Voor de liefhebbers het hele plan staat op:
toekomstautobelastingen.nl, ik heb de 19 paginas even doorgenomen en als je van complottheorieën bent vraag je je af hoeveel de overheid betaald aan deze clubs om hun naam er aan te verbinden. De massa wordt alvast voorzichtig opgewarmd voor rekeningrijden, zodat de overheid het makkelijker kan invoeren.
Gevoelsmatig was de oplossing rekeningrijden al vastgelegd voordat er een letter aan papier was toevertrouwd. Het plan is oude wijn in nieuwe zakken, waar het de vorige plannen het doel hadden om bijvoorbeeld filedruk te verminderen is deze versie opgetrokken rond de EU green deal en daarmee weer helemaal bij de tijd. De hoofdpunten uit het plan:
- Nul emissie (lees: elektrisch of waterstof) (bedrijfs)autos blijft een aankoopsubsidie van toepassing en BPM vrij, wel lager dan nu, maar niet binnen enkele dagen op.
- (Bedrijfs)autos met verbrandingsmotor gaan in stappen meer BPM betalen, tenzij de auto in A of B segment valt.
- Nul emissie (bedrijfs)autos gaan in stappen MRB tot 2026 dan betalen ze het 100 procent tarief met aftrek voor batterijgewicht.
- PHEV (bedrijfs)autos gaan eveneens in stappen meer MRB betalen en 2026 betalen ze het 100 procent tarief met aftrek voor batterijgewicht.
- De overheid moet zsm starten met voorbereidingen invoering rekeningrijden in 2030 en tot die tijd moeten er prikkels ingebouwd worden om CO2 uitstoot door mobiliteit zwaarder te belasten.
- Meer inzetten op bio- en synthetische brandstoffen voor autos met verbrandingsmotor.
- En niet geheel onbelangrijk we gaan niet rekeningrijden, maar Betalen naar Gebruik.

Het hele stuk is in mijn opinie zo visieloos, als ik het plan gechargeerd samenvat is het rekeningrijden en veel nul-emissie autos kopen / leasen en daarmee zijn we er. Als je kijkt naar de partijen die hun naam eraan verbonden hebben dan snap ik wel hoe we op deze conclusie uitkomen.
Even een paar interessante passages uit het plan:
Het systeem van autofiscaliteit is de afgelopen decennia steeds aangepast en veranderd en van uitzonderingen voorzien. Daardoor is een onoverzichtelijke lappendeken ontstaan. Dat maakt de Nederlandse automarkt ondoorzichtig en instabiel, wat het vertrouwen van de consument en ondernemer in de markt ondermijnt.
Het veroorzaakt stop & go-effecten: consumenten en zakelijke klanten worden steeds terughoudender en er treden soms onnatuurlijke pieken op. Die brengen de voor klimaatwinst noodzakelijke snelle instroom van zowel nieuwe als gebruikte nulemissie-voertuigen in gevaar.
Wat in mijn opinie vooral het probleem is dat de overheid geen visie lijkt te hebben en niet in staat is een meerjarenplan uit te stippelen zodat iedereen kan inschatting kan maken over de impact. Het meerjarenplan zal niet in beton gegoten kunnen worden, immers niet alles is voorspelbaar .Maar als nadenkt over waar staan we en waar willen we naar toe dat tot beter voorspelbaar beleid zal leiden. Simpel voorbeeld de motorrijtuigenbelasting vrijstelling van elektrische autos is onhoudbaar naar mate er mee elektrische autos bijkomen, dus waarom niet meteen meteen een plan dat deze vrijstelling tot jaar X en dat naar verwachting in jaar Y op bijvoorbeeld 80 procent zal uitkomen. Wellicht dat op termijn het jaar Y min 1 gaat of juist plus 1 of de percentages worden aangepast omdat de adaptatie van elektrische autos sneller of langzamer verloopt dan eerder ingeschat.
Wat betreft de onnatuurlijke pieken is dit een duidelijke referentie naar het huidige beleid waarbij de registratiedatum van de leaseauto voor 5 jaar het bijtellingspercentage vaststaat en het beleid van de overheid om grote korting op de bijtelling te geven op bepaalde types autos dan krijg je inderdaad onnatuurlijke pieken. De oplossing is simpel ontkoppel het bijtellingspercentage van de registratiedatum, dus als het bijtellingspercentage dit jaar bijvoorbeeld 4 procent is en volgend jaar 8 dan betaald iedereen volgend jaar 8, dan is er geen enkele noodzaak meer om de bijtellingstopper van dat jaar nog in december op kenteken te krijgen. Maar zorg er dan ook voor dat je inzage geeft welke bijtellingspercentages je gaat hanteren de komende vijf jaar.
Verdere gedragsbeïnvloeding: prikkels inbouwen in het huidige fiscale systeem om bewuste keuzes te maken in aankoop en reisbewegingen.
Hierbij kijk ik vooral naar de zakelijke leaserijder deze is afgezien van de bijtelling vrijwel immuun voor deze prikkels, immers de auto en brandstof wordt door de werkgever betaald. In het plan wordt wel beschreven dat er afspraken gemaakt moeten over thuiswerken, multimodale mobiliteit, etc. maar het komt wel redelijk vrijblijvend over. In het kader van multimodale mobiliteit is het jammer dat bij de ontwikkeling van de ovchipkaart niet meteen de bankpas is meegenomen als betaalmiddel. Vrijwel iedereen heeft een bankpas en zou de drempel enorm verlagen als de incidentele OV gebruiker zijn rit gewoon met zn bankpas zou kunnen afrekenen, inmiddels is dit wel in ontwikkeling. Je zou hierbij ook kunnen denken aan de tankpas die ook als OVchipkaart functioneert.
Terug naar prikkelen van de leaserijder, persoonlijk vindt ik dit een lastig onderwerp om een relatief simpele maar werkbare oplossing te formuleren. Een optie zou kunnen zijn dat wanneer rekeningrijden ingevoerd wordt dat bij aanvang van de rit aangegeven kan worden of het een zakelijke of prive rit betreft. Een zakelijke rit komt voor rekening van de werkgever, een prive rit wordt doorbelast aan de werknemer en zou bijtelling afhankelijk kunnen worden percentage prive ritten. Alleen hoe ga je woon-werk verkeer definiëren, momenteel is het zakelijk en zou daarmee voor rekening van de werkgever komen en is er geen prikkel voor de werknemer om woon-werkverkeer te vermijden. Sterker nog het zou de werknemer prikkelen veel woon-werkverkeer te genereren om daarmee de bijtelling te drukken.
Een andere optie is een werknemersbudget, die ter beschikking van de werknemer wordt gesteld en die daaruit zijn mobiliteit kan betalen, budget dat overblijft wordt (deels) als extra salaris aan de medewerker overgemaakt. Daarmee is de werknemer niet langer immuun voor prikkels, alleen wat is dan een redelijk budget, ik heb geen idee.
Wat mij betreft wordt het werknemersbudget ook ingezet voor inrichting van een thuiswerkplek voor werknemers en wordt thuiswerken de norm. Daarmee wil ik thuiswerken niet verplichten of dat een medewerker nooit op kantoor zou mogen werken, maar meer in het licht dat een werkgever thuiswerk niet kan weigeren en zal dit moeten faciliteren tenzij er zwaarwegende bedrijfsbelangen zijn. De standaard van elke dag om 09.00u op kantoor te zijn en om 17.00u weer in de auto te stappen naar huis is wat mij betreft iets van het verleden.
Voor medewerkers die wel willen thuiswerken, maar dat niet kunnen zouden bijvoorbeeld bij een lokale "thuiswerkerdagverblijf" een werkplek kunnen huren en daarmee de reis van 30 km naar de vestiging van de werkgever te vermijden. Geen idee of hier voldoende vraag naar zou zijn, maar ik denk dat het belangrijk is bij de mobiliteitsvraagstuk open te staan voor alternatieven.
- Voorkom sterke schokeffecten in de markt door de overgang naar BnG, onder meer door een geleidelijke overgang en een lastenneutrale invoering voor de consument.
- Financier de invoeringskosten vanuit een centraal mobiliteitsfonds.
Deze twee zijn niet met elkaar verenigbaar, immers of dat mobiliteitsfonds door de overheid, het bedrijfsleven of een combinatie ervan wordt gevuld, uiteindelijk betaald de consument indirect mee aan de invoeringskosten en kan je in mijn opinie dus niet spreken van een lasten neutrale invoering als de de kosten voor rekeningrijden hoger zijn dan de kosten die momenteel gemaakt worden voor motorrijtuigenbelasting. Ik kan geen vorm van rekeningrijden bedenken die lasten neutraal blijft. Laten we wel wezen motorrijtuigenbelasting is simpel gezegd een facturatiemodule die de RDW database als bron gebruikt en het zou mij niets verbazen als dit een van de goedkoopste belastingen wat betreft inning blijkt te zijn.
Het is waarschijnlijk bewust dat in de plannen geen enkele raming is opgenomen wat de invoering en onderhoud van een rekeningrijden systeem zou moeten kosten. Mijn berekening op een bierviltje loopt van enkele 100 miljoenen tot over een miljard enerzijds de wet van grote getallen en anderzijds omdat grote ICT projecten en de overheid vaak geen gelukkige combinatie blijkt te zijn en dan komt er jaarlijks nog tussen de 25 en 100 miljoen bij om het systeem onderhouden.
Privacy is al meermaals aan bod gekomen en het is weer een systeem waarin de bewegingen van autos, maar indirect daarmee ook burgers wordt geregistreerd. Want zelfs als niet de exacte weg registreert waar de auto zich bevind, maar uitsluitend een wegcode, bijvoorbeeld weg buiten spits, kan je met genoeg data de rit herleiden.
Stel we gaan rekeningrijden en keurig volgens dit plan gaan we moderne milieuvriendelijkere of nul emissie autos rijden en ook jaarlijks minder kilometers afleggen dat zal op termijn betekenen dat de overheid op termijn moet gaan bezuinigingen, immers minder inkomsten uit rekeningrijden, maar ook inkomsten uit accijnzen, energiebelasting (elektrische autos) en btw zullen lager worden, immers minder kilometers afleggen betekend ook minder vaak tanken en slijtage gevoelige onderdelen zoals banden gaan langer mee. Of gaat de overheid dan aan de knoppen draaien om hun inkomsten op peil te houden? Ik vrees dat het laatste realistischer is dan bezuinigen. En wat gaat dat dan betekenen voor gemiddelde automobilist, bij de voorgaande iteraties van rekeningrijden werd telkens geroepen dat de gemiddelde automobilist die circa 15.000 km aflegt minder of maximaal het zelfde aan rekeningrijden kwijt is in vergelijking met motorrijtuigenbelasting. Ik vrees dat dit vrij gauw overboord gaat op het moment dat de overheid zijn inkomsten op pijl gaat houden.
Persoonlijk zie ik rekeningrijden met een kastje zoals in dit voorstel niet zitten, complex, hoge kosten en privacy is in het geding. Je zou eventueel naar simpelere vormen van betalen naar gebruik kunnen kijken, zoals eerder genoemde km stand als basis voor rekeningrijden of een andere optie is een (elektronische) strippenkaart voor je auto. Wil je auto gebruiken moet je stempelen en mag je een x aantal uur je auto gebruiken. Beide zijn afhankelijk van de gebruiker en daarmee niet immuun voor fraude, maar wel privacy vriendelijk.
Als naar de probleemstelling in dit plan bekijkt, door bpm zijn autos te duur en blijven mensen langer doorrijden met oudere auto. Schaf de bpm af en maak uitstoot onderdeel van de mrb, de aanschaf van autos wordt goedkoper en verjongt het nederlandse wagenpark weer. Ander voordeel van deze wijziging is dat de uitstoottoeslag terugkerend is en daarmee een prikkel blijft om een milieuvriendelijke auto te kiezen. Bij de huidige bpm zal naar mate een auto ouder wordt zal bpm steeds minder invloed hebben op de prijs van een auto en vervalt de prikkel voor een milieuvriendelijke auto. Om het verjongen te versnellen zou je nul emissie en phev autos blijven subsidieren, ook een slooppremie kan helpen de oudere autos sneller van de weg te krijgen. Er zit geen betalen naar gebruik component in, maar het bovenstaande is wel relatief eenvoudig te implementeren.
Het lastigste punt blijft hoe we de mobiliteitsbehoefte in de komende jaren gaan vormgeven. Corona heeft een enorme boost gegeven aan thuiswerken en online bestellen van boodschappen etc, maar we gaan we dit vasthouden als Corona achter de rug is? Verder zullen we ook moeten kijken hoe we bestaande mobiliteit en nieuwe beter kunnen laten aansluiten bij de behoefte. Zodat mensen minder snel geneigd zijn een auto aan te schaffen en te gebruiken.
There are never enough hours in a day, but always too many days before saturday.