Lieve mensen. Argumentatie versus emotie?
Het zou de eerste keer in de menselijke geschiedenis zijn waar die confrontatie in het voordeel van het argument beslecht zou worden.
Serieus mensen, dit is geen film. Onze systemen, afspraken, concepten en aannames zijn abstract: ze zijn kunstmatige creaties van ons groepsgedrag. Terwijl onder de spreekwoordelijke motorkap we nog steeds tussen de bomen dwalen. Logisch dat we het bos niet zien :-) Enkel de heilige hutjes die we er in bouwen.
Laat het eens doordringen dat de menselijke psychologie van gedrag heel diep geworteld zit in waar we vandaan komen, niet in waar we naar toe wensen of vrezen te gaan.
Menselijke ontwikkeling is cyclisch, maar de vorm is een spiraal. We gaan rond en rond, komen telkens dezelfde lessen tegen, zodat de collectieve ervaring er in slaagt om lering te trekken van de effecten van het onderliggende gedrag. Die spiraal kan krimpen en groeien, het kan uitgerekt worden en in elkaar geduwd, maar het blijft dezelfde beweging.
De enige manier voor mensen om zonder excessen op stabiele wijze omgang te hebben daarmee is het consistent investeren in die processen wat de lering en adaptatie van het groepsdenken zekeren tegen de reflexen van het groepsgedrag.
Dat komt zonder uitzondering neer op processen als onderwijs, opvoeding, en bewustzijn van afhankelijkheden als de vereiste van participatie en de relaties tussen wat men heeft, wil, wenst en vreest.
Dit soort verschuivingen, wat we de afgelopen dertig jaar hebben zien opbouwen, in de onze westerse wereld (nog los van alle doelgerichte externe focus op beïnvloeding daarvan, wat zeker een factor is echter geen oorzaak) zijn niet te compenseren of om te buigen met her en der een moment en veel discussie. We kunnen preken tegen linker- en rechterhersenhelft totdat we een ons wegen, zolang een beeld voor de één iets anders geeft dan voor de ander kun je het daar simpelweg niet mee redden.
Even een zijstap, wat onderwijs aangaat, leuke lakmoesproef voor de komende Nederlandse verkiezingen. Richt een partij zich met agenda op doelmatigheid en inzetbaarheid van onderwijs, dan heb je een leuke rode vlag van gevaar. Ons onderwijs beweegt zich op eenzelfde lijn van ontwikkeling als in de V.S., we kunnen met eenvoudig onderzoek zien welke effecten volgen op welke consequenties. Waarom dan toch nog inzetten op het opleveren van arbeidskrachten uitwisselbaar en afschrijfbaar ongeacht, terwijl vereisten van bewustzijns- en participatieprocessen van zo veel groter belang zijn voor de stabiliteit van een samenleving dan louter menselijke schroefjes, waarbij niveau en kwaliteit van de menselijke moer volslagen irrelevant is.
Onderwijzen voor opleiden tot beroepen breekt op singuliere wijze de vereiste van onderwijzen tot participatie en effectieve inzetbaarheid resoluut af.
Ik kreeg eerder de vraag "ja maar, wat kunnen politici doen".
Simpel: de weg vrijmaken en ondertussen bovenstaande investeringen herstellen zodat het huidige patroon gebufferd kan worden door een volgende generatie, in de hoop dat de oh zo gebrekkige systemen die er nu zijn in hun afbraak nog voldoende inertie hebben om de ontwikkeling van excessief gedrag te vertragen.
Demografische ontwikkeling, het ouder worden, met pensioen gaan en sterven van mensen doet de rest. En ja, zo gebrekkig de systemen die er zijn, ze zijn gestoeld op de vorige iteratie van exact hetzelfde patroon van verschuivingen in emotionele perceptie en gedrag. We hebben best wel wat geleerd de vorige keer. Daar mogen we blij om zijn.
De soep is niet zo heet als we denken, het kan het wel worden zolang we hem op het vuur laten staan. Dat vuur, is alle discussie en beeld wat afleidt van effectief nuttig gedrag beschikbaar en bruikbaar om de huidige lijn van ontwikkeling te vertragen. En ja, ook om systemen aan te passen. Een verschuiving kan een schok worden, als je er niets aan doet.
Werkelijk, waarom denken jullie dat we het zo populair gemaakt hebben om alles supranationaal gelijk te stellen aan verdorven, slecht, corrupt - crooked x? Omdat het de resultaten zijn van het leren van pijnlijke bloedige lessen, die ondanks hun beperkingen een heel grote reden zijn waarom instrumenteel gebruik van menselijke emotie nog steeds slecht moeilijk inzetbaar is voor selectieve agenda's. Heel oprecht, denk er eens over na. Nee, dat doet niets af aan de noodzaak tot consistente aanpassing van dat soort systemen aan nieuwe omstandigheden. Maar waarom denk je dat nationale politiek er een sport van heeft gemaakt om alles wat moeilijk moeilijk ligt te presenteren als zijnde van een EU, waarom denk je dat de namaak-nieuwe "nee" politicus zo inzet op dat soort symboliek.
Het is allemaal geen vraag van wat politici kunnen doen. Die zitten in loopgraven, nieuw of oud, dit is de aard van politieke dynamiek: het is een afgeleide van.
Waarvan, is een kwestie van participatie. Je kan kiezen, maar we denken dat dit een oefening is van een maal in de zoveel tijd. Nee, kiezen is iets heel anders, het is de keuze om deel te nemen, of je macht uit handen te geven. That's it. Er is niets op tegen om je macht uit handen te geven zolang we systemen hebben die op stabiele wijze garanties kennen voor toetsing, verdeling en bepaling van prioriteit in een overlegcultuur.
Dan zal je echter nog steeds moeten participeren in het onderhouden van die vereisten.
En daar wringt een flinke schoen: die vereisten zijn afgewezen, afgebroken, en staan onder druk van effecten die voortvloeien uit veranderende omstandigheden. Juist op een forum als deze zouden mensen de complexiteit moeten kunnen zien die volgt uit verandering in groepsgedrag onder invloed van - bijvoorbeeld - technologie, versus systemen geschapen in een tijd waarin die stimuli en mechanismen nog niet aanwezig waren.
De betere vraag is "wat moeten wij doen, en wat kan ik doen". Het antwoord is niet leuk trouwens.
In de V.S. kent men een uitermate complex systeem van checks & balances, wat opvangen van excessen aangaat hoef je je niet zoveel zorgen te maken. Zolang hun processen van participatie maar actief blijven, en ze niet omgezet worden in geloofsgedrag.
Ja, de V.S. zit op een omslagpunt in dat opzicht, maar het is een mogelijk omslagpunt.
Hun samenleving, hun ordening, heeft een enorme klap gehad. Een jong land zijn heeft nadelen, maar het heeft ook het voordeel dat dit een stimulans is voor participatie in processen van checks & balances.
Wij hier kunnen dus prima lakmoesproefjes opzetten om in de gaten te houden of verschuivingen schokken kunnen of gaan worden, maar we hebben de ruimte om ons te concentreren op de voor ons relevante consequenties én de tijd om ons voor te bereiden op (neven)effecten daarvan.
En dat laatste, is het belangrijkste, zolang we zelf weerstand kunnen bieden aan de besmetting van ons denken. We hebben de tijd. Niet veel tijd, maar het is er.
Nederland zit op dezelfde lijn van ontwikkeling als de V.S. In sommige opzichten lopen we als kleine dynamiek vóór, het steelpannetje op het vuur borrelt sneller als de grote ketel. Maar het sociaal-economische bestel loopt achter op de ontwikkelingen die de omstandigheden voor de huidige verschuivingen geschapen hebben. In opzicht van cultuur en denken zijn er ook nog verschillen die het tempo voor het volgen van die lijn lager laten zijn.
We kunnen hier dus leren van daar. Besluitvorming, gedrag, perceptieproblematiek, bestel en fundamenten van inrichting, economische ordening, polarisering en politisering. Allemaal punten van aandacht waar we geen discussie à la experiment over hoeven te houden, maar waar we heel eenvoudig (maar pijnlijk) kunnen kijken naar hoe het elders al loopt - en welke effecten voortvloeien uit welke consequenties van beslissingen en collectief gedrag.
Of je dan kijkt naar de oncontroleerbare neveneffecten van het stimuleren van conformistisch gedrag met instrumentatie als knip op de beurs of het bang moeten zijn, of naar consequenties voor sectorale stabiliteit en consumptief gedrag van concepten als deeleconomie, het heilige boek van tandje bij, het afbreken van onderwijs of de effecten van beeldvorming als instrumentatie niet langer eigen aan economie maar ook voor besluitvorming op heel andere niveau's - dat maakt niet zoveel uit. Wat belangrijk is komt neer op het vermogen om te zien wat er gebeurd is met die ander die al lang rijdt met het wiel waar jij nog bezig bent met het heruitvinden ervan.
Deze Amerikaanse verkiezingen zijn een zogeheten object lesson voor het westerse bestel van denken én gedrag, Nederland inclusief.
Laat je dus niet afleiden door detail en beeld, maar concentreer je op het in kaart brengen van consequenties, effecten, en de relaties tussen (vertegenwoordiging van) belangen welke deze bewerkstelligen.
Gebruik dat als spiegel voor waar men aan deze kant van het water mee bezig is, en toets eigen aannames en perceptie.
Dat schept een heel ander soort discussie. Argumentatie is nutteloos om patronen om te buigen of trends te neutraliseren, emotie is de basis van relevant gedrag hier. Van zoeken naar zekerheid, het geloven in dit of dat tot uiten van desillusie en gezien willen worden aan een andere kant van dezelfde schaal.
Dit is een arena van emotie. Dat is niets nieuws. Dit is de menselijke realiteit. Doe er wat mee.
Populisme: de weigering van complexiteit en de poging om simplistische antwoorden te formuleren op ingewikkelde vraagstukken middels gebruik van elke mogelijke prikkel van gedrag - i.p.v. moeite te doen voor gezonde participatie.