kdekker schreef op maandag 12 februari 2024 @ 21:54:
Trias politica betekent ook dat de rechter zich niet bemoeit met wetgeving en andersom de regering met rechtspraak. Met mijn beperkte kennis van rechtspraak lijkt me deze uitspraak in een grijs gebied (tenzij er een concrete wet is die overtreden is).
Maar dat laatste is er precies wat er aan de hand is. Er is een Besluit strategische goederen, gebaseerd op de Algemene Douanewet, die dit gedetailleerd regelt.
• Doorvoer of uitvoer van wapens is verboden, tenzij er een vergunning is. Die vergunning wordt in ieder geval niet verleend als dit voortvloeit uit internationale verplichtingen.
• Er is een algemene vergunning voor levering van F-35 onderdelen, deze vergunning heeft geen einddatum.
• Twee relevante internationale verplichtingen zijn het Wapenshandelsverdrag en het Gemeenschappelijke Standpunt van de Europese Raad (EUGS). Die bepalen dat een vergunning geweigerd moet worden als er een duidelijk risico bestaat dat de spullen gebruikt worden bij het begaan van ernstige schendingen van het humanitair recht.
Feiten waar het hof van uit gaat, die zijn gesteld door Oxfam en niet of niet goed gemotiveerd zijn weersproken door de Staat:
• Bijna de helft van de door Israël op Gaza gegooide bommen zijn ‘domme bommen’ die niet of minder precies zijn
• 60% van alle wooneenheden in Gaza zijn verwoest of beschadigd, 85% van de bevolking is ontheemd
• IDF verklaart op haar website door te gaan met het bombarderen van woonwijken waar ze ‘even a chip of intelligence’ over terroristische activiteit hebben.
• ~20k doden in Gaza, waaronder bijna 13k vrouwen en kinderen.
• 55% van de huishoudens rapporteert ‘severe hunger’ of ‘very severe hunger’; elf bakkerijen gebombardeerd, geen bakkerijen meer operationeel, hospitals ‘under heavy strike’, de meeste van de 36 ziekenhuizen functioneren niet meer, watervoorzieningen die gebombardeerd worden.
Het hof weegt ook rapportages van ngo’s mee, waarvoor in de genoemde verdragen ook expliciet een rol wordt benoemd.
Op basis van bovenstaande concludeert het hof dat er inderdaad een duidelijk risico bestaat dat de F-35 onderdelen gebruikt zullen worden bij het begaan van ernstige schendingen van het international humanitair recht ht.
De volgende vraag is, of dit duidelijke risico ertoe leidt dat de Staat de uitvoer van de onderdelen moet staken.
De staat zegt dat de verdragen geen nieuwe beoordeling van de vergunning vereisen, en vindt dat dus niet nodig. Ze wil dus gewoon doorexporteren op basis van de bestaande vergunning. De rechter vindt dat een redelijke uitleg van het verdrag leidt tot de plicht opnieuw te toetsen in een geval als dit. En dat zelfs als het niet had gemoeten, het vaststaat dat de minister wel degelijk een nieuwe beoordeling heeft gedaan sinds 7 oktober, en ze in die beoordeling dan alsnog de eisen mee had moeten nemen.
Samengevat; de minister had de vergunning moeten toetsen aan de criteria van de verdragen, en had moeten concluderen dat uitvoer niet langer was toegestaan.
Dan volgt er nog een trits verweren van de Staat, waaronder:
• Belangen van de betrekkingen met Israël en de VS, risico op discontinuering van de F-35 hub in Woensdrecht, etc. Aldus het Hof leggen die geen gewicht in de schaal als tegenhanger van het dwingend verbod op uitvoer van het EUGS.
• Belang van Israël om zich te verdedigen in een oorlog tegen landen of strijdgroepen in de regio; daarvoor kan de Staat een nieuwe vergunning uitgeven of de bestaande zodanig aanpassen dat Israël de F-35 onderdelen wel daarvoor, maar niet in Gaza mag gebruiken.
• Beroep op de vrijheid van de Staat in het beoordelen van kwesties die verband houden met nationale veiligheid en buitenlands beleid. Het hof zegt dat dat gaat op gebieden waar de Staat beleidsvrijheid heeft, maar niet waar er dwingend recht is. Hier is slecht een beperkte vrijheid bij het beoordelen van de feiten. De minister kan bijvoorbeeld met zijn beleidsvrijheid wel een vergunning weigeren, maar niet een vergunning die door dwingende verdragen geweigerd moet worden toch verlenen.
TLDR;
We hebben een wet waar in staat 'wapenexport toetsen we aan verdragen' en verdragen waar in staat 'wapens mogen niet geexporteerd worden als er een duidelijk risico is dat er mensenrechtenschendingen mee gedaan worden', en dat risico is hier duidelijk aanwezig. Dus mag het niet.