Nou, in jip en janneke taal, een optie.
Een optie is een derivaat, oftewel een afgeleid product (derivaat is van het Engelse 'derivative', van het werkwoord 'derived from', of in het Nederlands: afgeleid van). De waarde van een optie is gebaseerd op de werkelijke waarde van het onderliggende stuk. Laten we het voor het gemak over aandeel ABC hebben.
1 optie contract ABC staat gelijk aan 100 aandelen ABC. (dit zijn de standaard contractgroottes op de meeste optiebeurzen, maar hier mag van afgeweken worden).
Dus als een optie qua koers € 1,- staat, betekent het dat je dus € 100,- (+ kosten) moet neertellen om die optie aan te kunnen schaffen.
Er zijn call opties en put opties. Wanneer je een call optie koopt (order is 'open buy') geeft dat je het recht om op enig moment (maar vóór de expiratiedatum van de optie) de onderliggende aandelen aan te schaffen tegen een vooraf bepaalde prijs.
Dus stel je koopt calloptie ABC met strike op € 10,- (strike is de prijs waarop je de onderliggende aandelen zou kunnen aankopen). Wanneer de koers van aandeel ABC bijv. op € 15,- staat en jij hebt de opties met een strike op € 10,- dan kan jij dus die aandelen die nu op € 15,- staan met € 5,- korting aanschaffen. En dit gaat dan steeds x100.
Een putoptie geeft je het recht om de onderliggende stukken tegen een vooraf bepaalde prijs te
verkopen. Dus stel jij hebt in bezit 500 aandelen van ABC en ze noteren nu € 15,- op de beurs. Als je dan ook nog 5 putopties ABC koopt (= 'open buy') met een strike op € 20,-, dan kan jij je aandelen ABC verkopen tegen € 20,-, wat je een voordeel van € 5,- oplevert.
Ik heb nu alleen over kopen van opties gehad (open buy). Je kan ook opties verkopen (open sell). Bij het verkopen van opties wordt het wat riskanter, omdat in tegenstelling tot het kopen (waarbij je een recht verwerft) ga je bij het verkopen van opties een verplichting aan.
Wanneer je een call optie verkoopt (ook wel vaak genoemd het 'schrijven' van een optie) dan ga je de verplichting aan om de onderliggende aandelen te leveren tegen een vooraf bepaalde prijs. Dus stel je hebt in bezit 500 aandelen ABC en de huidige waarde is € 15,-. Als jij dan 5 callopties verkoopt (open sell) met een strike op € 10, dan heb jij de verplichting om je 500 aandelen ABC te leveren tegen € 10, wat jou dan een potentieel verlies oplevert van € 5,-. Uiteraard moet je van dat verlies nog aftrekken de opbrengst die jij hebt ontvangen voor het verkopen van de callopties. Want bij het verkopen van opties ontvang je geld, ipv dat je geld betaalt.
Het schrijven van een calloptie als je ook alle onderliggende aandelen in portefeuille hebt noemt men 'gedekt schrijven'. Je kan ook 'ongedekt schrijven' door een calloptie te verkopen wanneer je de onderliggende stukken niet in portefeuille hebt. Ongedekte schrijven is in de regel riskanter dan gedekt schrijven, omdat wanneer jij willekeurig wordt aangewezen tot het leveren van de aandelen (dit gebeurt wanneer de tegenpartij die de optie heeft gekocht z'n recht uitoefent), je eerst de aandelen moet kopen tegen marktwaarde en dan gelijk moet verkopen tegen de strikewaarde van de optie.
Wanneer je een put optie verkoopt ga je de verplichting aan om aandelen af te nemen (te kopen) tegen een vooraf bepaalde prijs. Een put optie schrijven is altijd ongedekt, omdat je dus altijd aandelen moet afnemen.
De koersvorming van een optie is niet zo transparant. Er zijn ingewikkelde wiskundige modellen ontwikkeld die de realiteit zeer dicht benaderen (o.a. het
Black & Scholes model), maar zelfs die hebben het niet altijd juist.
Een optiekoers wordt voor een groot deel bepaald door de onderliggende waarde. Dus wanneer aandeel ABC € 15,- en de strike van een calloptie is € 10,-, dan zal de koers van de optie (overigens ook wel genoemd premie) minimaal € 5,- zijn (dit verschil wordt ook wel de
intrinsieke waarde genoemd. Ik zeg minimaal, want er zijn nog een aantal andere variabelen die er bovenop komen. Zonder al te technisch te worden hebben deze variabelen betrekking op de resterende looptijd van de optie, op de huidige volatiliteit/beweeglijkheid van de onderliggende waarde en de risicovrije rentevoet. Er zijn nog een aantal andere variabelen, maar dan ga je richting de hogere wiskunde om dat uit te leggen (en is uiteindelijk niet zo relevant, tenzij je een professionele optiehandelaar bent of market-maker). De andere variabelen worden vaak ook wel de 'Grieken' genoemd, omdat de benamingen voor deze variabelen zijn: delta, gamma, theta, vega en rho.
Goed, je kan uiteindelijk ook puur in opties handelen om te speculeren/gokken. Daarvoor hoef je niet de onderliggende stukken in bezit te hebben. Opties hebben namelijk ook een bepaalde hefboomwerking. Stel aandeel ABC heeft een waarde van € 15,- en je koopt callopties met een strike op € 10,-. Stel die opties kosten € 6,- (dat is intrinsieke waarde + de overige grieken). Als aandeel ABC van € 15,- stijgt naar € 20,-, dan is het aandeel gestegen met ~33.3%. De optie stijgt ook met minimaal € 5,-, maar dat is procentueel een rendement van dan minimaal 83%. Dat is dan een hefboom.
Goed, als je wat in opties wil gaan doen, prima. Maar lees je eerst vooral heel goed in in de materie en wat de risico's zijn. Vooral het schrijven van opties is riskant, omdat je potentiële verlies groter kan zijn dat je inleg. En wanneer je ongedekt opties schrijft moet je ook margin aanhouden, oftewel er wordt een bepaald bedrag op je rekening geblokkeerd zolang het optiecontract nog openstaat.
Dit is een notendop wat een optie is. En uiteraard heel erg gesimplificeerd. Eventuele aanvullingen van anderen zijn welkom