Even wat aan het experimenteren geweest. Wordt wel een beetje technisch, dus heb ik om het te visualiseren met de scoop vastgelegd.
De meeste tweakers zullen denk ik wel weten hoe een schakelvoeding globaal werkt: eerst wordt de 230 V 50 Hz van het lichtnet gelijkgericht en afgevlakt tot DC. Vanuit dit "reservoir" wordt weer wisselspanning gemaakt, maar nu met een veel hogere frequentie. Hierdoor kan de transformator e.d. veel kleiner uitvallen. Aan de andere kant van de trafo wordt de lagere spanning weer gelijkgericht en afgevlakt tot DC.
Bij gestabiliseerde voedingen zit er een terugkoppeling in die de schakelfrequentie beïnvloedt zodat bij wisselende belastingen of ingangsspanningen toch de gewenste output wordt gehaald.
Maar hoeveel heeft een elektronische halogeentrafo hiermee gemeen?
Ik had voor dit experiment een Paulmann Mipro 105 elektronische trafo (12V~ min 20 max 105 W) en de dimmer van een staande lamp met 40 W G9 halogeenlampje. De trafo kon volgens opdruk zowel met faseaan- als -afsnijding werken. Ik heb e.e.a. op elkaar uitgeprobeerd i.c.m. 2x 20 W halogeenlampjes (ik heb geen dimbare 12 V ledlampen in huis, maar het ging me vooral om de signaalvormen).
Dit is wat de trafo (ongedimd) als output heeft:
De top-top waarden zijn ca. 40 V, maar de effectieve waarde zal dus 12 V bedragen.
Zoom je wat verder in, dan krijg je dit:
Ik heb cursors aangezet, en niet geheel onverwacht hebben de "bursts" een frequentie van 100 Hz (dubbele netfrequentie). Dit is waarom een ledlampje voor 50/60 Hz er toch op kan werken.
Zoom je dan in op het midden van zo'n burst:
Ah, de schakelfrequentie, zo'n 38 kHz.
I.t.t. een schakelvoeding wordt er niet vanuit een "reservoir" geschakeld waardoor de bursts ontstaan. De dode tijd tussenin zijn de momenten dat de sinus van het lichtnet rond de 0 V zit waardoor er dus ook geen spanning is. Eigenlijk gaat deze trafo gewoon 100 keer per seconde aan en weer uit. De output is ook niet gelijkgericht en afgevlakt.
Uiteraard heb ik hem open gesloopt, en inderdaad, er is geen enkele vorm van afvlakking aanwezig in de vorm van elco's. Het ontbreken van gelijkrichting aan de uitgang betekent dat de ledlamp dit zelf moet doen.
Naar het dimmen heb ik ook even gekeken.
De dimmer zal wel met faseaansijding werken want de fase wordt door de dimmer even op 0 gehouden tot een bepaald niveau wordt overschreden. Daarom komt de trafo pas veel later en plots in werking en is er een veel langere dode tijd, die je overigens aan de gloeidraad niet kunt zien. Die reageert te traag.
Ik denk dus dat het driver IC in de lamp dit signaal nodig zou kunnen hebben om de leds tot het juiste niveau te dimmen, en dan werkt het dus vergelijkbaar met een dimbare ledlamp op een fasedimmer. De aanwezigheid van de trafo doet eigenlijk niet ter zake, mits die dimbaar is.
Maar, ook al waren het halogeenlampen, er waren toch standen waarop de dimmer en de trafo een wisselwerking hadden die tot flikkeren leidde. Het licht was dan niet constant en de dimmer en trafo zoemden sputterend.
Dat was op de scoop mooi te zien:
De resonantie in de trafo komt pas bij de derde poging op gang.
Overigens was er bij alle dimstanden duidelijk gezoem hoorbaar, hoe verder gedimd, hoe erger.
Daarnaast kon de combinatie niet op 1x 20 W werken, dan fluctueerde het geheel en stond het spul onregelmatig te zoemen. Met 2x 20 W ging het goed. Ledlampen op deze combinatie? Ik denk het niet.