Nee was niet nee. Het nee was meervoudig, samengesteld, complex - en in hoge mate subversief beïnvloed. Daarnaast was het nee ook nog eens electoraal een minderheid, en was het louter raadgevend.
Begrijp me niet verkeerd, lees met aandacht, ik zag genoeg punten van problematisch potentieel in het verdrag. Ik heb het dan nog niet eens over kaders van geo- of nationale politiek, ik heb het ook niet over het verloop van het referendum, de aanloop ertoe, het falen van het ja kamp (net zo meervoudig samengesteld en complex trouwens) of het gegeven dat de aanjagers van het referendum zelf aangaven op heel andere zaken uit te zijn.
Laat ik even bot zijn: als we heel eerlijk zijn dan is het referendum een blamage van kwetsbaarheden van de Nederlandse samenleving en het Nederlandse denken gebleken. Nog niet eens van politiek, dat is immers een afgeleide daarvan. We moeten dus voor eigen deur vegen. Maar ja, dat is zo populair niet
Dit is geen binaire kwestie. Makkelijk om het zo voor te willen stellen, dit is echter niet de realiteit. Dat was het al niet, dat is het nog steeds niet, en dat kan het ook niet zijn. Ook dat is weer een geval van voor eigen deur vegen. Maar ja, makkelijker om weg te kijken, de hakken in het zand te zetten, hard te roepen en met de vinger te wijzen - terwijl mensen ondertussen bij de neus genomen worden. Juist door datgene waar zij zich met hun emotie aan vasthouden alsof het iets magisch en nieuw is wat hen vertegenwoordigt.
Het is pure ironie. Mensen beseffen dat ergens best wel. Anders was het gedrag niet zo scherp, de vormen daarvan die zichtbaar zijn zie je eigenlijk alleen wanneer mensen best wel weten dat ze een miskoop gemaakt hebben. Maar ja, toegeven, beter het miskoopje verder te verkopen. Dan ziet niemand dat je fout was. Pardon, zat.
We wisten best wel dat het referendum niets met dat verdrag te maken had. Daar is men in het nee kamp duidelijk genoeg over geweest. We wisten ook best wel dat de timing bewust fout zat, ook daar is men eerlijk over geweest. We wisten dus heel goed dat de uitkomst van het referendum op geen enkele wijze iets aan dat verdrag zou kunnen doen.
Ik besef heel goed dat dit allemaal ontzettend zuur is. Het onderwerp en de bijbehorende discussie zelf is in essentie als in doelmatigheid bewust gecompromitteerd en gebruikt voor heel andere doelstellingen. Dat maakt het onderwerp per definitie een non-topic, juist voor de aanjagers ervan. Cui bono, wie heeft welk nut bij welke handeling op welk moment.
We weten best wel dat we ons hebben laten gebruiken.
We hebben hier een echte keuze, die helaas niets met dat referendum, dat verdrag of die situatie te maken heeft - die echter wel van kritische waarde is: vinden we het prima dat we ons door zowel gevestigd als namaak-vernieuwend bij de neus laten nemen, of niet. Maar ja, die spiegel, die moeite doen, moeilijk moeilijk.
Populisme: de weigering van complexiteit en de poging om simplistische antwoorden te formuleren op ingewikkelde vraagstukken middels gebruik van elke mogelijke prikkel van gedrag - i.p.v. moeite te doen voor gezonde participatie.