdeed als het toenmalige equivalent van "conspiracy theory".
Nee, kan wel zijn dat een clubje Nederlanders met Britten aan tafel ging en met de hulp van AEI (!) de Derde Weg school introduceerde in de VS, maar het is ridicuul om te denken dat een club als AEI non-conform of zelfs toxisch zou zijn. Ze denken misschien soms een beetje extreem, maar het zijn toch normale mensen, dus er zit echt geen randje aan. Zo werd gedacht.
Zo denken we tegenwoordig nog steeds heel vaak, dat maakt de huidige tijdlijn van perikelen ook zo gevoelig, want we lopen er steeds vaker tegen aan dat we ons zelf wijsgemaakt hebben dat ons mooie bestel van demos cratos nooit gecompromitteerd kon worden (zie dat eerdere bericht met het interview van Beatrice de Graaf). Helaas blijkt tegenwoordig elke keer weer dat we fout zaten. De cumulatieve condities die de voedingsbodem vormen voor de huidige cyclus van autoritarisme zijn zowel in organische als georganiseerde paden product van subversie.
Dit is al flink leesvoer, er zijn allerlei publicaties hierover te vinden, van Zembla docus tot Tegenlicht tot publicaties uit domein van sociologie en politieke wetenschappen. Onder de streep is dat inmiddels minder relevant dan wat we tegenwoordig juist zien. Waar ooit die Derde Weg school toenmalige links / progressief / confessioneel pootje gelicht heeft, zien we nu het culmineren van vergelijkbare disfuncties, verschuivingen en subversie bij rechts, conservatief en tegenwoordig confessioneel.
De ironie is rauw. Maar de resultaten zijn ernaar. Een Trump is zowel product als symptoom als ziekte, vanuit geschapen condities. In historisch opzicht is het enkel dat segment wat altijd toestemming geeft aan autoritarisme wat ook relevant is voor het weigeren van toestemming. Rechts, conservatief, confessioneel. Wat we nu zien is een verschuiving en transformatie van narratieven van waaruit die segmenten niet langer toestemming kunnen weigeren omdat ze in totaal andere narratief toepassingen zitten, maar wel met gebruik van exact dezelfde toolboxen en methodologieën.
Buiten de VS bestaat het toenmalige Derde Weg links / progressief eigenlijk nergens nog echt. De aanwezige varianten van bestel in bijvoorbeeld Europese landen waar het aanwezig is geweest, die zijn zo lang uitgesloten van macht inmiddels dat de gecompromitteerden er niet meer zijn. De meesten zijn ook overleden, en de kringen van pr / policy advisory zijn er ook niet meer. In de VS is dit anders, al in januari dook daar de oude Clinton periode Derde Weg lobby club weer hard op binnen de Democraten, met als resultaat enorme verlamming binnen wat eigenlijk al geen echte politieke organisatie is, maar een politiek ecosysteem van stromingen (veelal regionaal) die grotendeels samengeduwd zijn omdat de Republikeinen al veel eerder (en als product van hefbomen) politieke cohesie en gecentraliseerde organisatie vormden.
Ja, links / progressief heeft aandeel in de condities die de voedingsbodem gevormd hebben. Als product van processen die wij als gewone samenleving net zo min door hebben gehad. Als resultaat van werkvoorbereider zijn door rechts en conservatief van wat inmiddels erkend is als het probleem van cycli van oligarchie (voor Nederlandse context is het woord regentisme meer van toepassing).
We kunnen dan wel met de vinger blijven wijzen, maar in de echte wereld ligt er dan wel op tafel dat zowel toenmalige politieke organisatie als de gewone burgers zich bij de neus hebben laten nemen. Onze menselijke reflex tot vertrouwen in een systeem - democratie - van wat eigenlijk georganiseerd wantrouwen is, die is niet zonder prijs geweest.
Het zou dan verstandiger zijn om de vinger meer te leggen op het erkennen van dat probleem van aanwezigheid van non-conforme en toxische actoren . organisatie / scholen van denken. Op zijn minst omdat (weliswaar met andere lading, maar dezelfde kar) rechts en conservatief net zo hard genomen zijn geworden inmiddels door die aanwezigheid. Dusdanig dat vanuit geschapen condities een nieuwe cyclus van autoritarisme geproduceerd wordt.
En dan is medeschuldigheid wel een heel gevoelig onderwerp, een wat niet zonder zure historische echo is.
Mijn insteek in deze is dat we dan toe kunnen geven aan onze reflexen van cognitieve disassociatie, bias en zo meer, of gewoon er van leren. Of iemand nu spreekwoordelijk links, progressief, sociaal, rechts, conservatief, confessioneel of dergelijke is, de meeste mensen zijn gewoon normaal en conform in relatie tot bestel. We kunnen beter dan bij de neus genomen worden met ons geloofsgedrag. En dat is nogal bruut zaak van eigen belang, individueel en collectief.
De crux is dat we te lang niet getoetst hebben of iets (idee, uitspraak, narratief, ideologie, wat dan ook) geworteld is in conforme doelstelling (waarbij we het aanwezige bestel van demos cratos, rechtsorde, vrijheid, balans en relatie collectivisme -> individu & zo meer) onderschrijven, maar dus ook accepteren dat de regels niet enkel voor de ander zijn, maar ook voor ons zelf), of in non-conforme en zelfs toxische doelstelling.
Geen gemakkelijke oefening, want dit gaat niet om product of gevolg, maar om effecten. En de ironie wil dan dat in de VS dit afglijden veel sneller gegaan is dan in het Nederlandse omdat hier aanwezigheid is van een dempend effect. En dat is voor een deel het parlementaire stelsel, voor een groter deel het landschap van media, maar voor het grootste deel als resultaat van Instellingen die de afgelopen tien jaar steeds meer ondermijnd worden.
Zoals een SER, WRR, en al helemaal een SCP. We luisteren steeds minder naar de Big Picture analyses die er wel liggen. In verschillende topics hier over de jaren heen is menig alarmsignaal en rapport uit die Instellingen voorbij gekomen en doorgespit geworden. Maar op diezelfde tijdlijn zijn die Instellingen langzaam geïsoleerd geworden, en heeft menige stuurman inmiddels als resultaat van politisering (saillant, door rechts/conservatieve politiek) functie elders.
Het zure is dat dit inmiddels absoluut geen oefening meer is voor louter links of progressief, maar juist voor rechts en conservatief. Binnen Amerikaanse context is confessioneel een verloren zaak.
Populisme: de weigering van complexiteit en de poging om simplistische antwoorden te formuleren op ingewikkelde vraagstukken middels gebruik van elke mogelijke prikkel van gedrag - i.p.v. moeite te doen voor gezonde participatie.